kailangang pahalagahan ang pakikipaglaban ng mga bayaning nagbuwis ng buhay para sa bayan. Hindi biro ang makipaglaban sa minimithing kalayaan nararapat lamang sila ay ating papurihan at pasalamatan.

1. MRS. ALICE A.
BERNARDO
Ang Pakikibaka ng mga
Pilipino Para sa
Kasarinlan

2. Kabilang sa mga pangunahing dahilan ng pag-aalsa ng ating mga ninuno laban sa mga Espanyol ay ang pagtutol
ng mga katutubo sa bagong relihiyon;hindi paggalang ng mga pinunong Espanyol sa diwa ng pakikipagsanduguan
sa mga katutubong pinuno, pangangamkan ng lupa ng mga katutubo at di-makatarungang pagbubuwis at
pagtatrabaho. Ilan sa mga kilalang lider ay sina Lakan Dula at Raha Sulayman noong 1574. Si Magalat na namuno
sa pag-aalsa sa Cagayan noong 1596. Si Francisco Maniago ay namuno naman sa isang rebelyon sa Pampanga
noong taong 1660-1661. At noon namang 1762-1763 ang mag-asawang Diego at Gabriela Silang ang namahala sa
pag-aalsa sa hilagang Luzon. Kabilang din sina Hermano Pule ng Tayabas, Dagohoy ng mga Boholano, Sumuroy
ng Samar at marami pang iba. Mahigit na isangdaang pag-aalsa ang naganap sa iba’t ibang panig ng bansa.
Mga Unang Pakikipaglaban ng mga Pilipino

3. Ang Kamatayan ng
Tatlong Paring Mart
Ang Kamatayan ng 3 Paring Martir
Ang paggorete sa Tatlong Pilipinong pari na sina
Padre Mariano Gomez, Padre Jose Burgos at Padre
Jacinto Zamora ay isang pangyayari na nagpatindi
at nagpaalab sa pagkamakabayan ng mga sumaksi
ng kanilang kamatayan. Ang di-makatarungang
paglilitis at pagbitay sa 3 pari ang naging dahilan
ng patuloy na pakikipaglaban ng mga Pilipino sa
iba’t ibang kaparaanan.

5. .
Mga Hakbang na isinagawa ng mga Propaganda
*ang La Solidaridad. Nakatulong ang pahayagan sa
paglalarawan ng di-magandang kundisyon ng mga Pilipino.
*Naitatag din ang Association Hispano- Filipino sa Madrid.Ito
ay samahang itinatag ng mga Espanyol at mga
propagandistang Pilipino na may hanga-ring makipaglaban par
sa pagbabago sa pamamahala sa Pilipinas.
*Ang pagkakatatag ng La Liga Filipina sa Tondo sa pamumuno
ni Jose Rizal na may layuning magsagawa ng mga reporma,
magpairal ng katarungan at proteksyon, para sa lahat at
magpaunlad ng edukasyon, agrikultura at pangangalakal.
Mapayapa ngunit buong giting na lumaban ang mga Propagandista sa paghingi ng mga
pagbabago o reporma sa sistema ng pamamahala ng mga Espanyol sa ating bansa. Ang
paglaban ay sa pamamagitan ng panunulat.
Ang mga propagandista ay mga kabataang Pilipino na kabilang sa mga matatalino at
matatapang na pamilyang Pilipino.

