1. Glasbrekers
Onze vrouwen aan de top

2. ‘Uit onderzoek blijkt Voorwoord
dat bedrijven met Deloitte heeft geweldige, ambitieuze vrouwen in haar Natuurlijk moet je bestuurder zijn ook leren; dat ben je
mannen èn tenminste
midden. Dat laten deze verhalen zien. Deze vrouwelijke niet zomaar. Je moet de kans krijgen en die ook nemen!
partners en directors zijn stuk voor stuk sterke vrouwen Binnen Deloitte zijn er nu 7% vrouwelijke partners en
met passie voor hun vak die vaak een fulltime baan dat is geen goede afspiegeling van de maatschappij.
goed weten te combineren met een gezin. Ik hoop dat Laten we daar om te beginnen 30% van maken. Dat
deze verhalen een inspiratiebron vormen voor andere gebeurt natuurlijk niet van vandaag op morgen. In de
30% vrouwen in de top
talentvolle vrouwen en mannen binnen de organisatie. zorg hebben wij er 20 jaar over gedaan. Hopelijk draagt
Deloitte is nog steeds een mannenorganisatie, ook dit boekje bij aan de nodige kentering.
bij de partners. Maar deze vrouwelijke partners en
directors laten zien dat zij echt niet onder doen. Hier Binnen Deloitte zit zoveel vrouwelijk talent; de kunst is
mag Deloitte heel erg trots op zijn! om het er allemaal uit te halen. En dat gaat vast lukken.
beter presteren’
Iedereen kan carrière maken. Dat laten de partners en
De markt vraagt vandaag de dag om verbinding en directors in dit boekje ook zien. Je leest wel terug dat
vrouwen zijn daar over het algemeen goed in. Ze zijn je het niet op een presenteerblaadje krijgt aangereikt;
zorgvuldig in relaties en hebben oog voor detail. Aan je moet er wel wat voor doen. Ik vind het persoonlijk
de gesprekstafel horen ze juist wat niet gezegd wordt. altijd erg jammer dat vrouwen die de mooiste studies
Vrouwen zien hierdoor vaak andere kansen in de markt, hebben gevolgd op zeker moment afhaken. Dat is
die ze ook nog eens doorspelen binnen hun netwerk. met mogelijkheden voor bijvoorbeeld kinderopvang
Opvallend aan deze topvrouwen is dat zij bijzonder veel tegenwoordig echt niet nodig. Wellicht kun je als
aandacht hebben voor het beter maken van anderen. je in je loopbaan ergens tegen aan loopt gewoon
Zij vinden menselijke waarden, aandacht en kleine eens contact opnemen met één van de inspirerende
dingen belangrijk. Het zijn tegelijkertijd vrouwen met vrouwen uit dit boekje.
een duidelijke visie, die direct zijn en zeggen waar het
op staat. Ik ben ervan overtuigd dat Deloitte verder Hopelijk geniet je net zo van de verhalen in deze
groeit met meer van deze talenten aan de top. publicatie als ik gedaan heb en dragen ze bij aan keuzes
die je maakt!
Uit onderzoek blijkt dat bedrijven met mannen èn
tenminste 30% vrouwen in de top beter presteren. Drs. Jeltje Schraverus
Daarom vind ik het goed dat Deloitte zoveel aandacht Voorzitter raad van bestuur Flevoziekenhuis
besteedt aan een diversiteitsbeleid. Het zou in mijn Commissaris Deloitte
ogen goed zijn als ook het bestuur versterkt wordt met
een vrouw. Kijk eens hoeveel geschikte vrouwen er Augustus 2011
binnen Deloitte zijn!

3. Inhoud
Agnes Muskens 6
Arianne Peelen 8
Ardie van Berkel 10
Barbara Majoor 12
Caroline Schouten 14
Corina van Lindonk 16
Caroline Zegers 18
Eugenie van Dijk 20
Gonny Kuijpers-de Rie 22
Gera van den Wijngaard 24
Helen den Held-Gardiner 26
Ingrid Buitendijk 28
Ingrid van de Kerkhof 30
Judy Schaap 32
Jacqueline Steehouwer 34
Karina Kuperus 36
Loes Bierenbroodspot 38
Liesbeth Mol 40
Louise van Hoof 42
Milja Bormann-Bakker 44
Manon de Boer 46
Maureen Hughes 48
Melissa Raczak 50
Mireille Rogier-Spapens 52
Marije Staman 54
Marike Tuinder 56
Petra Beliën 58
Petra Tito 60
Rosemary Amato 62
Susan de Jong 64
Sandra Heuts 66
Vanessa Borchers 68
Veerle Fruytier 70
Wobke Hählen 72
Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 5

4. ‘Met transparantie in
communicatie mobiliseer je
veel positieve energie’
A chttien jaar lijnervaring, waarvan een
groot deel in diverse financefuncties bij
ABN AMRO, en dan de overstap maken
naar consultancy. Voor mij was dit een
zeer bewuste keuze waar ik geen moment spijt van
houding essentieel. Zorgen dat de klant tevreden is,
voldoen aan zijn eisen, liefst nog een tandje hoger.
Als de klant aangenaam verrast is, is de voldoening
groot. Zoals bij Achmea, waar we vorig jaar zomer een
resultaat hebben bereikt waar de klant nog steeds mee
Authenticiteit is een onmisbare waarde, voor mezelf
en voor het team. Uiteraard is het belangrijk te kunnen
schakelen in stijl, afhankelijk van de situatie bij de klant.
Maar dat kan met behoud van je eigen kernwaarden.
Transparantie in communicatie vind ik cruciaal, zowel
Partner Consulting FSI
heb gehad. Doordat je nu aan de andere kant van wegloopt. Dit heeft ons een goede naam bezorgd en naar de klant als binnen het team. Op die manier
de tafel zit krijg je een andere rol, waarbij de agenda tevens veel vervolgwerk. Het mooie van Deloitte is dat mobiliseer je veel positieve energie, die direct ten
wordt bepaald door de klant. Je weet uit ervaring hoe we vrijwel alle benodigde competenties in huis hebben. goede komt aan de kwaliteit van het opgeleverde
de klant functioneert in de lijnorganisatie; je hebt ooit Naast de CFO-kennis vanuit Consultancy kunnen we er werk!
dezelfde uitdagingen gehad. Dat maakt je een serieuze gemakkelijk andere disciplines bij betrekken.
gesprekspartner waardoor je in staat bent om, samen Het verschil tussen mannen en vrouwen, een
Agnes Muskens
met de klant, mooie resultaten te bereiken. Dat is In de consultancy is het in de lucht houden van veelgehoord onderwerp, is en blijft boeiend. Ik
een belangrijke drijfveer in mijn werk, die enorm veel meerdere ballen een aardige uitdaging. De juiste service ben ervan overtuigd dat diversiteit – in brede zin
energie geeft! aan de klant leveren, nieuwe opportunities verzilveren – toegevoegde waarde levert. Ik zie steeds meer
en intern het team verder uitbouwen levert regelmatig vrouwen op sleutelposities bij onze klanten; een
Bij organisaties rondlopen, kijken wat er speelt en een race tegen de klok op. Teamwork vind ik daarbij erg aantal van hen doet graag zaken met vrouwen op
dat omzetten in opportunities, daar word ik blij van. belangrijk. Je mensen zijn je assets, met hen maak je gelijk niveau. Dat het effectief werkt blijkt ook uit mijn
Het is de dynamiek die ik zoek. In gesprekken met het verschil. Het bevorderen van de creativiteit en eigen lidmaatschap van CFFO, een netwerk van vrouwelijke
mensen ben ik op mijn best. Je moet een zekere inbreng van elk teamlid vind ik essentieel, uiteraard Finance Directeuren, waar al meerdere opdrachten
nieuwsgierigheid hebben – hoe werken dingen – en binnen de gegeven doelstellingen en randvoorwaarden. op binnengehaald zijn. Want business doen wordt
tevens de nodige sensitiviteit: wat is nodig op een In mijn leiderschap probeer ik zo dicht mogelijk bij uiteindelijk mede bepaald door de onderlinge chemie!
bepaald moment? Daarnaast is een resultaatgedreven mezelf te blijven.
6 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 7

