Recopilación de canciones y juegos en Euskera, vocabulario asociado y material audiovisual de soporte. Trabajo realizado por Egizu, iniciativa Euskaraz Olgetan en el municipio de Getxo

1. Canciones y Juegos, de la
mano de
Egizu
Euskaraz Olgetan
Algorta, 23 de Junio de 2012

2. Uztaila gora gora
Abestia Hiztegia
Uztaila gora gora lurretik zerura, ₋ Uztaila: aro (Pero también es el mes de Julio.)
jira alde batera(e)ta gero bestera. ₋ Gora gora: hacia arriba
(E)Ta behera, behera, behera,(e)ta behera, behera bai, ₋ Lurra: suelo
uztai barruan preso gelditu naiz orain ¡ hei ¡R ₋ Zerua: cielo
ranroberran, pu pu pu pu pu pu pu pu ₋ Alde batera: hacia un lado
Ranroberran, pu pu pu pu pu pu pu pu (bis) ₋ Eta gero bestera: y luego hacia el otro lado
₋ Behera: abajo
₋ Barruan: dentro
₋ Gelditu: quedar ( gelditu naiz: me he quedado)
₋ Orain: ahora
Fuente: YouTube
http://youtu.be/DHKYBpTFdUA
2

3. Zubiri zubiri
Abestia Hiztegia
Zubiri-zubiri ₋ Zubiri zubiri: Es el juego de pasi misi.
nongori, nongori, ₋ Zubia: puente
nongo alkate zara zu? ₋ Nongo: de donde
Frantziako erregearen / Erromoko eskolako ₋ Alkate: alcalde
₋ Zara zu : eres tu
seme-alabak gara gu.
₋ Erregea: rey
Zubi honetatik
₋ Semea: hijo
Pasatzen dena ₋ Alaba: hija
hemen geldituko dela, ₋ Zubi honetatik: por este puente
hemen geldituko dela! ₋ Pasatzen dena: el que pase.
Zer nahi duzu,Txokolatea edo marrubia ₋ Hemen: aquí
₋ Gelditu: quedarse.
₋ Hemen geldituko dela: se quedará aquí.
₋ Marubia: fresa
Fuente: YouTube
http://youtu.be/dRxLw2VpSU8
3

4. Etxetxo bat daukat
Abestia Hiztegia
Nik etxetxo bat daukat ₋ Etxea: casa
Ederra ederra ₋ Daukat: ( verbo) tengo
Atea jotzen dut ₋ Horrela horrela. Así, así.
Horrela horrela ₋ Lehioa: ventana
Lehioak irekitzen ₋ Ireki: abrir
Horrela horrela ₋ Atea: puerta
Eta tximiniatik ₋ Jo: tocar/ pegar
Kea gora gora doa. ₋ Tximinia: chimenea
₋ Kea: humo
₋ Gora: arriba
₋ Doa: ( verboa) va
Fuente: YouTube
http://youtu.be/GdPp0ZvokPA
4

5. Korro txirinbolo
Abestia Hiztegia
Korro txiribolo zein polita den ₋ Etxea: casa
Korro txiribolo zein polita den ₋ Korro: corro
Hanka bat, bestea ₋ Zein polita den: Qué bonito es
Korro txirinbolo. ₋ Hanka: pierna
Korro txirinbolo, zein polita den ₋ Bestea. La otra
Korro txirinbolo, zein polita den ₋ Eskua: mano
Hanka bat, bestea, esku bat , bestea. ₋ Begia: ojo
Korro txirinbolo. ₋ Belarria: oreja
Korro txirinbolo, zein polita den ₋ Ipurdia: culo
Korro txirinbolo, zein polita den
Hanka bat, bestea, esku bat, bestea, begi bat bestea
Korro txirinbolo
Fuente: Aisia
http://www.aisia.net/jolasak/korro-jolasa/korro-txirinbolo 5

