SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 14
Descargar para leer sin conexión
Literatura Galega
                                do Século XX e da Actualidade

                                Yolanda Castaño


                                         Entrevista
                                  IES Manuel García Barros
                                         A Estrada
                                                                 Texto: © Cc-by-sa-3.0
                                                         Fotos: © Todos os dereitos reservados
miércoles 16 de enero de 2013
Yolanda Castaño


              1.     As súas estadías xuvenís en Santiago de Compostela e A Coruña marcaron o seu futuro persoal e literario? Como lembra o fervor
                     literario finisecular en Galiza?

                Supoño que o marcaron moito, en efecto tanto persoal como literariamente, e mesmo me sinto unha privilexiada por ter asistido
                en primeira persoa a todo aquel efervescente caldo de cultivo que se viviu, nomeada e moi especialmente, na segunda metade dos
                anos 90. Santiago de Compostela era a capital dun bulir de proxectos literarios, aínda que tamén convivía con outros focos
                xeográficos como por exemplo a Costa da Morte. Xurdían proxectos editoriais alternativos, outros formatos para dar a coñecer a
                poesía máis moza, fanzines, follas voandeiras, colectivos literarios e sobre todo o auxe do fenómeno do recital poético, da volta á
                oralidade na procura do contacto directo co lector. Celebrábanse eventos puntuais ou ciclos de recitais poéticos nos pubs, nos
                bares, nos IES, nas Facultades. Penso que, se ben á hora de elaborar a propia obra cada quen desenvolveu un traballo abondo
                individual, na proxección e difusión da poesía houbo en cambio moito sentido do colectivo. Compartiamos inquedanzas e soños e
                preocupacións, intereses comúns uníannos moi fortemente, caiámonos ben, falabamos unha mesma linguaxe, eramos amigos e
                comprendiámonos, cinguíannos os mesmos obxectivos de dar a coñecer o traballo poético, de espallar a súa noticia e o seu gusto.
                Penso que a xeración dos 90 funcionou porque funcionou como grupo humano. Non coma unha corrente literaria homoxénea, pero
                si coma un grupo de persoas con valores afíns.

               2.    Cando @s escritor@s comezan as súas primeiras experiencias literarias resulta que Vostede acada xa un premio moi
                     importante co seu primeiro poemario. É doado de asimilar por unha rapaza de tan só 17 anos? Supón esta experiencia un pulo
                     para seguir escribindo ou un respecto pola esixencia a seguir mellorando?

                O certo é que as miñas primeiras ‘experiencias literarias’ (se nos estamos referindo aos primeiros versos escritos) comezaran xa
                unha década antes, pero claro, pódese imaxinar o torpes que poderían ser os primeiros poemas dunha nena de sete anos. Con
                todo, por algo se empeza; fun precoz e fun tamén queimando etapas coa celeridade coa que iso se fai cando se teñen anos tan
                mozos. Publicar o primeiro libro cando aínda estaba no instituto foi un certo shock. Só co paso do tempo me dei de conta de que
                non podía ser tan doado de asimilar. O entorno era máis ben hostil; tanto o país no que vivía (e vivo) coma a idade que tiñamos son
                circunstancias abondo proclives ao cainismo. Calquera tipo de notoriedade, neses contextos, adoita molestar e producir
                desconfianza, receo. Polo outro lado supoño que iso me fixo aprender a convivir con ese cuestionamento xa dende ben cedo. Xa no
                colexio, e logo máis aínda no instituto, tiven que manexarme con esa marca. E esa primeira publicación significoume as dúas
                cousas a un tempo: o pulo para continuar adiante –ante un recoñecemento que resultaba alentador- e o compromiso persoal, a
                autoesixencia, para seguir medrando e non baixar a garda.




miércoles 16 de enero de 2013
Yolanda Castaño

               3.    Estraña que unha persoa coma Vostede comprometida co noso idioma se decantase por Filoloxía Hispánica e non Galego-
                     Portuguesa. A que se debeu esta elección? Enriqueceuna a vostede esta elección á hora de escribir?

               Lamento moito dicir –pero debo ser completamente honesta- que a miña carreira universitaria nunca foi grande apoio para o meu
               desenvolvemento na escrita. Se acaso, como moito, o paso pola Universidade si o considerei positivo ao nivel de formación humana
               nun sentido abondo abstracto e global, máis no tocante a relacións ou estruturas ca a contidos. Pero desgraciadamente non penso
               que ao amor á literatura se chegue a través da filoloxía, aínda que cada camiño é persoal e non quero que as miñas palabras
               disuadan a ninguén de procurar o propio. En calquera caso a miña experiencia universitaria proporcionoume tan poucas e pobres
               ferramentas para enriquecer o meu coñecemento literario, que dubido que a escolla entre Hispánica e Galego-Portuguesa puidese
               resultar tan decisiva. Si que, unha vez dentro, orientei a miña titulación obviamente cara materias de galego e de portugués, pois
               a flexibilidade era alta. Pero confeso que a miña decisión veu por motivos totalmente persoais: na Coruña non existía daquela a
               titulación de Galego e eu prefería non trasladarme da casa familiar, así me desconcentraría menos do que realmente quería facer,
               e podería investir mellor o meu tempo na escrita, na xestión e promoción literaria e nos proxectos multidisciplinares que xa me
               comezaban a atraer.

               4.    Se sorprendía a súa precocidade coa obra “Elevar as pálpebras”, máis
                     sorprende que con 21 anos acadase xa nin máis nin menos que o Premio
                     da Crítica Española con “Vivimos no ciclo das Eurofanías”. Sorprendeuna
                     tamén a Vostede? Fixeron estes recoñecementos que as súas futuras
                     publicacións fosen moito máis reflexivas por mor de non dar pasos atrás?

                Si que confeso que esa foi unha grande sorpresa. Nunca o esperei, xa que era e é
                un galardón co que adoitan recoñecerse voces ben máis maduras e consagradas.
                Mesmo parece que fun unha das gañadoras máis mozas na historia dos premios
                nas catro linguas do estado. Foi unha alegría e un grande privilexio co que
                mesmo notei un antes e un despois (significou un pouco o salto cara o circuíto
                estatal). Pero tamén é certo que, se ben no meu segundo poemario notei máis o
                peso da expectativa e da súa esixencia, cando enfrontaba o terceiro con tanta
                ousadía creativa, cheguei a pensar que a crítica non acollería ben o libro por
                mor da heterodoxia, descaro e crúa honestidade que estilaba. Porén,
                                                                                                      Yolanda Castaño no IES
                trabucábame outra vez, cando entendín que probablemente o que premiaron foi            Manuel Garcia Barros
                precisamente esa capacidade de risco, aprendín a atender máis a miña propia
                intuición e guindarme sen rede á poesía, en lugar de facer ‘o que se esperaba de
                min’ e as cousas que sabía que resultarían correctas.



miércoles 16 de enero de 2013
Yolanda Castaño

               5.    Sabemos que Vostede adora a interacción entre a súa poesía (ou a poesía en xeral) e as demais artes, especialmente a música.
                     Foron estas artes as que a axudaron a Vostede á hora de escribir?
                Pois si que adoro esa interacción e non só coa música, senón con moitas outras linguaxes creativas coas que a poesía pode establecer
                diálogos expresivamente moi produtivos, caso da plástica, do audiovisual, da performance, da arquitectura, da danza ou mesmo da
                cociña! A axuda que estas disciplinas me brindan vén a través do que dende fóra supoño que se daría en chamar ‘literatura
                comparada’, unha maneira de amplificar o coñecemento e o significado da poesía a base de confrontala ou enriquecela con esas
                outras linguaxes. Igual que ilustrar un libro outorga máis pistas ou novas interpretacións aos textos escritos, o diálogo interxenérico
                multiplica o signo poético dende distintos e novos ángulos. Alén diso, o oficio da escrita é abondo solitario, de xeito que os
                proxectos que tenden a man a outros creadores/as resultan do máis enriquecedor. Nunca aprendín tanto sobre o meu propio oficio
                ou sobre o universo poético que cando me mesturei con artistas doutros ámbitos. Para min esa é unha das mellores e máis seguras
                maneiras de obter respostas. Parto da absoluta consciencia de que todos e todas facemos o mesmo: responder a un impulso creativo
                de distintas formas e dende diferentes materiais, iso é todo. Cando me preguntan cales son as miñas influencias literarias, sempre
                digo que as miñas influencias non son só literarias: inflúeme dende o cine que vexo ata os bos spots publicitarios, as letras de
                cancións, a arte conceptual contemporánea ou o deseño.

