+şAblon

KISIM Sistem İşleme ve Bakım YAPRAK NO:1
YAPILAN İŞ Elektrik Sayaçları TARİH: 20 / 07 /2009

Elektrik Sayaçları Elektronik Sayaçlar Elektronik sayaçlar, elektrik sayaçları arasında son
zamanlarda oldukça geniş bir kullanım alanı kazanmıştır. Bunda en büyük etken, hiç kuşkusuz
çoklu tarife özelliğidir. Elektronik sayaçlar, çoklu tarife özelliği sayesinde günü belirli
bölümlere ayırır ve harcanan elektrik miktarlarını ilgili bölümlere kaydeder. Daha sonra
ücretlendirme aşamasında pahalı ve ucuz olan harcamalar ayrı ayrı hesaplanır. Bu da genel
olarak elektrik faturalarında bir indirim olmasını sağlar. Ayrıca elektronik sayaçlarda okuma
konusunda hiçbir sıkıntı çekilmemektedir. Okuma işlemi, sayaç üzerindeki optik porttan veri
alınması sayesinde yapılmaktadır. Elektronik sayaçlar, kapaklarının altında bulunan anahtarlar
sayesinde, kapaklarının açılıp açılmadığını, kaçak kullanım girişiminde bulunulup
bulunulmadığını da kaydetmektedir.

Mekanik Sayaçlar
Elektrik enerji ölçümünde kullanılan mekanik bir ölçü aletidir. Çalışma prensibi, girdap
akımları ve döndürme kuvvetine dayanmaktadır. En çok kullanılan ölçü aleti türüdür.

Tek Fazlı Mekanik Aktif Enerji Sayacı
Tek fazlı mekanik aktif enerji sayacının içyapısı aşağıda gösterilmektedir;

Şekil 1 Şekil 2

Şekilde görüldüğü gibi görüldüğü gibi aktif enerji sayacı, dönen bir disk, diskin dişliler
aracılığı ile döndürdüğü numaratörler, arka üst tarafta gerilim trafosu, arka alt tarafta akım
trafosu ve sağ ön tarafta da altlı üstlü iki adet mıknatıstan oluşmaktadır.
Burada disk, üzerinde oluşan girdap akımlarından dolayı döner. Numaratör, diskin dönmesinin
dişliler aracılığı ile kendisine aktarılması sonucu, belli bir devir sonucu atar. Gerilim trafosu,
gerilimden dolayı bir girdap akımı oluşturmak için kullanılır. İnce ve sarım sayısı çoktur. İnce
sarımlı olmasının nedeni, şebekeye paralel bağlanıyor olmasıdır ve direncinin yüksek
olmasının gereğidir.

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ Elektrik Sayaçlarının Doğruluk Kontrolü TARİH: 21 / 07 /2009

Akım trafosu, akımdan dolayı bir girdap akımı oluşturmak için kullanılır. Kalın ve
sarım sayısı azdır. Kalın olmasının nedeni, şebekeye seri bağlanıyor olmasıdır ve direncinin
küçük olmasının gereğidir.
Mıknatısların aktif enerji sayacındaki görevi, diskin dönmesini yavaşlatmaktır.
Çünkü mıknatıslar da, disk üzerinde, dönmeyi ters yönde etkileyecek olan bir girdap akımı
yaratır. Böylede dönme ters yönde etkilenerek yavaşlar. Mıknatıslar olmasaydı disk daha hızlı
bir şekilde dönecekti ve numaratör daha hızlı atacaktı. Bu da devir/kWh biriminin değişmesine
neden olacaktı. Eğer aynı özellikler sağlansın isteniyor olsaydı bu sefer de farklı boyutlarda
dişliler kullanılması gerekecekti ve sayacın boyutu değişecekti.
Tek fazlı aktif enerji sayacının şebekeye bağlantı şekli oldukça basittir. Birinci
klemense şebeke fazı, ikinci klemense eve giren tel ve son iki klemense de şebeke nötrü ve ev
nötrü bağlanır.

Tek Fazlı Mekanik Aktif Enerji Sayacının Doğruluk Kontrolü

Tek fazlı mekanik aktif enerji sayaçlarının, enerji tüketimini doğru hesaplayıp
hesaplamadığını aşağıdaki işlemleri uygulayarak görebiliriz.
Tek fazlı mekanik aktif enerji sayaçlarında doğruluk kontrolü için ilk yapılması
gereken işlem, yüksüz (boşta) dönme kontrolüdür. Daha sonra sayaç, gücü bilinen bir yük ile
yüklenmeli ve disk tur adedi sayılarak diskin gerçekte dönmesi gereken adet ile
karşılaştırılmasıdır. Karşılaştırma sonucu + veya – ölçme hatası olarak belirlenir.
Örneğin 600W güç çekilen bir devrede bağlı ve sayaç sabitesi 300 d/kWh olan bir
sayaç diskinin bir turunu tamamlayabilmesi için gerekli zamanı (sn) bulmak için aşağıdaki
formül kullanılır. 3600x1000 3600x1000
t (sn) = ——————— = ————————— = 20 sn P x n 600x300
t : diskin bir turunu tamamlayacağı zaman (sn)
P : devreden çekilen güç
n : sayaç sabitesi (d/kWh)
3600 : 1 saatteki saniye sayısı
1000 : 1 kWh’ın W (watt) olarak karşılığı

Formülden de anlaşıldığı gibi bu sayaç, 1 turunu 20 saniyede dönmelidir. Ancak
yapılan ölçümde sayaç diski, 1 turunu tamamlamamış olsun. Bu durumda hata oranı aşağıdaki
formüle göre bulunur:

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ 3 Fazlı Enerji Sayacı TARİH: 22 / 07 /2009

t1- t2 20 – 23
%hata = ―—————— x 100 = ————— x10 = - 15
Tl 20

t1 : olması gereken (hesaplanan değer)

t2 : ölçülen değer

x100 : % hata

Hesaplamadan da görüldüğü gibi sayaç, tüketilen güç miktarını %15 eksik yazmaktadır.