5. V oortdurend blijven leren, het is een rode Arianne Peelen
draad in mijn leven. Ik heb ook altijd
veel verschillende dingen gedaan. Alleen Director Audit Learning
al binnen Deloitte is dat Consultancy,
Riskmanagement, Audit en daarbinnen weer
verschillende servicelines zoals Core, Midmarket en
Public Sector.
Tegenwoordig ben ik Audit Learning Director
en daarmee verantwoordelijk voor het interne
opleidingsprogramma voor de Auditpraktijk.
Uiteenlopende opdrachtgevers, producten, mensen,
culturen – de diversiteit die een grote organisatie als
Deloitte verschaft, is voor een breed geïnteresseerd
persoon als ik van grote waarde. Daarbij kreeg ik altijd
het vertrouwen van mijn leidinggevenden om nieuwe
wegen in te slaan. Ook buiten de arbeidssfeer wil ik van mij, maar ook van mijn collega’s. In het algemeen is
altijd weten hoe iets werkt. Zo heb ik onlangs mijn
kajuitzeiljachtdiploma gehaald. Op onze boot kan ik nu
het zo dat hoe hoger je komt, hoe makkelijker dat gaat.
Ook bij Deloitte.
‘Even helemaal weg, maar wél in
het roer in handen nemen en daardoor beleef ik er nog
meer plezier aan. Als we vrij zijn gaan we zoveel mogelijk op pad met de
elke haven een draadloos netwerk’
zeilboot. Even helemaal weg, maar wél in elke haven
Hoewel doorgroeien voor mij een primaire driver is, een draadloos netwerk. ’s Ochtends en ‘s avonds
kan ik niet zeggen dat ik op een bepaalde positie wil even checken of er dringende mailtjes zijn, en dan zit
uitkomen. Partner worden is geen heilig doel, maar ik zó een paar dingen voor mijn werk te doen. Dat
als het in het plaatje past, prima. Ik vind het ook lastig is geen stress: zonder computer zou ik me een stuk
om te zeggen wanneer ik ‘klaar’ ben met mijn huidige onrustiger voelen. Je werk goed doen en kwaliteit
functie. Mijn doel is om de afdeling qua operatie leveren, dat vind ik belangrijk. Dat klinkt afgezaagd,
volledig selfsupporting te maken. Hierdoor creëer ik maar de uitdaging ligt in de weerbarstige praktijk.
voor mijzelf ruimte om nieuwe koersen uit te zetten. Reden waarom werken beurtelings bevredigend en
frustrerend kan zijn. Al met al ga ik ontzettend graag
Als men mij vraagt naar mijn work life balance, moet ik naar mijn werk. Na negentien jaar bij Deloitte ken
altijd een beetje lachen. Voor mijn gevoel is het soms ik de organisatie goed, inclusief de pijnpunten. Wat
namelijk een chaos. Maar dat is het natuurlijk niet: er betreft de samenwerking tussen disciplines is er nog
zit altijd een organisatie achter. Het brengen en halen het een en ander te verbeteren. Meer vrouwen in de
van de kinderen bijvoorbeeld. Of het voorleesontbijt club zou dit proces kunnen versnellen; die zijn meer
op school tijdens de boekenweek – leuke dingen van de coöperatie. We voelen ons gewoon eerder
om te doen, en ik doe er mijn kinderen een plezier geroepen de wereld op onze schouders te nemen. Het
mee. Sommige dingen zijn goed te plannen; een zorginstinct – waarschijnlijk een biologisch gegeven.
voetbaltraining staat bijvoorbeeld vast. Veel andere We zijn überhaupt meer op de inhoud van het werk
gebeurtenissen zijn echter ad hoc, die kun je niet in je gericht en minder op status. Het belangrijkste is
agenda vastleggen. Dat vereist de nodige flexibiliteit uiteindelijk toch het resultaat.
8 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 9

6. Ardie van Berkel
Partner Consulting / Service
Area Leader Human Capital
O p de lagere school – ik weet het
nog goed – zag ik mezelf later
ontwikkelingswerk doen in Afrika.
De zussen van mijn oma zaten in de
missie en leidden in mijn ogen een avontuurlijk leven
vol interessante nieuwe dingen om mee te maken; dat
sprak enorm tot mijn verbeelding. Uiteindelijk ben ik
de ontwikkelingswerker in me? Mensen moeten de
volgende stap kunnen maken.
Waar draait het om in je werk? Wat is het motief:
geld verdienen, of met z’n allen iets moois tot stand
brengen? Voor mij is er niets mooier dan met je team
een grote klus binnenhalen, bij voorkeur in competitie
arbeids- en organisatiepsychologie gaan studeren in met de concurrentie. Wekenlang aan een proposal
Nijmegen, waarna ik meteen de adviespraktijk in ben werken, gierende adrenaline, een close finish en dan:
gedoken. Consultancy is ook een beetje ‘op missie’: yes! Er zijn geen betere kicks binnen consultancy.
samen op avontuur, mensen iets verder brengen. Zo Daarom gaat het erom: hoe goed ben je? Hoe beheers
ben ik opgevoed: jezelf verantwoordelijk voelen voor je het spel, zowel intellectueel, commercieel als
anderen. qua teamwork. Consultancy is spannender dan een
WK-wedstrijd. Je raakt eraan verslaafd.
Ik vind het belangrijk om mensen een inspirerende
omgeving te bieden waarin ze zich kunnen ontplooien. Met name vrouwen proberen jou als voltijds werkende
Ben enerzijds een rots in de branding, waardoor ze moeder soms een schuldgevoel aan te praten. Ik werk
zich veilig voelen en fouten durven maken. Anderzijds vier dagen, zeg ik dan weleens tegen ’beschuldigende’
is het soms nodig om iemand te prikkelen, anders kom onbekenden om van het gezeur af te zijn. Fulltime
je, in wielrennertermen, de helling niet op. No pain, werken is best te combineren met een gezinsleven,
no gain. Overigens is het geen one-woman-show. Ik maar je moet goed kunnen delegeren op je werk
heb geleerd medeleidinggevenden te creëren in de
groep. Ik heb niet de illusie dat ik zeventig mensen in
én zoveel mogelijk activiteiten in de privé-sfeer
outsourcen. Denk aan boodschappen doen, opruimen,
‘There’s
m’n eentje tot grote daden kan drijven. Wel kan ik ze bij wassen, strijken, administratie; eigenlijk alles waar je partners,
elkaar brengen en naar een stip aan de horizon leiden.
Teambuilding zie ik als een kerncompetentie van me.
geen zin in hebt. Soms stond ik daar ’s ochtends vroeg,
met de Maxi-Cosi in een dikke laag sneeuw, het ijs
and there’s
Ik heb daar veel ervaring in, onder meer bij Deloitte, van mijn auto te krabben. Waarom doe ik dit, dacht ik partners
waar ik de Human Capital Service Area van twintig
naar zo’n zeventig mensen bracht. Ik wil die groep nog
dan. Dan is het goed om te weten dat je niet de enige
vrouw bent in zo’n functie. Het geeft heel veel steun
who make
verder uitbreiden, en daarbij ook de teamleden groot als je van je collega’s hoort: ik snap niet hoe jij ’t voor partners’, ik
maken. ‘There’s partners, and there’s partners who
make partners’, zei een Amerikaanse collega mij eens.
mekaar krijgt, want het is af en toe verdomd lastig. Die
herkenbaarheid werkt helend – ook voor mannen!
ben van de
Ik ben van de laatste soort – misschien toch een beetje laatste soort’
10 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 11

7. T
Risk & Reputation Leader
oen ik na mijn studie bedrijfseconomie beweging, en ik draag graag mijn steentje bij om de
accountancy ging studeren aan de – overwegend behoudend ingestelde – beroepsgroep
Universiteit van Amsterdam, was ik één hierin mee te trekken. De theoretische concepten die
van de twee vrouwen van mijn jaar. ‘Kijk, ik op Nyenrode behandel, kan ik uitstekend integreren
daar komt een meisje binnen’, hoor ik nog klinken. in de praktijk van Deloitte. Beide functies vullen elkaar
perfect aan. Ja, ik denk dat ik best veel uren maak;
Er is intussen veel veranderd. Als ik nu bijvoorbeeld niet echt een voorbeeldige work life balance. Dat is
kijk naar de Nyenrode Business Universiteit, waar ik overigens een keuze die ik zelf maak – in die zin is het
Barbara Majoor
een nevenfunctie bekleed als hoogleraar Auditing & weer in balans. Ik voel positieve energie. En als ik niet
Assurance, ligt het aantal vrouwelijke studenten rond werk, heb ik ook nog een leven: ik woon al vijftien
de vijftig procent. Maar man of vrouw, het draait jaar samen en heb daarnaast genoeg liefhebberijen:
allemaal om wat je wilt in je werk. Mijn ambitie is hardlopen, roeien, skiën en alpinisme. En tomaten
kwaliteit en te zorgen dat iedereen binnen Deloitte kweken. Sinds kort hebben we een hobby die ‘hond’
kwaliteit ’ademt’. Wat ís kwaliteit? In mijn dictionaire: heet; een speelse jonge hond, die veel positieve
minimaal voldoen aan de verwachtingen die de klant, aandacht wil. Hij kan ook erg hard lopen, dus hij past in
de toezichthouder en ook de samenleving stelt aan onze sportieve lifestyle.
een professionele dienstverlener, en af en toe in staat
zijn deze verwachtingen te overtreffen. Noem het Wat ik jonge vrouwen wil meegeven: zorg dat je een
mijn centrale missie. Ik heb er bewust de stap naar ambitie hebt die bij je past. En maak ‘m vervolgens
Deloitte voor gemaakt, omdat ik hier de ruimte krijg duidelijk aan de mensen om je heen. Mocht je daarbij
om op mijn manier aan kwaliteit te werken. Zo vind op onbegrip stuiten, betrek dat dan niet direct op
ik positief kwaliteitsdenken heel belangrijk: je moet jezelf. Het is vaak hun eigen onzekerheid die hen zo
mensen belonen wanneer ze het goed doen. Dan deel doet reageren. Zelftwijfel en de – typisch vrouwelijke
‘Vind een ik van harte een ‘kwaliteitspluim’ uit. Aandacht voor het
positieve, dat mag iets meer.
– neiging jezelf aan te passen zijn de foute reflex
als je weet wat je wilt. Doorzetten is het devies,
ambitie die Een andere ambitie is werken aan vakinhoudelijke
voldoening de vrucht. Het feit dat ik het tot hoogleraar
heb geschopt, zie ik als een bevestiging van mijn
bij je past vernieuwing door binnen Audit nieuwe
assurantieproducten te introduceren. Door
intellectuele capaciteiten. Mijn partnerschap bij Deloitte
is een nog mooier succes, omdat ik daarin mijn passie
en laat ontwikkelingen in IT, het belang van risicobeheersing
binnen ondernemingen en het opkomende
ten volle kan uitleven.
hem horen’ duurzaamheidsdenken is accountancy volop in
12 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 13

