1. ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 1η
4ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΛΥΦΑΔΑΣ

2. ΣΤΟΧΟΙ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
TI EINAΙ
ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ
ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ
ΠΟΙΟΙ ΤΟΝ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥΝ
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΝΕΕΣ ΙΔΕΕΣ
ΠΟΙΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

3. Μετά την Αναγέννηση, με την ανάπτυξη που σημειώθηκε σε όλους
τους τομείς, ήταν φυσικό να υπάρχουν εξελίξεις……
Τόπος: Ευρώπη
Χρόνος: 17ος & 18ος αιώνα
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ:
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ: Αύξηση του πληθυσμού → αυξημένη ανάγκη σε είδη διατροφής
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ:
 Δημιουργία μεγάλων αγροκτημάτων
 Εφαρμογή νέων μεθόδων καλλιέργειας
 Επέκταση χρήσης μηχανημάτων
↓
ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
 Ανάπτυξη εμπορίου
• α. ανάμεσα στην Ευρώπη, Αμερική, Ασία (τριγωνικό εμπόριο)
• β. στο εσωτερικό της Ευρώπης
↓
Συσσώρευση κεφαλαίων στους Ευρωπαίους επιχειρηματίες
 Αύξηση της ζήτησης αγαθών → αλλαγές στη διαδικασία παραγωγής μεταποιημένων προϊόντων
& χρήση νέων, πιο αποτελεσματικών μηχανών
Έτσι: α. ισχυροί επιχειρηματίες
β. πρώην αγρότες → πόλεις, αναζητώντας εργασία (αστυφιλία) &
γ. δημιουργία μεγάλων εργοστασίων ← επιχειρηματίες & αγρότες & μηχανές
↓
 Εκβιομηχάνιση → Βιομηχανική Επανάσταση

4. ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Εξουσία συγκεντρωμένη στα χέρια του Βασιλιά
↓
ΑΠΟΛΥΤΗ ΜΟΝΑΡΧΙΑ
ΕΞΑΙΡΕΣΗ → Μ. ΒΡΕΤΑΝΙΑ → πιέσεις των ΑΣΤΩΝ & της ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑΣ → αναγνώριση
κάποιων πολιτικών δικαιωμάτων στις οικονομικά ισχυρότερες τάξεις (ένδοξη επανάσταση: 1688)
Καρικατούρα του 18ου αιώνα που αναπαριστά την Τρίτη τάξη στη Γαλλία σε πλήρη εκμετάλλευση, να
έχει στους ώμους της τις υπόλοιπες δύο τάξεις

5. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Επιστήμες & Φιλοσοφία
 Πρόοδος ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ: ανοίγει δρόμο → απελευθέρωση προλήψεις του Μεσαίωνα
 Έμφαση στη ΛΟΓΙΚΗ
 Αναζήτηση των ΦΥΣΙΚΩΝ ΝΟΜΩΝ → διέπουν τη λειτουργία του κόσμου
Οι παραπάνω εξελίξεις θα οδηγήσουν στη δημιουργία του κινήματος του ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ
ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
↓
ΠΟΛΙΤΙΚΟ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ, ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ του 18ου αι., επηρεάζει όλους τους
τομείς της κοινωνίας και στηρίζεται στη λογική προσέγγιση των πραγμάτων
ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ
 ΦΡΑΝΣΙΣ ΜΠΕΙΚΟΝ (ΒΑΚΩΝ): Επιστημονικές θέσεις να επαληθεύονται με το Πείραμα
 ΡΕΝΕ ΝΤΕΚΑΡΤ: Συστηματική Αμφιβολία → Γνώση
 ΤΖΟΝ ΛΟΚ: Απαραβίαστα Φυσικά Δικαιώματα (ζωή, ελευθερία, περιουσία)
 ΙΣΑΑΚ ΝΙΟΥΤΟΝ (ΝΕΥΤΩΝ): Το Σύμπαν λειτουργεί με φυσικούς νόμους, εφαρμόζοντας την
Επαγωγική Μέθοδο διατύπωσε το Νόμο της Παγκόσμιας Έλξης,

6. ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
ΠΟΥ & ΠΟΤΕ:
Πρωτοεμφανίστηκε στην Αγγλία (τέλη 17ου αι.)
Κορυφώθηκε στη Γαλλία (18ος αι) &
Εξαπλώθηκε στην Ευρώπη και έξω από αυτήν
ΒΑΣΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ
 Απόρριψη κάθε αυθεντίας
 Κριτική σκέψη / κριτική κάθε υφιστάμενης γνώσης
 Αποδοχή της λογικής ως του μόνου ασφαλούς τρόπου ερμηνείας του κόσμου
 Πίστη στην πρόοδο του ανθρώπου
ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ
 Ρουσό
 Βολτέρος: Ανεξιθρησκία
 Μοντεσκιέ: Διάκριση Εξουσιών & υποστηρικτής της Φωτισμένης Δεσποτείας
 Ντιντερό
 Ντ’ Αλαμπέρ

7. ΤΟΜΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΕ Ο ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

8. ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΚΗ
 Όλοι οι άνθρωποι έχουν απαραβίαστα δικαιώματα → δεν καταργούνται ποτέ → ΦΥΣΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
↓
Θέση-έμβλημα της αστικής τάξης
 ΛΟΚ: κοινωνικά δικαιώματα, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
(α) οι άνθρωποι δέχτηκαν να παραχωρήσουν κάποιες ελευθερίες για να μπορέσουν να συμβιώσουν
(β) το κράτος εγγυήθηκε αυτή τη συμφωνία
(γ) η παραβίαση της συμφωνίας εκ μέρους του κράτους δίνει στο λαό το δικαίωμα της αντίστασης & της
επανάστασης
 ΡΟΥΣΟ: πιο ριζοσπαστικός → πολιτική εξουσία στα χέρια του λαού και όχι κάποιου ηγεμόνα → ΓΕΝΙΚΗ
ΒΟΥΛΗΣΗ ← εκφράζεται με την συμμετοχή του λαού στη λήψη αποφάσεων
 ΜΟΝΤΕΣΚΙΕ: ΔΙΑΚΡΙΣΗ των ΕΞΟΥΣΙΩΝ
↓
(α) εκτελεστική: ασκείται από το σώμα που εφαρμόζει τους νόμους (Κυβέρνηση)
(β) νομοθετική: ασκείται από το σώμα που θεσπίζει τους νόμους (Βουλή)
(γ) δικαστική: ασκείται από εκείνους που ελέγχουν την τήρηση των νόμων ( Δικαστές)
 Μαρία Θηρεσία της Αυστρίας, Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας κ.α. εφάρμοσαν κάποιες από τις ιδέες
Περιορισμός των προνομίων των ανώτερων τάξεων, λήψη μέτρων κοινωνικής πρόνοιας, Επιστήμες& Τέχνες
ΦΩΤΙΣΜΕΝΗ ΔΕΣΠΟΤΕΙΑ → καθεστώτα χωρών, που παρά τον απολυταρχικό τους χαρακτήρα επέτρεπαν τη
διάδοση ορισμένων πολιτικών θεωριών φιλοσόφων του Διαφωτισμού
ΣΗΜΑΣΙΑ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ
(α) επηρέασε την πολιτική πραγματικότητα του 18ου αι. (Γαλλική & Αμερικάνικη Επανάσταση)
(β) πολλές θέσεις του (πχ διάκριση των εξουσιών) θεμέλια σύγχρονων δημοκρατιών
(γ) ανέτρεψε πολιτεύματα

9. ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ & ΘΡΗΣΚΕΙΑ
 Ντεϊστές & άθεοι
 Αυστηρή κριτική στην Καθολική εκκλησία
 Ανεξιθρησκία
ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Μέσο για τη διασφάλιση της συνεχούς προόδου του ανθρώπου
ΡΟΥΣΟ: η εκπαίδευση πρέπει να βασίζεται στην προσωπική αναζήτηση του μαθητή
ο δάσκαλος γίνεται καθοδηγητής – όχι αυθεντία (ΑΙΜΙΛΙΟΣ)
ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ
ΓΑΛΛΙΑ: ΦΥΣΙΟΚΡΑΤΙΑ ≠ ΜΕΡΚΑΝΤΙΛΙΣΜΟΣ
Οικονομία → «φυσικά» χωρίς τις κρατικές παρεμβάσεις του μερκαντιλισμού
Εκπρόσωπος: ο οικονομολόγος Κενέ
ΑΓΓΛΙΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ
Το κράτος πρέπει να επεμβαίνει ελάχιστα στην οικονομική ζωή
Εισηγητής: Adam Smith (Έρευνες για τη φύση & τον πλούτο των εθνών)
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ
Συγκεντρώνει όλες τις ιδέες, γνώσεις, αντιλήψεις του Διαφωτισμού σε 33 τόμους
Πρωτεργάτες: Ντιντερό & ντ’ Αλαμπέρ
Διάδοση των ιδεών του Διαφωτισμού
πρώτα στα ανώτερα μορφωμένα κοινωνικά στρώματα (αστούς & λίγους προοδευτικούς ευγενείς)
κατώτερα κοινωνικά στρώματα από την κυκλοφορία εκλαϊκευτικών βιβλίων
Ευρώπη & έξω από αυτήν

10. SALON DE MADAME GEOFFRIN