Jak funkcjonować w świetle benchmarkingu, aby nie narazić się na konsekwencje prawne? 1. Czym jest benchmarking? 2. Granice gromadzenia oraz wykorzystania danych porównawczych - Ochrona własności intelektualnej: własność przemysłowa i prawa autorskie - Tajemnica przedsiębiorstwa 3. Na co zwracać uwagę przy wymianie informacji? - Prawo konkurencji - Umowa benchmarkingowa 4. Ryzyko związane z wdrażaniem informacji - Czyny nieuczciwej konkurencji: niezachowanie poufności, naśladownictwo, wprowadzające w błąd oznaczenie produktów oraz pasożytnicze wykorzystanie renomy - Naruszenie praw autorskich - Naruszenie praw własności przemysłowej - Naruszenie dokonane przez partnera zagranicznego

1. Benchmarking
- aspekty prawne
Aneta Pankowska
Radca Prawny

2. Jak funkcjonować w świetle benchmarkingu,
aby nie narazić się na konsekwencje prawne?
1. Czym jest benchmarking?
2. Granice gromadzenia oraz wykorzystania danych porównawczych
 Ochrona własności intelektualnej: własność przemysłowa i prawa autorskie
 Tajemnica przedsiębiorstwa
3. Na co zwracać uwagę przy wymianie informacji?
 Prawo konkurencji
 Umowa benchmarkingowa
4. Ryzyka związane z wdrażaniem efektów benchmarkingu
 Czyny nieuczciwej konkurencji: niezachowanie poufności, naśladownictwo,
wprowadzające w błąd oznaczenie produktów oraz pasożytnicze wykorzystanie
renomy
 Naruszenie praw autorskich
 Naruszenie praw własności przemysłowej
 Naruszenia prawa w relacji z podmiotem zagranicznym

3. Czym jest benchmarking?
 brak prawnej definicji benchmarkingu
 uczenie się od najlepszych
 celem jest dążenie do udoskonalenia elementów funkcjonowania
przedsiębiorstwa poprzez wykorzystanie doświadczenia zdobytego
przez innych przedsiębiorców
 współpraca partnerska, a nie rodzaj wywiadu gospodarczego -
wymiana informacji
 polega na porównywaniu praktyk stosowanych przez własne
przedsiębiorstwo ze stosowanymi w przedsiębiorstwach
uważanych za najlepsze w analizowanej dziedzinie
 nie polega na kopiowaniu gotowych rozwiązań, lecz na czerpaniu
inspiracji ze sposobów dojścia do nich, naśladowanie procesów,
praktyk, procedur

4. Granice gromadzenia oraz wykorzystania danych
porównawczych
Granicą swobodnego dostępu do informacji dotyczących innych przedsiębiorstw (danych o
procesach, produktach lub usługach) są przepisy dotyczące praw własności intelektualnej.
Własność przemysłowa - ochrona na podstawie rejestracji w Urzędzie Patentowym
 patent (na produkt lub sposób)
 wzór przemysłowy, wzór użytkowy
 znak towarowy
Prawa autorskie - ochrona bez spełnienia jakichkolwiek formalności
 Przedmiot ochrony: każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w
jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór)
 Wyłączenia spod ochrony: nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania
oraz koncepcje matematyczne

5. Granice gromadzenia oraz wykorzystania danych
porównawczych
Tajemnica przedsiębiorstwa
Definicja: nieujawnione do wiadomości publicznej informacje
techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne
informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których
przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich w
poufności
 umowy o zachowaniu poufności - zawierane z pracownikami i
kontrahentami ze wskazaniem co stanowi tajemnicę
przedsiębiorstwa
 fizyczne zabezpieczenia

6. Granice gromadzenia oraz wykorzystania danych
porównawczych
WAŻNE:
Z punktu widzenia przedsiębiorstwa, które może być źródłem danych: jak
najszersza ochrona informacji za pomocą dostępnych narzędzi w celu
zapewnienia monopolu korzystania i/lub komercjalizacji
Z punktu widzenia osoby pozyskującej informacje: zaniechanie działań, które
mogłyby skutkować naruszeniem cudzych praw własności intelektualnej, a
zwłaszcza naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa
 możliwe naruszenia: wykorzystanie materiałów, chronionych prawem
autorskim, wykorzystanie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa np. poprzez
nakłanianie pracowników i/lub kontrahentów do niewłaściwego
wykonania zobowiązań do zachowania informacji w poufności
6

