www.mientayvn.com Tải thêm các tài liệu sinh học khác tại địa chỉ: https://drive.google.com/folderview?id=0Bw5sTGnTS7NhUk01a3RYQV9TUjJ4blJDUDcyekp6UQ&usp=sharing

1. Bài gi ng SLGS 3/20/2008
Ph m Kim ðăng - ðHNN1 1
ChCh−¬−¬ngng 1414 -- Sinh lý tiÕtSinh lý tiÕt ss÷÷aa
TuyÕn vTuyÕn vóó:: tiÕttiÕt,, thth¶¶i si s÷÷aa ((®®ééc lc lËËpp,, ®®iÒu tiÕtiÒu tiÕt llÉÉn nhaun nhau))
•• Sp:Sp: ss÷÷a, da, d22 cho gia scho gia sóócc nonnon
•• G/G/ssóócc non:non: bbÇÇu vu vóó ®®ùùcc vvµµ cc¸¸ii nhnh−− nhaunhau
•• ♀♀:: ththµµnh thôcnh thôc:: oestrogenoestrogen t/dt/d →→ t/ct/c ®®ÖÖmm,, èèng dng dÉÉnn↑↑ →→ kÝchkÝch
ththøøcc↑↑ ((mmìì, t/c, t/c liliªªnn kÕtkÕt).). Khi chKhi chööa progesterona progesteron →→ ttËËn cn cïïngng
èèng dng dÉÉnn phph¸¸tt tritriÓÓnn bao tuyÕnbao tuyÕn
CuCuèèi ki kúú chchööaa vvµµ sausau ®Î®Î,, prolactinprolactin →→→→→→→→ bao tuyÕn tiÕtbao tuyÕn tiÕt ss÷÷aa
•• TuyÕn vTuyÕn vóó kk00 h/h/®® liliªªnn tôctôc mmµµ theo chu ktheo chu kúú
11 chu kchu kúú == khikhi ®Î®Î ®®Õn kÕn kúú cc¹¹n sn s÷÷a (a (bbßß ss÷÷a 270a 270--300300 ngngµµy)y)

2. Bài gi ng SLGS 3/20/2008
Ph m Kim ðăng - ðHNN1 2
I. SI. S÷÷a va vµµ ththµµnh phnh phÇÇn cn cññaa ss÷÷aa
1. S1. S÷÷aa thth−−êngêng:: tõ ngtõ ngµµyy ththøø 66 ––77 trtrëë ®®ii
++ ChChøøaa ®®ÇÇyy ®ñ®ñ dinhdinh dd−−ììng cng cÇÇn thiÕt chon thiÕt cho g/s nong/s non
+ 70+ 70 –– 80%80% HH22O, 20O, 20 ––30%VCK30%VCK (P, L,(P, L, ®−®−êngêng,, khokho¸¸ngng, men, VTM, KT), men, VTM, KT)
BB¶¶ng thng thµµnh phnh phÇÇnn ss÷÷aa mméét st sèè lolo¹¹ii gia sgia sóócc (%)(%)
TP
Lo¹i
VCK Mì Protein Lactose Kho¸ng
Bß 12,8 3,8 3,5 4,8 0,7
Tr©u 17,8 7,5 4,3 5,2 0,8
Dª 13,1 4,1 3,5 4,6 0,9
Ng−êi 4,3 1,4 6,9 0,2
MMìì ss÷÷aa:: P/P/¸¸nh ginh gi¸¸ trÞtrÞ ss÷÷aa bb¬¬ ((thu hthu hóót cht ch¨¨nn nunu««i)i)
-- DDÉÉn xuÊtn xuÊt:: glyxeringlyxerin ++ axÝt bÐoaxÝt bÐo (4(4 ––18C)18C)
ButyricButyric (C(C44),), StearicStearic (C(C1818), Oleic (C), Oleic (C1818),), PanmiticPanmitic (C(C1616))
-- TrongTrong ss÷÷aa ëë dd¹¹ngng nhònhò hoho¸¸ g/s nong/s non titiªªu hou ho¸¸ nhê lipazanhê lipaza
hohoÆÆc hÊp thu trc hÊp thu trùùc tiÕpc tiÕp
ProteinProtein:: ®¸®¸nh ginh gi¸¸ chÊtchÊt ll−−îîngng cazeincazein ((bbéétt),), phomatphomat
-- SS÷÷a ta t−¬−¬i mi mµµuu trtr¾¾ngng dodo cazeincazein ëë dd¹¹ng hong hoµµ tan (80%)tan (80%)
-- NgoNgoµµii ra cra cßßnn:: seroalbuminseroalbumin,, lactoglobulinlactoglobulin,, γγ globulinglobulin
-- TrongTrong dd¹¹ ddµµy g/s nony g/s non cazeinogencazeinogen KimozinKimozin
cazein ngcazein ng−−ng kÕtng kÕt
(t(t¹¹oo ®®iÒu kiiÒu kiÖÖnn men t/d).men t/d).
-- NgoNgoµµii khkh««ng khÝng khÝ vkvk lactic llactic lªªn men lactosen men lactose →→ sinh axÝtsinh axÝt lactic.lactic.
KhiKhi pHpH ®¹®¹t 4,5t 4,5 -- 4,74,7→→ cazeinogencazeinogen ll¾¾ng xung xuèèng ngng ng−−ng kÕtng kÕt
ththµµnh cazeinnh cazein (s(s÷÷aa chuachua))
§§−−êngêng ss÷÷aa (lactose) do glucose +(lactose) do glucose + galactosegalactose tt¹¹oo ththµµnhnh..
NgoNgoµµii ra cra cßßnn::
-- MenMen: men oxy ho: men oxy ho¸¸,, thuthuûû phph©©n (n (oxydazaoxydaza,, proteazaproteaza))
-- VTMVTM: A, B, C, D: A, B, C, D
-- KhoKho¸¸ngng:: ®®ÇÇyy ®ñ®ñ mumuèèii: K, Na, Mg, Ca, P.: K, Na, Mg, Ca, P. RiRiªªngng FeFe trongtrong ss÷÷aa
rÊt ÝtrÊt Ýt,, chchññ yÕu dyÕu dùùaa vvµµoo ddùù trtr÷÷ ëë gangan
VD:VD: nhu cnhu cÇÇuu FeFe llîînn con 7 mg/con 7 mg/ngngµµy, sy, s÷÷aa thth−−êng chêng chØØ ®¸®¸pp øøngng
1mg/1mg/ngngµµyy ccÇÇn bn bææ sung Fe (sung Fe (DextranDextran Fe)Fe)
-- KhKh¸¸ng thng thÓÓ:: γγ globulinglobulin chchññ yÕu trongyÕu trong ss÷÷aa ®®ÇÇuu..

3. Bài gi ng SLGS 3/20/2008
Ph m Kim ðăng - ðHNN1 3
2. S2. S÷÷aa ®®ÇÇuu:: ®Î®Î ®®Õn hÕt ngÕn hÕt ngµµyy ththøø 55
-- §§ÆÆcc, m, mµµu vu vµµngng (VTM A), h(VTM A), h¬¬ii mmÆÆnn
B¶ng: BiÕn ®éng thµnh phÇn s÷a bß qua c¸c ngµy sau ®Î
(Norman, L.Jacobson vµ Dare Me Gilliar, 1984)
Thµnh phÇn (%) Ngµy sau ®Î
Ngµy ®Çu Ngµy thø 3 Ngµy thø 5
- VCK 220 100 100
- Lactose 45 90 100
- Lipit 150 90 100
- Kho¸ng tæng è 120 100 100
- Protein : Cazein
Albumin
Globulin
210 110 110
500 120 105
3500 300 200
- Vitamin: A
Caroten
E
600 120 100
1200 250 125
500 200 125
NhËn xÐt
• Globulin (γ) cao nhÊt. K/n hÊp thu γ globulin ngµy cµng gi¶m
→ bó cµng sím cµng tèt
- Thêi gian sau ®Î (giê): 4 6 12 20
- Tû lÖ hÊp thu (%): 25 20 17 10
•VTM ®Æc biÖt vitamin A thóc ®Èy sinh tr−ëng
•Albumin lµ chÊt cÇn cho sinh tr−ëng cña ®éng vËt non
• S÷a ®Çu nhiÒu muèi, ®.biÖt MgSO4 tÈy “cøt xu”
• Lactose thÊp h¬n, mì cao → ®.b¶o E vµ tr¸nh lªn men ®−êng
• §é chua s÷a ®Çu øc chÕ vsv ®−êng ruét
II.II. SSùù sinhsinh ss÷÷aa
1.1. Sinh tSinh tææng hng hîîpp cc¸¸cc ththµµnh phnh phÇÇnn
+ TB+ TB thth−−îîngng bb×× bao tuyÕn thu nhbao tuyÕn thu nhËËnn d.dd.d−−ììng tõng tõ mm¸¸u,u, ttæængng
hhîîp thp th¶¶i vi vµµoo xoang bao tuyÕnxoang bao tuyÕn
+ 1+ 1lÝtlÝt
ss÷÷aa ccÇÇnn 540540lÝtlÝt
mm¸¸u quau qua bbÇÇu vu vóó cchhään bn bßß ss÷÷a (a (kÝchkÝch
thth−−íícc vvµµ ssèè ll−−îîngng TMTM vvóó))
++ SSùù ttææng hng hîîp rÊt php rÊt phøøcc tt¹¹pp VVóó = 2= 2 ––3%P c3%P c¬¬ ththÓÓ nhnh−−ngng 11
nn¨¨mm tiÕttiÕt ss÷÷aa vvííii ll−−îîngng VCKVCK gÊpgÊp 33--44 llÇÇnn P cP c¬¬ ththÓÓ.. §§−−êngêng >>
9090--9595 llÇÇnn ®−®−êng huyÕtêng huyÕt,, mmìì >19>19 llÇÇnn, Pr <2, Pr <2 llÇÇnn

4. Bài gi ng SLGS 3/20/2008
Ph m Kim ðăng - ðHNN1 4
* Tæng hîp protein.