8. ‘Het glazen plafond zit
C onsultancy is een vak dat een veelzijdig
talent vraagt: je moet diepgaande
kennis van een onderwerp hebben,
relaties kunnen opbouwen, deadlines
halen. Vaak een kwestie van hollen en stilstaan.
zich mogelijkheden voordeden. En mezelf afgevraagd:
bevalt het goed? Vooral dat laatste – nagaan wat je
leuk vindt om te doen – beschouw ik als een onderdeel
van het ouder worden. In je twintiger jaren ben je sterk
gericht op het bereiken van de top en maken van snelle
in je hoofd’
een mannenwereld te werken. De meeste financieel
Director Consulting FSI
Het is ook een hard vak, het vraagt veel flexibiliteit stappen. Als je je verder ontwikkelt, verschuift het directeuren en managers die ik tref zijn mannen.
en aanpassingsvermogen en je moet goed kunnen accent naar invloed uitoefenen en ontdek je dat er meer Hoewel dit aan het veranderen is. Daarom is het voor
incasseren. Ik hou van het vak omdat het zeer mogelijkheden zijn dan zelf op de stoel te zitten. Deloitte van belang om een gemengd team neer te
afwisselend is. Consultancy biedt de mogelijkheid om zetten en meer diversiteit toe te laten.
Caroline Schouten
bezig te zijn met complexe problemen. Recent ben ik Mijn gezinssituatie omvat inmiddels een man en
bij Deloitte komen werken omdat advieswerk er core drie kinderen, waarvan de jongste één jaar is. Ik ben Het ‘glazen plafond’? Dat zit in je hoofd. Als jij je
business is. Na mijn studie economie – in Maastricht negentig procent gaan werken en probeer het zo dat realiseert en je gaat gedragen naar je ambitie
– wilde ik graag internationaal gaan werken. Carrière te plooien dat ik zoveel mogelijk bij het avondeten door bijvoorbeeld je kinderopvang goed te regelen,
maken, en snel ook, dat was mijn voornemen. Snel thuis kan zijn. Samen thuis eten, dat vind ik een mooi verdwijnt die barrière. We zullen zien hoever ik het
succes hebben, vond ik erg belangrijk. En reizen naar moment. Daarna gaat de laptop weer aan. Ik wil nog schop. Naast een vrouw ben ik natuurlijk een ervaren
verre landen, als het even kon. De jaren die volgden steeds vooruit en een aantal stappen zetten. Binnen consultant in de financiële dienstverlening, scherp op
heb ik eigenlijk vooral gedaan wat op mijn pad kwam: Deloitte wil ik doorgroeien naar het partnerschap. inhoud en met oog voor proces. Mensen in beweging
werken als controller bij Aegon, internetbeleggen Dat valt je niet zomaar ten deel. Daarvoor moet je krijgen, verandering initiëren en realiseren, dat zie ik als
opgezet, overgestapt naar PWC waar ik bij CFO Services aan uiteenlopende criteria voldoen. Herkenbaar zijn mijn sterke kanten. Maar mijn ambities reiken verder
terechtkwam en via advies- en implementatiewerk bij in je vakgebied bijvoorbeeld en jezelf bewijzen in de dan de professie. Zorgen dat ik een leuk mens blijf is
IBM uiteindelijk naar Deloitte. Ik heb niet zo gericht markt. En, onderdeel worden van het interne netwerk, minstens zo belangrijk!
aan mijn carrière gewerkt, maar meer gekeken waar vooral een old boys netwerk. Ik ben gewend om in
14 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 15

9. Corina van Lindonk ‘Ik geloof in de
Director Cross Border Tax combinatie van seksen’
A anvankelijk ben ik met name
fiscaaltheoretisch bezig geweest:
fiscaal recht gestudeerd, universitair
docent geweest en gepromoveerd op
een rechtsvergelijkend onderzoek naar het fiscale
ondernemingsbegrip. Omdat ik uiteindelijk de link met
de praktijk ging missen heb ik in 1993, na zeven jaar, de
In het begin van mijn carrière kwam ik nauwelijks
vrouwen tegen. Er was ook geen aandacht voor in
beoordelingen: het rolmodel was ‘man’ en daar moest
je het mee doen. Met meer vrouwen in de organisatie
zou het toch anders zijn, denk ik. Minder nadruk op
grote klantnamen en het feit dat we in het hoogste
gebouw van Rotterdam zitten. En meer aandacht voor
overstap naar de commerciële adviespraktijk gemaakt. de inhoud: wat je er toe doet voor de klant. Ik kan
Mijn positie wordt in de wandelgangen ook wel als me ook mateloos ergeren aan slogans als ‘we willen
‘commerciële wetenschapper’ aangeduid. Binnen de grootste en de beste zijn’. Als je de grootste bent,
Deloitte zit ik nu meer op de fiscale techniek, maar wel heb je per definitie een stuk middelmatigheid in je en
direct toepasbaar in de commerciële praktijk. Ik word dan ben je niet meer de beste. Die twee doelstellingen
ingezet op de zwaardere fiscaal-technische advisering, sluiten elkaar uit. Wat mij betreft beperken we ons tot
oftewel: als ’t moeilijk wordt, bellen ze mij. Verder neem het streven de beste te zijn. Maar laat ik vooropstellen:
ik zitting in de Fiscale Expertisegroep van Deloitte, als ik waardeer het masculiene. Hier op de werkvloer
enige vrouw, en ben ik lid van de opiniecommissie. zeggen we: ‘als je iets gezegd wilt hebben, vraag het
een man; als je iets gedaan wilt hebben, vraag het
Ik wilde altijd iets met mijn vak gaan doen, maar van een vrouw’. Mannen zijn veel zekerder van zichzelf,
een uitgestippelde route was geen sprake. Ik heb en dat heeft zijn nut. Iemand die zegt: ‘ja, ik doe die
gewoon gereageerd op de mogelijkheden die op mijn presentatie wel even’, dat heb je ook nodig. Daarom
pad kwamen. En feit is dat ik nauwelijks een postzegel geloof ik in de combinatie van de seksen.
heb gespendeerd aan sollicitatiebrieven. Ik ben overal
voor gevraagd: universiteit, Deloitte, Andersen, en Omdat ik geen directe klantrelaties onderhoud, kan ik
zo weer teruggefuseerd naar Deloitte. En dat alles uit veel thuiswerken. Toch is het vaak schipperen tussen
liefde voor de fiscaliteit. Misschien ga ik nog eens ooit werktijd en ‘thuistijd’. Als je ’t mijn dochter van veertien
terug naar de universiteit, of anders de rechterlijke vraagt, ben ik altijd aan het werk. Omdat ik er alleen
macht in. Ik werk nu al sinds 2005 als raadsheer- voor sta, ben ik graag voor schooltijd en ‘s avonds thuis.
plaatsvervanger in fiscale geschillen bij het Gerechtshof Als het even kan, eten we ‘s avonds samen en help ik
in Leeuwarden. Nee, niet als raadsvrouw – de term is haar met haar huiswerk. En daarna gaat de computer
raadsheer. weer aan…
16