6. Sagu txiki sagu maite
Abestia Hiztegia
Sagu txiki ₋ Sagu txiki sagu maite: el juego de la zapatilla por
sagu maite detrás
zulotxoan gorde zaitez. ₋ Sagua: ratón
Katuak ikusten bazaitu ₋ Txikia: pequeño
kris-kras, kris-kras ₋ Maite: una expresión de cariño
jango zaitu. ₋ Zuloa: agujero
Ez nau jango. Jango zaitu ! (bis) ₋ Gorde: esconder/guardar
₋ Katua: gato
₋ Jan: comer
₋ Ez nau jango: no me va a comer
₋ Jango zaitu: te va a comer
Fuente: YouTube
http://youtu.be/PFpp2jGBpvU
6

7. John Brown, indio txiki bat zen
Abestia Hiztegia
Jon brown indio txiki bat zen ₋ Txiki: pequeño
Jon brown indio txiki bat zen ₋ Bat: uno
indio txiki bat zen Jon. ₋ Zen: ( verbo) era
Txiki bat, txiki bi, hiru indio txiki ₋ Bat: uno
lau txiki, bost txiki, sei indio txiki ₋ Bi: dos
zazpi txiki, zortzi txiki bederatzi indio txiki ₋ Hiru: tres
hamar indio txiki. ₋ Lau: cuatro
Jon brown indio txiki bat zen ₋ Bost: cinco
Jon brown indio txiki bat zen ₋ Sei: seis
indio txiki bat zen Jon. ₋ Zazpi: siete
Txiki bat, txiki bi, hiru indio txiki ₋ Zortzi: ocho
lau txiki, bost txiki, sei indio txiki ₋ Bederatzi: nueve
zazpi txiki, zortzi txiki bederatzi indio txiki ₋ Hamar: diez
hamar indio txiki.
Fuente: YouTube
http://youtu.be/fYUc3kNRWm0 7

8. Triki traka triki tra ikastolako trena
Abestia Hiztegia
Triki traka triki tra ₋ Zubia: puente
Ikastolako trena ₋ Aurretik: por delante
Triki traka triki tra ₋ Atzetik: por detrás
Zubitik barrena ₋ Aurrera: adelante
Aurretikan ddabilena aurrera doala ₋ Gelditu: parar
Atzetik datorkiguna gelditu dadila
Fu, Fu, Fu, Fu
Fu, Fu, Fu
Fuente: YouTube
http://youtu.be/GbhV5T0jqgg
8

9. Han zeuden
Abestia Hiztegia
Han zeuden kokodrilo eta tximinua ₋ Zubia: puente
Arratoi txikia, ardi zuria ₋ Aurretik: por delante
Katu, oilo, elefante ₋ Atzetik: por detrás
Ez zen inor falta ₋ Aurrera: adelante
Ez dakit ondo esan dudan ₋ Gelditu: parar
Goazen berriro hastera
Fuente: YouTube
http://youtu.be/Xyxtm9Ni9fY
9

10. Ikusi ikusi han
Abestia Hiztegia
Ikusi ikusi han!Teilatu gainean ₋ Ikusi: ver. En este caso quiere decir mira, mira.
Kriston aberea ₋ Han: allí
Triziklo gainean ₋ Teilatua: tejado
Isatza atzean ₋ Gainean: encima
Tronpa du aurrean ₋ Kriston: muy garande
Ja, ja, ja! elefantea da! ₋ Aberea: animal
₋ Isatza: cola
₋ Atzean: atrás
₋ Aurrean: delante
Fuente: YouTube
http://youtu.be/Klap8aknfKo
10

11. Lotan nago
Abestia Hiztegia
Lotan nago, begiak itxita ₋ Lotan nago: estoy durmiendo
Lotan nago, begiak itxita ₋ Begiak itxita: ojos cerrados
Ring eta ring, ezin lorik egin! ₋ Ezin lorik egin: no puedo dormir
Ring eta ring, ezin lorik egin! ₋ Esnatu: despertar
Esnatu naiz, pijama jantzita ₋ Pijama jantzita: pijama vestido. Jantzi: vestir
Esnatu naiz, pijama jantzita ₋ Zarata : ruido
Ring eta ring, ezin lorik egin! ₋ Asko: mucho
Ring eta ring, ezin lorik egin! ₋ Banoa: me voy
Zarata asko, banoa korrika ₋ Korrika: corriendo
Zarata asko, banoa korrika
Ring eta ring, ezin lorik egin!
Ring eta ring, ezin lorik egin!
Fuente: YouTube
http://youtu.be/hxIaizp5hxE
11