               6.    A temática erótica ocupa un grande espazo na súa poesía. Como pode xustificar esta súa elección temática? Acádase unha
                     maior intimidade con este tipo de poesía? Serve ao mesmo tempo para crebar tabús?

                Depende como se mire: dos meus cinco libros publicados ata agora, é certo que a temática erótica atravesa boa parte dos tres
                primeiros; se o mido cronoloxicamente, tratei esa temática durante tres anos dos 18 que levo publicando poesía, de 1995 a 1998.
                Hai case quince anos que non escribo un poema sobre erotismo! No entanto, entendo que os nosos primeiros libros sempre
                condicionan ou mesmo eclipsan o noso devir posterior. É normal. Con todo, adiviño que a xustificación está un pouco nas frases
                iniciais desta resposta: os temas da miña escrita responden ao meu momento persoal. Non podo deixar de ser honesta nin tampouco
                ‘ir’ do que non son. Non podo tratar un contido que non me ‘toque’ de veras, nin escollo as miñas temáticas dun xeito tan
                programático. Polo tanto, os contidos dos meus tres primeiros poemarios responderon exactamente ao que eu vivía naquela altura:
                a descuberta do corpo, do amor e da sexualidade e o resplandor que se producía con esa descuberta, tan estimulantemente
                creativo. En calquera caso, non é menos certo que insistín nesa vía porque a atopei literariamente moi rendible para o exercicios
                literario e a proposta estilística que pretendía desenvolver. A través de como somos no amor revelamos tamén moito de cómo nos
                comportamos ante o Outro, ante a vida e mesmo ante o texto, e alén diso, en xeral e como digo, a temática erótica pareceume un
                gran campo aboado para a experimentación literaria –mais tamén cunha clara compoñente política (de xénero) e social (poñendo
                voz ao desexo feminino, tratando de pasar de obxecto pensado a suxeito pensante)- que estaba na miña vocación.




miércoles 16 de enero de 2013
Yolanda Castaño

               7.    Supoñemos que estará Vostede orgullosa da tradución da súa obra a outros moitos idiomas, pero a poesía non fica algo, ou
                     moito, devaluada ao cambiar de lingua? Non sentiu Vostede eses problemas de devaluación cando traduciu a súa propia poesía
                     ao castelán?

                Nos comezos sempre pensei así, sempre batín co conflitivo de traducir a poesía (unha
                linguaxe na que o propio material empregado, o propio significante, conta tanto) e
                amargoume todo o que se podía perder polo camiño. Mais actualmente prefiro quedarme
                con que ha de ser maior o que permaneza e mesmo se multiplique que o que se extravíe.
                Como agora tamén eu practico ese delicado oficio da tradución (non só co meu traballo,
                nin só de galego a castelán) aprendo o reto de trasladar a outra lingua contidos e imaxes,
                ideas e sensacións. Sobre todo, concéntrome en pensar que, se desbotásemos a tradución
                ata tal punto, deberiamos limitarnos a ler os escritores e escritoras que escribisen nunha
                lingua que dominemos á perfección? Deberiamos renunciar a Shakespeare porque só
                podemos lelo traducido? Non quixera para min unha visión tan reducida. Tendo a pensar
                que as linguas –aínda que mundos inmensos- son particulares, mentres que a poesía é unha
                especie de linguaxe universal. Eu cría que a tradución era un ‘mal necesario’, unha vez
                máis volvíame trabucar.

               8.    Cando Vostede traballou en “Letras da Cal” foi por unha concienciación para apoiar
                     a aparición de poesía de autoría xove ou ao mesmo tempo por ver que outros e
                     outras poetas non tiñan a sorte que Vostede tivera cos seus primeiros pasos líricos?

                Coido que non pasei tanto por ese segundo pensamento que propoñedes e si polo primeiro
                mentres durou a aventura “Letras de Cal”, aínda que é certo que se pretendemos
                promover a aparición de novas voces poéticas en Galicia foi precisamente porque sabiamos
                da dificultade de facelo nas grandes editoriais. No entanto, por suposto seguiu habendo
                quen tivo a sorte de sacar a súa ópera prima grazas a un premio. De feito, esa foi e           Yolanda Castaño no
                continúa a ser unha das vías para deixar de ser inédito/a. Con todo, si, claro que “Letras
                de Cal” servía de voceiro a novas sensibilidades poéticas, e non só no puramente estético,     IES Manuel Garcia
                na dimensión ética tamén casaba moito coa nosa proposta: dinamizar a poesía galega,
                democratizala a través de publicacións moi económicas e sinxelas dende o punto de vista              Barros
                material. Levala aos ámbitos populares a través de presentacións con recital poético en
                bares, centros de ensino ou pubs.




miércoles 16 de enero de 2013
Yolanda Castaño

                9.    Pensa Vostede que podemos falar dunha Xeración poética dos 80 e outra xa dos 90? Non sería máis sensato falarmos dunha
                      xeración poética finisecular sen máis?

                Se a vosa segunda proposta está a ser a de amalgamar baixo unha mesma etiqueta ao grupo de poetas que comezaron a publicar
                dende os primeiros anos 80 e os que o fixeron dende a segunda metade dos 90, non, en absoluto me parecería axeitado. A parte
                de que median por volta duns 15 anos entre unha e outra (hai poetas moi considerables ‘da xeración dos 90’, como Emma
                Pedreira ou Estíbaliz Espinosa, cuxas óperas primas son xa do 1999 ou do 2000) e esa é –se nos quixésemos poñer ‘ortodoxos’-
                unha boa marca de cambio de xeración para teóricos clásicos coma Petersen, persoalmente non pretendo ser nin tan rigorosa nin
                tan ríxida. Máis alá de números, é evidente que unha e outra xeración responderon a valores éticos e estéticos abondo
                diferenciables. Éme imposible meter dentro do mesmo saco a Xosé María Álvarez Cáccamo e a Lupe Gómez, a Miguel Anxo Fernán
                Vello e a Kiko Neves, tanto por obra como por ‘actitude’. Elegancia formal fronte a desaliño expresivo, antoloxías grupais fronte
                a recitais colectivos en tabernas. Non, os movementos literarios son un conxunto vivo de trazos, posturas e xestos, e habería que
                fiar pouco fino para unificalos todos dun plumazo. Pode que noutros segmentos temporais máis longos mesmo se dea un cambio
                xeracional menos tallante, pero coido que ese téñoo claro.




                                                                                       Fotografía sacada do video
                                                                                          exposto por Yolanda
                                                                                               Castaño.




miércoles 16 de enero de 2013
Yolanda Castaño

               10.   Desde moi xove tivo que Vostede convivir con éxitos, recoñecementos... pero tamén apareceron críticas negativas
                     (“Aduaneiros sem fronteiras”). Son estas críticas un pulo máis para seguir polo camiño trazado ou ben supón un impás no
                     percorrer literario dunha persoa?