7. Na co zwracać uwagę przy
wymianie informacji?
Prawo konkurencji
Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem
jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny
sposób konkurencji na rynku właściwym.
Porozumienia te, są w całości lub w odpowiedniej części
nieważne (dodatkowo możliwe kary finansowe).
 Art. 6 Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
 Art. 101 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej

8. Na co zwracać uwagę przy wymianie informacji?
Prawo konkurencji
Zakazane porozumienia polegają w szczególności na:
 ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży
towarów;
 ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub
inwestycji;
 podziale rynków zbytu lub zakupu;
 stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych
warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji
 uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego
świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
 ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych
porozumieniem;
 uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych
przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków
składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny
8

9. Na co zwrócić uwagę przy wymianie informacji?
Prawo konkurencji
Wysokie ryzyko zaklasyfikowania benchmarkingu jako niezgodnego z prawem:
 dostarczenie lub wymiana informacji z konkurentami
 informacji dotyczących cen, kosztów, inwestycji, ogólnej strategii biznesowej,
rabatów, zniżek, faktur, a nie informacji dotyczących procesów
 informacji poufnych
 informacji bieżących, a nie historycznych
 danych dotyczących konkretnych spółek, a nie danych zbiorczych
 oligopolistyczna struktura rynku
 homogeniczny asortyment produktów lub usług
 częste wymiany informacji
 wymiana informacji wiąże się z udzieleniem rekomendacji co do konkretnych
działań
9

10. Na co zwrócić uwagę przy wymianie informacji?
Umowa benchmarkingowa
Jakie postanowienia powinna zawierać umowa?
 zobowiązanie do ujawnienia / wzajemnej wymiany informacji
 dokładne określenie zakresu informacji, które mają być przedmiotem
wymiany (wraz ze wskazaniem informacji / materiałów chronionych
prawami własności intelektualnej)
 rejestrowanie przekazywanych np. w formie protokołu
 warunki zwrotu uzyskanych materiałów
 określony cel wykorzystania informacji
 określenie osób biorących udział w benchmarkingu - wyznaczenie
pracowników firmy lub ustanowienie współpracy z zaufaną osobą trzecią
 klauzula o zachowaniu poufności
10

11. Na co zwrócić uwagę przy wymianie informacji?
Umowa benchmarkingowa
Jakie postanowienia powinna zawierać umowa?
 zasady regulujące współpracę w trakcie trwania umowy
 dobrowolne stosowanie kodeksów postępowania (European Benchmarking Code
of Conduct, Global Benchmarking Code of Conduct)
 wspólnie uzgodnione procedury podejmowanych działań benchmarkingowych
 miejsce i terminy przeprowadzanych działań
 ustalenia finansowe i dotyczące kosztów
 odpowiedzialność za naruszenie umowy i naprawienie szkody
 ustalenie możliwości wypowiedzenia umowy - termin
 sąd właściwy do rozstrzygania sporów
11

12. Ryzyka związane z wdrażaniem
efektów benchmarkingu
 czyny nieuczciwej konkurencji:
- niezachowanie poufności
- naśladownictwo
- wprowadzające w błąd oznaczenie produktu
- pasożytnicze wykorzystanie renomy
 naruszenie ustawy o prawie autorskim
 naruszenie praw własności przemysłowej

13. Ryzyka związane z wdrażaniem efektów benchmarkingu
Istotne kwestie
 przestrzeganie umowy
 wykorzystanie informacji jedynie w uzgodnionym celu
 poszanowanie praw własności intelektualnej
 czerpanie inspiracji, a nie wierne naśladownictwo
13

14. Ryzyko związane z wdrażaniem efektów benchmarkingu
Czyny nieuczciwej konkurencji
Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa
 Art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: przekazanie, ujawnienie lub
wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich
nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy
 nie stosuje się w przypadku uzyskania informacji w dobrej wierze np. od pracownika
przedsiębiorstwa uczestniczącego w benchmarkingu, który nie był upoważniony do
udzielenia informacji lub złamał zakaz zachowania poufności
 dozwolony jest tzw. reverse engineering, którego celem jest zaprojektowanie
podobnego produktu na podstawie modelu konkurencji bazując na poznaniu i
odtworzeniu sposobu produkcji
Przykład:
 ujawnienie informacji w kolejnym procesie benchmarkingu bez zgody uprzedniego
partnera, od którego uzyskano informację
 ujawnienie publiczności konferencji przy okazji omawiania case study
14