12. Hilabeteak
Abestia Hiztegia
Urtarrila lehenengo ₋ Urtarrila: enero, Lehenengo: primero
Bigarren otsaila ₋ Bigarren: segundo, Otsaila. Febrero
Hirugarren martxoa ₋ Gero: después, Martxoa: marzo
Gero apirila ₋ Maiatza: mayo, Badakizu: ya sabes
Maiatza badakizu da bosgarren hila ₋ Bosgarrean: quinto, Hila: mes
Seigarrena ekaina ₋ Seigarrrena : sexto, Ekaina: junio
Ondoren uztaila ₋ Ondoren: después, Uztaila: julio
Abuztua da guretzat garairik onena ₋ Abuztua: agosto, Guretzat: para nosotros/as
Iraila eta urria gora udazkena ₋ Garaia: época, Onena: mejor
Azaroa nola den hamaikagarrena ₋ Iraila: septiembre. Urria: octubre
Azkena abendua hamabigarrena ₋ Gora: viva, Udazkena: otoño
₋ Azaroa: noviembre, Hamikagarrena: undécimo
₋ Abendua: diciembre, Hamabigarrrena: duodécimo
Fuente: YouTube
http://youtu.be/LhGsOhBrppM
12

13. Xalala!Rikiriki!
Abestia Hiztegia
Xalala!Rikiriki! ₋ Dardaraka: tenblando
Xalala!Rikiriki! ₋ Ura: agua
Dutxan dardaraka ₋ Hotza: fría
Ur hotzarekin ₋ Hartu: coge
Hartu esponja ta xaboitu ₋ Xaboitu: jabonar
Burua buzti ₋ Burua: cabeza
Igurtziz garbitu ₋ Buzti: mojar
Xilbor ta titi ₋ Igurtzi: frotar
Jira bira ipurdia ₋ Garbitu: limpiar
Mugitu beti ₋ Xilbor: ombligo
Bi oinetan bukaera ₋ Titi: teta
Ez dago gaizki ₋ Ipurdia: culo
₋ Mugitu: moverse
₋ Bi: dos
₋ Oinak: pies
₋ Ez dago gaizki: no está mal
Fuente: YouTube
http://youtu.be/mK4JIziLu3Y
13

14. Txiki txiki txikia
Abestia Hiztegia
Txiki, txiki, txikia Ahoa gozatzeko ₋ Txikia: pequeño/a
ikusten naiz kalean. sudurra usaintzeko ₋ Ikusten naiz kalean: me veo en la calle
Handitzen, handitzen Handitzen, handitzen... ₋ Handitu: crecer
hasi naiz handitzen Eskuak ukitzeko ₋ Hasi naiz: he empezado
₋ Asko maite zaitut: te quiero mucho
txikia izanik bi oinak ibiltzeko
₋ Bi: dos
asko maite zaitut nik. Handitzen, handitzen...
₋ Begi: ojos
Bi begi ikusteko Burua pentsatzeko ₋ Ikusteko: para ver
bi belarri entzuteko. bihotza maitatzeko ₋ Ahoa: boca
Handitzen, Handitzen, handitzen... ₋ Gozatzeko: para disfrutar
handitzen... ₋ Belarri: oreja
₋ Sudurra: nariz
₋ Usaintzeko. Para oler
₋ Eskuak: manos
₋ Ukitzeko: para tocar
₋ Oinak: pies
₋ Ibiltzeko: para andar
₋ Burua: cabeza
₋ Pentsatzeko: para pensar
₋ Bihotza: corazón
₋ Maitatzeko: para querer
Fuente: YouTube
http://youtu.be/l3kpYCktCOI
14

15. Txakur bat
Abestia Hiztegia
Txakur bat erosi dut Zaun, zaun, zaun ₋ Txakurra: perro
Zaun zaun zaun Txakur bat erosi dut ₋ Erosi: comprar
Merke azokan Merke azokan ₋ Merke: barato
Zikina zegoen (e)ta Zaun, zaun. ₋ Azoka: mercado/ feria
Zikina zegoen (e)ta ₋ Zikina: sucio
Sartu dut baineran Katu bat erosi dut ₋ Sartu dut: lo he metido
Zaun, zaun,zaun, Mau, mau, mau ₋ Abestia aldatu daiteke animaliz aldatzen. La canción
zaun Asto bat erosi dut se puede repetir cambiando de animales:
Txakur bat erosi dut A, A ₋ Astoa: burro
Merke azokan Ardi bat erosi dut ₋ Katua: gato
Me, me, me ₋ Ardia: oveja
Fuente: YouTube
http://youtu.be/dscrimrVoJg
15