                O certo é que adoito relativizar e tomar con moita distancia tanto os recoñecementos (puntuais, provisionais e mesmo inestables)
                coma os reproches. Porén, o caso ao que facedes referencia non tivo a máis mínima semellanza cunha crítica. A crítica (negativa ou
                positiva) nace sempre do criterio (lamentablemente hai quen confunde a ‘liberdade de expresión’ coa falla de criterio; por ex. eu
                son libre de opinar o que queira sobre nanotecnoloxía ou sobre a liga española de fútbol, outra cousa é que as miñas opinións
                sirvan para algo máis que para tiralas ao lixo). O citado caso non foi máis ca outra falacia e baixo rexoubeo máis dos moitos que
                desgraciadamente campan pola rede. Ninguén nunca me preguntou directamente sobre o caso para tratar de contrastar a verdade;
                entendo que eu era un branco xugoso de máis como para non aproveitar a ocasión para atacar con saña (non deixes que a ‘Verdade’
                che estrague unha boa polémica dixital). Xamais me posicionei na disputa que Isaac Díaz Pardo mantivo co consello de
                administración de Sargadelos, nin antes nin despois do meu traballo de levar adiante a actividade cultural da galería da Coruña.
                Nin aparecín antes en listas de apoio á súa causa, nin despois tiven en absoluto que ver con decisión ningunha do consello a
                respecto do fundador, nin de ningunha outra. Paréceme un tanto cínica a gala de sólida ‘coherencia incorruptible’ que fan moitos
                dos que tiraron as primeiras pedras contra min con tanta resolución, coñecemento de causa e celeridade, e paréceme tamén
                sospeitosa esa vehemencia e esa xenreira tan pouco atenta. Pero cada quen que sexa responsable dos seus actos. Eu levo
                demasiados anos pagando por defenderme dos insultos que recibín; cando protestei polas calumnias e vexacións pendurados nunha
                web, acusáronme de contraria á liberdade de expresión. E preferiron orquestrar unha fuxida na que, por enriba, só eu saíse
                perdendo aínda o dobre.


               11.   Non poderiamos deixar de lle preguntar polo seu labor en “Sargadelos” e do que nos podería dicir sobre esta sobranceira
                     empresa de noso e do seu fundador e alma máter, don Isaac Díaz Pardo. Teñen que ver os últimos acontecementos desta
                     empresa co que realmente ocorre de contino coa nosa cultura, coa nosa literatura... nunha palabra, con Galiza?

              Como digo, eu ocupeime da xestión cultural da galería da Coruña -isto é, organización de presentacións de libros, ciclos de recitais
              poéticos ou exposicións- dende marzo de 2007 a marzo de 2008. Logo diso o certo é que non seguín de moi preto a evolución da
              marca, xa que andei moi enfrascada noutros asuntos.




miércoles 16 de enero de 2013
Yolanda Castaño

               12.   Chama moito a atención a súa ampla particiación en obras colectivas. Significa iso que en Vostede habita un espírito solidario?

                Ben… o certo é que si teño participado en multitude de obras colectivas. Chámame a atención o ben documentados e documentadas
                que estades, pois estes datos non aparecen tan doadamente nas bibliografías (claro, á vez, e como vou sendo testemuña do alto
                nivel do estudantado do Manuel García Barros, quero pensar que a fonte non é en ningún caso ese oprobio chamado wikipedia!). Os
                libros colectivos adoitan responder a vontades editoriais diversas: reunir a un conxunto de autores/as en torno a un fío condutor,
                agrupalos en base a calquera outro criterio. Con frecuencia respondo, por tanto, a invitacións que veñen de fóra de min, de
                terceiros. Satisfaime esa proposta colectiva, pero sería inxusto cualificala de ‘solidaria’ sen motivo algún. Como moito, a súa
                solidariedade virá do feito de que os creadores/as xamais cobramos dereitos de autoría por este tipo de obras! Hahaha!.
                Efectivamente cedemos a nosa parte para o resto de profesionais en torno ao libro: o editor/a, o distribuidor/a, o libreiro/a… pero
                que eles e elas levan a maior parte do noso traballo non é tampouco nada novo! Con todo e por outra banda, si adoito colaborar en
                proxectos solidarios, causas varias e en favor de ONGs.


               13.   A poesía ten que ser “elástica, líquida...” como Vostede di ou
                     máis ben debería ser máis ríxida para expresar os
                     sentimentos e compromisos?

                Debería ser líquida para ter a capacidade de se volver sólida se a
                ocasión o require. Debería por tanto –e iso é o que quería dicir-
                adaptarse aos contextos, aos obxectivos, aos tons, aos valores.
                Rexeito calquera tipo de lema ou etiqueta que non poda ser
                sometida a revisión, a confronto, a cuestionamento. Atoparmos
                unha fórmula que nos funcione ben e de inmediato sentármonos
                sobre ela anunciará a nosa absoluta morte como creadores. Hai
                que seguir sempre buscando, aínda que atopemos. E as certezas
                que puidemos descubrir nun poema, poden ser desbotadas no
                texto seguinte. Esa inquedanza, mesmo inestabilidade, paréceme
                enormemente sa.
                                                                                        Yolanda Castaño co club de lectura
                                                                                          do IES Manuel García Barros.



miércoles 16 de enero de 2013
Yolanda Castaño

               14.   Alejandra Pizarnik foi un dos seus espellos literarios. Por que? Houbo outros espellos nos que se mirase?

                Non sei se a imaxe “espello literario” sería moi acaída considerando que non me parezo demasiado á autora arxentina, quero
                pensar (desafortunada e afortunadamente). Digamos que foi e probablemente segue a ser unha das miñas autoras favoritas. É
                difícil falar de gustos, é case un misterio desentrañar por que unha obra te pode conmover, apaixonar, zarandear desa maneira.
                Como cando o fai unha canción inmortal ou un filme inesquecible, sen que podas analizar exactamente por que. Supoño que o
                propio feito de que uns textos poéticos escritos con palabras aparentemente sinxelas logren producir tal ‘zarandeo’ é boa parte do
                que me admira. Algo semellante me producen autores como Olga Novo, Juan Andrés García Román, Xi Chuan ou Marko Pogačar. E
                tantísimos outros e outras.


               15.   O seu labor audiovisual tamén foi moi recoñecido. Ten esta faceta esquecida ou por outra banda gustaríalle volver a probar?


                Non a abandonei hai tanto tempo como para tela esquecido tan axiña! Ao contrario, foi unha etapa á que lle gardo moito agarimo.
                Primeiro estudei na Escola de Imaxe e Son da Coruña e logo dirixín o meu propio proxecto televisivo na TVE-Galicia. Entre aquel
                proxecto –“Mercuria”- e o “Cifras e Letras” foron 9 anos traballando en televisión. Gustaríame volver algún día, dentro de algún
                tempo, sempre que se tratase dun proxecto no que puidese crer e que me convencese, no que aprendese cousas novas e me sentise
                cómoda. Hai quen me pregunta que pode haber en común entre a poesía e o audiovisual pero para min é abondo claro: a
                comunicación. Obvio que se ten que tratar de tons, rexistros e formas distintas se a comunicación se produce dende a páxina ou
                dende a pantalla, pero salvando esas circunstancias, a ansia por transmitir ideas, sensacións, contidos, emocións, reside en ambas
                as dúas




miércoles 16 de enero de 2013
Yolanda Castaño


                                                                                                                  seu
                                                                                                   elez  a, no e n
                                                                                           súa b en gaña
                                                                                     a na         b
                                                                          se centr s a l o u
                                                                 oesía       unive
                                                                                     r
                                                                                                                   l o de
                                                          úa p                                            do fa nos
                                                   oas              r de
                                             cand         ía t
                                                                  e                                e can          os
                                  ar mos, e poder                                       via ment oxectam ctir a
                          inaliz          qu                                      : ob         e pr            f le
             E  p ara f erde o                                             idade mos, qu ’ para re dende o
                                                                       vol s te
     16.              , p                                       á fri         a             leza          doa              e,
              “ e u ” didade?                      ont  raria e todos/ ermo ‘be estionán identidad s.
               profu
                        n                    áis c         l qu             o t          , cu           sa             ción
                                  ua   xe m e persoa emprego s de min ión da no e proxec pia,
                             ling           ax           ia             e ce           tac           os               pro
               esí a é a ome á im frecuenc ron ás v represen os, tópic entidade e diga
        A po a’ refír o, con                         volve           éa             xuíz         a id           o qu          a
               ez               it
         ‘bel is (de fe os/as m max           e de e propia o de pre nde a sú u’, aquil nde unh
                                                                   tip           ad  e          ‘e            de            co’,
          d ema que outr nía). A i ara todo e nós fal auténtico rmulado obiográfi as
                  e                ro             p                d            s            fo             ut              en
           imax to ou a i aboado calquera e o mái estará alismo a As pequ son
                    i                a                             d                          n
            confl mpo aínd to, cando ade, den n canto confesio tidade. niversais ada
                                      i            d                e             ‘         nes               u             .C
             un ca lquera xe rticulari                                         n
                                                         tanto undir co de ho ernas e atamento talles
                                       a             e
              De ca a súa p fundidad ue conf uestión ións et                                               tr              de
                       e                o            q               c        emo   c           a o seu a só en xplorala
               dend á en pr non hai                          ha                           a de            x               e
                   ña   r          q ue           po   r un mos as rofundid ue o se render a nto máis
                ga          eza             asa           v iv i           ap          da q           . Ap            s ca        sen
                 fr anqu ue si p on que gan toda o/a, aín ada quen Ás vece vagos e eu
                             q              c           tor             tr            ec            ial.             is          te
                  pero iaridades s que ou e ao ou andeza d nte cruc rnos, má itivamen
                           l
                   pecu amente
                                          a           en t             gr            me           ete             fin
                             s              é  difer mente a absoluta ersais e ativa, de
                    preci de nós                   usta            s é            niv           cre
                          /a              esa é x s matice amente u materia ticular.
                      un         os, e           ese             tic          . En           pa r
                       pe  quen le voz a programa sultamos idade do
                                arl           er              re            rsal
                        e a d ndemos s lector/a sa unive
                                               o             o
                         prete ros para na poder
                                 i             r
                          aside on fervo
                                  c
                           creo