3 Fazlı Mekanik Aktif Enerji Sayacı
3 fazlı mekanik aktif enerji sayacının içyapısı aşağıda gösterilmektedir;

Şekil 3 Şekil 4 Şekil 5

Sistem 3 fazlı olduğundan dolayı, sayaçta 3’er adet akım ve gerilim trafosu
bulunmaktadır. Bunların amacı, 3 fazın, sayacın dönmesine etkisini sağlamaktır. 3 fazlı
sayaçta 3 adet akım sargısı, 3 adet gerilim sargısı, 2 adet disk, 1 adet mıknatıs, numaratör
sistemi bulunmaktadır. Üstte iki tane sargı birbirine karşılıklı yerleştirilmiştir. Altta da bir
sargının karşısına mıknatıs yerleştirilmiştir. Bu mıknatıs, dönmeye ters yönde etki ederek
sistemin daha yavaş dönmesini sağlamaktadır. Bu sayacın dönme şekli, tek fazlı mekanik aktif
enerji sayacında olduğu gibidir. Tek fark, sargıların sayısı fazla ve 2 adet disk içermektedir.
Böylece 3 fazda harcanan enerji sayaç vasıtasıyla ölçülebilmektedir.

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ Farklı Cins Sayaçların Bağlantı Şekilleri TARİH: 23 / 07 /2009

3 Fazlı Aktif Enerji Sayacının Şebekeye Bağlantı Şekilleri
3 fazlı aktif enerji sayacının şebekeye çeşitli bağlantı şekilleri mevcuttur. Bu bağlantı şekilleri
aşağıdadır;

Şekil 6-4 telli aktif enerji sayacı direk bağlantı şeması

Şekil 7-4 telli aktif enerji sayacı akım trafosu bağlantılı bağlantı şeması

KONTROL SONUCU


Şekil 8-4 telli aktif enerji sayacı akım ve gerilim trafosu bağlantılı nötr bağlantısız bağlantı şeması

Şekil 9-4 telli aktif enerji sayacı akım ve gerilim trafosu bağlantılı bağlantı şeması

KONTROL SONUCU




KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ Akım Trafoları 28 / 07 /2009

Akım Trafoları
Akım trafosu, iletim veya dağıtım hattına seri bağlanarak, üzerinden geçen akımı sargı
oranları nispetinde düşürerek, ölçü ve koruma sistemleri tarafından kullanılabilir seviyeye
getiren elektromanyetik devre elemanıdır. Etiket değerindeki akım oranı, elektrik
ölçümünde/ücretlendirmesinde çarpan olarak alınmaktadır. Bir elektrik sayacının girişine
bağlandığında, elektrik sayacı, akım trafosunun verdiği akım üzerinden ölçüm yaparken,
ücretlendirme sırasında ölçülen bu değer ayrıca akım trafosunun çarpanı ile çarpılmaktadır. İki
çeşit akım trafosu vardır;
Devreye seri bağlanan akım trafoları
Bu tür akım trafoları devreye seri bağlanmaktadır. Üzerindeki etiket değeri nispetinde
akım düşümü sağlar.

Şekil 12 Şekil 13

Akımı içinden geçiren akım trafoları
Daha büyük akım değerleri için bu tip akım trafoları kullanılır. Şebeke akımı, akım
trafosunu ortasından geçer. Böyle oluşan manyetik akımdan dolayı sekonderde bir akım
oluşur. Bu akım, üzerindeki oran nispetindedir.

Şekil 14 Şekil 15

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ Kompanzasyon TARİH: 29 / 07 /2009

Kompanzasyon Hakkında Genel Bilgi

Günümüzde elektrik enerjisinin kullanım ve tüketimi hızla artmış bulunmaktadır.
Buna mukabil üretim maliyetleri yükselmiş, ayrıca devlet bütçesinden yeni yatırımlar
yapılması zorlaşmıştır.

Bu durumda mevcut elektrik şebekeleri işletmesinin en verimli şekilde yapılarak,
yeni yatırımlar yapılmadan elektrik taleplerinin karşılanması gerekmektedir. Bu hususun
büyük ölçüde gerçekleşmesi ise reaktif enerji kompanzasyonu ile mümkündür.