16. Korroka dantzaka
Abestia Hiztegia
KORROKA DANTZAKA DANTZAKA KORROKA ₋ Korroka: en corro
DANTZAKA KORROKA KARRIKETAN KORRIKA ₋ Dantzaka: bailando
KARRIKETAN KORRIKA KORROKA DANTZAKA ₋ Karrika: calle
KORROKA DANTZAKA DANTZAKA KORROKA ₋ Korrika: correr
DANTZAKA KORROKA KARRIKETAN KORRIKA ₋ Kokorika kokorika: el sonido que hace el gallo
KARRIKETAN KORRIKA SALTOKA SALTOKA ₋ Oilarra: gallo
KOKORIKA KOKORIKA IGELA MODUAN ₋ Saltoka: saltar
OILARRA BEZALA KOKORIKA KOKORIKA ₋ Igela: rana
KORROKA DANTZAKA OILARRA BEZALA
Fuente: YouTube
http://youtu.be/SrCBxVRRX7E
16

17. Benito otsoa
Abestia Hiztegia
Benito otsoa mendian ₋ Otsoa: lobo
dabil ₋ Mendia: monte
Janik ez du aurkitzen ₋ Janaria: comida
Mendian dabil ₋ Aurkitu: encontrar
Benito otsoa gosez ₋ Gosea: hambre
erdi hil ₋ Hil: morirse
Janik ez du aurkitzen
Mendian dabil.
AUUUUUUUUUU!
Fuente: YouTube
http://youtu.be/D6tyUdql2_U
17

18. Bugi bugi
Abestia Hiztegia
O, bugi, bugi, bugi bai, hey!, O, bugi, bugi, bugi bai, hey! ₋ Hau da nire Behatza/ Hatzamarra: este es mi dedo
O, bugi, bugi, bugi bai., Paran-pan, pan-pan, pan, hey! ₋ Eskua: mano
₋ Ukondoa: codo
Hau da nire behatza, hau da beste behatza, ₋ Sorbalda: espalda
hau da nire eskua, hau da beste eskua. ₋ Ipurdia: culo
O, bugi, bugi, bugi, bugi, bugi bai.
Hau da nire ukondoa, hau da beste ukondoa,
hau da nire sorbalda, hau da beste sorbalda.
O, bugi, bugi, bugi bai., Paran-pan, pan-pan, pan, hey!
http://www.goear.com/listen/45a99e1/bugi-bugi-haur-kanta-euskal-musika
18

19. Besteak
Zozketarako abestia Hiztegia
Dona dona katona, ₋ Zozketa: rifa
sutondoan aitona,
lepotik behera kuttuna,
atera hadi kanpora,
neska mutil ttuntuna
Hatzamarren jolasa Hiztegia
Honek arrautza erosi ₋ Hatzamarra: dedo
Honek gatza bota, ₋ Arrautza: huevo
Honek frijitu, ₋ Erosi: comprar
Honek pixkat dastatu, ₋ Honek: este
Honek dena zurrupatu. ₋ Gatza: sal
₋ Bota: tirar, Frijitu: freir, Dastatu: saborear
₋ Dena: Todo
₋ Zurrupatu: sorber. En este caso comer
Aran txan txan Musika
Aran txan txan, aran txan txan,
guli, guli, guli, guli
guli, Arantxan txan.
Arabi, arabi,
guli, guli, guli, guli
guli, Arantxan txan 19