- Cazein: sö dông a.a huyÕt t−¬ng
- Albumin: a.a huyÕt t−¬ng hoÆc hÊp thu tùc tiÕp tõ m¸u
- γγγγ globulin: thÈm thÊu tõ m¸u
* Tæng hîp lactose = glucose + galactose
(80% glucose huyÕt + 20% tõ axÝt bÐo)
* Tæng hîp mì = glyxerin + axÝt bÐo
- Glyxerin: tõ thuû ph©n mì m¸u vµ oxi ho¸ glucose
- AxÝt bÐo: 25% tõ thøc ¨n, 50% tõ huyÕt t−¬ng
2.2. SSùù ®®iÒu tiÕt sinhiÒu tiÕt sinh ss÷÷aa: TK: TK -- TDTD
a.a. TKTK:: bbóó, v, v¾¾tt →→ KTKT ®®ÇÇu mu móótt TKTK tuyÕn vtuyÕn vóó →→ tutuûû ssèèngng →→
hypothalamushypothalamus →→ vváá nn··oo hypothalamushypothalamus →→ tutuûû ssèèngng
vvµµ TK g/cTK g/c →→ KTKT bao tuyÕnbao tuyÕn sinhsinh ss÷÷aa
b.b. TDTD: hypothalamus: hypothalamus tiÕttiÕt yÕuyÕu ttèè gigi¶¶ii phãngphãng cc¸¸c H.c H. tiÒntiÒn
yyªªn: FSH, LH,n: FSH, LH, prolactinprolactin, STH, TSH, ACTH., STH, TSH, ACTH.
-- FSH:FSH:→→ TB hTB h¹¹tt tiÕt oestrogentiÕt oestrogen →→ èèng dng dÉÉnn ↑↑
-- LH:LH:→→ ththÓÓ vvµµng tiÕt progesteronng tiÕt progesteron →→ bao tuyÕnbao tuyÕn ↑↑
-- ProlactinProlactin: m: m«« tuyÕntuyÕn ↑↑ →→ tt¹¹o so s÷÷aa
-- STH: KTSTH: KT sÞnhsÞnh ss÷÷aa thth««ngng quaqua ↑↑ traotrao ®®ææii ®−®−êngêng, protein, protein
-- ACTH:ACTH: duy trduy tr×× k/nk/n tiÕttiÕt ss÷÷a =a = ththóócc ®®ÈÈyy TT§§CC
GiGièèngng vvµµ di truyÒndi truyÒn
-- HHÖÖ ssèè hh22
bibiÓÓu thÞ kiu thÞ kiÓÓu gen cu gen cñña ma méétt ®®ÆÆc trc tr−−ngng
hh22
ccññaa cc¸¸cc chchØØ titiªªu nu n¨¨ng suÊt chÊtng suÊt chÊt ll−−îîngng ss÷÷aa ccñña ba bßß
- Gièng: s¶n l−îng vµ chÊt l−îng kh¸c
- Nu«i d−ìng: d.d−ìng protein, VTM, kho¸ng chÊt
- C¸c n.n khÝ hËu (nãng), viªm vó → gi¶m sè l−îng vµ chÊt l−îng
0.320.32 –– 0.440.44 →→ dÔdÔ T/DT/D
0.610.61 –– 0.780.78
0.500.50 -- 0.700.70
0.360.36
0.20.2 –– 0.480.48
SS¶¶n ln l−−îîngng ss÷÷aa
TTûû llÖÖ mmìì ss÷÷aa
ProteinProtein
§§−−êngêng
ChiChi phÝ thphÝ thøøcc ¨¨n/ 1kg sn/ 1kg s÷÷aa
hh22ChChØØ titiªªuu
3. C3. C¸¸cc nhnh©©n tn tèè ¶¶nhnh hh−−ëëngng ss¶¶n ln l−−îîngng,, chÊtchÊt ll−−îîngng ss÷÷aa

5. Bài gi ng SLGS 3/20/2008
Ph m Kim ðăng - ðHNN1 5
III.III. thth¶¶i si s÷÷a va vµµ cc¬¬ ssëë sinh lýsinh lý vv¾¾t st s÷÷aa
1.1. SSùù thth¶¶i si s÷÷aa
TBTB bibiÓÓuu mm«« →→ xoang bao tuyÕnxoang bao tuyÕn →→ bbÓÓ ss÷÷aa ((khi bkhi bóó, v, v¾¾tt thaythay