10. ‘Werk en gezin - ik kan
ze beide niet missen’
H oe komt een middelbare scholiere met
journalistieke aspiraties uit op fiscaal
recht?
Gewoon rechten gaan studeren en tot
de ontdekking komen dat je een band hebt met cijfers,
ondernemingen en fiscale wetgeving. Belastingrecht
vond ik zowaar leuk! Na mijn afstuderen stond de
En zorgen dat het werk gedaan wordt. Niet dat ik
bekend sta als slavendrijver. Graag spreek ik mensen
aan op hun eigen verantwoordelijkheid, dat werkt
prettiger. We moeten het samen doen en ieder heeft
zijn of haar eigen taak daarin.
Werk en gezin – ik kan ze beide niet missen. Mijn man
Belastingdienst goed bekend als werkgever. Ik heb er is ook belastingadviseur, maar bij de concurrent. Ik
nog drie jaar een goede, betaalde opleiding gevolgd heb hem leren kennen bij de Belastingdienst. Mensen
en het geleerde in de praktijk gebracht. Volgde het denken dat wij thuis alleen maar over fiscaliteit praten,
ministerie van Financiën, maar daar zou ik over dertig maar dat doen we niet meer. Mede omdat onze visies
Partner Tax GES / Executive
jaar nog op dezelfde stoel zitten en wist ik precies wat verschillen; dat liep nogal eens uit op gekibbel! Beide
ik dan zou verdienen. Daar had ik als 25-jarige geen zin werken we negentig procent. Voor onze dochters,
Compensation Consulting
in. En zo kwam ik bij Arthur Andersen terecht, waar ik een tweeling van acht, hebben we een heel goed
in 1998 de eerste vrouwelijke partner werd. oppasgezin geregeld. Daar gaan ze na school naartoe
en dat maakt ‘t een stuk relaxter. Ik haal ze rond zeven
Langzaamaan verschoof mijn werkveld richting opties uur op en als dat vanwege een vergadering of file wat
en bestuurdersbeloningen. Binnen Deloitte heb ik uitloopt, bel ik even op – geen probleem. We hebben
een tijdlang de GES-praktijk geleid. Leuk, uitdagend het op papier goed geregeld, maar toch vraag ik me
en creatief werk. Inventieve oplossingen bedenken soms af: besteed ik wel voldoende quality time aan
en daarmee de klant blij maken, het geeft me een mijn gezin? Het blijft een worsteling. Sport schiet er
Caroline Zegers
voldaan gevoel. Ik ben ook goed in wat ik leuk vind: sowieso bij in, en dingen als naar het theater of de
net zolang puzzelen totdat je een passende oplossing film gaan staan op een laag pitje. Misschien later nog
hebt gevonden. En ook: kijken in de markt en nieuwe eens… Trouwens, als ik het nog eens ooit rustiger
dienstverlening opzetten vanuit bestaande expertise. krijg, wil ik misschien psychologie gaan studeren. Me
Bestuurdersbeloningen, oftewel executive verder verdiepen in vragen als: hoe gaat een team met
compensation, is hier een voorbeeld van; een nieuw elkaar om, hoe ontstaan de verschillende rollen, wat is
type consultancy dat nog niet bestond, maar waar wel natuurlijk gezag en waarom heeft de één het wel en de
veel deelkennis over aanwezig was in de organisatie. ander niet? Heb geen idee waar ik de tijd vandaan haal.
Alles wat verder gaat of anders is dan traditioneel Na mijn 65ste? Na mijn 55ste? Ik werk tenslotte al sinds
advies, dat drijft mij. mijn 23ste. Ooit komt de tijd dat ik meer tijd heb.
18

11. L euk werk met volop uitdaging en Eugenie van Dijk
groeimogelijkheden, daar ga ik voor. En als
je mooie klanten en een goed team hebt, Director Tax GES
is Deloitte een prachtige organisatie om
in te functioneren. Ik ben energiek en enthousiast, en
kan dat makkelijk overbrengen op anderen. Daarmee
vergroot je de bereidheid van mensen om er samen
iets moois van te maken. Mijn stijl van leidinggeven
is tamelijk direct, maar als medewerkers een zekere
zelfstandigheid laten zien, geef ik ze veel vrijheid. Toch
laat ik ze nooit helemaal los en blijf ik van een afstand
meekijken; ik ben tenslotte eindverantwoordelijk.
Collega’s ervaren mij als zeer kritisch, maar dat kunnen
ze wel waarderen als ze me eenmaal kennen. Ik
verwacht een bepaalde instelling en dat schrikt soms af.
Anderzijds: je creëert duidelijkheid en mensen kunnen
van je leren. Ik ben zelf leergierig, maar vind het altijd
mooi als ik anderen iets kan leren. Dat hoeft niet per se
vaktechnisch te zijn.
‘Doe gewoon zoals je
Met een fulltime baan en thuis twee lieve kinderen
en een vriend – het is heel gezellig! – zou ik liegen
bent, daar word je het
als ik zeg dat ’t allemaal makkelijk te organiseren is.
We hebben het prima geregeld, maar je moet wel
meest gelukkig van’
vooruitdenken. Belangrijk is om alles wat het leven
gemakkelijker maakt te omarmen. Dus hebben we veel functie, zal zich dat vroeg of laat wreken. Dan kun je
op voorraad, van pasta’s in de keuken tot sokken en het niet waarmaken, of ben je simpelweg niet happy.
T-shirts voor de kinderen, zodat ik niet meteen in de De organisatie heeft dan wel op dat moment haar
problemen kom als ik een keer niet kan wassen. Ook streefcijfers gehaald, maar zal in de toekomst de tol
doe ik veel bestellingen online: Albert Heijn, Bart Smit, hiervoor betalen. Vrouwen op bepaalde functies is
Bol.com. Als mijn vrienden zeggen dat ze iets leuk geen doel op zich, en moet het ook niet zijn. Jezelf
vinden, schrijf ik het meteen op; dan hoef ik me bij zijn, daar hecht ik veel waarde aan. Wat ik bijvoorbeeld
gelegenheid niet te buigen over cadeaus. Van die trucs. knap vind aan iemand als Guus Meeuwis – ik heb
Hoe druk ik ook ben, ik zal er altijd zijn voor mijn gezin, een brede muzieksmaak – is dat hij ooit als student is
familie en vrienden! begonnen en vijftien jaar later nog steeds stadions vol
krijgt. Een blijvertje, gewoon door zijn eigen persoon
Wat mannen en vrouwen betreft: ik vind de mix te blijven en niet mee te gaan in het circus eromheen.
heel belangrijk, omdat je elkaar aanvult. Het gaat mij Ik zie wel gebeuren dat mensen zich anders willen
echter niet om numerieke verhoudingen. Kwaliteit en voordoen in de organisatie. Maar doe gewoon zoals
merite moeten het criterium zijn bij het toekennen je bent, zou ik willen zeggen. Daar word je het meest
van posities. Met het instellen van quota ga je het gelukkig van. En, hou vooral passie en uitdaging in je
niet redden. Als je niet op je plaats zit in een bepaalde werk.
20 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 21

12. ‘Maak jezelf zichtbaar
en geef je ambitie aan’
Deloitte vond dat, op dit niveau, een zekere basiskennis
L
bekend mocht worden geacht. Belangrijker is het feit
of je met elkaar overweg kunt, en daar kan ik mij nog
aatst had ik een lunch met een aantal In de midmarket – zeg maar de top van het MKB – steeds heel goed in vinden.
Director Audit Midmarket
vrouwelijke stagiaires. Op mijn vraag, waar zit ik op mijn plek. Je hebt er te maken met kleine
zit je over vijf jaar?, antwoordden sommigen internationale ondernemingen, familiebedrijven en Mijn rolmodellen? Vrouwen die topfuncties vervullen.
van hen: niet zo hoog in de boom, want directeuren-grootaandeelhouders. Mensen met een Denk aan Neelie Kroes en Annemarie Jorritsma,
Gonny Kuijpers-de Rie
dan heb ik waarschijnlijk een gezin. Waarom niet, no-nonsense instelling, die staan voor wat ze zeggen. types die rechtdoorzee zijn en niet te beroerd om
denk ik dan. Het is mij immers wel gelukt: director maatregelen te treffen. Vrouwen brengen andere
geworden, gelukkig getrouwd – overigens met een Kom bij hen niet aan met academisch jargon en kwaliteiten met zich mee. Ze zijn vaak communicatief
man die partner bij Deloitte is – en een kind. Het is dus managementspeak; het gaat hun simpelweg erom je sterker en hebben hun zachte kant beter ontwikkeld.
mogelijk. Daarmee is het nog niet makkelijk. Mijn man onderneming financieel gezond te houden en goed In een team, unit, board of wat voor collectief ook heb
en ik hebben het beiden zeer druk, en daarom heb ik te zorgen voor je personeel. In deze wereld is het je hiervan een bepaalde ‘massa’ nodig om doeltreffend
een grens getrokken: ik werk vier dagen. In onze unit, belangrijk oprechte interesse in je klant te tonen en te functioneren. Dat Deloitte streeft naar een bepaald
die overigens voor de helft uit vrouwen bestaat, is dat een solide vertrouwensband op te bouwen. Dat is quotum vrouwen op hoge posities is nodig, toch ben
een geaccepteerd fenomeen. Wel heb je hierin je eigen aan mij welbesteed. Ik ben van de samenwerking en ik geen voorstander van positieve discriminatie. Het
verantwoordelijkheid, want parttimen in dit vak blijft het harmoniemodel. Een klik met de klant – en met gaat om competenties, niet om geslacht. May the best
een uitdaging. Maar het moet kunnen, vind ik. Als je collega’s – is voor mij cruciaal en langetermijnrelaties person win, en als dat een vrouw is – uitstekend. Wat
maar flexibel bent en hier goed over communiceert. passen goed bij me. Daarbij hou ik van een informele ik wel om me heen zie is dat vrouwen zich vaak te
En Deloitte maakt vorderingen in het ondersteunen setting. Dat is zelfs één van de redenen waarom bescheiden opstellen. Ik zeg: je bent verantwoordelijk
ervan; bijvoorbeeld door thuiswerken te faciliteren ik bij Deloitte verzeild ben geraakt. Tijdens mijn voor je eigen carrière, dus kom op voor je eigen
of de mogelijkheid te bieden van een afgestemde sollicitatiegesprek hier gingen we gelijk op de informele belangen. Positioneer jezelf, maak jezelf zichtbaar en
klantenportefeuille. tour, terwijl ze bij PWC, E&Y en KPMG – waar ik ook op geef je ambitie aan. Nee, dan ben je geen bitch, dat
gesprek ging – een soort toelatingsexamen afnamen. heet gewoon assertief zijn.
22 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 23