miércoles 16 de enero de 2013
A R IO
                                      IO N
                                  ES T
                                CU



miércoles 16 de enero de 2013
nto           Un personaxe galego e     Un p
                  me                                              erson
               onu bel?               un estranxeiro?                 axe l
            m tá             kor                                            itera
         Un lien        A ng         Rosalía de Castro e     Co     iden          r
                                                                         tifiq io co qu
            sa     s de                                        100%             ue?     e se
                plo at.               Hedy Lamarr.           pequ    d   e nin
            tem W                                                 enos         gún
         Os
                                                               moit anaqui e con
                                                                    os e
                                                                         moit ños de
                                        Unha obra teatral?                    as…
                                                                                  .
                                      “Agosto” de Tracy
           Mundo rural/urbano?             Letts.
             Praia/montaña?
      Son máis urbana e máis de
        praia, pero teño abonda                                 Unha película de cine?
      capacidade para atoparlle o
       encanto a calquera lugar.                                 “Revolutionary
                                                                  Road” de Sam
                                                                    Mendes.

miércoles 16 de enero de 2013
Un feito histórico?                Un lugar para visitar? e un lugar
                                                                                            Un tipo
                                                    para descansar?                                   de músi
                                                                                                              ca? Unh
                                                                                                      canción         a
             A revolución                       Vietnam. Unha illa                     O pop/ro               ?
              feminista.                                                                        ck altern
                                                                                        “Pagan            ativo.
                                                                                                  Poetry”
                                                                                                          de
                                                                                              Björk.
                                                  Un/ha autor/-a con quen se
                                                        identifique?
     Outro entretemento                    Gustaríame identificarme
                                                                      con Juan Andrés
     ademais da lectura?                 García Román, con Chus Pa
                                                                    to, con Xi Chuan, con
                                         Mercedes Cebrián, con Mar
                                                                   k Strand e con Emma
     Viaxar, viaxar e viaxar.                       Couceiro ao mesmo tempo.


                                                     Unha utopía?
                                                                                                          eali zar?
                                                    Deter o avance desta
                                                                                                eio por r        n do
                                                                                                                      s
                                                                                              nc          a da u pea.
             Un l
                     ugar
                                                     versión salvaxe do
                                                                                       U na         o de c Euro
                             axeit                  neoliberalismo e do                        r alg nión
                                                                                          isita da U           aria
                                                                                                                    !
                          lectu ado para          capitalismo máis atroz
                                                                         .              V
                                                                                               es        Bul
                                                                                                             g
                               ra?       a                                                 país ltame
                    A pr                                                                       Fá
                        aia!

miércoles 16 de enero de 2013
Cal é a súa fonte de
                                                                                      inspiración?
                                                                              Sempre estou tentada de preguntar a
                                                                                 que se refire exactamente esta
                                                                              pregunta… Inspírame o que me toca
                                                                                de preto, o que sinto. E por outra
                                                                                 banda inspírame o que leo dos
                                                                               autores e autoras que admiro, pero
                                                                               tamén a música que me gusta, o
                                                                                 cine, a danza, o deseño e ata a
                                                                                  publicidade que me ‘chega’.
               Yolanda Castaño co alumnado de Literatura Galega do
                            século XX e da actualidade

                                                           obra
                                                    u nha
                                            / -a e os?
                                        utor galeg
                                     a a ria                   ae
                                                            and ous
                                   h
                                Un/ litera
                                                          b
                                                    ru nha icir d
                                            rrí n po . Por d e me
                                                 e            a        s
                                        . M. F ola outr as que posta
                                    X. L ovo p                ci       es
                                       a  N             s du eza. A r ,
                                                     da ab
                                    Olg lquera                          va
                                                         á c mpulsi e pouco
                                       ca             ir
                                             rí an v e será i sional
                                       pode empr                 ovi
                                               s         ia l, pr ica.
                                                  s tanc ogmát
                                        ci rcun           d




miércoles 16 de enero de 2013

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Arcadio lópez casanova
Arcadio lópez casanovaArcadio lópez casanova
Arcadio lópez casanovaAsnosasletras
 
Xose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoXose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoAsnosasletras
 
Xose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoXose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoAsnosasletras
 
Agustín fernández paz
Agustín fernández pazAgustín fernández paz
Agustín fernández pazAsnosasletras
 
Miguel Suárez Abel
Miguel Suárez AbelMiguel Suárez Abel
Miguel Suárez AbelAsnosasletras
 
Manuel Lourenzo González
Manuel Lourenzo GonzálezManuel Lourenzo González
Manuel Lourenzo GonzálezAsnosasletras
 
María xosé queizán
 María xosé queizán María xosé queizán
María xosé queizánAsnosasletras
 
Entrevista Marica Campo
Entrevista Marica CampoEntrevista Marica Campo
Entrevista Marica CampoAsnosasletras
 
Manuel maría, escritor e galego
Manuel maría, escritor e galegoManuel maría, escritor e galego
Manuel maría, escritor e galegotudense
 
Darío Xohán Cabana
Darío Xohán CabanaDarío Xohán Cabana
Darío Xohán CabanaAsnosasletras
 
Entrevista a Marta Dacosta
Entrevista a Marta DacostaEntrevista a Marta Dacosta
Entrevista a Marta DacostaAsnosasletras
 

La actualidad más candente (20)

Arcadio lópez casanova
Arcadio lópez casanovaArcadio lópez casanova
Arcadio lópez casanova
 
Xose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoXose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamo
 
Xose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoXose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamo
 
Agustín fernández paz
Agustín fernández pazAgustín fernández paz
Agustín fernández paz
 
Anxos Sumai
Anxos SumaiAnxos Sumai
Anxos Sumai
 
Manuel pereira
Manuel pereiraManuel pereira
Manuel pereira
 
Marica campo
Marica campoMarica campo
Marica campo
 
Miguel Suárez Abel
Miguel Suárez AbelMiguel Suárez Abel
Miguel Suárez Abel
 
Manuel Lourenzo González
Manuel Lourenzo GonzálezManuel Lourenzo González
Manuel Lourenzo González
 
Xosé ignacio taibo
Xosé ignacio taiboXosé ignacio taibo
Xosé ignacio taibo
 
Xesus Constela
Xesus ConstelaXesus Constela
Xesus Constela
 
María xosé queizán
 María xosé queizán María xosé queizán
María xosé queizán
 
Entrevista Marica Campo
Entrevista Marica CampoEntrevista Marica Campo
Entrevista Marica Campo
 
Maria Canosa
Maria Canosa Maria Canosa
Maria Canosa
 
Martinez oca
Martinez ocaMartinez oca
Martinez oca
 
Ollos de aula. Nº 22 (xuño de 2015)
Ollos de aula. Nº 22 (xuño de 2015)Ollos de aula. Nº 22 (xuño de 2015)
Ollos de aula. Nº 22 (xuño de 2015)
 