6. ☻Ang Payo ni Rizal sa Katipunan
• Hiniling ni Andres Bonifacio sa pamamagitan ni Dr. Pio Valenzuela, ang
naaatasang sugo ng mga Katipunero, upang kausapin si Rizal na noon ay
ipinatapon sa Dapitan, Zamboanga na makipagtulungan sa balak na himagsikan.
Hindi tumutol si Rizal sa paghihimagsik subalit ang kanyang itinutol ay ang
kakulangan ng armas at paghahanda sa kasanayan ng mga Katipunero
☻Sigaw sa pugadlawin
*Dahil sa Pagkatuklas ng Katipunan noong Agosto 19, 1896, inaresto ng mga
Espanyol ang lahat ng mga pinanghihinalaang kasapi. Ang iba naman ay nakatakas,
Pinulong ni Andres Bonifacio ang lahat ng mga pinuno ng samahan sa Pugadlawin.
Dito naspagkaisahan na ituloy ang kanilang planong paghihimagsik. Ang pagpunit ng
kanilang mga sedula kasabay ng sigaw na “Mabuhay ang Pilipinas” ang siyang naging
hudyat sa pagsisimula ng himagsikan. Opisyal na nagsimula ito noong Agosto 23,
1896 sa pangunguna ni Andres Bonifacio.

7. Ang Pagsilang ng Katipunan
♥KKK-Kataas-taasan, Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan ay isang lihim na samahan na itinatag sa Kalye
Azcarraga, Tondo, Maynila.Ang mga nanguna sa pagtatatag ng Katipunan ay sina Andres Bonifacio, Ladislao Diwa, Teodoro
Plata, Deodato Arellano at iba pang mga makabayan. Napagtanto nila na ang pag-aresto at pagpapatapon kay Jose Rizal sa
Dapitan ay isang pahiwatig na ang mapayapang paraan para matamo ang reporma ay hindi epektibo.
♥Naging mabilis ang pagdami ng mga kasapi sa Katipunan. Hindi lamang mga taga-maynila ang sumapi rito kundi mga taga-
Cavite, Laguna, Batangas, Bulacan at Nueva Ecija. Ang paglilimbag ng Kalayaan, ang pahayagan ng Katipunan ay
nakatulong nang malaki sa paggising ng damdaming makabansa ng marami at pagkaakit nila na sumama sa kapisanan.
Bagamat iisang isyu lang ang nailathala ng Kalayaan, dumami hanggang 30,000 kasapi mula sa 300 ang mga Katipunero. Ang
pagkakatuklas ng mga Espanyol sa kanilang palimbagan ang naging dahilan upang matigil ito.

8. ☻Ang Paglaganap ng Himagsikan
• Walong lalawigan ang unang nag-aalsa. Daan-daang mamamayan
ang inaresto at ipinakulong. Pinamunuan nina Heneral Emilio
Aguinaldo at Heneral Artemio Ricarte ang himagsikan sa Cavite. Si
Mariano Llanera sa Nueva Ecija at si Heneral Miguel Malvar sa
Batangas. Ginawa nila ang lahat upang maibagsak ang
pamahalaang Espanyol at naging matagumpay naman sila. Lalong
tumindi ang kalupitan ng mga Espanyol nang palitan ni Gobernador
Heneral Blanco noong Disyembre 3, 1896.
☻Kasunduan ng Biak –na-bato
-ang patuloy na labanan ng dalawang magkabilang panig ang
nagtulak kina Pedro Paterno, isang mayamang abugadong Pilipino at
Gobernador Primo de Rivera ang lider ng mga Espanyol na magkaroon
ng kasunduan pangkapayapaan. ANG Kasunduan ng Biak-na-Bato ay
hindi nagdulot ng kapayapaan

