1. โรงเรียนยอแซฟวิทยา
อำาเภอท่าใหม่ จังหวัด
โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอัน
เนื่องมาจากพระราชดำาริ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี
งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน
รายงานการศึกษาข้าวโพด

2. วัตถุประสงค์การศึกษา
• เพื่อศึกษาลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ของข้าวโพดพันธุ์ Sweet corn
หรือข้าวโพดหวาน
• เพื่อศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องด้าน
กายภาพและชีวภาพในระบบนิเวศ
ของข้าวโพด
• เพื่อปลูกจิตสำานึกนักเรียนในการ
อนุรักษ์พันธุกรรมพืช

3. วัสดุอุปกรณ์
• ใบงานการศึกษา
• เครื่องวัด มาตราส่วน
• แอลกอฮอล์
• แผงอัด
• กล้องจุลทรรศน์

4. วิธีการดำาเนินการของนักเรียน
• ลงมือปฏิบัติในการศึกษา ค้นคว้า ตามแผน
ปฏิบัติงาน
• นักเรียนตรวจสอบ วิเคราะห์ผลการศึกษา
พรรณไม้
• ขั้นตอนการดำาเนินการของนักเรียน
• ช่วงชั้นที่ 1 ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 –3
• ครูนำาเสนอแนวทางการศึกษาพรรณไม้
• นักเรียนดำาเนินการศึกษาตามใบงานการ
วิเคราะห์ของครู
• สรุปและแลกเปลี่ยนความรู้ร่วมกันระหว่าง

6. ช่วงชั้นที่ 2 ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 – 6
• ครูนำาเสนอแนวทางการศึกษาพรรณไม้
• นักเรียนตั้งแต่การตั้งจุดประสงค์การศึกษา
ค้นคว้า วัสดุอุปกรณ์ วิธีการดำาเนินงาน
การตรวจสอบและประเมินผล ตามแนวทาง
การดำาเนินการของนักเรียน
• ลงมือปฏิบัติในการศึกษา ค้นคว้า ตามแผน
ปฏิบัติงานของนักเรียน
• นักเรียนตรวจสอบ วิเคราะห์ผลการศึกษา
พรรณไม้
• สรุปและแลกเปลี่ยนความรู้ร่วมกัน ระหว่าง

8. ช่วงชั้นที่ 3 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1
• ครูนำาเสนอแนวทางการศึกษาพรรณไม้
• นักเรียนตั้งแต่การตั้งจุดประสงค์การศึกษา
ค้นคว้า วัสดุอุปกรณ์ วิธีการดำาเนินงาน
การตรวจสอบและประเมินผล ตามแนวทาง
การดำาเนินการของนักเรียน
• ลงมือปฏิบัติในการศึกษา ค้นคว้า ตามแผน
ปฏิบัติงานของนักเรียน
• นักเรียนตรวจสอบ วิเคราะห์ผลการศึกษา
พรรณไม้
• สรุปและแลกเปลี่ยนความรู้ร่วมกัน ระหว่าง

10. วิธีการดำาเนินงานของ
นักเรียน
• รวมกลุ่มกำาหนดปัญหาหรือจุดประสงค์ที่
ต้องการศึกษา
• กำาหนดวัสดุอุปกรณ์
• ลงไปศึกษาและหาคำาตอบเกี่ยวกับปัญหาที่ไว้
• สรุปความรู้และรายงานแลกเปลี่ยน หน้าชั้น
เรียน

11. • 1.1 ชื่อพื้นเมือง
• ข้าวโพด โพด ข้าวสาลี (สะอาด บุญ
เกิดและคณะ,2540 )
• ข้าวแข่ เง็กบี้ เง็กจกซู่ (วุฒิ วุฒิธรรม
เวช,2540)
• บือเคสะ โพด (เต็ม สมิตินันท์,2544)
• ชื่อวิทยาศาสตร์
• Zea mays L.cv.Saccharata
• ชื่อวงศ์
• GRAMINEAE
• ชื่อสามัญ

13. รา
ก
• เป็นระบบรากฝอย (fibrous root
system) รากงอกออกมาก่อนส่วนอื่นๆ
จากจุดกำาเนิดเมล็ด เรียกว่า คัพภะ
(embryo) ประกอบด้วยรากที่พัฒนามา
จากส่วนแรดิเคิล (radicle) เรียกว่า ราก
ปฐมภูมิ และรากที่แตกแขนงออกมา เรียกว่า
รากทุติยภูมิ รากที่เกิดจากปุ่มของรากปฐมภูมิ
เรียกว่า รากตติยภูมิ และ รากที่เกิดจากข้อ
เหนือดิน เรียกว่า รากอากาศ หรือ รากคำ้า
ยัน ( aerial root )

14. รากมีความยาวประมาณ 13-14
ซม. กว้างประมาณ 0.1 ซม.