13. Gera van den Wijngaard ‘Diversiteit: hoog tijd
Partner Audit dat er echt iets mee
gebeurt’
A l tijdens mijn studie wist ik dat ik bij een
groot kantoor wilde werken en partner
wilde worden. Die ambitie moest ik
later enigszins bijstellen. Als je kinderen
nog klein zijn is het lastig je werk te combineren
met een gezin waar je iets in wilt betekenen. Ik was
director, tevreden met mijn work life balance op dat
in de Manufacturing. Meestal is het een samenspel
van netwerken en inhoud: een effectieve manier om
contacten te onderhouden met potentiële klanten.
Kortom, het nuttige met het aangename. Daar ben ik
redelijk creatief in.
Mijn grootste succes is dat ik mijn gezin kan combineren
moment. Natuurlijk wordt er ook als director veel met een positie als partner. Hoe doe ik dat? Allereerst
van je gevraagd, maar de verantwoordelijkheden van lopen privé en werk behoorlijk door elkaar. Als je thuis
een partner zijn toch omvangrijker. Maar dan worden bent is je werk niet klaar, en anderzijds moet je soms
de kinderen iets ouder en hebben ze minder directe vanuit kantoor een aantal zaken voor thuis regelen.
moederzorg nodig. Je kunt ze meer zelfstandigheid Deloitte biedt die mogelijkheid. Maar je moet het ook
geven en ervaart dat er meer ruimte ontstaat voor met je wederhelft verstandig regelen. Mijn man is ook
jezelf. Nu durf ik de verantwoordelijkheden van partner registeraccountant, maar zelfstandig gevestigd, dus
wel aan, dacht ik toen. Na goed overleg met mijn man flexibeler. Omdat hij interim-opdrachten doet, zit hij in
over de taakverdeling thuis was ik er klaar voor. En nu heel Nederland; daar passen we ons schema op aan.
ben ik partner. Een functie waar je overigens naartoe Sommige mensen houden vast aan patronen – wij zijn
groeit vanuit director, want in beide posities draag je juist heel soepel. Mijn kinderen vinden het heel normaal
eindverantwoordelijkheid voor je cliëntenportefeuille. dat ik veel werk.
Mijn ambities nu betreffen vooral de Audit-praktijk. Meer vrouwelijke medewerkers zou voor Deloitte
Die wil ik zoveel mogelijk laten groeien en daarbij het betekenen: meer aandacht voor de mens en meer
team enthousiast houden. Zorgen dat je het met z’n creativiteit. Niet per se vanwege die vrouwen, maar
allen doet. Straight talk vind ik belangrijk. Direct zijn vooral door de toegenomen verscheidenheid die een
naar elkaar. Zo is de cultuur in Groningen, waar ik tot mix van verschillende inzichten met zich meebrengt.
voor kort partner was. De deuren staan altijd open. Zo Ik ken een kantoor waar de meerderheid vrouw is; dat
hoop ik dat in Zwolle voort te zetten. Daarnaast hecht is ook te eenzijdig. Daar zou je weer meer mannen
ik aan goede samenwerking met andere afdelingen, moeten aannemen. Eigenlijk is het niets nieuws. Laatst
bijvoorbeeld als het gaat om activiteiten ontwikkelen was ik – als enige vrouw overigens – op een diner van
voor de externe markt. Zoals het Deloitte Financieel oud-vennoten, waar ik een 75-jarige voorganger sprak.
café dat we hebben opgezet, met bijeenkomsten voor Toen hij destijds HRM in zijn portefeuille had, stond
financieel professionals in de regio, en de masterclass diversiteit hoog op de landelijke agenda, zei hij. Toen al!
Dynamic Companies. En ook Deloitte@work, een Hoog tijd dus dat er nu echt iets mee gebeurt.
aantal kleinschalige events voor algemene directies
24 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 25

14. Helen den Held-Gardiner
Director Brand,
Communications & CSR /
Fair Chance Foundation
‘There is always time to
V oor de tweede keer bij Deloitte; als een
boemerang op het honk teruggekeerd.
Het begon in 2002, toen ik van Arthur
Andersen overkwam. Na 4,5 jaar bij
Deloitte was ik directeur EMEA Marketing bij de
branchegroep TMT. Vervolgens ben ik 2,5 jaar
zelfstandig geweest als consultant marketing,
dingen gunnen, kennis en netwerk delen. Lead by
example is ook een leiderschapsstijl – meer mijn stijl.
Dat doe ik liever dan mensen zeggen wat ze moeten
doen. Inspireren, luisteren, ook naar mezelf. ‘Je bent de
afgelopen jaren veel rustiger en authentieker geworden’,
zei een collega me pas. Ik denk dat ik de leider in mezelf
gevonden heb. Vaak is het een kwestie van je intuïtie
do things if you really
want them’
communicatie en verandermanagement. Tot ik volgen, maar niet uitsluitend. Facts are your friends,
gevraagd werd bij Deloitte terug te komen, als zeg ik altijd. Binnen een professionele organisatie als
stafdirecteur van MCBD. Ik vond dat ik dat beter kon Deloitte moet je alles kunnen onderbouwen.
dan mijn mannelijke voorgangers, al is het moeilijker Ja, ik ben een carrièremens. Getrouwd, geen kinderen
dan wat het lijkt. Als vrouw ben je namelijk veel Toen ik 17 jaar geleden uit Zuid-Afrika naar Nederland – en ook geen work life balance! Zelfs op vakantie
persoonlijker, veel meer op de mens. Ik ken alle kwam, dacht ik: als ik groot ben wil ik marketing check ik elke dag mijn e-mail. Mijn weinige vrije tijd
teamleden bij naam en dat alleen al maakt het verschil. en communicatiemanager worden van een grote gaat op aan schilderen, etentjes met vrienden en mijn
Je motiveert mensen namelijk door een persoonlijke internationale organisatie. Dat zou ontzettend gaaf zijn. charity in Namibië. Maar je hoort mij niet klagen.
touch. Je kent ze, weet wat ze doen en kunt ze daarop Nu ben ik het. Maar ik ben ook snel verveeld en moet There is always time to do things if you really want to
aanspreken constant uitgedaagd worden. You can always do better. do them. En dat geldt ook voor je loopbaan: je kunt
Ik ben het afgelopen jaar daarom druk bezig geweest alles hebben. Maar je moet het goed managen. Veel
Ik ben helemaal geen leider, dacht ik altijd. Ik heb geen de Deloitte Fair Chance Foundation in te richten. Daar jonge vrouwen ambiëren én een carrière én een gezin.
speciale visie of strategie, maar sta gewoon met mijn haal ik mijn energie uit. Het is geweldig om goede Waarom zou je je laten tegenhouden? Go for gold. En
voeten in het werkveld. Toch ben ik meer leider dan doelen te kunnen steunen. En dit soort werk is alles als je een goede kracht bent, zal Deloitte alles doen om
ik wilde weten. Leidinggeven is namelijk ook elkaar behalve soft. Je leert de top van Nederland kennen. je te houden.
26 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 27