Gerek teknolojideki gelişmeler gerekse refah seviyesinin yükselmesi nedeniyle
işyerlerinde, meskenlerde kullanılan reaktif enerji fazla miktarda çeken cihaz ve makineler
artmış bulunmaktadır.
Bu tip cihazlar çalışabilmeleri için gerekli aktif akımın yanında bir de reaktif akım
çekerler. Ölçü aletlerinden okuduğumuz akım, bahsi geçen iki akımın bileşkesidir.
Abonelerin kullandığı motor ve cihazların çektiği reaktif akımlar, alıcıya kadar olan
generatörleri, O.G./Y.G. trafolarını, Y.G.E.N. hatlarını, Y.G./O.G. trafolarını, O.G. hatlarını,
O.G./A.G. trafolarını ve A.g. hatlarını işgal eder. Bu akım Türkiye elektrik sisteminde;

- Yüklenme kapasitesini düşürür
- Enerji kayıplarını artırır
- Gerilim düşümünü artırır

Bahsi geçen mahsurların giderilmesi için gerekli tedbirlerin alınması halinde, mevcut
elektrik sistemimizle bir müddet daha yeni yatırımlar yapılmasına gerek kalmadan elektrik
taleplerinin karşılanması ve elektrik şebekelerimizin verimli işletilmesi mümkün olacaktır.
Bu amaçla reaktif enerjiyi fazla miktarda tüketen abonelere reaktif enerji tarifesi
uygulanmakta olup, bunların hemen hemen tamamının kompanzasyon tesislerini yapması
temin edilmiştir. Fakat bunların dışında reaktif enerji tarifesine tabii olmayan aboneler de
sistemden, büyük miktarda reaktif enerji çekmektedir. Elektrik sistemindeki iyileştirmenin
daha fazla artırılması için bahsi geçen abonelerin de çektiği reaktif enerji miktarının
azaltılması gerekmektedir. Bunu temin etmek için 1997 yılından itibaren E.D.M.lerine ve
Elektrik Dağıtım Tesislerinin işletilmesinden sorumlu bağlı A.Ş.lere de reaktif enerji tarifesi
uygulanmaya başlanmış bulunmaktadır.

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ Kompanzasyon TARİH: 30 / 07 /2009

Bu tarifeye göre bahsi geçen kuruluşlar, çektikleri aktif enerjinin %50’sinden fazla
reaktif çekmeleri halinde, çektikleri aktif enerjinin tamamı için reaktif enerji bedeli ödemek
zorundadır.
Bu kuruluşlar böyle bir durumda kalmaları halinde, çektikleri enerji miktarı çok
fazla olduğundan, büyük miktarda reaktif enerji bedeli ödemek zorunda kalacaklardır. Bunu
önlemek için, şebekelerin uygun yerlerinde yeteri kadar kompanzasyon tesisleri yapılması
gerekmektedir. Diğer yandan, abonelerin kullandığı cihaz ve motorlar, çalışabilmeleri için
şebekeden reaktif akım çekerler.

I. Başlıca Reaktif Akım Çeken Cihaz ve Makineler
-Asenkron ve senkron motorlar
-Transformatörler
-Redresörler
-Havai hatlar
-Düşük ikazlı senkron makineler
-Endüksiyon fırınları, ark fırınları, kaynak makineleri

II. Başlıca Reaktif Akım Veren Cihaz ve Sistemler
-Kondansatörler
-Kablolar
-Aşırı ikazlı senkron makineler
-Yük taşımayan veya karakteristik yükün altında yük taşıyan yüksek gerilim hatları

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ Kompanzasyon hesapları TARİH: 31 / 07 /2009

Hat Sonuna Eklenen Kondansatörün Meydana getirdiği Gerilim Artışının Hesabı

Şekil 16
P: Hat sonundaki aktif güç
cosφ1 : Kompanzasyondan önceki güç katsayısı
cos φ2 : Kompanzasyondan sonraki güç katsayısı
λ: Hat uzunluğu
R0 : Hattın birim direnci (ohm/km) R = R0. λ
X0 : Hattın birim empedansı (ohm/km) X=X0. Λ
U: Hat başı faz arası gerilimi
U’ : Hat sonu faz arası gerilimi

Kompanzasyondan önceki gerilim düşümü
ΔU=U-U’=R.I+X.I

Kompanzasyondan sonraki gerilim düşümü
ΔU’==R.I+X.(I-Ic)

Hat sonundaki gerilim artışı
δU=ΔU-ΔU’=X.Ic

Ic=Qc/√3.U’ ( Kondansatör bataryası yıldız bağlı ise )
Ic=Qc/3.U’ ( Kondansatör bataryası üçgen bağlı ise )
δU = X0.λ.Qc/√3.U’ ( Kondansatör bataryası yıldız bağlı ise )
δU = X0.λ.Qc/3.U’ ( Kondansatör bataryası üçgen bağlı ise )

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ Kompanzasyonda Güç Hesapları TARİH: 03 / 08 /2009

Kompanzasyon İçin Seçilecek Gerekli Kondansatörün Güç Hesabı

Gerekli Kondansatör Güç Hesabı
Reaktif enerjiyi fazla tüketen işletmelerin veya cihazların yanına kondansatör koyarak
çektiği akımın gerilimine göre olan φ açısı küçültülerek güç katsayısı yükseltilir ve bu işleme
kompanzasyon denir.
Kompanzasyon için gerekli kondansatör gücünün hesaplanabilmesi için tüketicinin
şebekeden çektiği S1 sanal gücü ve bu güce göre cosφ1 güç katsayısı, yükseltilmesi istenen
cosφ2 güç katsayısı değerlerinin bilinmesi gerekir.
Aktif gücü sabit tutarak şebekeden çekilen sanal gücü azaltılması istendiğinde yapılan
kompanzasyon hesapları:

Şekil 17

Kritik Kondansatör Güç Hesabı

Elektrik şebekesinde trafolar düşük yükte çalıştığı zaman genellikle şebekeye 5, 7
harmonik akımlar gönderirler. Bu harmonik akımlar trafoyu besleyen şebekenin reaktansı ile
A.G. barasına bağlanan kondansatör kapasitesinin oluşturduğu titreşim devresinde rezonans
olaylarına sebep olurlar.

n. harmonikte trafonun reaktif direnci : XTn=n.UK.ST/100.Un2
n. harmonikte kondansatör kapasitif direnci : XCn=Un2/n.QCr
Buna göre n. Harmonikte rezonans şartı : XTn=XCn

Bu eşitliklere göre rezonansa sebep olan kondansatör gücü; QCr=ST/(n2.Uk)

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ Kompanzasyon Çeşitleri TARİH: 04 / 08 /2009

Kompanzasyon Çeşitleri

Sabit Kompanzasyon
Tüketicinin sürekli sabit reaktif güç çekmesi durumunda uçlarına uygun büyüklükte sabit
kondansatörler bağlanarak yapılır.

Motorlarda Kompanzasyon
Motorlar genellikle sabit reaktif güç çektiklerinden, kondansatör bataryaları yol verici
şalterden sonra devreye girecek şekilde devreye paralel bağlanır. 30kW’a kadar olan küçük
motorlarda kondansatör güçleri belli standartlara uygun tablolara göre seçilir. Daha güçlü
motorlarda ise boşta çalışmada çektiği reaktif gücün %90’ından büyük olmayacak şekilde
gerekli kondansatör gücü; Qc=√3.0,90.U.I. formülüne göre hesaplanır.

Trafolarda Kompanzasyon
Trafo çıkışlarına kondansatör bağlanabilir. Kondansatör gücünün %3-5 arasında
seçilebilir.

Aydınlatma Tesislerinde Kompanzasyon
Aydınlatma tesislerindeki flüoresan, cıva buharlı, sodyum buharlı v.b. deşarj lambaları
çalışabilmeleri için balast ihtiva ettiğinden güç katsayısını fazla düşürürler. Bu nedenle her
armatürün kompanzasyonu ayrı ayrı yapılabilir.

Grup Kompanzasyonu
Birçok tüketicinin aynı şalter üzerinden devreye girip çıktığı durumlarda müşterek
kompanzasyon yapılabilir. Bazı hallerde bir baraya birden fazla motorun bağlanması halinde
ya hepsinin birden ya da kademeli olarak kompanzasyon yapılır. Bu durumda kondansatör
bataryaları sigorta ve özel bir şalter üzerinden baraya bağlanır. Kondansatörler devre dışı
olduğu zaman kondansatör üzerindeki artık gerilimin deşarj direnci üzerinden toprağa
boşaltılmasını temin eden tertibat bulunmalıdır.

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ Kompanzasyon Çeşitleri TARİH: 05 / 08 /2009

Otomatik Kompanzasyon
İrili ufaklı çok sayıda, değişik zamanlarda devreye giren reaktif güç çeken cihaz ve
motorları ihtiva eden işletmenin zamana göre değişen kompanzasyon ihtiyacını otomatik
olarak karşılamak amacıyla yapılan kompanzasyona denir. İşletmenin değişen reaktif güç
ihtiyacı, otomatik kompanzasyon panosu üzerindeki reaktif güç rölesi ölçülerek ihtiyacı olan
kondansatör grupları devreye alınır. İhtiyaç olmayanlar devreden çıkarılır. Otomatik
kompanzasyon tesisi için ana besleme tablosundan ayrı bir tablo yapılır. Ana tablo barasına
irtibat, kablo veya bara ile yapılır. Otomatik kompanzasyon tablosu, trafo çıkışındaki A.G.
tablosuna bağlanacak ise, trafonun anma gücünün %3-5 arasında seçilen bir kondansatör
grubu, sabit ve sürekli devrede kalacak şekilde, diğer gruplar ise otomatik devreye girecek
çıkacak şekilde tesis edilir.
Kompanzasyon panosu, A.G. elektrik şebekesinden beslenen bir abonenin
kompanzasyonunda kullanılacak ise, birinci grubun sabit bağlanmasına gerek yoktur.
Reaktif güç rölesinin hatasız çalışabilmesi için trafo çıkışındaki A.G. panosu üzerine,
yüke uygun müstakil bir akım trafosu tesis edilerek röle ile irtibat yapılmalıdır

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ Sistem Kompanze Edilirken Eleman Seçimi TARİH: 06 / 08 /2009

Kompanzasyon Tesisi Devre Elemanlarının Seçim Esasları

Sigorta Seçimi
Kondansatörleri koruyacak sigortalar çekilen akımın 1,5 ile 1,7 katı arasında bir değere
göre seçilmelidir.

İletken Kesitlerin Seçimi
Kondansatörleri besleyen kabloları taşıyacak azami akımları, koruyucu olarak konulan
sigorta akımlarından büyük olacak şekilde seçilmelidir. Otomatik kompanzasyon panoları,
yedek gruplu seçilmiş ise besleme kablosu kesiti, yedek grupların güçlerini karşılayacak
şekilde seçilmelidir.

Güç Kesici Şalter Seçimi
Otomatik kompanzasyon panoları girişine konan güç kesici şalter akımları, koruyucu
olarak konan sigorta akımlarından büyük olacak şekilde seçilmelidir.

Aşırı Akım Röleleri Seçimi
300kVAR e daha büyük kondansatör güçlerini ihtiva eden kompanzasyon panolarını
korumak için sekonder termik aşırı akım röleleri kullanılmalıdır. Bahsi geçen röleler, toplam
kondansatör nominal akımının 1,43 katından fazla bir akım içermesi halinde devreyi
açabilecek bir özellikte olmalıdır.

Kontaktörlerin Seçimi
Kontaktörler, endüktif yükte devamlı taşıyabilecekleri akımları kondansatör nominal
akımının 1,25 katından küçük olmayacak şekilde seçilmelidir.

Boşaltma Dirençlerinin Seçimi
Kontaktörlere, kontaktörün iki açısı üzerinden V şeklinde bağlanan boşaltma dirençleri
veya self bobinleri, kontaktörler devre dışı olduğunda kumanda ettiği kondansatörün elektrik
yüküne en geç 7 saniyede boşaltacak özellikte olacak şekilde seçilmelidir.

Akım Trafolarının Seçimi
Reaktif güç kontrol rölesinin kumanda aldığı akım trafoları aşağıda belirtilen esaslara
göre seçilmelidir:
-Akım trafosunun sanal gücü 10vA’den küçük olmamalıdır.
-Güç katsayısı düzeltilecek sistemden geçebilecek ene düşük akım, akım trafosunun primer
anma akımının %20’sinden küçük olmamalıdır.
- Akım trafosunun sekonder devresine bağlanacak cihazların güçleri toplamı, akım trafosu
anma gücünün %25’inden az, %120’sinden fazla olmamalıdır.
-Kompanzasyon panolarında yedek gruplar için yer bırakılmış ise primer sargılı akım trafoları
kullanılmalıdır.

KONTROL SONUCU

Kompanzasyon Panolarının Devreye Sokulması
YAPILAN İŞ TARİH: 07 / 08 /2009

Kompanzasyon Panolarının Devreye Alınması
Otomatik Kompanzasyon Panoları Devreye Alınırken Yapılacak İşler
Kondansatör gruplarının sigortaları çıkarılarak sırasıyla aşağıdaki kontroller yapılır;

1. Reaktif güç rölesinin fazlar arasına bağlanması halinde faz sırası doğru belirlenmelidir.

Hangi faza ―R‖ denildiği değil, R-S-T sırasının belirlenmesi önemlidir. Akım trafosunun

bulunduğu fazı ―R‖ kabul edip S ve T bir faz sırası göstergesi ile bulunmalıdır. Faz nötr

bağlantılı rölelerde ise gerilim bağlantısı kesinlikle akım trafosunun bulunduğu faza
yapılmalıdır. Bara ile röle arasında kabloların gözle izlenmesi yanıltıcı olabileceğinden
voltmetre kullanarak bara ile röle üzerinde karşılık gelen faz girişi arasındaki gerilimin sıfır
olduğu görülmelidir. Ayrıca, trafo ana çıkışına konan akım trafosu sekonderindeki k-l uçları

rölenin k-l uçlarına bağlanmalı ve kullanıcı güvenliği açısından ―k‖ ucu topraklanmalıdır.

Bazı rölelerde akım yolu röle içerisinde topraklanır. Bu durumda ayrıca ―k‖ ucunun

topraklanmasına gerek yoktur. ―k‖ ucunun topraklanması halinde cosφ metre çalışmaz.

2. Sistemin üç fazındaki güç katsayısının birbirinden çok farklı olması halinde ortalama güç
katsayısı hesaplanmalı ve ortalama güç katsayısına yakın olan faza röle bağlanmalıdır.

3. Reaktif güç rölesinin görevini hatasız yapabilmesi için röleyi besleyen akım trafosunda
aşağıdaki şartlar aranmalıdır.
-a. Güç katsayısı düzeltilecek sistemden geçebilecek en düşük akım, röleyi besleyecek akım
trafosundaki primer anma akımının %20’sinden düşük olmamalıdır.
-b. Akım trafosunun sekonder devresine bağlanacak cihazların güçleri toplamı, trafonun anma
gücünün %25’inden az ve %120’sinden fazla olmamalıdır.
-c. Akım trafosunun hata sınıfı 1’den büyük olmamalıdır.
-d. Akım trafosunun sekonderine mümkün olduğu kadar reaktif güç rölesinden başka cihaz
bağlanmamalıdır.

KONTROL SONUCU


6. Bahsi geçen ayarların yapılmasına müteakip röleye gerilim tatbik edilerek aşağıdaki
kontroller yapılmalıdır;

-a. Röle üzerindeki cosφ metre ile yükün cinsini belirten gösterge veya sinyal, endüktif değeri
gösteriyor ise klemens bağlantıları doğrudur.

-b. cosφ metre endüktif yükün özelliğini belirten göstergede kapasitif değeri gösteriyorsa S-T
klemenslerine bağlanan uçlar birbirleri ile yer değiştirerek her iki göstergenin endüktif tarafa
sapması temin edilir.
-c. cosφ metre kapasitif yükün özelliğini gösteren gösterge endüktif değeri gösteriyorsa, hem
S-T hem de k-l klemenslerine bağlı uçlar birbirleri ile yer değiştirilerek her iki göstergenin
endüktif tarafa sapması temin edilir.
-d. Her iki gösterge kapasitif değeri gösteriyorsa bu durumda k-l klemenslerine bağlı uçlar
birbirleri ile yer değiştirilerek her iki göstergenin endüktif tarafa sapması temin edilir.

7. Güvenlik açısından rölenin, diğer cihazların, kondansatör bataryalarının, pano gövdesinin
topraklaması yapılmış olmalıdır.

8. Yukarıdaki kontroller bittikten sonra, pano üzerindeki ―Manuel‖ butonuna basılarak

sırasıyla bütün gruplara ait kontaktörler devreye sokup çıkartılır

Kondansatör gruplarının sigortaları takılarak ve röle ―Otomatik‖ konumuna alındıktan sonra

aşağıdaki kontroller yapılır;
-a. Kondansatörler devreye girdiği halde cosφ metre göstergesi değişmiyorsa, kondansatörler
devre dışı demektir. Bu durumda, gruplara ait sigortalar, kondansatörler ve kontaktörler
kontrol edilmelidir.
-b. Röle üzerindeki kademe lambaları yandığı halde, kontaktörler devreye girmiyorsa, önce
röle çıkış kontaktörleri sonra da kontaktör bobinlerinin bağlantıları kontrol edilir.
-c. Rölenin gerilim ucundaki sigortanın atması halinde kontaktör bobinleri, gerilim
olmadığından kondansatör grupları devreye girmemekte, röle bütün kademelere gir komutu
verdiğinden bütün kademelere ait sinyaller devamlı yanmaktadır. Ayrıca cosφ metre düşük
endüktif değeri gösterir. Bu durumda sigortalar kontrol edilmelidir.
-d. Rölenin faz bağlantıları üzerindeki sigortaların atması halinde röle üzerindeki bütün işaret
lambaları söner. Bu durumda bahsi geçen sigorta kontrol edilmelidir.

9. Röle osilasyonu çalışmaya girmişse c/k oranı normal değerin altındadır. Ayrıca röle 1.
kademe devre dışı olmuş demektir. Bu hatalar düzeltilmelidir.

KONTROL SONUCU


10. Rölenin bütün bağlantıları doğru yapıldığı ve gerilim ucunda gerilim olduğu halde;
-a. rölenin üzerinde hiçbir lamba yanmıyorsa,
-b. cosφ metre doğru gösterdiği halde hiçbir kondansatör devreye girmiyorsa,
-c. röle, aynı anda birden fazla kontaktörü devreye alıp çıkıyorsa,
röle arızalı demektir, değiştirilmelidir.

Otomatik kompanzasyon panoları devreye alındıktan sonra yapılacak işler sırasıyla
şöyledir;
-a. Pano üzerindeki toplam kondansatör gücünün çektiği kapasitif akım;

Ic=Qc/(1,73.U) formülünden hesaplanır.

-b. Röle üzerindeki ―El‖ düğmesine basarak pano üzerindeki bütün gruplar devreye alınarak,

toplam kondansatör akımının çekilip çekilmediği ampermetreden kontrol edilir.
-c. Ampermetreden ölçülen akım, toplam kondansatör akımından düşükse pano üzerinde
arızalı kondansatör grupları vardır.
-d. Her kondansatör grubu ayrı ayrı devreye alınarak gruba ait kondansatörün sigortasının veya
bataryasının arızalı olup olmadığı araştırılır. Arızalı olanlar yenileri ile değiştirilir.
-e. Gruplardaki kondansatör bataryalarının akımları pens ampermetre ile ölçülerek etiket
değerine göre çok fazla kapasite kayıplarına uğrayıp uğramadığı tespit edilmelidir. Fazla
kapasite kaybına uğramış ise yenisi ile değiştirilmelidir.
-f. Gruplardan birinde arıza tespit edildiğinde arızanın giderilmesi uzun zaman alacaksa,
sadece o grup devre dışı bırakılarak otomatik kompanzasyon panosu devrede kalmalıdır.

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ Enerji Kabloları TARİH: 12 / 08 /2009

Yerel kablo şebekelerinde ve bina elektrik tesisatlarında kullanılmakta olan bakır
iletkenli enerji kablolar kullanım amaçlarına göre çeşitli yapılarda üretilmektedir.

300/500V H05V-U ve 450/750V H07V-U, H07V-R ( NYA )

Anma gerilimi : Alçak, orta
İzole tipi : PVC (Polivinilklorur), çapraz bağlı polietilen (XLPE)
Kablo yapısı : PVC dolgulu, çelik zırh
Kod : H07V-U, H07V-R, H05V-U (NYA), U: Som iletken, R: Örgülü rijit iletken
Standartlar : TS 9758, VDE 0250, IEC 227, BS 6004.
Teknik veriler : Maksimum çalışma sıcaklığı: 70°C, Maksimum kısa devre sıcaklığı:
160°C (Maksimum: 5s. süreli), Anma gerilimi: 450/750V 300/500V.
Kullanıldığı yerler : Sabit tesislerde, dağıtım panolarında, kuru veya kapalı yerlerde, sıva altı
veya üstünde boru içinde.
Yapısı : 1. Bir veya çok telli bakır iletken 2. PVC izole

300/500V H05V-k ve 450/750V H07V-K ( NYAF )

Kod : H05V-K, H07V-K, H05V-U (NYAF), K: Bükülgen iletken
Teknik veriler : Maksimum çalışma sıcaklığı: 70°C, Maksimum kısa devre sıcaklığı:
160°C (Maksimum:5s. süreli), Anma gerilimi: 450/750V 300/500 V.

