Voor de jaarlijkse VRP-Afstudeerprijs gaf laureaat Marian Plas deze presentatie tijdens de tweede juryronde.

1. VRP – AFSTUDEERPRIJS 2014
DE KUSTLIJN ALS ADAPTIEVE GRENS
OP ZOEK NAAR EEN RUIMTELIJKE ADAPTATIESTRATEGIE

2. KUSTGEBIED = DYNAMISCHE BUFFERZONE TUSSEN LAND EN ZEE
- aantasting open ruimte ten gevolge van infrastructuur, wonen, recreatie, ...
- zeespiegel zal sneller stijgen dan verwacht

3. CLIMATE CHANGE – MEER DAN ZEESPIEGELSTIJGING
136
grote kuststeden bedreigd door
zeespiegels1jging
40 miljoen
bewoners lopen gevaar
2,5 biljoen euro
poten1ële schade
bron: foto stephen
wilkes –
tekst:national
geographic sept
2013
Door opwarming van de aarde rukt de zee op en lopen
kustgebieden onder water.
Wat willen we beschermen? Wat geven we op?
Indien we onze economische verliezen wensen te beperken ten gevolge van
extreme weersomstandigheden zullen we inspanningen moeten leveren om de
mens en zijn omgeving aan te passen aan de klimaatverandering.
>> taak weggelegd voor ruimtelijke ordening

4. LEGENDE
CC = GLOBAAL FENOMEEN MET REGIONALE VERSCHILLEN
AANBEVELINGEN EUROPESE UNIE : MITIGATIE + ADAPTATIE
adaptatie: impact vooral op lokaal niveau (gebiedsspecifiek)
indicatie deelgebieden (DG)
afbakening zones op basis van verzilting
indicatie aanwezige dorpskernen
Nieuwpoort
Westende
DG 1
Lombardsijde
N
0 1 2 3 km
!"#$%&"
DG 4
3
mitigatie: effect op globaal niveau
Mariakerke
Raversijde
DG 2
DG 3
Snaaskerke
E40
Oostende
Slijpe
Middelkerke­Bad
Bron: https://www.dov.vlaanderen.be/bodemverkenner, GDI-Vlaanderen 08/08/2014
De gegevens worden enkel meegedeeld ter informatie. De Vlaamse overheid kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor de gevolgen van welk gebruik dan ook.

5. - erosieve vooroever (overstromingsgevaar, verkleining stranden,...)
- verstoring van de fysische werking van het kustgebied door aansnijding duinen
- vastgoeddruk > aantasten van open ruimte > bedreiging toeristisch-recreatieve sector
- imago probleem > toeristisch-recreatieve sector is aan hernieuwing toe
- dalende landbouwproductiviteit door verzilting en droogte
- watertekorten tijdens piekmomenten
CONTINENTAAL PLAT VOORSTRANDZONE STRAND DUINEN POLDERS ZAND
STREEK
HOOGWATERLIJN
LAAGWATERLIJN
1 km
10 m
E40
LEGENDE
Erosie en overtromingsdruk ten gevolge van een stijgende zeespiegel
Overstromingsdruk vanuit de vaart
Vastgoed druk
Overstromingsgevoelig
Verzilting van gronden
Droogte van gronden
N 0 2 km
KNELPUNTEN VAN HET GEBIED

6. KNELPUNTEN VAN DE INVLOED VAN HET PLANNINGSSYSTEEM
- evolutie van een dynamisch landschap naar een kwetsbaar gebied
- infrastructuur als basis voor verdere ontwikkeling (dijk, kustbaan en trambaan)
- een oost-west oriëntatie bovengronds ligt dwars op de fysische werking van het gebied die noord-zuid georienteerd is
- het bestaande planningssysteem sluit niet aan bij het dynamisch karakter van het landschap en werkt fixatie in de
hand
- een verhoogde aandacht voor de kustlijn en minder voor het achterliggende gebied
E40
Koninklijke Baan
Vaartdijk
Westendelaan
richting Brussel
richting Brussel
A10
Oostende
Nieuwpoort
richting Calais
N
0 2 4 6 km
LEGENDE
1 km
Westendelaan
Spermaliestraat
Slijpe
Spermaliestraat
!"#$%&"
Middelkerke
Westende
Lombardsijde
Raversijde
'((%&")*"+
'((%,*-)."*+*%&/&")*"+
'((%&")*"+01"-023%+"2*45053.35-".
6"7."3-*"&")*"+
!3%+)(,8&")*"+
9.("%&")*"+
9")*"+0:((.031)37;-".2*45"0)"+.*4:"%
<051
9")*"+0:((.0&"1""%/7;3=/:((.>*"%*%&"%
?3:"%&",2
!,7;-;3:"%
@*2*-3*.0
domein
1
2 3
N
ZAND
DEKKLEI
5.2.6 HUIDIGE ZONERING VAN HET GEBIED
Het gebied wordt opgedeeld door enkele lijninfrastructuren. Deze zijn sterk verwant aan de aanwezige verkeers­infrastructuur.
Hierdoor krijgen we een 5­tal
gebieden die zich van west naar oost uitstrekken over het plangebied.
Baan
Koninklijke 1
Dijk 2
3
4
Duin 5
Westendelaan
Vaartdijk
E40
richting Brussel
richting Calais
N
0 2 4 6 km
OVERDEKTE
KREEKRUGGROND
ZOUT
ZOET 1
ZILT
2a
ZOET
3
2b
Middelkerke­Bad
!"#$%&"
Raversijde
'()*"%+"
Nieuwpoort
Slijpe
N
LEGENDE
,#-,."%/%&01(%")0(20-,)/)03,%0-(+"4*52")
,#-,."%/%&01(%")0(20-,)/)03,%03"61/7*/%&
ZILT