15. ‘Wacht niet tot de
organisatie naar jou
komt, maar neemt het
heft in eigen handen’
B ewegen en sporten, dat was altijd mijn
passie en is het nog steeds. Reden waarom
ik Bewegingswetenschappen ben gaan
studeren. Toen ik ermee klaar was wilde
ik echter iets anders gaan doen. Accountancy werd
het, en ik werkte bij Deloitte toen ik afstudeerde.
Als je me vraagt naar mijn ambitie: Ik wil goed zijn in
Wat ik de organisatie breng is een andere kijk op
dingen. Meer procesgericht, meer op samenwerking,
zorgen voor een goede sfeer in het team. Je kent
het wel, de geijkte vrouwelijke karakteristieken. Een
beetje cliché is ’t wel. Liever praat ik dan ook over
wat ik als individu toevoeg. Behalve gedrevenheid en
commitment is dat bijvoorbeeld relativering en plezier.
wat ik doe en plezier hebben in het leven, waar mijn Ja, je mag ook lachen op je werk; je leven hangt er niet
carrière een belangrijk onderdeel van uitmaakt. Ik heb van af. Een beetje dat studentikoze erin houden, dat
de gewoonte alles af te maken waar ik aan begin. mag ik wel. Ik doe ook graag dingen met de collega’s
Ik ben een enorme doorzetter. Daar waar anderen buiten het werk om. Bij voorkeur iets sportiefs, zoals
ophouden, ga ik door. Ook houd ik wel van een de Elfstedentocht roeien en de Ringvaart Regatta. Je
uitdaging. Zowel op fysiek gebied als in mijn werk. Die leert elkaar beter kennen, hebt veel plezier samen en
eigenschappen, gecombineerd met mijn neiging tot beoefent tegelijkertijd je passie, namelijk sport. Sport
perfectionisme, hebben me gebracht waar ik nu ben. bindt mensen. Wat mijn work life balance betreft: mijn
Eerst bewegingswetenschappen – helemaal afgemaakt! man en ik hebben geen kinderen, dus we kunnen ons
– en daarna nog helemaal opnieuw beginnen met helemaal uitleven in de dingen die we leuk vinden.
accountancy, het kenmerkt mijn volharding. Ook het Dat is allereerst onze carrière, maar ook bijvoorbeeld
Partner Core Audit
feit dat ik nominaal dertien jaar heb gestudeerd om alpinisme.
Ingrid Buitendijk
accountant te worden, terwijl dat voor de meeste
collega’s slechts twee à drie jaar bedraagt als ze Wat ik erg leuk vind, is werken met jonge mensen met
beginnen te werken bij een accountantskantoor. dezelfde drive en commitment. Graag wil ik ze vertellen:
Eigenlijk leg ik die gedrevenheid in alles wat ik besef dat je de maker van je eigen carrière bent, dus
onderneem, ook buiten de werksfeer. Zo heb ik ga ervoor. Wacht niet tot de organisatie naar jou komt,
onlangs de Mont Blanc beklommen, met 4.810 meter maar neemt het heft in eigen handen. Dan zijn er geen
de hoogste top van de Alpen. Dat vergt een goede grenzen en is alles mogelijk.
voorbereiding en heel veel training, kan ik je verzekeren.
Naast een flinke portie doorzettingsvermogen
natuurlijk. Het geeft mij ongelooflijk veel energie om
iets te bereiken. Daar ga ik voor en word ik enthousiast
van!
28 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 29

16. Ingrid van de Kerkhof
Director Core Audit
V astomlijnde carrièreplannen had ik
niet echt na mijn afstuderen. Ik was
goed in economie en wilde graag in
teamverband werken. Daarom ben ik na
mijn afstuderen begonnen bij Deloitte. Omdat ik veel
tijd in mijn werk steek, vind ik het belangrijk dat mijn
werk leuk en uitdagend blijft. Te veel routine werkt niet
Dat vinden mensen prettig en bovendien hoor je nog
eens andere dingen.
Naast mijn werk vraagt mijn gezin erg veel aandacht,
en daarom is het voor mij belangrijk dat de combinatie
goed werkt. Ik heb twee jonge kinderen, en werk om
die reden vier dagen. Op papier is dat 32 uur, feitelijk
motiverend en houdt me niet scherp. Ik zoek graag kom je een eindje boven de veertig uit. De balans
nieuwe uitdagingen. Wellicht hangt dat samen met werk/privé is en blijft een lastige. Ik heb één vaste dag
mijn ambitieniveau, namelijk zo ver mogelijk zien te waarin ik voor de kinderen zorg, maar soms roept de
komen. Maar een concreet beeld – bijvoorbeeld partner werkplicht, vervalt deze dag en moet ik een beroep
worden – is voor mij geen doel op zich. Wel wil ik graag doen op familie. Het is constant schipperen en de juiste
laten zien dat ook vrouwen de top kunnen bereiken, balans vinden. De dynamiek bij Core Audit vereist een
zeker in de mannenwereld die accountancy heet. zeer flexibele planning omdat er strakke deadlines
zijn. Je wilt je team niet in de steek laten en probeert
Vrouwen zijn over het algemeen breder, managerial dan een manier te vinden die voor beiden werkt. Vaak
‘Managerial gezien. Ze houden makkelijker meerdere ballen in
de lucht. En ook op commercieel gebied heb je als
komt het erop neer dat ik in de avonden nog een paar
uur werk. Zo kan ik enerzijds samen met de kinderen
gezien vrouw zeker pré’s. Je kunt je vrouwelijke charmes
“professioneel benutten”, hetgeen bijvoorbeeld in
eten of ze naar bed brengen en anderzijds het team
voldoende aansturing geven. Ja, de combinatie werk/
houden fee-onderhandelingen vaak beter uitpakt dan bij je gezin, ik zeg niet dat het makkelijk is. Maar als je het
vrouwen mannelijke evenknie. Je krijgt als vrouw veel meer voor
elkaar; ‘nee’ zeggen tegen een vrouw doen mannen
graag wilt, is niets onmogelijk. Ik zie namelijk veel
jonge vrouwen denken van: hoe moet dat nou als ik
vaak immers niet graag! Verder merk ik dat vrouwen vaak
sensitiever zijn dan menig mannelijk collega. Dat pakt
straks kinderen heb? Je weet echter niet wat je situatie
wordt; wat voor kind je krijgt of hoe je klantenpakket
makkelijker vaak goed uit in de cliëntrelatie, maar ook binnen
het team. Mijn kracht zit met name in mijn sociale
eruitziet. Bovendien, de wereld draait gewoon door
ook als je een keer iets niet op tijd af hebt. Hoe is ’t ook
meerdere intelligentie. Ik leg makkelijk contact en kan mensen
inspireren. Ik ben ook goed in het aansturen van grote
alweer: de mens lijdt het meest door het lijden dat hij
vreest. Mijn advies is: laat het op je af komen en op het
ballen in de audits en multidisciplinaire teams. En in het direct
persoonlijke contact, want waar anderen een e-mail
moment zelf is er altijd een oplossing. Gewoon dóen,
niet teveel bij nadenken.
lucht’ sturen, pak ik de telefoon.
30 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 31

17. H et verhaal van mijn loopbaan is geen Judy Schaap
stuk in dertien delen: na mijn studies
fiscale economie en accountancy Director Tax GES
ging ik gelijk aan de slag bij Deloitte
& Touche, zoals het destijds heette. Aanvankelijk deed
ik alles – loonbelasting, vennootschapsbelasting,
enzovoort – maar toen men ging differentiëren naar
specialismen, kwam ik bij Global Employer Services
terecht. Mijn passie ligt bij vaktechniek: een vertaalslag
maken van wet- en regelgeving en jurisprudentie
naar de praktijk. Oftewel het bepalen van de fiscale
rechten en verplichtingen die eruit voortvloeien. Als de
Belastingdienst een nieuwe werkwijze invoert, zitten
we er graag direct aan tafel om te bespreken wat dat
voor de klant betekent. Hierdoor kunnen wij vervolgens
de cliënt weer goed helpen.
Werken bij Deloitte is best pittig, maar: hard werken,
‘Ere wie ere toekomt en dat
daar houd ik van. De cliënt staat daarbij centraal. Dat
doen we met het team. Goed teamwork betekent voor
mag je gerust laten weten’
mij: samen de tanden op elkaar zetten als de situatie
daar om vraagt, bijvoorbeeld als we snel iets moeten
opleveren voor een klant. Dan laat je alles uit je handen je een cursus volgde, was het vakinhoudelijk. Nu met
vallen, ga je ermee aan de slag en denk je niet: het is de Summer School zijn mensen beter toegerust voor
vijf uur, ik ga naar huis. Het echte teamgevoel bloeit op hun taak. Vorig jaar hebben partners en directors een
wanneer je met z’n allen ergens de schouders onder workshop Beoordelen gevolgd. Werknemers hebben
zet en even later ‘Jippy, het is gelukt!’ kunt roepen. recht op een goede beoordeling.
Ook hoort daarbij dat je niemand vergeet die aan het
succes heeft meegewerkt. Ere wie ere toekomt, en dat Met twee schoolgaande kinderen, veel onverwachte
mag je rustig laten weten. Complimenten, daar is men zaken op het werk en een voorliefde voor hardlopen,
bij Deloitte niet scheutig mee. Hier hangt eerder een skiën, schaatsen, skeeleren en spinning, kun je
sfeertje van: je hoort ‘t als iets fout gaat. Maar ik laat zeggen dat mijn dagen gevuld zijn. De verhouding
duidelijk merken wanneer iemand iets goed doet. Zelf werk-privé is dan ook vooral een spanningsveld. Als er
vind je het ook leuk om eens te horen als iets goed is donderdagmiddag – mijn vrije middag – een meeting
gegaan. is, ga je daar naartoe? Daar moet ik soepel in zijn, vind
ik, want Deloitte geeft mij die souplesse ook. Ik kan
Hoe hoger je komt, hoe meer er van je wordt verwacht veel thuiswerken en binnen bepaalde grenzen mijn
buiten het vak. Als junior manager moet je bijvoorbeeld eigen werktijden bepalen. Dat vergemakkelijkt mijn
opeens gaan delegeren. Je krijgt een stuk op je bureau agenda met de kinderen. Bovendien werkt mijn man
en daar moet je over communiceren. Commercieel parttime; dat verklaart ook veel van de plooibaarheid
moet je aan de bak. Deloitte heeft daar een slag in die ik aan de dag kan leggen. Slotsom: ik voel me in
gemaakt. In 1993 had niemand het over soft skills. Als balans, maar het vraagt enige organisatie.
32 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 33