Manuel maría, escritor e galego
Manuel maría, escritor e galegoManuel maría, escritor e galego
Manuel maría, escritor e galego
 
Darío Xohán Cabana
Darío Xohán CabanaDarío Xohán Cabana
Darío Xohán Cabana
 
Entrevista a Marta Dacosta
Entrevista a Marta DacostaEntrevista a Marta Dacosta
Entrevista a Marta Dacosta
 
Xose luna
Xose lunaXose luna
Xose luna
 

Similar a Yolanda castaño

Similar a Yolanda castaño (19)

María Xosé Queizán
 María Xosé Queizán María Xosé Queizán
María Xosé Queizán
 
Xose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoXose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamo
 
Entrevista a Marta Dacosta
Entrevista a Marta DacostaEntrevista a Marta Dacosta
Entrevista a Marta Dacosta
 
don Alfonso Álvarez Cáccamo
don Alfonso Álvarez Cáccamodon Alfonso Álvarez Cáccamo
don Alfonso Álvarez Cáccamo
 
Helena villar janeiro
Helena villar janeiroHelena villar janeiro
Helena villar janeiro
 
Manuel Forcadela
Manuel Forcadela Manuel Forcadela
Manuel Forcadela
 
Paco Martín
Paco MartínPaco Martín
Paco Martín
 
Entrevista Ana Romaní
Entrevista Ana RomaníEntrevista Ana Romaní
Entrevista Ana Romaní
 
Rosa aneiros
Rosa aneirosRosa aneiros
Rosa aneiros
 
Xosé luis franco grande
Xosé luis franco grandeXosé luis franco grande
Xosé luis franco grande
 
Anton riveiro coello
Anton riveiro coelloAnton riveiro coello
Anton riveiro coello
 
Anton riveiro coello
Anton riveiro coelloAnton riveiro coello
Anton riveiro coello
 
Marta Dacosta
Marta DacostaMarta Dacosta
Marta Dacosta
 
Concha Blanco
Concha BlancoConcha Blanco
Concha Blanco
 
María reimóndez
María reimóndezMaría reimóndez
María reimóndez
 
Xosé neira vilas
Xosé neira vilasXosé neira vilas
Xosé neira vilas
 
Luz pozo garza
Luz pozo garzaLuz pozo garza
Luz pozo garza
 
Entrevista yolanda castanho
Entrevista yolanda castanhoEntrevista yolanda castanho
Entrevista yolanda castanho
 
Pepe Carballude
Pepe CarballudePepe Carballude
Pepe Carballude
 

Más de Asnosasletras

Entrevista ledicia costas
Entrevista ledicia costasEntrevista ledicia costas
Entrevista ledicia costasAsnosasletras
 
Entrevista bieito iglesias
Entrevista bieito iglesiasEntrevista bieito iglesias
Entrevista bieito iglesiasAsnosasletras
 
Entrevista Antón Lopo
Entrevista Antón LopoEntrevista Antón Lopo
Entrevista Antón LopoAsnosasletras
 
Entrevista xosé monteagudo
Entrevista xosé monteagudoEntrevista xosé monteagudo
Entrevista xosé monteagudoAsnosasletras
 
Colaxes e caligramas 15/16
Colaxes e caligramas 15/16Colaxes e caligramas 15/16
Colaxes e caligramas 15/16Asnosasletras
 
Collages e caligramas 15/16
Collages e caligramas 15/16Collages e caligramas 15/16
Collages e caligramas 15/16Asnosasletras
 
Entrevista a Xose Miranda
Entrevista a Xose MirandaEntrevista a Xose Miranda
Entrevista a Xose MirandaAsnosasletras
 
Entrevista a Tucho calvo
Entrevista a Tucho calvoEntrevista a Tucho calvo
Entrevista a Tucho calvoAsnosasletras
 
Collages e caligramas curso 2014-1015
Collages e caligramas curso 2014-1015Collages e caligramas curso 2014-1015
Collages e caligramas curso 2014-1015Asnosasletras
 
Entrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier QueipoEntrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier QueipoAsnosasletras
 
Entrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier QueipoEntrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier QueipoAsnosasletras
 
Entrevista Anibal C. Malvar
Entrevista Anibal C. MalvarEntrevista Anibal C. Malvar
Entrevista Anibal C. MalvarAsnosasletras
 

Más de Asnosasletras (20)

Entrevista ledicia costas
Entrevista ledicia costasEntrevista ledicia costas
Entrevista ledicia costas
 
Entrevista bieito iglesias
Entrevista bieito iglesiasEntrevista bieito iglesias
Entrevista bieito iglesias
 
Entrevista Antón Lopo
Entrevista Antón LopoEntrevista Antón Lopo
Entrevista Antón Lopo
 
Entrevista xosé monteagudo
Entrevista xosé monteagudoEntrevista xosé monteagudo
Entrevista xosé monteagudo
 
Entrevista agrafoxo
Entrevista agrafoxoEntrevista agrafoxo
Entrevista agrafoxo
 
Xabier lópez
Xabier lópezXabier lópez
Xabier lópez
 
Xabier lópez
Xabier lópezXabier lópez
Xabier lópez
 
Orla 15/16
Orla 15/16Orla 15/16
Orla 15/16
 
Colaxes e caligramas 15/16
Colaxes e caligramas 15/16Colaxes e caligramas 15/16
Colaxes e caligramas 15/16
 
Collages e caligramas 15/16
Collages e caligramas 15/16Collages e caligramas 15/16
Collages e caligramas 15/16
 
Lopo
LopoLopo
Lopo
 
Jaureguizar
JaureguizarJaureguizar
Jaureguizar
 
David otero
David oteroDavid otero
David otero
 
Entrevista a Xose Miranda
Entrevista a Xose MirandaEntrevista a Xose Miranda
Entrevista a Xose Miranda
 
Orla 2015
Orla 2015Orla 2015
Orla 2015
 
Entrevista a Tucho calvo
Entrevista a Tucho calvoEntrevista a Tucho calvo
Entrevista a Tucho calvo
 
Collages e caligramas curso 2014-1015
Collages e caligramas curso 2014-1015Collages e caligramas curso 2014-1015
Collages e caligramas curso 2014-1015
 
Entrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier QueipoEntrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier Queipo
 
Entrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier QueipoEntrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier Queipo
 
Entrevista Anibal C. Malvar
Entrevista Anibal C. MalvarEntrevista Anibal C. Malvar
Entrevista Anibal C. Malvar
 