®®ææii PP xoangxoang vvµµ ssøøcc cc¨¨ng bng bÇÇu vu vóó →→ ss÷÷aa theotheo èèng dng dÉÉnn bbÓÓ ss÷÷a)a)
BBóó, v, v¾¾tt PP bbÓÓ llªªnn xuxuèèng cã quy lung cã quy luËËtt (30(30--4040 66--12 mmHg)12 mmHg)
ss÷÷aa liliªªnn tôctôc vvµµoo bbÓÓ ss÷÷a.a. NÕuNÕu PP cao kÐocao kÐo ddµµii →→ øø/c t/c t¹¹o so s÷÷aa
ThTh¶¶i si s÷÷aa = p/x= p/x theotheo 22 phapha øøng vng vííii 2 g2 g®®::
++ PhaPha TKTK:: thaythay ®®ææii PP bbÓÓ ((nhiÒunhiÒu ss÷÷a) KT TKa) KT TK →→ t/t/ssèèngng →→ trung khutrung khu
tiÕttiÕt ss÷÷a (da (d’’ ®®ååii)) →→ vváá nn··oo →→ t/t/ssèèngng →→ cc¬¬ vvßßngng ®®ÇÇu vu vóó →→ thth¶¶i si s÷÷aa
++ PhaPha TKTK –– TDTD:: tiÕp phatiÕp pha 1, KT do1, KT do ®®ééngng tt¸¸cc thth¶¶i si s÷÷aa vvïïngng dd’’ ®®ååii
→→ tuyÕntuyÕn yyªªnn →→ tiÕt oxytoxintiÕt oxytoxin →→ coco bãpbãp cc¬¬ trtr¬¬nn èèng dng dÉÉnn vvµµ tuyÕntuyÕn
vvóó →→ ddåånn ss÷÷aa vÒ bvÒ bÓÓ →→ P tP t¨¨ngng →→ KT cKT c¬¬ vvßßng ging gi··nn →→ thth¶¶i si s÷÷aa
2. C2. C¬¬ ssëë viviÖÖcc vv¾¾t st s÷÷aa hhîîp lýp lý
Pha thPha th¶¶i si s÷÷aa liliªªnn quanquan vváá nn··oo →→ ththµµnh lnh lËËpp PXCPXC§§K.K.
KhiKhi vv¾¾tt chchóó ý:ý: ®®óóng kng küü thuthuËËtt,, phphïï hhîîpp h/h/®® tiÕttiÕt ss÷÷a.a.
-- Xoa bãp bXoa bãp bÇÇu vu vóó:: rrööaa,, xoa bãpxoa bãp KTKT thô quan nhthô quan nhËËnn cc¶¶m P, Tm P, T00 ëë
nnóóm vm vóó →→ gg©©y p/xy p/x¹¹ thth¶¶i si s÷÷aa
-- Thêi gian xoa bãpThêi gian xoa bãp phph¶¶ii phphïï hhîîp thêi kp thêi kúú tiÒm phôctiÒm phôc p/xp/x¹¹ thth¶¶ii
ss÷÷a (coa (co bãpbãp mm¹¹nh bannh ban ®®ÇÇuu ®®ÈÈyy ss÷÷aa tõtõ cc¸¸cc xoangxoang vÒ bvÒ bÓÓ ss÷÷a).a).
-- TTèècc ®é®é vv¾¾t:t: phphïï hhîîpp cc¬¬ quan nhquan nhËËnn cc¶¶mm ((®®ÇÇu vu vóó, t/s: 80, t/s: 80--
120120llÇÇn/n/phphóótt
)) vv¾¾tt taytay,, ttèèi thii thiÓÓuu 6060llÇÇn/n/phphóótt. V. V¾¾tt chchËËmm →→øø/c/c
-- SSèè llÇÇnn vv¾¾tt trong ngtrong ngµµy:y: tutuúú nn¨¨ng suÊtng suÊt,, thth−−êngêng 22
-- PhPh−¬−¬ng thng thøøcc vv¾¾t: mt: m¸¸y (4y (4 ®®ÇÇu vu vóó 11 llóócc),), nÕu taynÕu tay ((lulu©©n phin phiªªnn
®«®«ii vvóó trtr−−íícc;; sau hosau hoÆÆcc vv¾¾tt chÐo trchÐo tr−−ííc sauc sau))
-- TTèèt nhÊtt nhÊt ®·®· vv¾¾t lt lµµ phph¶¶ii ththËËt kit kiÖÖtt