18. ‘Onze gevarieerde klantenkring vraagt om divers
samengestelde teams. Bovendien brengt het kleur
tussen de pakken’
O
Jacqueline Steehouwer
p het VWO stelde ik mezelf voor de voor relaties hebben. Cijferkennis zonder begrip
keuze: óf directiesecretaresse worden van lichaamstaal, daar kom je in deze discipline niet
Accountantadviseur
óf accountant. Het servicegerichte zat mee weg. Je bent een vertrouwenspersoon voor de
er al in! Na mijn afstuderen — met ondernemer. Je weet hoe de kinderen heten, in welke
21 jaar was ik de jongste accountant van Nederland fase het bedrijf zit, welke problemen hij of zij met een
— had ik zoiets van: Hello world, here I am! lk wilde werknemer heeft. Alleen als je voor dit soort dingen
Director SME /
carrière maken, mezelf ontwikkelen, de top bereiken. oog hebt, kun je die brede klankbordfunctie vervullen.
Het verhaal van mijn loopbaan is verder relatief kort, in En dat heb ik. Eerlijke communicatie, dat is mijn kracht.
tegenstelling tot de periode dat ik al bij Deloitte werk: Open kaart spelen, en op die manier bijvoorbeeld
sinds 1992. Zijn mijn ambities in de tijd getemperd? een oude, veel te lage budgetafspraak omzetten naar
Nee, en toch ook weer wel. Er is meer dan alleen een lucratieve, terwijl je de klant behoudt. Het is niet
werk, denk ik nu. Nog zoveel moois in de wereld te haalbaar, voorspelde de partner. Maar ik ben er nog
ontdekken. Misschien een soort Maslow-effect. Ben altijd trots op dat ik dat voor elkaar heb gekregen.
inmiddels getrouwd, geen kinderen. Als je kiest voor Verder vind ik het erg leuk om met vaktechniek bezig te
een carrière, moet je verstandige keuzes maken. Zo zijn. Op een praktische manier omgaan met de steeds
houd ik bijvoorbeeld bewust avonden vrij voor mijn hogere eisen van de regelgeving en onze kwaliteit
liefhebberijen tennissen en zingen in een popkoor. borgen zodat we de toetsing van AFM, NIVRA en
Voor mij is deze ontspanning tijdens een drukke week NOVAA doorstaan. Uit dien hoofde ben ik sinds kort
belangrijk en dat belemmert geenszins mijn ambitie om ook regelmatig te vinden op het AAC als vakdirecteur
partner te worden. Partnerschap zie ik als de natuurlijke SME non-assurance.
vervolgstap in mijn carrièrelijn. Ik heb daar geen termijn
aan gesteld. Bevredigend en plezierig werk vind ik En, natuurlijk zorg ik voor een goede sfeer binnen
belangrijker. het team! Typisch een vrouwelijke contributie in de
mannenwereld die accountancy heet. Wij kunnen een
Als praktisch gericht mens heb ik voor het MKB harde boodschap zo charmant verpakken dat-ie prima
gekozen, de niet-controleplichtige ondernemingen. Een overkomt. Je weet wel, Mars en Venus; er zit een kern
segment waar je als trusted advisor direct persoonlijk van waarheid in. Met een vrouw erbij doorbreek je dat
contact onderhoudt met de directeur-aandeelhouder eenzijdige sfeertje en wordt het gewoon gezelliger.
en hem of haar ondersteunt bij zowel bedrijfsvoering Gelukkig komen er steeds meer bij. Ik zie daarmee
als privévraagstukken. Mijn servicegedachte komt het team diverser worden, en dat is iets waar onze
hier goed uit de verf. Je moet goed kunnen luisteren klantenkring, zeer gevarieerd in vele opzichten, ook om
en aanvoelen waar iemand mee bezig is. Gevoel vraagt. Bovendien brengt het kleur tussen de pakken!
34 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 35

19. ‘Fulltime consultant én moeder zijn,
is goed te doen’
N a een paar jaar in de zorg te hebben
gewerkt, begon de consultancy te
trekken. Dat past ook goed bij me:
afwisselende opdrachten, inspirerende
mensen, jezelf steeds iets nieuws eigen maken. En, elk
project weer tot een goed einde brengen met je team.
Je staat nooit stil, en dat deed ik ook niet sinds ik in
bijvoorbeeld alle GGZ-instellingen binnen drie
maanden moet adviseren over de implementatie van
diagnosebehandelcombinaties, is het handig als je
goed bent in organiseren-structureren-coördineren,
een solide netwerk hebt – dat je weet wie je moet
bellen – en over een zekere daadkracht beschikt. Al
was het maar om de deadline te halen. Regelmatig heb
1999 bij Deloitte kwam. Van hoogdravende ambities ik zes à zeven projecten gelijktijdig in mijn portefeuille.
was geen sprake. Zoals een oud-studiegenoot van me, Drie offertes in één week komt voor. Dan is het even
die vóór zijn veertigste CFO bij een beursgenoteerd spitsuur en werk je door totdat het werk gedaan is, ook
bedrijf wilde zijn. Ik wilde gewoon een mooie carrière op zondag.
voor mezelf, en mijn insteek was: wat je doet, doe
dat goed, dan kom je vooruit. Het lijkt wel of de jaren Je leest weleens over werkweken van tachtig uur. Ik
voorbij zijn gevlogen. Ik ben alweer drie jaar director. vind het niet chic om daarmee te koketteren. Te veel
uren betekent dat je niet efficiënt bezig bent. Laten we
Tegelijk heb ik niet zoiets van: ik ben ‘director’. het erop houden dat consultants van die types zijn die
Hiërarchie zegt me niet zoveel. Ik voel me gewoon altijd bezig willen zijn. Ik heb sinds 1999 nog nooit op
Director Consulting
onderdeel van het team. Een ‘coachend leider’? In de bank gezeten. En ik voel me goed in mijn schema. Ik
Nederland word je geacht dat te zijn, zo leer je in wil ook graag het beeld ontzenuwen dat je onmogelijk
allerlei trainingen. Het is de holy grail in het denken fulltime consultant én moeder kunt zijn. ‘Jij werkt
Karina Kuperus
over leiderschap. Maar als het gaat om getting the job zeker vier dagen’, wordt mij regelmatig gevraagd. Zó
done kom je vanzelf in een wat meer directieve rol. ingesleten is die veronderstelling, dat het niet eens
Met name jongeren hebben behoefte aan iemand die
Public Sector
meer een open vraag is. Dat zet vrouwen in Nederland
de doelen bepaalt en de lijn uitzet. Binnen die kaders onder sociale druk. Daar stel ik tegenover: het is goed
geef ik teamleden de vrijheid die zij nodig hebben of te doen. Deloitte kan rekenen op mijn volle inzet en
zich wensen. Je hebt tenslotte met slimme, mondige ik sta klaar als het nodig is, maar ik let er wel op dat
mensen te maken. Ik denk dat er veel partners en het niet ten koste gaat van mijn privé-leven. Het vergt
directors zijn die zo werken, omdat de praktijk het soms enige organisatie, maar dat is aan een consultant
afdwingt. welbesteed.
Als klanten mij kiezen, doen ze dat omdat ik dingen
voor elkaar krijg. Wanneer je voor een ministerie
36 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 37

20. Loes Bierenbroodspot ‘Doorlopend succesvol
Partner Audit SME zijn is een combinatie
van goed zijn in je vak,
ambitie hebben en ook
wel hulp van anderen’
L oopbaanplanning, daar heb ik nooit aan
gedaan. Wel had ik de behoefte om
regelmatig iets anders te doen. Vanaf mijn
18de ben ik fulltime gaan werken in
combinatie met avondstudies. Na functies bij
verschillende accountantsbureaus respectievelijk in het
bedrijfsleven ‘landde’ ik in 1993 bij Deloitte: terug bij
uitgebreide, stabiele klantenportefeuille zal het wel
werken. Uiteraard heb ik oog voor mijn mensen.
Het zijn veelal jonge mensen die de dingen voor het
eerst doen. Die bieden we een omgeving waarin ze
de ruimte krijgen en begeleid worden. De funfactor
mag daarbij niet ontbreken, vind ik. Ook met klanten
moet het goed klikken, want je hebt frequent contact.
accountancyadvies, gericht op het midden- en Ondernemers in het SME-segment zijn veeleisend en
kleinbedrijf. Het voordeel van mijn rijkgeschakeerde je gaat een vertrouwensrelatie met ze aan, meer nog
arbeidsverleden is dat ik aan de andere kant van de tafel dan een advocaat of notaris. Daarom pik ik altijd de
heb gezeten en weet hoe het bij de klant werkt. Zo krijg accountmanager uit die het best bij de cliënt aansluit.
je goed zicht op het hele adviesproces.
Mijn grootste zakelijke succes? Ik was op mijn 28ste
Werk moet voor mij een intellectuele uitdaging financieel directeur, dat is best zeldzaam. Maar je
bevatten. Die vind ik in de complexiteit van nieuwe kunt maar beter doorlopend succesvol zijn. En dat is
klanten en producten, maar ook in de verschillende vaak een combinatie van goed zijn in je vak, ambitie
vormen van dienstverlening. Plus, je zit in een hebben en ook wel door mensen geholpen worden.
kennisorganisatie pur sang. Praktijkontwikkeling – lees: De keerzijde is dat je er altijd iets voor moet laten. Toen
nieuwe business genereren – is een van mijn favoriete de kinderen kwamen, werd fulltime werken lastig. Je
activiteiten. Kijken naar interessante branches om in bent niet altijd met het eten thuis, zal ik maar zeggen.
te targetten. Daarvoor moet je de organisatie goed Dat zijn vermoeiende jaren geweest – in die tijd kon
op de rit hebben, want klanten kiezen Deloitte om je nog niet parttimen –, bovendien miste ik veel van
de kwaliteit. Praktijkorganisatie zou je mijn andere de ontwikkeling van mijn kinderen. En toen ze groter
‘specialiteit’ kunnen noemen. Ik doe het niet alleen, werden en zelfstandiger dacht ik: waarom zou ik nu
maar werk met een team van hoogopgeleide mensen minder gaan werken? Gelukkig zijn er ook rustiger
die de ambitie hebben om verder te groeien. periodes. In de zomer wordt er minder vergaderd en
zijn je klanten met vakantie. Dan pak ik mijn tennis op
Als leidinggevende ben ik redelijk direct, dat zit en ga ik op de vrijdagavonden paardrijden, iets wat ik
gewoon in mijn aard. Niet iedereen kan er even goed al ruim 27 jaar doe. Onlangs heb ik mijn eerste golfles
tegen als je man en paard noemt, maar het is wel gehad. Ja, ik vind het leuk. Als het alleen maar om het
duidelijk; met name voor de klant. En gezien onze netwerken is, werkt het niet.
38 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 39