Yolanda castaño

  • 1. Literatura Galega do Século XX e da Actualidade Yolanda Castaño Entrevista IES Manuel García Barros A Estrada Texto: © Cc-by-sa-3.0 Fotos: © Todos os dereitos reservados miércoles 16 de enero de 2013
  • 2. Yolanda Castaño 1. As súas estadías xuvenís en Santiago de Compostela e A Coruña marcaron o seu futuro persoal e literario? Como lembra o fervor literario finisecular en Galiza? Supoño que o marcaron moito, en efecto tanto persoal como literariamente, e mesmo me sinto unha privilexiada por ter asistido en primeira persoa a todo aquel efervescente caldo de cultivo que se viviu, nomeada e moi especialmente, na segunda metade dos anos 90. Santiago de Compostela era a capital dun bulir de proxectos literarios, aínda que tamén convivía con outros focos xeográficos como por exemplo a Costa da Morte. Xurdían proxectos editoriais alternativos, outros formatos para dar a coñecer a poesía máis moza, fanzines, follas voandeiras, colectivos literarios e sobre todo o auxe do fenómeno do recital poético, da volta á oralidade na procura do contacto directo co lector. Celebrábanse eventos puntuais ou ciclos de recitais poéticos nos pubs, nos bares, nos IES, nas Facultades. Penso que, se ben á hora de elaborar a propia obra cada quen desenvolveu un traballo abondo individual, na proxección e difusión da poesía houbo en cambio moito sentido do colectivo. Compartiamos inquedanzas e soños e preocupacións, intereses comúns uníannos moi fortemente, caiámonos ben, falabamos unha mesma linguaxe, eramos amigos e comprendiámonos, cinguíannos os mesmos obxectivos de dar a coñecer o traballo poético, de espallar a súa noticia e o seu gusto. Penso que a xeración dos 90 funcionou porque funcionou como grupo humano. Non coma unha corrente literaria homoxénea, pero si coma un grupo de persoas con valores afíns. 2. Cando @s escritor@s comezan as súas primeiras experiencias literarias resulta que Vostede acada xa un premio moi importante co seu primeiro poemario. É doado de asimilar por unha rapaza de tan só 17 anos? Supón esta experiencia un pulo para seguir escribindo ou un respecto pola esixencia a seguir mellorando? O certo é que as miñas primeiras ‘experiencias literarias’ (se nos estamos referindo aos primeiros versos escritos) comezaran xa unha década antes, pero claro, pódese imaxinar o torpes que poderían ser os primeiros poemas dunha nena de sete anos. Con todo, por algo se empeza; fun precoz e fun tamén queimando etapas coa celeridade coa que iso se fai cando se teñen anos tan mozos. Publicar o primeiro libro cando aínda estaba no instituto foi un certo shock. Só co paso do tempo me dei de conta de que non podía ser tan doado de asimilar. O entorno era máis ben hostil; tanto o país no que vivía (e vivo) coma a idade que tiñamos son circunstancias abondo proclives ao cainismo. Calquera tipo de notoriedade, neses contextos, adoita molestar e producir desconfianza, receo. Polo outro lado supoño que iso me fixo aprender a convivir con ese cuestionamento xa dende ben cedo. Xa no colexio, e logo máis aínda no instituto, tiven que manexarme con esa marca. E esa primeira publicación significoume as dúas cousas a un tempo: o pulo para continuar adiante –ante un recoñecemento que resultaba alentador- e o compromiso persoal, a autoesixencia, para seguir medrando e non baixar a garda. miércoles 16 de enero de 2013
  • 3. Yolanda Castaño 3. Estraña que unha persoa coma Vostede comprometida co noso idioma se decantase por Filoloxía Hispánica e non Galego- Portuguesa. A que se debeu esta elección? Enriqueceuna a vostede esta elección á hora de escribir? Lamento moito dicir –pero debo ser completamente honesta- que a miña carreira universitaria nunca foi grande apoio para o meu desenvolvemento na escrita. Se acaso, como moito, o paso pola Universidade si o considerei positivo ao nivel de formación humana nun sentido abondo abstracto e global, máis no tocante a relacións ou estruturas ca a contidos. Pero desgraciadamente non penso que ao amor á literatura se chegue a través da filoloxía, aínda que cada camiño é persoal e non quero que as miñas palabras disuadan a ninguén de procurar o propio. En calquera caso a miña experiencia universitaria proporcionoume tan poucas e pobres ferramentas para enriquecer o meu coñecemento literario, que dubido que a escolla entre Hispánica e Galego-Portuguesa puidese resultar tan decisiva. Si que, unha vez dentro, orientei a miña titulación obviamente cara materias de galego e de portugués, pois a flexibilidade era alta. Pero confeso que a miña decisión veu por motivos totalmente persoais: na Coruña non existía daquela a titulación de Galego e eu prefería non trasladarme da casa familiar, así me desconcentraría menos do que realmente quería facer, e podería investir mellor o meu tempo na escrita, na xestión e promoción literaria e nos proxectos multidisciplinares que xa me comezaban a atraer. 4. Se sorprendía a súa precocidade coa obra “Elevar as pálpebras”, máis sorprende que con 21 anos acadase xa nin máis nin menos que o Premio da Crítica Española con “Vivimos no ciclo das Eurofanías”. Sorprendeuna tamén a Vostede? Fixeron estes recoñecementos que as súas futuras publicacións fosen moito máis reflexivas por mor de non dar pasos atrás? Si que confeso que esa foi unha grande sorpresa. Nunca o esperei, xa que era e é un galardón co que adoitan recoñecerse voces ben máis maduras e consagradas. Mesmo parece que fun unha das gañadoras máis mozas na historia dos premios nas catro linguas do estado. Foi unha alegría e un grande privilexio co que mesmo notei un antes e un despois (significou un pouco o salto cara o circuíto estatal). Pero tamén é certo que, se ben no meu segundo poemario notei máis o peso da expectativa e da súa esixencia, cando enfrontaba o terceiro con tanta ousadía creativa, cheguei a pensar que a crítica non acollería ben o libro por mor da heterodoxia, descaro e crúa honestidade que estilaba. Porén, Yolanda Castaño no IES trabucábame outra vez, cando entendín que probablemente o que premiaron foi Manuel Garcia Barros precisamente esa capacidade de risco, aprendín a atender máis a miña propia intuición e guindarme sen rede á poesía, en lugar de facer ‘o que se esperaba de min’ e as cousas que sabía que resultarían correctas. miércoles 16 de enero de 2013
  • 4. Yolanda Castaño 5. Sabemos que Vostede adora a interacción entre a súa poesía (ou a poesía en xeral) e as demais artes, especialmente a música. Foron estas artes as que a axudaron a Vostede á hora de escribir? Pois si que adoro esa interacción e non só coa música, senón con moitas outras linguaxes creativas coas que a poesía pode establecer diálogos expresivamente moi produtivos, caso da plástica, do audiovisual, da performance, da arquitectura, da danza ou mesmo da cociña! A axuda que estas disciplinas me brindan vén a través do que dende fóra supoño que se daría en chamar ‘literatura comparada’, unha maneira de amplificar o coñecemento e o significado da poesía a base de confrontala ou enriquecela con esas outras linguaxes. Igual que ilustrar un libro outorga máis pistas ou novas interpretacións aos textos escritos, o diálogo interxenérico multiplica o signo poético dende distintos e novos ángulos. Alén diso, o oficio da escrita é abondo solitario, de xeito que os proxectos que tenden a man a outros creadores/as resultan do máis enriquecedor. Nunca aprendín tanto sobre o meu propio oficio ou sobre o universo poético que cando me mesturei con artistas doutros ámbitos. Para min esa é unha das mellores e máis seguras maneiras de obter respostas. Parto da absoluta consciencia de que todos e todas facemos o mesmo: responder a un impulso creativo de distintas formas e dende diferentes materiais, iso é todo. Cando me preguntan cales son as miñas influencias literarias, sempre digo que as miñas influencias non son só literarias: inflúeme dende o cine que vexo ata os bos spots publicitarios, as letras de cancións, a arte conceptual contemporánea ou o deseño. 6. A temática erótica ocupa un grande espazo na súa poesía. Como pode xustificar esta súa elección temática? Acádase unha maior intimidade con este tipo de poesía? Serve ao mesmo tempo para crebar tabús? Depende como se mire: dos meus cinco libros publicados ata agora, é certo que a temática erótica atravesa boa parte dos tres primeiros; se o mido cronoloxicamente, tratei esa temática durante tres anos dos 18 que levo publicando poesía, de 1995 a 1998. Hai case quince anos que non escribo un poema sobre erotismo! No entanto, entendo que os nosos primeiros libros sempre condicionan ou mesmo eclipsan o noso devir posterior. É normal. Con todo, adiviño que a xustificación está un pouco nas frases iniciais desta resposta: os temas da miña escrita responden ao meu momento persoal. Non podo deixar de ser honesta nin tampouco ‘ir’ do que non son. Non podo tratar un contido que non me ‘toque’ de veras, nin escollo as miñas temáticas dun xeito tan programático. Polo tanto, os contidos dos meus tres primeiros poemarios responderon exactamente ao que eu vivía naquela altura: a descuberta do corpo, do amor e da sexualidade e o resplandor que se producía con esa descuberta, tan estimulantemente creativo. En calquera caso, non é menos certo que insistín nesa vía porque a atopei literariamente moi rendible para o exercicios literario e a proposta estilística que pretendía desenvolver. A través de como somos no amor revelamos tamén moito de cómo nos comportamos ante o Outro, ante a vida e mesmo ante o texto, e alén diso, en xeral e como digo, a temática erótica pareceume un gran campo aboado para a experimentación literaria –mais tamén cunha clara compoñente política (de xénero) e social (poñendo voz ao desexo feminino, tratando de pasar de obxecto pensado a suxeito pensante)- que estaba na miña vocación. miércoles 16 de enero de 2013
  • 5. Yolanda Castaño 7. Supoñemos que estará Vostede orgullosa da tradución da súa obra a outros moitos idiomas, pero a poesía non fica algo, ou moito, devaluada ao cambiar de lingua? Non sentiu Vostede eses problemas de devaluación cando traduciu a súa propia poesía ao castelán? Nos comezos sempre pensei así, sempre batín co conflitivo de traducir a poesía (unha linguaxe na que o propio material empregado, o propio significante, conta tanto) e amargoume todo o que se podía perder polo camiño. Mais actualmente prefiro quedarme con que ha de ser maior o que permaneza e mesmo se multiplique que o que se extravíe. Como agora tamén eu practico ese delicado oficio da tradución (non só co meu traballo, nin só de galego a castelán) aprendo o reto de trasladar a outra lingua contidos e imaxes, ideas e sensacións. Sobre todo, concéntrome en pensar que, se desbotásemos a tradución ata tal punto, deberiamos limitarnos a ler os escritores e escritoras que escribisen nunha lingua que dominemos á perfección? Deberiamos renunciar a Shakespeare porque só podemos lelo traducido? Non quixera para min unha visión tan reducida. Tendo a pensar que as linguas –aínda que mundos inmensos- son particulares, mentres que a poesía é unha especie de linguaxe universal. Eu cría que a tradución era un ‘mal necesario’, unha vez máis volvíame trabucar. 8. Cando Vostede traballou en “Letras da Cal” foi por unha concienciación para apoiar a aparición de poesía de autoría xove ou ao mesmo tempo por ver que outros e outras poetas non tiñan a sorte que Vostede tivera cos seus primeiros pasos líricos? Coido que non pasei tanto por ese segundo pensamento que propoñedes e si polo primeiro mentres durou a aventura “Letras de Cal”, aínda que é certo que se pretendemos promover a aparición de novas voces poéticas en Galicia foi precisamente porque sabiamos da dificultade de facelo nas grandes editoriais. No entanto, por suposto seguiu habendo quen tivo a sorte de sacar a súa ópera prima grazas a un premio. De feito, esa foi e Yolanda Castaño no continúa a ser unha das vías para deixar de ser inédito/a. Con todo, si, claro que “Letras de Cal” servía de voceiro a novas sensibilidades poéticas, e non só no puramente estético, IES Manuel Garcia na dimensión ética tamén casaba moito coa nosa proposta: dinamizar a poesía galega, democratizala a través de publicacións moi económicas e sinxelas dende o punto de vista Barros material. Levala aos ámbitos populares a través de presentacións con recital poético en bares, centros de ensino ou pubs. miércoles 16 de enero de 2013
  • 6. Yolanda Castaño 9. Pensa Vostede que podemos falar dunha Xeración poética dos 80 e outra xa dos 90? Non sería máis sensato falarmos dunha xeración poética finisecular sen máis? Se a vosa segunda proposta está a ser a de amalgamar baixo unha mesma etiqueta ao grupo de poetas que comezaron a publicar dende os primeiros anos 80 e os que o fixeron dende a segunda metade dos 90, non, en absoluto me parecería axeitado. A parte de que median por volta duns 15 anos entre unha e outra (hai poetas moi considerables ‘da xeración dos 90’, como Emma Pedreira ou Estíbaliz Espinosa, cuxas óperas primas son xa do 1999 ou do 2000) e esa é –se nos quixésemos poñer ‘ortodoxos’- unha boa marca de cambio de xeración para teóricos clásicos coma Petersen, persoalmente non pretendo ser nin tan rigorosa nin tan ríxida. Máis alá de números, é evidente que unha e outra xeración responderon a valores éticos e estéticos abondo diferenciables. Éme imposible meter dentro do mesmo saco a Xosé María Álvarez Cáccamo e a Lupe Gómez, a Miguel Anxo Fernán Vello e a Kiko Neves, tanto por obra como por ‘actitude’. Elegancia formal fronte a desaliño expresivo, antoloxías grupais fronte a recitais colectivos en tabernas. Non, os movementos literarios son un conxunto vivo de trazos, posturas e xestos, e habería que fiar pouco fino para unificalos todos dun plumazo. Pode que noutros segmentos temporais máis longos mesmo se dea un cambio xeracional menos tallante, pero coido que ese téñoo claro. Fotografía sacada do video exposto por Yolanda Castaño. miércoles 16 de enero de 2013
  • 7. Yolanda Castaño 10. Desde moi xove tivo que Vostede convivir con éxitos, recoñecementos... pero tamén apareceron críticas negativas (“Aduaneiros sem fronteiras”). Son estas críticas un pulo máis para seguir polo camiño trazado ou ben supón un impás no percorrer literario dunha persoa? O certo é que adoito relativizar e tomar con moita distancia tanto os recoñecementos (puntuais, provisionais e mesmo inestables) coma os reproches. Porén, o caso ao que facedes referencia non tivo a máis mínima semellanza cunha crítica. A crítica (negativa ou positiva) nace sempre do criterio (lamentablemente hai quen confunde a ‘liberdade de expresión’ coa falla de criterio; por ex. eu son libre de opinar o que queira sobre nanotecnoloxía ou sobre a liga española de fútbol, outra cousa é que as miñas opinións sirvan para algo máis que para tiralas ao lixo). O citado caso non foi máis ca outra falacia e baixo rexoubeo máis dos moitos que desgraciadamente campan pola rede. Ninguén nunca me preguntou directamente sobre o caso para tratar de contrastar a verdade; entendo que eu era un branco xugoso de máis como para non aproveitar a ocasión para atacar con saña (non deixes que a ‘Verdade’ che estrague unha boa polémica dixital). Xamais me posicionei na disputa que Isaac Díaz Pardo mantivo co consello de administración de Sargadelos, nin antes nin despois do meu traballo de levar adiante a actividade cultural da galería da Coruña. Nin aparecín antes en listas de apoio á súa causa, nin despois tiven en absoluto que ver con decisión ningunha do consello a respecto do fundador, nin de ningunha outra. Paréceme un tanto cínica a gala de sólida ‘coherencia incorruptible’ que fan moitos dos que tiraron as primeiras pedras contra min con tanta resolución, coñecemento de causa e celeridade, e paréceme tamén sospeitosa esa vehemencia e esa xenreira tan pouco atenta. Pero cada quen que sexa responsable dos seus actos. Eu levo demasiados anos pagando por defenderme dos insultos que recibín; cando protestei polas calumnias e vexacións pendurados nunha web, acusáronme de contraria á liberdade de expresión. E preferiron orquestrar unha fuxida na que, por enriba, só eu saíse perdendo aínda o dobre. 11. Non poderiamos deixar de lle preguntar polo seu labor en “Sargadelos” e do que nos podería dicir sobre esta sobranceira empresa de noso e do seu fundador e alma máter, don Isaac Díaz Pardo. Teñen que ver os últimos acontecementos desta empresa co que realmente ocorre de contino coa nosa cultura, coa nosa literatura... nunha palabra, con Galiza? Como digo, eu ocupeime da xestión cultural da galería da Coruña -isto é, organización de presentacións de libros, ciclos de recitais poéticos ou exposicións- dende marzo de 2007 a marzo de 2008. Logo diso o certo é que non seguín de moi preto a evolución da marca, xa que andei moi enfrascada noutros asuntos. miércoles 16 de enero de 2013
  • 8. Yolanda Castaño 12. Chama moito a atención a súa ampla particiación en obras colectivas. Significa iso que en Vostede habita un espírito solidario? Ben… o certo é que si teño participado en multitude de obras colectivas. Chámame a atención o ben documentados e documentadas que estades, pois estes datos non aparecen tan doadamente nas bibliografías (claro, á vez, e como vou sendo testemuña do alto nivel do estudantado do Manuel García Barros, quero pensar que a fonte non é en ningún caso ese oprobio chamado wikipedia!). Os libros colectivos adoitan responder a vontades editoriais diversas: reunir a un conxunto de autores/as en torno a un fío condutor, agrupalos en base a calquera outro criterio. Con frecuencia respondo, por tanto, a invitacións que veñen de fóra de min, de terceiros. Satisfaime esa proposta colectiva, pero sería inxusto cualificala de ‘solidaria’ sen motivo algún. Como moito, a súa solidariedade virá do feito de que os creadores/as xamais cobramos dereitos de autoría por este tipo de obras! Hahaha!. Efectivamente cedemos a nosa parte para o resto de profesionais en torno ao libro: o editor/a, o distribuidor/a, o libreiro/a… pero que eles e elas levan a maior parte do noso traballo non é tampouco nada novo! Con todo e por outra banda, si adoito colaborar en proxectos solidarios, causas varias e en favor de ONGs. 13. A poesía ten que ser “elástica, líquida...” como Vostede di ou máis ben debería ser máis ríxida para expresar os sentimentos e compromisos? Debería ser líquida para ter a capacidade de se volver sólida se a ocasión o require. Debería por tanto –e iso é o que quería dicir- adaptarse aos contextos, aos obxectivos, aos tons, aos valores. Rexeito calquera tipo de lema ou etiqueta que non poda ser sometida a revisión, a confronto, a cuestionamento. Atoparmos unha fórmula que nos funcione ben e de inmediato sentármonos sobre ela anunciará a nosa absoluta morte como creadores. Hai que seguir sempre buscando, aínda que atopemos. E as certezas que puidemos descubrir nun poema, poden ser desbotadas no texto seguinte. Esa inquedanza, mesmo inestabilidade, paréceme enormemente sa. Yolanda Castaño co club de lectura do IES Manuel García Barros. miércoles 16 de enero de 2013
  • 9. Yolanda Castaño 14. Alejandra Pizarnik foi un dos seus espellos literarios. Por que? Houbo outros espellos nos que se mirase? Non sei se a imaxe “espello literario” sería moi acaída considerando que non me parezo demasiado á autora arxentina, quero pensar (desafortunada e afortunadamente). Digamos que foi e probablemente segue a ser unha das miñas autoras favoritas. É difícil falar de gustos, é case un misterio desentrañar por que unha obra te pode conmover, apaixonar, zarandear desa maneira. Como cando o fai unha canción inmortal ou un filme inesquecible, sen que podas analizar exactamente por que. Supoño que o propio feito de que uns textos poéticos escritos con palabras aparentemente sinxelas logren producir tal ‘zarandeo’ é boa parte do que me admira. Algo semellante me producen autores como Olga Novo, Juan Andrés García Román, Xi Chuan ou Marko Pogačar. E tantísimos outros e outras. 15. O seu labor audiovisual tamén foi moi recoñecido. Ten esta faceta esquecida ou por outra banda gustaríalle volver a probar? Non a abandonei hai tanto tempo como para tela esquecido tan axiña! Ao contrario, foi unha etapa á que lle gardo moito agarimo. Primeiro estudei na Escola de Imaxe e Son da Coruña e logo dirixín o meu propio proxecto televisivo na TVE-Galicia. Entre aquel proxecto –“Mercuria”- e o “Cifras e Letras” foron 9 anos traballando en televisión. Gustaríame volver algún día, dentro de algún tempo, sempre que se tratase dun proxecto no que puidese crer e que me convencese, no que aprendese cousas novas e me sentise cómoda. Hai quen me pregunta que pode haber en común entre a poesía e o audiovisual pero para min é abondo claro: a comunicación. Obvio que se ten que tratar de tons, rexistros e formas distintas se a comunicación se produce dende a páxina ou dende a pantalla, pero salvando esas circunstancias, a ansia por transmitir ideas, sensacións, contidos, emocións, reside en ambas as dúas miércoles 16 de enero de 2013
  • 10. Yolanda Castaño seu elez a, no e n súa b en gaña a na b se centr s a l o u oesía unive r l o de úa p do fa nos oas r de cand ía t e e can os ar mos, e poder via ment oxectam ctir a inaliz qu : ob e pr f le E p ara f erde o idade mos, qu ’ para re dende o vol s te 16. , p á fri a leza doa e, “ e u ” didade? ont raria e todos/ ermo ‘be estionán identidad s. profu n áis c l qu o t , cu sa ción ua xe m e persoa emprego s de min ión da no e proxec pia, ling ax ia e ce tac os pro esí a é a ome á im frecuenc ron ás v represen os, tópic entidade e diga A po a’ refír o, con volve éa xuíz a id o qu a ez it ‘bel is (de fe os/as m max e de e propia o de pre nde a sú u’, aquil nde unh tip ad e ‘e de co’, d ema que outr nía). A i ara todo e nós fal auténtico rmulado obiográfi as e ro p d s fo ut en imax to ou a i aboado calquera e o mái estará alismo a As pequ son i a d n confl mpo aínd to, cando ade, den n canto confesio tidade. niversais ada i d e ‘ nes u .C un ca lquera xe rticulari n tanto undir co de ho ernas e atamento talles a e De ca a súa p fundidad ue conf uestión ións et tr de e o q c emo c a o seu a só en xplorala dend á en pr non hai ha a de x e ña r q ue po r un mos as rofundid ue o se render a nto máis ga eza asa v iv i ap da q . Ap s ca sen fr anqu ue si p on que gan toda o/a, aín ada quen Ás vece vagos e eu q c tor tr ec ial. is te pero iaridades s que ou e ao ou andeza d nte cruc rnos, má itivamen l pecu amente a en t gr me ete fin s é difer mente a absoluta ersais e ativa, de preci de nós usta s é niv cre /a esa é x s matice amente u materia ticular. un os, e ese tic . En pa r pe quen le voz a programa sultamos idade do arl er re rsal e a d ndemos s lector/a sa unive o o prete ros para na poder i r aside on fervo c creo miércoles 16 de enero de 2013
  • 11. A R IO IO N ES T CU miércoles 16 de enero de 2013
  • 12. nto Un personaxe galego e Un p me erson onu bel? un estranxeiro? axe l m tá kor itera Un lien A ng Rosalía de Castro e Co iden r tifiq io co qu sa s de 100% ue? e se plo at. Hedy Lamarr. pequ d e nin tem W enos gún Os moit anaqui e con os e moit ños de Unha obra teatral? as… . “Agosto” de Tracy Mundo rural/urbano? Letts. Praia/montaña? Son máis urbana e máis de praia, pero teño abonda Unha película de cine? capacidade para atoparlle o encanto a calquera lugar. “Revolutionary Road” de Sam Mendes. miércoles 16 de enero de 2013
  • 13. Un feito histórico? Un lugar para visitar? e un lugar Un tipo para descansar? de músi ca? Unh canción a A revolución Vietnam. Unha illa O pop/ro ? feminista. ck altern “Pagan ativo. Poetry” de Björk. Un/ha autor/-a con quen se identifique? Outro entretemento Gustaríame identificarme con Juan Andrés ademais da lectura? García Román, con Chus Pa to, con Xi Chuan, con Mercedes Cebrián, con Mar k Strand e con Emma Viaxar, viaxar e viaxar. Couceiro ao mesmo tempo. Unha utopía? eali zar? Deter o avance desta eio por r n do s nc a da u pea. Un l ugar versión salvaxe do U na o de c Euro axeit neoliberalismo e do r alg nión isita da U aria ! lectu ado para capitalismo máis atroz . V es Bul g ra? a país ltame A pr Fá aia! miércoles 16 de enero de 2013
  • 14. Cal é a súa fonte de inspiración? Sempre estou tentada de preguntar a que se refire exactamente esta pregunta… Inspírame o que me toca de preto, o que sinto. E por outra banda inspírame o que leo dos autores e autoras que admiro, pero tamén a música que me gusta, o cine, a danza, o deseño e ata a publicidade que me ‘chega’. Yolanda Castaño co alumnado de Literatura Galega do século XX e da actualidade obra u nha / -a e os? utor galeg a a ria ae and ous h Un/ litera b ru nha icir d rrí n po . Por d e me e a s . M. F ola outr as que posta X. L ovo p ci es a N s du eza. A r , da ab Olg lquera va á c mpulsi e pouco ca ir rí an v e será i sional pode empr ovi s ia l, pr ica. s tanc ogmát ci rcun d miércoles 16 de enero de 2013