15. Ryzyka związane z wdrażaniem efektów benchmarkingu
Czyny nieuczciwej konkurencji
Naśladownictwo
 Art. 13 ust. 1 uznk: naśladowanie gotowego produktu polegające na tym,
że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana
zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co
do tożsamości producenta lub produktu
 nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji naśladowanie cech
funkcjonalnych produktu, w szczególności budowy, konstrukcji i formy
zapewniającej jego użyteczność
15

16. Ryzyka związane z wdrażaniem efektów benchmarkingu
Czyny nieuczciwej konkurencji
Wprowadzające w błąd oznaczenie produktu
 Art. 10 uznk: oznaczenie towarów lub usług albo jego brak, które może
wprowadzić klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości,
składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania,
naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów albo usług, a
także zatajenie ryzyka, jakie wiąże się z korzystaniem z nich
 także wprowadzenie do obrotu towarów w opakowaniu mogącym
wywołać w/w skutki, chyba że zastosowanie takiego opakowania jest
uzasadnione względami technicznymi
16

17. Ryzyka związane z wdrażaniem efektów benchmarkingu
Czyny nieuczciwej konkurencji
Pasożytnicze wykorzystanie renomy
 Art. 3 ust. 1 uznk: czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie
sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza
interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
 Za czyn nieuczciwej konkurencji uznawane jest pasożytnicze
wykorzystanie cudzej renomy, m.in. przez zbliżenie wyglądu opakowań
lub etykiet swoich produktów do wyrobów konkurenta, wykorzystanie
cudzego pomysłu lub idei, co doprowadziło do określonego rezultatu,
bez dokonywania odpowiednich nakładów finansowych (podobieństwo
w zakresie zewnętrznej szaty produktu)
17

18. Ryzyko związane z wdrażaniem efektów benchmarkingu
Naruszenie praw własności intelektualnej
Przykłady naruszenia praw autorskich:
 kopiowanie lub rozpowszechnianie np. uzyskanych w procesie
benchmarkingu rysunków technicznych, dokumentacji projektowej,
które stanowią utwór w rozumieniu ustawy o prawie autorskim
 w celu korzystania z cudzych utworów należy zawrzeć umowę
licencyjną lub przenoszącą autorskie prawa majątkowe.
Przykłady naruszenia praw własności przemysłowej:
 wprowadzenie do obrotu produktu, który jest podobny lub identyczny
z produktem chronionym przez patent lub prawo ochronne
18

19. Ryzyko związane z wdrażaniem benchmarkingu
Relacje z partnerem zagranicznym
Partner pochodzi z Państwa Członkowskiego Unii Europejskiej
Prawo właściwe, według którego oceniane jest dane naruszenie można ustalić na podstawie
Rozporządzenia (WE) NR 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczącego
prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych („Rzym II”)
Czyn nieuczciwej konkurencji
 dla zobowiązania wynikającego z czynu nieuczciwej konkurencji właściwe jest prawo państwa, w
którym występuje lub jest prawdopodobne wystąpienie naruszenia stosunków konkurencyjnych lub
zbiorowych interesów konsumentów
 w przypadku, gdy czyn nieuczciwej konkurencji narusza wyłącznie interesy oznaczonego konkurenta,
prawem właściwym jest prawo państwa, w którym powstaje szkoda, niezależnie od tego:
- w jakim państwie miało miejsce zdarzenie powodujące szkodę
- w jakim państwie lub państwach występują skutki pośrednie tego zdarzenia
 w przypadku, gdy osoba, której przypisuje się odpowiedzialność i poszkodowany mają w chwili
powstania szkody, miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie, stosuje się prawo tego państwa
19

20. Ryzyka związane z wdrażaniem informacji
Relacje z partnerem zagranicznym
Naruszenie praw własności intelektualnej
 prawem właściwym jest prawo państwa na podstawie, którego dochodzimy ochrony
 w przypadku naruszenia jednolitego wspólnotowego prawa własności intelektualnej
(np. wspólnotowy znak towarowy, patent europejski), prawem właściwym dla
wszelkich kwestii niepodlegających odpowiedniemu instrumentowi wspólnotowemu
jest prawo państwa, w którym naruszenie to miało miejsce.
Prawo właściwe mające zastosowanie na podstawie Rozporządzenia w
przypadku zobowiązania wynikającego z czynu nieuczciwej konkurencji
lub naruszenia praw własności intelektualnej nie może zostać wyłączone
w drodze umowy.
20

21. ul. Wilcza 46
00-679 Warszawa
Tel.:+ 48 22 541 70 80
Fax + 48 22 213 30 07
office@rkkw.pl
www.rkkw.pl
RKKW
KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy