Het heeft eigenlijk nog lang geduurd voordat de digitalisering zich in het boekenvak manifesteerde. Digitalisering heeft ingrijpende gevolgen gehad voor telefonie, fotografie en radio en televisie. Het business model in de muziekwereld is volledig vernieuwd. Tablets en ereaders zullen het boekenvak volledig gaan vernieuwen. Wat kunnen we leren van de digitalisering in andere sectoren? Met het verdwijnen van de papieren boeken zouden politici al snel kunnen denken dat bibliotheken daarmee ook overbodig zijn. Het is al te kortzichtig om te denken dat het Internet wel zorgt voor alle informatievoorziening. En leesbevordering is misschien nog wel meer nodig dan voorheen. Het is tijd voor een discussie over de rol van bibliotheken in deze nieuwe en digitale tijden. Welke rol spelen e-boeken bij leesbevordering? En welke diensten zouden bibliotheken kunnen verlenen op de commerciële markt? Tijdens deze presentatie gaan we verder in op de interessante maatschappelijke innovatie die bibliotheken zullen doormaken.

1. BIBLIOTHEKEN IN TRANSITIE
DIGITALISERING VRAAGT OM MAATSCHAPPELIJK ONDERNEMERSCHAP
BART NIEUWENHUIS

2. BART NIEUWENHUIS
 PBF innovation (www.pbfinnovatie.nl)
 Consultancy firm
 Managing Partner
 Innovatie Management
 Universiteit Twente (www.utwente.nl)
 School of Management &Governance
 Professor Telematics Services
 Business Modeling rondom ICT gebaseerde diensten
 Curriculum Vitae
 KPN: meer dan 20 jaar in de telecom industrie
 BSc, MSc Electrotechniek, PhD Informatica
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 2

3. WE ZIJN GETUIGE VAN EEN REVOLUTIE IN HET BOEKENVAK
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 3

4. 19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 4

5. NRC 18 MAART 2012…
BOEKENBRANCHE HEEFT HET ZWAAR
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 5

6. DE REVOLUTIE WORDT GEDREVEN DOOR ICT
TELECOMMUNICATIE – VASTE TELEFONIE
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 6

7. DE REVOLUTIE WORDT GEDREVEN DOOR ICT
TELECOMMUNICATIE - MOBIELE TELEFONIE
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 7

8. DE REVOLUTIE WORDT GEDREVEN DOOR ICT
TELEVISIE
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 8

9. DE REVOLUTIE WORDT GEDREVEN DOOR ICT
FOTOGRAFIE
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 9

10. DE REVOLUTIE WORDT GEDREVEN DOOR ICT
VIDEO/FILM INDUSTRIE
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 10

11. DE REVOLUTIE WORDT GEDREVEN DOOR ICT
MUZIEKINDUSTRIE
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 11

12. DE REVOLUTIE WORDT GEDREVEN DOOR ICT
E-READERS
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 12

13. DE REVOLUTIE WORDT GEDREVEN DOOR ICT
SMART PHONES
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 13

14. DE REVOLUTIE WORDT GEDREVEN DOOR ICT
TABLET COMPUTER
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 14

15. EERSTE IPAD?
GfK 25 juni 2012
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 15

16. EERSTE IPAD? 3 april 2010!!
GfK 25 juni 2012
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 16

17. DIGITALISERING IS EEN META-TREND
 steeds verdere integratie van
 consumentenelektronica
 informatietechnologie
 telecommunicatie
 media
 globaliserende wereld
 toenemende marktplaatsdynamiek
 kortere time-to-market
 snellere technologische ontwikkelingen
 combinaties technologische mogelijkheden
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 17

18. Stichting Marktonderzoek Boekenvak
SPECTACULAIRE GROEICIJFERS!!
WERELDWIJD
 2011: 2,9% van de totale sales is e-boek
 2015: 12,7% van de totale sales is e-boek
 2015: in VS is dit 21,4% van de sales (= $ 8,6 miljard)
 in 2011: 807 miljoen mensen hebben een apparaat om mee te lezen
 in 2015: 1,8 miljard mensen met een dergelijk apparaat
bron: Global Information, Inc
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 18

19. E-BOEK IN VS GROEIT EXPLOSIEF
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 19

20. AMAZON: MEER E-BOEKEN DAN PAPIEREN BOEKEN
Juli 2010, US
• meer e-boeken dan hardcovers
November 2010, US
• meer e-boeken dan paper backs
Mei 2011, US
• meer e-boeken dan papier
Augustus 2012
• meer e-boeken in EU
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 20

21. J.R. ROWLING ZONDER INTERMEDIATON?
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 21

22. J.R. ROWLING ZONDER INTERMEDIATON?
MEER DAN 1 MILJOEN POND IN DRIE DAGEN
Webwinkel
• Pottermore
Auteur én Verkoop
• J.R. Rowling!!
Zonder DRM!!
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 22

23. IN NEDERLAND: E-BOEK VERKOOP GROEIT EXPONENTIEEL
(STICHTING MARKTONDERZOEK BOEKENVAK/GFK RETAIL AND TECHNOLOGY, 2013).
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 23

24. VERHUREN VAN E-BOEKEN
EBURON VAN START MET VERHUREN VAN E-BOEKEN 26/10/2012
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 24

25. OMZETAANDEEL UIT E-BOEKEN IN NL GROEIT STERK
BRON: GFK
2012
 1,2 miljoen eboeken
 75% stijging ten opzichte van vorig jaar
 omzet € 12,2 miljoen euro
 omzetaandeel e-boek: 2,8%
 vorig jaar 1,5%
 BTW 6% en 21%
 omzet uit gedrukte boeken: € 544 miljoen
 daling met 7,3% ten opzicht van vorig jaar
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 25

26. E-BOEKEN LEZERS IN NEDERLAND
 E-boek lezen
 ruim 20% van de mensen ouder dan 13 jaar leest wel eens een e-boek
 tablet: 41%, e-reader: 33%, smart-phone: 31%
 ook computer worden steeds vaker gebruikt
 „early adopter‟-fase van het digitale lezen in Nederland is voorbij
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 26

27. WAT ZIJN KNELPUNTEN?
DIGITALE DREMPELS, SEO, IVIR, CENTERDATA, JUNI 2012
 Beschikbaarheid
 windowing
 uitleenvergoeding
 Prijs
 80% van gedrukte boek: te hoog
 vrijwel overal hoge BTW tarief
 Lock-in
 Apparatuur: Kindle, Nook, …
 Format: EPub, MobiPocket, …
 DRM: Adobe Adept DRM, Apple
FairPlay, MobiPocket and
Topaz, K4PC, …
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 27

28. DRM REMOVAL TOOLS TE OVER
ALS PLUG-IN IN CALIBRE
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 28

29. CALIBRE – OPEN SOURCE E-BOEK MANAGEMENT TOOL
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 29

30. DRM E-BOEKEN ZEER ZWAK
28% VAN NEDERLANDSE E-BOOKS ILLEGAAL BESCHIKBAAR OP HET INTERNET (12 MAART 2013)
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 30

31. WAT LEERT BOEKENVAK VAN DE MUZIEKINDUSTRIE?
• DRM is nu niet sterk genoeg
• DRM niet effectief tegen piracy
• geeft vrijheid in platformkeuze
• uitlenen aan vrienden
• sociale DRM is een optie
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 31

32. SPOTIFY VOOR BOEKEN: 24SYMBOLS
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 32

33. SPOTIFY VOOR BOEKEN: YINDO
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 33

34. UITLENEN VAN E-BOEKEN?
IS DAT NU EEN PRIVATE OF PUBLIEKE TAAK?
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 34

35. WET STAAT UITLENEN VAN E-BOEKEN NIET TOE (27/2/2013)
ALLEEN MOGELIJK DOOR CONTRACTUELE AFSPRAKEN MET BETROKKEN PARTIJEN
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 35

36. E-BOEKEN: IMPACT OP BIBLIOTHEEK
IS UITLENEN VAN BOEKEN NOG WEL DE KERNACTIVITEIT VAN DE BIBLIOTHEEK?
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 36

37. LEESBEVORDERING IS (NOG STEEDS) VAN GROOT BELANG!
PROEFSCHRIFT DAISY SMEETS, DECEMBER 2012: MET STORYBOOK APPS?
• Enkele conclusies:
• digitale boeken nemen
functies van gezamenlijk
voorlezen over
• digitale boeken zijn verrijkt
met multimediale vertel-
middelen
• volwassenen missen soms
de juiste voorlees-skills
• ontwikkelaars en uitgevers
van kinderboek-apps
hebben die wel
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 37

38. BUITEN DE DEUR WERKPLEKKEN (STUDENTEN/ZZP-ERS)
ONDERZOEK INTERMEDIAIR
Criteria:
• WiFi: beschikbaarheid en
kwaliteit
• Stopcontacten: zijn er
voldoende aanwezig?
• Werkplek:
akoestiek, lichtinval, sfeer?
• Locatie: centrale
ligging, aantrekkelijke
locatie?
• Koffie en broodjes: prijs-
kwaliteitverhouding?
• Kranten en tijdschriften:
goed en actueel
assortiment?
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 38

39. INNOVATIE MET EEN GROTE “I” IS GEBODEN
PETERS PRINCIPES: HERUITVINDEN EN BUSINESS AS UNUSUAL
grote I
4. „business as unusual‟
3. heruitvinden
2. nieuw product/dienst
1. innovatieroutines
kleine i
21-03-12 Bart Nieuwenhuis: Het Nieuwe Werken-van visie naar 39

40. VERSCHILLENDE SOORTEN INNOVATIE
PETERS PRINCIPES (PBF INNOVATIE)
grote I
4. „business as unusual‟
3. heruitvinden
2. nieuw product/dienst
1. innovatieroutines
kleine i
21-03-12 Bart Nieuwenhuis: Het Nieuwe Werken-van visie naar 40

41. BIBLIOTHEKEN: MAATSCHAPPELIJK ONDERNEMEN
NIEUWE MOGELIJKHEDEN VOOR BIBLIOTHEKEN?
 Leesbevordering is nog steeds nodig
 schoeien op nieuwe leest
 Trainingen voor het ontsluiten van bronnen via het Internet
 slim zoeken met Internet zoekmachines
 hoe betrouwbaar zijn informatiebronnen
 Leeskringen
 fysieke en virtuele ontmoetingen leesboeken
 Stille werkplekken: bring your own device (WiFi, stopcontacten)
 universiteiten/hogescholen betalen voor hun studenten
 zelfstandigen verwerven toegang op basis van abonnement
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 41

42. CONCLUSIE
DIGITALISERING VRAAGT OM MAATSCHAPPELIJK ONDERNEMERSCHAP
 Boekenvak digitaliseert net zo als vele andere sectoren
 innovatie met een grote I, bibliotheken moeten zich heruitvinden
 Muziekindustrie laat zien: DRM is een doodlopende weg
 sociale DRM (watermerk)
 Bibliotheken publiek-private organisaties
 publiek: leesbevordering en mediawijsheid
 privaat: stiller werkplekken
 “Bibliotheken in transitie”
 2-daagse masterclass Maatschappelijk Ondernemen
 PBF Academy: www.pbfinnovatie.nl
19 maart 2013 e-reading & tablet event l.j.m.nieuwenhuis 42