7. KNELPUNTEN KUSTVERDEDIGING
- de volledige kustlijn wordt op dezelfde manier benaderd (niet gebiedsspecifiek) vanuit harde en zachte zeeweringen
- benadering is eerder eenzijdig vanuit infrastructureel oogpunt (Agentschap Mobiliteit en Openbare Werken)
- het gehanteerde cijfermateriaal is achterhaald, snellere stijging zeespiegel dan verwacht = urgentie stijgt
- protectstrategie vormt een dure strategie – geïntegreerd beheer leidt tot gunstiger maatschappelijk kosten-baten

8. FORMULERING STRATEGIE
risicobeheersing en natuurlijke processen
- loslaten van het huidige planningssysteem (<> dynamisch karakter gebied)
- loslaten van de protectstrategie (<> geïntegreerd kustbeheer)
- voorkomen van ongewenste ontwikkelingen
- beperken van kans op schade en slachtoffers
- naar een klimaatbestendige ruimte (draagkracht van het gebied verhogen)
ONTWERPPRINCIPES voor een klimaatbestendige ruimte
DOEL : verhogen van weerstand ‐ veerkracht ‐ aanpassingsvermogen
PRINCIPE A: herstel van dynamisch morfologisch
evenwicht
PRINCIPE B: zacht waar het kan – hard waar het moet
bron: Metropolitaan Kustlandschap 2100, Vlaams Bouwmeester
PRINCIPE C: hemelwater bergen bij de bron PRINCIPE D: collec1ef belang boven individueel belang
bron: hSp://www.rijksoverheid.nl

9. 0 1 2 3 km
DG 3
E40
Nieuwpoort
Le
N
Zeedijk
Oostende Raversijde
Mi
Westende
Lombardsijde
Slijpe
E40
LEGENDE
toepassing van het KREEK teRUG principe
afbakening zones op basis van verzilting
veilige zone met mogelijkheden tot verdichting
traject tram
overstroombare dijk
Protect strategie met harde zeewering
kustveiligheidslijn
aantrekkelijk panorama
landbouw
zilte landbouw
verblijfsrecreatie
verblijfsrecreatie ­hoevetoerisme
recreatie mogelijkheden
zwemzone
natuurreservaat
strandsporten
TOEPASSEN VAN PRINCIPES RESULTEERT IN :
bron: hSp://
www.worldchanging.com
bron: hSp://
www.ipvdelU.nl
bron: hSp://
www.dezandmotor.nl
bron:hSp://www.vo2.fr
bron:hSp://www.pzc.nl
bron:Deltares, Kreek
teRUG
- een verhoogde veiligheid voor het gehele gebied
- 4 deelgebieden vormen samen één robuust geheel
- compartimentering (<>hold the line)
- verdwijnen oost-westelijke oriëntatie
- een sterk gevarieerd landschap
- nieuwe impulsen voor recreatie , natuur en
landbouw
- nieuwe vormen van publieke ruimte

10. LEGENDE
toepassing van kustveiligheidslijn
landbouw
zilte landbouw
verblijfsrecreatie
verblijfsrecreatie Afb 154 : synthesekaart EINDBESCHOUWING
Luchthaven P LEGENDE
overstroombare DG veilige zone traject tram
aantrekkelijk Protect strategie overstroombare recreatie mogelijkheden
zwemzone
natuurreservaat
strandsporten
3
E40
Nieuwpoort
!"#$%&"
N
Zeedijk
Oostende Raversijde
Middelkerke
Westende
Lombardsijde
Slijpe
0 1 km
Noordzee
R retreat zone
A adaptatie zone
P protect zone
grens grondwater P
A/R
A
A
R P
A
A
A
R
R retreat zone
A adaptatie zone
P protect zone
grens grondwater in duinen
toepassing van het KREEK teRUG principe
veilige zone met mogelijkheden tot verdichting
traject tram
overstroombare weg
overstroombare dijk
Protect strategie met harde zeewering
kustveiligheidslijn
aantrekkelijk panorama
landbouw
zilte landbouw
verblijfsrecreatie
verblijfsrecreatie ­hoevetoerisme
recreatie mogelijkheden
zwemzone
natuurreservaat
strandsporten
Afb 154 : synthesekaart . gewenste toestand van het studiegebied
A
1. een nieuwe verdedigingsstrategie door gebiedsspecifiek te handelen + toepassing
van enkele vooropgestelde principes
2. managed-retreat als win-win: verhogen veiligheid, verhogen economische winsten en
toename ecologische winsten
3. een framewerk die fasering en eigen invulling van prioriteiten en/of accenten toelaat
4. de fundamenten van het framewerk leggen een basis voor een duurzaam Integrated
Coastal Zone Management (ICZM)
5. het gebied is klaar voor mogelijke impacten van klimaatverandering en kan zichzelf
bevoorraden van drinkwater en voedsel (zelfvoorzienend)

11. Bedankt voor uw aandacht
vragen?