15. ลักษณะภายในที่พบเมื่อนำามาส่อง
ดูกับกล้องจุลทรรศน์ มีท่อ
ลำาเลียงนำ้าและท่อลำาเลียงอาหาร
ซึ่งท่อลำาเลียงอาหารจะอยู่
ภายนอกและท่อลำาเลียงนำ้าจะอยู่
ภายใน ท่อลำาเลียงอาหารและนำ้ามี
ลักษณะเป็นวงกลม ลักษณะเซลล์
ภายในของราก

17. ลำาต้นเจริญเติบโตมาจากราก
ประกอบด้วยข้อ และ ปล้องข้อ
ประกอบด้วย วงเจริญ ปุ่มกำาเนิด
ราก ตา
และ รอยกาบใบ

18. ส่วนประกอบภายในของลำาต้น
ท่อลำาเลียงนำ้า
จะลำาเลียงนำ้าจากด้านล่างขึ้นสู่
ด้านบน
ลักษณะเซลล์
ภายในลำาต้น

19. 10-12 ข้อปล้อง ภายในลำาต้นจะ
มีไส้แน่น ไม่กลวง
ต้นอ่อนสีเขียวอ่อน ต้นแก่สีเขียว
เข้ม ถ้าแก่เต็มที่จะมีสีนำ้าตาล
ลำาต้นของข้าวโพดมีกลิ่นเหม็น
เขียวมีรสจืดออกฝาด ไม่มียาง
ลำาต้นตั้งตรง มีรูปทรงเป็นทรง
กระบอก

20. ใบของต้นข้าวโพด

21. มีลักษณะเรียวยาวปลายใบ
เรียวแหลม โคนใบมีลักษณะ
คล้ายรูปหัวใจ เส้นใบเรียงขนาน
เห็นได้ชัดเจน
ใบอ่อนสีเขียวอ่อน ใบแก่สีเขียว
เข้มปนเหลืองอ่อน ใบมีรสจืด มี
กลิ่นเหม็นเขียว

22. ใบยาวประมาณ 87.9 ซม. กว้าง
ประมาณ 7.7 ซม.
แล้วแต่อายุของใบ
เส้น
กึ่งกลาง
ใบ
แผ่น
ใบ

23. ในใบมีท่อลำาเลียงนำ้าและอาหาร ค
รอโรพลาสต์ ภายในมีรงควัตถุ
เรียกว่า ครอโรฟีลล์
เขี้ย
วใบ
เยื่อกั้นนำ้า ,
ลิ้นใบ
กาบ
ใบ

24. ใบ มีลักษณะยาวรี มีจำานวนใบ
ตั้งแต่ 2-20 ใบ ตามอายุของ
ข้าวโพด ความกว้างประมาณ 10
ซม. ยาวประมาณ 80 ซม.

25. ช่อดอกตัวผู้และตัวเมีย

27. ดอกตัวผู้ คล้ายเมล็ดข้าวเปลือก จะ
รวมกันอยู่เป็นช่อ
มีประมาณ 10 ช่อ อยู่บริเวณปลาย
ยอดสุดของลำาต้น
ช่อดอกตัวผู้ยาวประมาณ 25.4 ซม.
แล้วแต่อายุ

29. เกสรตัวเมีย เรียกว่า ไหม หรือเส้น
ไหม ไหมจะเหนียวเพื่อจับละอองเกสร
ตัวผู้ ดอกตัวเมียเจริญมาจากวงเจริญ
มีความยาวประมาณ 17.1 ซม. แล้ว
แต่อายุของเส้นไหม

33. เมื่อดอกได้รับการผสมก็จะเจริญ
เติบโตเป็นเมล็ด
ในต้นหนึ่งออกฝักประมาณ 2-5 ฝัก
และมีเมล็ด
ประมาณ 230 เมล็ด

35. ฝั
ก

38. เมล็ด

39. ผลมีลักษณะยาวรี กลางผลเป็น
ทรงกระบอก มีเมล็ดสีเหลือง เรียง
เป็นแถว มีรสหวานและกลิ่นหอม
เมื่อสุก มีกาบหุ้มเป็นชั้นๆ
ลักษณะพิเศษ
เมล็ดจะเรียงกันเป็นแถว
สวยงาม

41. สรรพสิ่งพันเกี่ยวข้องต้น
ข้าวโพด ได้แก่
มดเข้ามากินเมล็ดข้าวโพด
แมงมุมมาคอยจับสัตว์ที่มากิน
ข้าวโพดกินเป็นอาหาร ผีเสื้อ
และผึ้งจะคอยหานำ้าหวานจาก
เกสรตัวผู้และเกสรตัวเมีย

44. หญ้าที่พบบริเวณแปลง
ข้าวโพด
หญ้ากาบหอย ( ตัวเมีย)
ชื่อวิทยาศาสตร์ Lindernia Crustacea (L.)
F.Muell
ชื่อวงศ์ SCROPHULARIACEAE
ชื่อสามัญ -
ลักษณะ ลำาต้นเลื้อยทอดไปกับพื้นดิน ใบออกตรงกันข้าม
ขอบใบหยักปลายใบมน ใบยาว 0.5 –1.2 เซนติเมตร
กว้าง 0.5-1.0 เซนติเมตร ใบสีเขียวเข้ม เส้นใบเห็นได้
ชัดเจน ออกดอกที่ปลายยอด กลีบดอกมีสีม่วงอ่อน สลับขาว
บริเวณข้อพบรากสีขาว เจริญเติบโตงอกตามผิวดิน