20. Besteak (II)
Pailazoak gure lagunak Abestia Hiztegia
PAILAZOAK GURE LAGUNAK, GAITUZU BETI PREST ₋ Gure lagunak: nuestros amigos
ETA TRISTE BALDIN BAZAUDE, ZATOZ LAGUNA ₋ Gaituzu beti prest: siempre dispuestos
ZAITUGU, ZATOZ LAGUNA ZAITUGU ₋ Triste baldin bazaude: si estas triste
SUDURRA GORRI GORRIA, BOTOIAK BOROBILAK ₋ Zatoz laguna zaitugu: ven, eres nuestro amigo.
ZAPATAK HANDI HANDIAK, ZATOZ LAGUNA ZAITUGU ₋ Sudurra gorri gorria: la nariz roja roja
ZATOZ LAGUNA ZAITUGU ₋ Botoiak borobilak: botones redondos
BURUAN AMESTS GOXOAK, BIHOTZA BETI BEROA ₋ Zapatak handi handiak: zapatos grandes grandes
KANTARI AURRERA GOAZ, ZATOZ LAGUNA ZAITUGU ₋ Buruan amets goxoak: sueños dulces en la cabeza
ZATOZ LAGUNA ZAITUGU ₋ Bihotza beti beroa: el corazón caliente
₋ Kantari aurrera goaz: cantando vamos hacia adelante
Nor da dantzari jai handi honetan Abestia Hiztegia
NOR DA DANTZARI JAI HANDI HONETAN ₋ Nor da dantzari: quién es el que baila
ZUEN POZGARRI HEMENTXE BERTAN ₋ Jai handi honetan: en esta gran fiesta
DANTZA EZAZU ZUK, GARAZI, NIREKIN ₋ Dantza ezazu zuk: baila tú
DANTZA EZAZU ZUK BADAKIZU ₋ Zuk badakizu: tú ya sabes
20

21. Besteak (III)
Harri koxkor batekin Hiztegia
Harri kozkor batekin, ₋ Harria: piedra
hor dabil Martin, tin, tin. ₋ Kozkorra: trozo
Jotzen ditu kax, kax, kax! ₋ Hor dabil: anda
Bata bestarekin. ₋ Jotzen ditu bata bestearekin : pega una piedra contra
Bata bestearekin, la otra
jotzen ditu kax, kax, kax!
Harri kozkor batekin,
hor dabil Martin, tin , tin
http://martintxoikasten.blogspot.com.es/2011/11/harri-koxkor.html
Ikusi makusi Hiztegia
Ikusi makusi , zer ikusi? ₋ Ikusi makusi: es el juego de veo veo
Ikuste, ikusten, ikusten ₋ Zer ikusi? : ¿ Qué ves?
Gauza bat hasten dena ₋ Ikusten, ikusten: veo veo
“Maddiren” izena bezala ₋ Gauza bat: una cosa
Eta bukatzen dena, “ A” letraz. ₋ Hasten dena: que empieza
Zer da? ₋ Eta bukatzen dena: y termina
http://www.aisia.net/fitxategiak/jolasak/mp3/audio140.mp3
21

22. Besteak (IV)
Maritxu Teilateko Hiztegia
Maritxu teiletako ₋ Maritxu teiletako : Es un personaje; cuando se les cae
Gona gorriduna los dientes a los niños, es la que les trae el diente
Eutsi hagin zaharra nuevo
Ta ekarri barrie ₋ Gona: falda
₋ Gorrria: roja
₋ Eutsi/ hartu: coge
₋ Hagina: diente
₋ Zaharra: viejo
₋ Ekarri: traer
₋ Barrie: nuevo
Arre arre mandako Hiztegia
Arre arre mandako ₋ Arre arre: lo que se le dice al burro para que avance
Bihar Tolosarako ₋ Mandoa: mulo
Etzi Iruñearako ₋ Bihar: mañana
Handik zer ekarriko ₋ Etzi: pasado mañana
Zapatak ta gerriko ₋ Handik: de allí, Zer ekarriko: que me traerás
Zapatak norentzako ₋ Zapatak. Zapatos, Gerriko: cinturón
………tzako. ₋ Norentzako: para quién
Fuente: YouTube
http://youtu.be/cAgDH1kVoCY
22