Kullanıldığı yerler : Hareketli cihazların bağlantılarında, bina içinde kuru yerlerde, sıva altı
veya sıva üstünde boru içinde kullanılır.
Yapısı :
1. Bükülgen bakır iletken.
2. PVC izole

300/500V NYM

Kod : NYM, CU-PVC (NVV)
Teknik veriler : Maksimum çalışma sıcaklığı: 70°C, Maksimum kısa devre sıcaklığı: 160°C
(Maksimum: 5s. süreli), Anma gerilimi: 300/500 V.
Kullanıldığı yerler : Mekanik ortamların olmadığı rutubetli yerlerde, her türlü bina ve iş
yerlerinde sıva altı ve sıva üstünde kullanılır.
Yapısı :
1. Bir ya da çok telli bakır iletken. 2.PVC izole
3. PVC dolgu 4. PVC dış dolgu

300/300V H03VV-F ve 300/500V H05VV-F ( FVV-n )

Kod : H03VV-F, H05VV-F, NYMHY-rd (FVV-n, FVV) F: İnce çok telli iletken
(Maksimum: 5s. süreli), Anma gerilimi: 300/300 V, 300/500V.
Kullanıldığı yerler : Az mekanik zorlamaların bulunduğu kapalı ve kuru yerlerde, ev
aletlerinde, buharlı ve rutubetli yerlerde kullanılır.
Yapısı : 1. Birçok telli bakır iletken. 2. PVC izole 3. PVC dış kılıf

0.6/1kV YVV-U ve YVV-R ( NYY )

Kod : YVV-U, YVV-R, CU-PVC-PVC (NYY). U: Som iletken, R: Örgülü rijit iletken

KONTROL SONUCU


(Maksimum: 5s. süreli), Anma gerilimi: 0.6/1kV.
Kullanıldığı yerler : Az mekanik zorlamaların bulunduğu kapalı ve kuru yerlerde, ev
aletlerinde, buharlı ve rutubetli yerlerde kullanılır.
Yapısı : 1. Birçok telli bakır iletken. 2. PVC izole 3. PVC dış kılıf

(Maksimum: 5s. Süreli), Anma gerilimi: 0.6/1kV.
Kullanıldığı yerler :Aydınlatma, şebeke ve enerji kablosu olarak, hariçte, toprak altında, kablo
kanallarında özel olarak üretildiğinde tatlı ve tuzlu suda kullanılır.
Yapısı : 1. Birçok telli bakır iletken. 2. PVC izole 3.Dolgu 4.PVC dış kılıf


KONTROL SONUCU


(Maksimum: 5s. süreli), Anma gerilimi: 0.6/1kV. Kullanıldığı yerler : Aydınlatma, şebeke ve
enerji kablosu olarak, hariçte, toprak altında, kablo kanallarında özel olarak üretildiğinde tatlı
ve tuzlu suda kullanılır.
Yapısı : 1. Birçok telli bakır iletken.
2. PVC izole
3. Dolgu

Kod :YVV-U, YVV-R, CU-PVC-PVC (NYY). U: Som iletken, R: Örgülü rijit iletken

KONTROL SONUCU


Kullanıldığı yerler : Aydınlatma, şebeke ve enerji kablosu olarak, hariçte, toprak altında, kablo
kanallarında özel olarak üretildiğinde tatlı ve tuzlu suda kullanılır.
Yapısı : 1. Bir veya çok telli bakır iletken. 2. PVC izole 3. Dolgu 4.PVC dış kılıf

Kod : YVZ3V-R (NYFGbY). R: Örgülü rijit iletken
Standartlar : TS 11178, VDE 0271, IEC 60502.
Kullanıldığı yerler : Mekanik zorlamaların yüksek olduğu yerlerde, şalt ve endüstri tesisleri ile
güç merkezlerinde, ayrıca özel olarak takdirde tatlı ve tuzlu suda kullanılır.
Yapısı : 1. Çok telli bakır iletken. 2.PVC izole 3. Dolgu
4.Galvanizli yassı çelik tel zırh 5. Helisel galvanizli çelik bant
6. PVC dış kılıf

KONTROL SONUCU


06/1kV YVZ2-U ve YVZ2V-R ( NYRY )

Kod : YVZ2V-U, CU-PVC-SWA-PWC (NYRY)U: Som iletken R: Örgülü rijit iletken
(Maksimum :5s. süreli), Anma gerilimi: 0.6/1kV.
Kullanıldığı yerler : Mekanik zorlamaların yüksek olduğu yerlerde, şalt ve endüstri tesisleri ile
güç merkezlerinde, ayrıca özel olarak takdirde tatlı ve tuzlu suda kullanılır.
Yapısı : 1. Çok telli bakır iletken. 2. PVC izole 3.Dolgu
4.Galvanizli yassı çelik tel zırh 5. Helisel galvanizli çelik bant 6. PVC dış kılıf

KONTROL SONUCU


Kod : YXC7V-R, 2XSY, CU-XLPE-SCPVC (YE3SV): Som iletken, R: Örgülü rijit iletken
Kullanıldığı yerler : Dielektrik kayıpları düşük olan bu kablolar ani yük değişikliğinin olduğu
şebekeler ile kısa devre akımlarının büyük olduğu yerleşme ve endüstri bölgelerinde kablo
kanallarında, toprak altında ve hariçte kullanılır.
Yapısı : 1. Çok telli bakır iletken. 2.İç yarı iletken tabaka 3.XLPE izole
4.Dış yarı iletken tabaka 5. Yarı iletken bant 6. Bakır ekran
7. Koruma bandı 8. PVC dış kılıf

