1. Эмчилгээний цэцэрлэг
ОЦ Тэнхим

2. 


Шинжлэх ухааны нэр - Ribes nigrum L.
Нутгийн нэр – Үхрийн нүд
Төвд нэр - Сээ- мар –жүр –үр
Орос нэр- Смородина черная
Англи нэр – Black Currant
Сэрдэгийн овог – Saxifragaceae
Үндсэн шинж: Үхрийн нүд нь улаавтар хүрэн ба бараан хүрэн холтостой,
0.5- 1мм өндөр ,салаа ишт сөөг улаагана нь нүцгэн ,доод талын гадаргууд
нь ,олон тооны цэгэрхүү сонин үнэрт шар булчирхайт.Ногоондуу жижигхэн
цэцгүүд нь 5-10мм бөөгнөрөн унжиж үүсгэнэ.хар ба бараандуу хөх бор
өнгийн олон тооны урт үхрийн нүд нь 6н сард цэцэглэдэг 8н сарын дундуур
үр жимс нь боловсорч гүйцнэ.
Тархалт: Хөвсгөл, Хэнтий, Хангай,Хянган, Ховд, Их нуруудын хотгор
мөн Хэнтийн Төв аймагт нэлээд олон байна.
Ургах орчин зүйл: Хар мод,хуш,хус,асаг хад чулуун дотор мөн горхины
нарлаг дулаан газруудаар дагаж голдуу уулын дээд хэсгээр ургадаг.

3. 


Эмийн түүх эд бэлтгэх хугацаа: Үхэрнүдийг шинжлэх ухааны эмнэлэгт
голдуу жимс хааяадаа навчийг түүж ашигладаг. Үхрийн нүдний түүхий эд
нь экспортын чухал ач холбогдолтой. Иймээс зэрлэг ургадаг үхрийн нүдний
бэлтгэл нөөцийг жил бүр ашиглахын зэрэгцээ плантаци байгуулах нь чухал.
Жимс боловсорч гүйцсэний дараа 8-р сарын сүүлчээр ишгүйгээр цэврээр
гараар түүнэ. Жимсний түүгдсэн шалбарсан хальс мөн хорхойд идэгдсэн
хатаж муудсан жимс, боловсроогүй жимс, иштэй үлдэгдэлийг сайтар
цэвэрлэн даруй хатааж уг голдуу хатаалгын шүүгээнд, эсвэл ердийн
пийшэнд сараалж буюу торон дэлгэц тавьж хатаана.
Үхрийн нүдний нахиаг хавар эрт 4-р сард, навчийг 7-8-р сард түүнэ. Түүсэн
нахиа, навчийг агаар салхи ордог гэр, байшингийн төмөр дээвэр дор дэлгэж
хатаана.
Химийн найрлага: Хар үхэр нүд /хар жимсний/ - ний найрлагад С витамин
/аскорбины хүчил/ витамин агуулдаг. Хэмжээгээр нохойн хошууны дараа
ордог, мөн провитамин А /каротин/ В /тиамин/ , Р /цитрин/ зэрэг
витаминууд, үлэмж хэмжээний чихэрлэг бодис, янз бүрийн эрдэс бодис,
ялангуяа калийн, фосфорын маягийн давс агуулна. Жимсэнд Ц витамин
123,3-218 мг%, навчинд
398-424,3 мг% тус тус агуулагддаг.

5. 



Үзүүлэх үйлдэл: Үхрийн нүдний жимс, навч, нахианы бэлдмэлүүд шээс,
хөлс хөөх, үрэвсэл намжаах, нян, мөөгөнцөр үхүүлэх, судасны хана
хатуурахаас сэргийлэх, сулавтар туулгах, бие махбодийн
тамирыг
нэмэгдүүлэх үйлдэлтэй.
Хэрэглэх заалт: Залуу навч, нахианаас ханд, цай бэлтгэж арьсны өвчнүүд,
салхинд цохиулах, бөөр давсагны өвчнүүд, бөөрний чулуу зэргийг эмчлэх,
шээс ялгаралтыг ихэсгэх, хөлөргөх зорилгоор хэрэглэнэ.
Жимсийг нь чийг бам, халуурах, хавагнах, ходоод гэдэсний үрэвсэл,
ханиад, уушигны өвчний үед уудаг.
Орос ардын эмнэлэгт жимсийг витамин дутагдах, цус багадах, чацга
тогтоох, ходоод арван хоёр нугалаа гэдэсний хана шархлаатах өвчин,
ходоодны хүчиллэг багассан үрэвсэл, зүрхний хэм алдагдах үед, навчны
хандыг судасны хана хатуурах, бөөрөнд чулуу үүсэхэд, жимс, навч,
нахианы бэлдмэлүүдийг давсагны үрэвсэл эмчлэхэд ашиглана. Шинэ
жимсний чихэрлэг шүүсийг хөхүүл ханиад, хоолойн өвчний үед уулгана.

6. 


Хүнд уулгах тун: Амны том халбаганы хэмжээтэй жимснээс авч
0,5л буцалсан халуун усанд хийж таглан 1-2 цагийн турш
идээшүүлэн, ханднаас 100 мл-ээр өдөрт 2-3 удаа витамин нөхөх
зорилгоор ууна.
Хатаасан жимсний нунтгаас 20 гр жинлэн авч 200 мл усанд хийж
таглан 30 минут буцалгаад хөргөн шүүгээд, ханднаас амны том
халбагаар өдөрт 3 удаа шээс, хөлс хөөх үед уулгана.
Амны том халбагны хэмжээтэй хатаасан навчны нунтаг хэмжин
аваад 0,5 л буцалсан халуун усанд хольж хутгаад 2-3 минут
буцалган таглаатай нь 2-4 цагийн турш идээшүүлэн, дараа нь хандаа
шүүж 100-200 мл-ээр өдөрт 4-5 удаа хоолны өмнө буюу дараа үе
мөчний өвчин, витамин дутагдах үед уулгана.

7. 


Хүнд уулгах тун: Амны том халбаганы хэмжээтэй жимснээс авч
0,5л буцалсан халуун усанд хийж таглан 1-2 цагийн турш
идээшүүлэн, ханднаас 100 мл-ээр өдөрт 2-3 удаа витамин нөхөх
зорилгоор ууна.
Хатаасан жимсний нунтгаас 20 гр жинлэн авч 200 мл усанд хийж
таглан 30 минут буцалгаад хөргөн шүүгээд, ханднаас амны том
халбагаар өдөрт 3 удаа шээс, хөлс хөөх үед уулгана.
Амны том халбагны хэмжээтэй хатаасан навчны нунтаг хэмжин
аваад 0,5 л буцалсан халуун усанд хольж хутгаад 2-3 минут
буцалган таглаатай нь 2-4 цагийн турш идээшүүлэн, дараа нь хандаа
шүүж 100-200 мл-ээр өдөрт 4-5 удаа хоолны өмнө буюу дараа үе
мөчний өвчин, витамин дутагдах үед уулгана.