45. หงอนไก่ไทย
ชื่อวิทยาศาสตร์ Celosia argentea L.
ชื่อวงศ์ AMARANTHACEAE
ชื่อสามัญ -
ลักษณะ ลำาต้นเหนือดิน เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก มีอายุ
ประมาณฤดูเดียว ใบรูปยาวเรียวปลายใบแหลม เส้นใบ
เป็นรูปร่างแห ความสูงของต้นประมาณ 45- 65
เซนติเมตร ดอกออกที่ปลายยอด ลำาต้นมีสีชมพูอมแดง
เมล็ดมีขนาดเล็กสีดำามัน มีลักษณะแข็ง

46. ผักเสี้ยนผี
• ชื่อวิทยาศาสตร์ Cleome
viscosa L.
• ชื่อวงศ์ CAPPARACEAE
• ชื่อสามัญ -
• ลักษณะ ลำาต้นตั้งตรง ปลายใบแหลม ขอบ
ใบแหลม ขอบใบเรียบ ก้านใบยาว 7
เซนติเมตร ลักษณะใบด้านบนมีขน มองได้
ชัดเจน ดอกมีสีเหลืองออกที่ปลายยอด และ
ซอกใบฝักยาว 4 เซนติเมตร กว้าง 0.3
เซนติเมตร ภายในฝักมีเมล็ดเรียงกันอยู่เป็น
จำานวนมาก ฝักสดมีสีเขียว ฝักแก่แตกตรง

47. กกดอกขาว
• ชื่อวิทยาศาสตร์ Cypreus brenifolius
( rottb) Hassk.
• ชื่อวงศ์ CYPERACEAE
• ชื่อสามัญ Green kyllirga
• ลักษณะ ลำาต้นอยู่ใต้ดินมีใบห่อหุ้มลำาต้น หรือ
มีกาบใบสีนำ้าตาล อมแดง ใบรูปร่างเรียวยาว
5-15 เซนติเมตร กว้าง 0.5 – 1.0
เซนติเมตร ขอบใบเรียบ ปลายใบแหลม ใบสี
เขียวเข้ม ดอกออกที่ยอด ก้านชูดอก 5-10
เซนติเมตร

48. ระยะการเจริญ
เติบโต• เริ่มปลูก 3 วัน - ออกราก
• 4 วัน หน่อเริ่มโผล่เหนือดิน
• 6 วัน ใบปฐมภูมิเริ่มผลิ ประมาณ 1
เซนติเมตร
• 36 วัน ใบมีจำานวน 32 ใบ
• 38 วัน เริ่มมีรากอากาศ(รากคำ้ายัน) เกิด
บริเวณข้อที่ 1 หรือ 2
• 39 วัน ช่อดอกตัวผู้ออกบริเวณปลายยอด
• 47 วัน ช่อดอกตัวผู้เริ่มผลิเต็มที่
• 44 วัน ช่อดอกตัวเมียออกบริเวณข้อปล้องที่

49. • 58 วัน ช่อดอกตัวผู้เริ่มโรย
• 64 วัน ไหมข้าวโพดเริ่มมีสีนำ้าตาลอมแดง
• 73 วัน ดอกตัวผู้เริ่มแห้ง
• 76 วัน เก็บฝัง
• หลังจาก 76 วัน
• ใบข้าวโพดเริ่มแห้งมีสีนำ้าตาล ลำาต้นเริ่ม
เปลี่ยนสี

50. ใช้เป็นสมุนไพร
• ราก ขับปัสสาวะ , แก้นิ่ว และอาเจียน
เป็นเลือด
• ต้น และใบ ใบสด และใบแห้ง นำามาต้มรับ
ประทานเป็นยารักษานิ่ว
• ยอด และเกสรตัวเมีย(ไหมข้าวโพด)
ช่วยขับปัสสาวะ บำารุงตับ ขับนำ้าดี ดีซ่าน แก้
ไตอักเสบความดันโลหิตสูง นิ่วในถุงนำ้าดี
เบาหวาน โพรงจมูกอักเสบ เลือดกำาเดาออก
ง่าย
• ซัง บำารุงม้าม ขับปัสสาวะ แก้บวมนำ้า
บิด ท้องร่วง

51. คณะผู้
จัดทำา
• นางสาววิไล ภานุพันธ์ ผู้จัดการและครูใหญ่
• นางสาวสุนทรี ดิษฐี ผู้ช่วยครูใหญ่ฝ่าย
บริหารงานทั่วไป
• นายฉัตรชัย กันดิษฐ์
• นางสาวภันทิลา ภันตะเพา
• นายสราวุธ อนามพงษ์
• ด.ญ.วรพรรณ พยับแสง
• ด.ญ.วรกานต์ ใจแกล้ว
• คณะครูและนักเรียนโรงเรียนยอแซฟวิทยา

52. โรงเรียนยอแซฟวิทยา
อำาเภอท่าใหม่