KONTROL SONUCU


8.7/15kV YXC7V-R 2XSY ( YE3SV )

Kod : YXC7V-R, 2XSY, CU-XLPE-SCPVC (YE3SV): R: Örgülü rijit iletken
Yapısı : 1. Çok telli bakır iletken. 2.İç yarı iletken tabaka 3.XLPE izole
4.Dış yarı iletken tabaka 5. Yarı iletken bant 6. Bakır siper 7. Koruma bandı
8. PVC dış kılıf

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ NEC Bağlantıları TARİH: 24 / 08 /2009

12/20kV YXC7V-R 2XSY ( YE3SV )

Kod : YXC7V-R, 2XSY, CU-XLPE-SC-PVC (YE3SV): R: Örgülü rijit iletken
(Maksimum: 5s. süreli), Anma gerilimi: 12/20kV.
kanallarında, toprak altında ve hariçte kullanılır
Yapısı : 1. Çok telli bakır iletken. 2. İç yarı iletken tabaka 3. XLPE izole
4. Dış yarı iletken tabaka 5. Yarı iletken bant 6. Bakır ekran

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ ADSL Arızaları TARİH: 25 / 08 /2009

.

3.5/6kV YXC6VZ3V-R ( YE3SHŞV )

Kod : YXC8V-R, 2XEFGbY, CU-XLPE-SC-PVC (YE3SHŞV): R: Örgülü rijit iletken
Yapısı : 1. Çok telli bakır iletken. 2. İç yarı iletken tabaka
3. XLPE izole 4. Dış yarı iletken tabaka 5. Yarı iletken bant
6. Bakır bant ekran 7. PVC dolgu 8. Ara kılıf 9. Galvanizli yassı çelik tel zırh
10. Helisel galvanizli çelik bant 11. PVC dış kılıf

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ Kablo Uygulamaları TARİH: 26 / 08 /2009

89/154kV YE3S(AL)E

Kod : YE3S(AL)E, 2XS2(FL)2Y.
Standartlar : IEC 840.
(Maksimum: 5s. süreli), Anma gerilimi: 89/154 kV.
Kullanıldığı yerler : Dielektrik kayıpları düşük olan bu kablo güvenlik ve çevre koruması
nedeni ile 154kV havai hatlarla şehir merkezlerine girilemeyen hallerde, yeraltına döşenerek
gerilim düşünmelerini ve kayıplarını asgariye indirip şebekeyi kompanze etmekte, enerji
üretim merkezlerinden ulusal ve uluslararası bağlaşımlı şebekelerin beslenmesi amacıyla kablo
kanallarında, toprak altında ve hariçte kullanılır. Özel üretildiklerinde tatlı-tuzlu suda
kullanılır.
Yapısı :
1. Çok telli bakır iletken 2. İç yarı iletken tabaka
3. XLPE izole 4. Dış yarı iletken tabaka
5. Su sızdırmaz yarı iletken bant 6. Bakır ekran
7. Ara kılıf 8. Alüminyum bant
9. Polietilen dış kılıf

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ FES Sistemi TARİH: 27 / 08 /2009

Santral içerisinde, dışarısında ve birimler arasında kullanılan kablolar değişik özelliklere sahiptir. Sağlıklı bir
iletişim için kablonun yüklenmemiş olması gerekir. Kablolara yapılan ilaveler topraklama ve kopukluklara yol
açmaktadır. Bir abonenin ADSL veya PSTN abonesi olması için santrallerden çıkan kablolar öncelikle
repartitöre iletilir. Burada işlenen kablolar fuse bağlantısından çıkarak saha dolabına gider. Saha dolabından
çıkan lokal kablo ise aboneye (ankastra) iletilmektedir. Kablo arızalarının sebepleri ise diyafoni, gürültü ve
frekanstaki hatalardan kaynaklanır. Hat iletiminde ise perler arasındaki gelişme 150 Khz’de en fazla 50 ms
olmalıdır. Diyafoni ise aynı seride bulunan perlerin birbirlerini etkilemesinden kaynaklanır. Diyafonide perler
birbirlerine taşıdıkları işareti verirler. Santral , fuse , lokal ve ankastra kablolarının özellikleri ise aşağıdaki
gibidir.

SANTRAL FUSE LOKAL ANKASTRA
Kablo Çapı 0,5-0,6 0,32-0,4 0,32-0,4 0,4-0,5-0,6
(mm) 0,32-0,4 0,8-0,9-0,63
Kablo SQ;TP SQ;TP SQ;TP SQ;TP;UP
Yapısı
Kablo Dahili Yer altı Yer altı; hava Hava; kanal(ev)
Yeri
Kapasitans 55-120 nF/km 25-60 nF/km 25-60 nF/km 35-120 nF/km

Kablodaki 1200 2400 (0,4 mm) 600 (0,4 mm) 2 havada
Per Sayısı 4800 (0,32 m) 600 bina içi

KONTROL SONUCU

YAPILAN İŞ LAN Sistemleri TARİH: 28 / 08 /2009

KONTROL SONUCU

YAPRAK NO:31
TARİH: 09 / 07 /2004

+şAblon

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Destacado

Destacado (20)

Similar a +şAblon

Similar a +şAblon (20)

+şAblon