9. ☻Republika ng Biak-na-Bato
-Noong Nobyembre 1, 1897, ay
napagkasunduan ng mga pinuno ng
rebolusyon sa pamumuno ni Aguinaldo na
bumuo ng Konstitusyon ng Biak-na-bato.
Nakasaad sa konstitusyon ang layunin nitong
magsarili bilang isang malayang bansa at
tinawag na Republika ng pilipinas.
☻Ang pagpapahayag ng Kalayaan ng
Pilipinas ni Aguinaldo
-Mula sa pagpapahayag pamahalaang
diktaturyal noong mayo 24, 1898
nakapaghanda ang mga lider Pilipino sa
pagpapahayg ng kalayaan. Ang seremonya
ay naganap noong Hunyo 12, 1898 sa
tahanan ni Aguinaldo sa Kawit, Cavite. Sa
kauna-kaunang pagkakataon ay itinaas ang
bandilang Pilipino at tinugtog ang Marcha
Nacional.
☻Ang Pamahalaang Rebolusyunaryo
-Ang pamahalaang diktaturyal ay pinalitan
ng pamahalaang rebolusyunaryo. Ito ang
naging payo ni Apolinario Mabini. Mayroon
itong kongresong itinatag upang maging
tagagawa ng batas. Ang mga kasapi nito ay
inilahal ng mamamayan at ang iba ay pinili ni
Aguinaldo.

10. ◘Ang Unang Republika ng Pilipinas
+Ang Unang Republika ng Pilipinas ay pinasinayaan noong Enero 23, 1899. Si
Emilio Aguinaldo ang inilahal na pangulo at si Pedro Paterno naman ang
pangulo ng kongreso. Ipinahayag noong Enero 21, 1899 ang Saligang Batas
na nilikha ni Fellipe Calderon.
♣Himagsikang Pilipino at Amerikano
+Nagsimula ang hidwaan ng pilipino at amerikano nang hindi kinilala ng
Estados Unidos ang Republika ng Pilipinas na ipinahayg ni Emilio Aguinaldo.
Ang tunay na hangarin ng mga Amerikano na halinhan ang mga Espanyol
bilang mananakop ay napatunayan ng mga pilipino sa Pamamagitan ng
Kasunduan sa paris noong Disyembre 10, 1898. Ang pananakop ay
humantong sa Digmaang Pilipino-Amerikano. Sumiklab ang unang labanan
nang barilin ng isang sundalong Amerikano na si Private William W. Grayson
ang isang sundalong Pilipino sa pagitan ng BlockHouse 7 at Barrio Santol
ngayon ay Calle sociego,.Nakipaglaban muli ang mga Pilipino para sa kalayaan.
Noong Marso 23, 1901 nadakip si Aguinaldo ng mga Amerikano, ito na ang
naging wakas ng Unang Republika Ng Pilipinas.
♥Ang Pagtutol ni Macario Sakay
+Isa si Macario Sakay sa mga nagtatag ng sariling pamahalaan sa Katagalugan.
Si Macario Sakay ay naging mahigpit sa pamamahal;a sa kanilang kilusan
upang maging maayos at ligtas ang lahat.

11. •Ang Mga Pilipinong Muslim Laban sa mga Amerikano
=Batid ng mga amerikano ang pagkakaisa tatyag ng loob ng
mga Pilipinong Muslim kaya nais nilang makontrol ang mga
ito sa pamamagitan ng kasunduan ng pakikipagkaibigan. Si
John Bates, isang amerikanong Heneral ang nagkaroon ng
pagkakataon na makipagkasundo sa mga sultan. Ang ilang
mga kasaamahan ng sultan ay tinutulan ang pagpapanatili
ng mga Amerikano sa alinmang lugar ng Sulu. Sa bayan
lamang ng Jolo pimayagan na manatili ang mga amerikano.
Noong 1906 at 1913 ay nagkaroon ng labanan sa pagitan ng
mga Amerikano at muslim. Natapos ang digmaang ito
noong 1917.
•Ang Pagtutol ng mga Makabayang Pilipino sa
Pamamagitan ng Panulat
=Patuloy na ipinaglaban ng mga Pilipino ang minimithing
kalayaan kaya bukod sa mga pag-aalsa sa armas ay ipinakita
rin nila ang pagtutol sa pamamagitan ng panulat bagamat
mahigpit ang mga Amerikano sa pamamahayg, ang
panunuligsa ng mga Pilpinong manunulat ay di-tuwiran
dahil gumagamit sila ng talinhaga.