23. Jolasak (I)
Bat, bi, hiru Eguzki Azalpena eta hiztegia
3 pertsonatik gora jolasteko jolasa ( Juego para jugar más Una persona se la queda y mirando hacia la pared con los
de 3 personas). ojos cerrados debe decir BAT, BI, HIRU EGUZKI. Mientras
el que se la queda dice BAT, BI, HIRU EGUZKI los demás
Pertsona bat geldituko da eta hormara begira begiak itxita jugadores/as deben avanzar hacia adelante con el objetivo
BAT, BI , HIRU EGUZKI esango du. Bitartean besteak de tocar la pared donde está el otro jugador/a.
aurrera mugitu beharko dira. BAT, BI , HIRU , EGUZKI El jugador/a que se la queda, cada vez que dice la frase
esaterakoan buelta eman beharko du eta besteak geldi debe darse la vuelta y mirar si ve a alguien moviéndose
geratu beharko dira. que, si es así, comenzará de nuevo. Una vez que uno/a de
Geratzen den persona norbait mugitu den ikusi beharko du los/as jugadores/as toca la pared y dice la palabra
eta norbait mugitzen baldin bada, atzera bueltatu beharko EGUZKI, el que se la queda debe abrir las manos y los
da berriro ere. dedos y cada jugador debe agarrarle un dedo.
Ez baldin bada mugitu bertan geratuko da. Jolasaren Este va a decir diferentes palabras que empiecen por E (
helburua geratzen den jokalaria dagoen hormara heltzea etxea, erlea, erregea, egunkaria,…) y cuando diga EGUZKI
izango da. los/as demás deberán salir corriendo.
Behin hormara helduta, hatzamarrak irekita hitz A la persona que le coja se la queda en el próximo turno de
ezberdinak esango ditu ( etxea, erlea, egunkaria, erreka, juego.
erregea, eztia, eroa) geratzen den jokalaria eta EGUZKI • Erlea, eztia: abeja, miel
esaterakoan korrika irten beharko dute eta norbait • Egunkaria: periódico
harrapatu beharko du. Harrapatzen dionari hurrengo • Erregea, erregina: rey, reina
txandan geratuko da • Erreka, etxea: rio, casa
• Eroa: loco
• Mugitzen ikusi zaitut: te he visto moverte
• Zu geratzen zara: te la quedas tú. 23

24. Jolasak (II)
Mandoka Azalpena eta hiztegia
Mandoka-mandoka Este es un juego en el que hay que tirar la pelota contra la
pared y saltar por encima de la pelota. Mientras tanto se
hormara bota pilota. canta esta canción
Pilota hormatik,
egin salto gainetik.
Mandoka-mandoka
jar gaitezen lerroan
saltoka-saltoka
saltoka erritmoan
Joku honetan pilota hormaren kontra botatzen da eta
pilotaren gainetik salto egin behar da abestia abesten den
bitartean
24

25. Jolasak (III)
Gure Herriko Alkatea Azalpena eta hiztegia
Gure herriko alkatea En esta canción un niño/a se pone enfrente de otro niño/a
kate, kate, katea; y al ritmo de la canción van dando palmas con las manos.
alkate dotorea
tore, tore, torea. Hiztegia:
Jazten duen trajeak ₋ Herria: pueblo
traje, traje, trajeak; ₋ Alkatea: alcalde
tomate kolorea ₋ Dotorea: elegante
lore, lore, lorea. ₋ Jantzi: vestir
Gure herriko alkatea ₋ Tomate kolorea: color tomate
kate, kate, katea; ₋ Xelebrea: gracioso
alkate xelebrea ₋ Bikotea: pareja
lebre, lebre, lebrea. ₋ Luzea: largo
Haretxen bibotea ₋ Betea: llena
bote, bote, botea;
fideo luzez betea
bete, bete, betea
Abesti honekin bi haur bata bestearen aurrean jarriko dira
eta musikaren erritmora txaloak ematen joango dira.
25

26. Jolasak (IV)
Orduena Azalpena eta hiztegia
Soka salto saltoka Canción para jugar a la cuerda
erran iezadazu ordua.
Ez dut ordularirik.
Berdin zait asmaturik.
Ordubatak, ordubiak,
hirurak, laurak, bostak,
seiak, zazpiak, zortziak,
bederatziak, hamarrak,
hamaikak, hamabiak
Soka saltoan abesteko abestia
26

27. Eskerrik Asko
Euskaraz Olgetan
Algorta, 23 de Junio de 2012