21. I k leef en werk graag met gedrevenheid en Liesbeth Mol
bezieling. Iets wat men tegenwoordig populair
work hard, play hard noemt, geloof ik. Die Partner Tax /
bezieling vind ik in mijn werk door het contact
met mensen en het leveren van echte toegevoegde National Ethics &
waarde in de onderneming of het persoonlijke leven
van cliënten. Ik wil er graag toe doen, een ‘steen Compliance Officer
verleggen in de rivier’ zodat de stroom daarna anders
gaat. Ik voel me dan ook trots als een ondernemer
succesvol is, mede dankzij onze dienstverlening. Ik
maak graag tijd vrij voor mijn werk. Dat klinkt wellicht
vreemd, maar het doet mij goed. Hoewel mijn familie
en vrienden soms lichtelijk ontstemd zijn over mijn
‘prioritering’…
Deloitte is voor mij sinds 1996 – en nog steeds – de
basis van waaruit ik mezelf kan ontwikkelen, als
‘Echte groei heeft te maken met
mens en fiscalist. Ik wist al heel snel dat ik partner
wilde worden en heb geprobeerd zo weinig mogelijk
uit je comfortzone komen, angsten
omtrekkende bewegingen te maken. In 2005 werd
ik het. Dat is snel, maar het ging zeker niet zonder
overwinnnen, en risico’s nemen. ’
hindernissen. Echter: zonder wrijving geen glans. Als
ik geen weerstand voel, gaat ’t meestal niet goed. trekken op een defensieve positie. ‘Maar onze tarieven
Wie zich met de stroom laat meevoeren en zelf niet zijn echt marktconform, hoor’ helpt je zelden verder.
roeit, ontdekt nooit wat hij aan potentie in zich heeft. Er is weinig wat je niet kunt zeggen als je respect
Echte groei heeft te maken met uit je comfortzone hebt voor je gespreksgenoot. Je kunt het gelijk van de
komen, angsten overwinnen en risico’s nemen. Echte ander wel betwisten, maar wat iemand voelt is waar.
ontwikkeling doet altijd ergens zeer. Maar het is en Feelings are facts. Vrouwen begrijpen dat goed, denk
blijft de moeite waard! ik. Zij hebben ook beter zicht op non-verbale uitingen.
Een klant die ontevreden is, zegt niet altijd: ik ben
Waar ik in het begin van mijn carrière vooral belang ontevreden. Die kijkt moeilijk, of zal zich beklagen
hechtte aan mijn directe omgeving en cliënten, kijk om iets onbeduidends. De kunst is om er doorheen
ik nu verder. Bijvoorbeeld naar de ethische kant van te kijken en te snappen dat er iets wezenlijkers aan de
de organisatie. Ik vind het belangrijk hoe mensen met hand is.
elkaar omgaan. Het zal mijn Zeeuwse aard wel zijn
dat ik nuchtere eerlijkheid op prijs stel. De mantel der Eerlijk gezegd kan ik me Deloitte niet anders voorstellen
liefde heeft mij nooit aangesproken. Waarom zeg je dan met de genderverhouding van nu. Mannen en
tijdens een beoordeling niet gewoon: ‘Ik denk niet dat vrouwen zijn zeker gelijkwaardig, maar we zijn niet
je hieraan kunt voldoen’, als je dat echt vindt? Daar gelijk – en dat is precies het mooie van diversiteit. Juist
zijn we bij Deloitte nog te voorzichtig in. En ook bij daarom zou het fantastisch zijn als er meer vrouwen op
een ontevreden klant kun je beter openlijk ingaan op hogere niveaus komen. Maakt het voor iedereen leuker
diens ongenoegen over de fee, in plaats van je terug te en succesvoller, vooral in de markt!
40 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 41

22. ‘Ik zie mijn toegevoegde
waarde vooral in het
laten floreren van
anderen’
O oit wilde ik naar de zeevaartschool,
maar uiteindelijk ben ik een kapitein
geworden op het schip van de
internettoepassingen. Ons team is
heel divers, met uiteenlopende nationaliteiten – naast
Nederlands ook Indiaas, Duits, Engels en Spaans – en
een evenwichtige spreiding rond sekse en leeftijd. En
Deloitte alle kans voor. Je hoeft nooit bang te zijn dat
dingen hier hetzelfde blijven.
Vroeger dacht ik altijd: iedereen is gelijk. Daar ben ik
van teruggekomen: er zijn verschillen. Ook tussen man
en vrouw, hoewel ik liever spreek van mannelijke en
vrouwelijke eigenschappen. Zo heb ik nog nooit een
als zelfs Shell zegt dat we excellent werk leveren, mag dame aan mijn bureau gehad die een salarisverhoging
je stellen dat we het meer dan verdienstelijk doen. Als of een hogere beoordeling wilde. Waar sommige
leidinggevende ben ik direct, resultaatgedreven en mannen neigen naar te snelle ambities – die moet je
sociaal; eigenschappen die soms op gespannen voet vaak een beetje afremmen – kan menig vrouw op dit
staan met elkaar. Je kunt bijvoorbeeld té direct zijn voor punt een duwtje in de rug gebruiken: ‘Vind je niet
je tegenspeler, dan bereik je niet wat je wilt. Gelukkig dat je eraan toe bent?’ Overigens kan ik mezelf prima
word je met de tijd wat genuanceerder, dan leer je handhaven in een masculiene omgeving. Ik trek mijn
Director Consulting ERS
beter wat bij iemand hoort en wat niet. Aan het begin mond wel open als het nodig is – je wordt tenslotte
van je loopbaan heb je dat nog niet door. Als ik kijk geen leider als je een stille Willie bent. Toch vraag
naar mijn dochters van 16 en 19: bij hen is alles nog ik me af: zijn wij wel de goede rolmodellen? Missen
lekker zwart-wit. Puberale helderheid, noem ik dat. De we niet juist die mensen die net iets introverter zijn,
grijstinten komen vanzelf als je wat ouder wordt. maar uitstekende directors of partners zouden kunnen
worden? Misschien zouden we iets dieper in de vijver
Louise van Hoof
Afgezien van klanten binnenhalen en je werk goed kunnen scheppen; wat verder kijken dan de eerste rij,
doen, zie ik mijn toegevoegde waarde vooral in het waar letterlijk de haantjes de voorsten staan. Nee, ik
Web Solutions
laten floreren van anderen. Een soepel functionerend geef niet af op onze organisatie. Deloitte is zonder
team, dat is mijn eerste prioriteit. Dat betekent dat twijfel de meest feminiene van de big four. Maar er
ik ieder het zijne en hare gun. Cliëntgerichte types is wel nog werk aan de winkel. En het wordt ook
moet je niet vermoeien met technische zaken als opgepakt, onder meer door te kijken of de huidige
programmeren, daar hebben ze geen affiniteit mee. manier van beoordelen wel de juiste is. Bovendien
Als je mensen inzet waar ze goed in zijn, worden ze wordt de retentie van vrouwen een KPI, dus gaan we
een stuk vrolijker. Het mooiste is als je ziet dat iemand daar als organisatie gericht op sturen.
over een drempel heenstapt en iets leert doen waar hij
of zij eerst moeite mee had, bijvoorbeeld delegeren in
een nieuwe rol. Jezelf ontwikkelen, daar krijg je binnen
42 Glasbrekers Onze vrouwen aan de top 43