Presentatie gehouden op de themadag "Duurzaam bodembeheer Gelderse Vallei/Utrecht Oost" in Langbroek

1. Duurzaam Bodembeheer in Gelderse Vallei/Utrecht Oost:
nieuwe perspectieven voor boer en milieu
www.duurzaamboerblijven.nl/Utrecht

2. Project Duurzaam Bodembeheer
Gelderse Vallei/Utrecht Oost (2007-2009)
Duurzaam bodemleven als sleutel tot duurzame
bedrijfsvoering en verhoging kwaliteit van het gebied
- Actieve deelname in 5 studiegroepen (totaal 48 boeren)
- Inpassing in bedrijfsvoering
- Indicaties over verbeterd milieu (bodemleven, N/P emissies)
en bedrijfseconomie

3. Integrale benadering met de kringloop

4. Kringloopaanpak
Bodem als basis
Meer rendement van eigen land
Minder krachtvoer/kunstmest
Slimme kostprijsreducties
Samen leren
Consequente monitoring
(kostprijs en N-P efficientie)

5. Waar spreiding is, valt te leren!
Grote verschillen in de netto (berekende) ds benutting eigen grasland
12000
Verschil: 5000 kg ds/ha!
11000
10000
9000
Uitdaging?
8000
7000
6000
5000
4000

6. Bedrijfsgegevens (start)
Bedrijfsgrootte 32 – 133 stuks melkvee
4 – 9 stuks jongvee / 10 koeien
Gem leeftijd veestapel 4 – 6 jaar
6.000 – 10.000 kg mm / koe
6.500 – 30.000 kg mm / ha

7. Mineralen efficientie (start)
N efficiëntie bedrijf 15% tot 212%
N efficiëntie bodem 37% tot 114%
P efficiëntie bedrijf 25% tot 209%
P efficiëntie bodem 40% tot 140%

8. Studieprogramma
- 5 Studiegroepen
- Werken volgens kringloopbenadering
- Doorlopen studieprogramma met huiskamer-
bijeenkomsten, excursies, etc.
- Monitoring: bodemkwaliteit, mest, bedrijfsgegevens
(economie en ecologie) + terugkoppeling naar de
boeren
- Communicatie: nieuwsbrieven, website,
persberichten, themadagen,eindmanifestatie.

9. Resultaten - mestkwaliteit
Verbetering mestkwaliteit: 2008 2007
C/N verhouding 6,71 6,86
Norg (g/kg) 1,94 1,86
Nmin (g/kg) 1,86 1,85
verhouding Norg/Nmin 0,99 0,94
Organische stof (g/kg) 62,93 60,79
Droge stof (g/kg) 77,43 78,71
Meer organische stof en betere verhouding N-org/N-min

10. Resultaten - milieu
MINERALENBALANS Utrecht Drenthe
(kg N/ha) (kg N/ha)
2008 2007 2007
vee aanvoer 2,4 2,4 2,0
krachtvoer aanvoer 140,6 130,4 115,8
bijprodukten aanvoer 11,6 12,7 7,4
ruwvoer aanvoer 18,3 12,9 8,3
voer aanvoer 172,9 158,3 133,5
kunstmest aanvoer 130,9 135,2 119,6
org. Mest aanvoer 3,0 2,4 15
veeafvoer 12,6 11,3 10,3
melkafvoer 91,5 87,6 78,8
ruwvoer/ voorraden 1,4 2,0 4,4
bruto overschot 201,4 195,1 149,2
org. Mest afvoer 31,2 24,2 15

11. Resultaten - kostprijs
Zelfde quotum:
10ct winst = INKOMEN!

12. Resultaten - voerkosten

13. Oudere dieren, minder voerkosten?

14. Effect bodembenutting (Drenthe)
Utrecht: 60,3%
bodembenutting N ‘07

15. Conclusies (1)
•Bedrijven intensiever geworden (+ 20.000 kg)
maar N efficiëntie gelijk gebleven, betere N
benutting/kg melk
•Meer krachtvoer (door melkprijs) en minder
kunstmest gebruikt
•Project deelnemers: 2 kg N/kg melk minder t.o.v.
Tamminga koe (norm) = 8%
•P efficiëntie toegenomen (71 76%)

16. Conclusies (2)
• Bodemvruchtbaarheid/leven verbeterd:
adviezen verstrekt over bekalking en
ontwatering
• Hogere levensproductie (tov gemiddeld)
• Grote spreidingen (levensproductie en N
benutting) bieden veel kansen

17. vervolg adviezen
• Doorgaan met integrale aanpak
• Technische adviezen per bedrijf (kringloop,
biodiversiteit plannen) en combineren in
bedrijfsmap
• BEX gebruiken voor voeradviezen
(toenemen N en P efficiëntie)
• Kuilmetingen opnemen in project (ivm BEX)
• Verbreden buiten studiegroepen
• Meer vanuit lokale organisaties opzetten

18. MINAS
BEX
Basis kringloopcertificaat

19. Deelnemer Gem.
ECONOMIE 4,3 3,2
DIERGEZONDHEID 2,5 2,9
RANTSOEN 3,7 3,1
MEST 4,1 2,3
BODEM 3,5 2,5
MILIEU & KLIMAAT 4,2 2,2
KOERS OP KRINGLOOP

20. DEELNEMER GEMIDDELD
ha Totaal 72,2 37,8
Aantal Koeien 114 71
Jongvee/10Koeien 5,35 6,12
Kg Afgeleverde Melk 883306 576329
% grasland 75 80
kg melk geleverd/ha 12267 15997
kg melk FPCM geleverd/koe 8226 8566
vet % 4,40 4,39
eiwit % 3,53 3,50
ECONOMIE
melkprijs 41,02 35,96
omzet&aanwas 1,16 2,66
overige opbrengsten 3,88 5,06
kostprijs/kg melk 29,40 23,18
-voerkosten 7,29 7,02
-bemestingskosten 1,11 0,88
-dierenartskosten 1,29 1,19
OVERIG 19,71 14,09
saldo/kg melk 31,00 31,18
KOERS OP KRINGLOOP

21. DIERGEZONDHEID DEELNEMER GEMIDDELD MEST DEELNEMER GEMIDDELD
gem. Leeftijd veestapel 4,10 4,51 C/N 6,9 7,4
lft (dgn) 1764 1796 % Norg 48 51
gem. levensproductie bij afvoer 30917 34092 kg N excretie/koe forfetair 146,8 149,7
Celgetal 180 208 kg N excretie/koe BEX 134,9 134,9
kg P2O5 excretie/koe forfetair 51,6 53,5
RANTSOEN kg P2O5 excretie/koe BEX 49,0 49,0
N Krachtvoer 132 164
KrachtvoerPmovP2O5 49 59 BODEM
N benutting dier 23 24 kVEM benutting totaal (incl.
P2O5 benutting dier 33 30 voedergewassen)/ha 7391 9088
VEM BEX 954 963 kg N kunstmest/ha 153 131
RE BEX 165 160 kg P2O5 kunstmest/ha 7 8
VEM/RE BEX 5,78 6,04 N benutting bodem 59 60
krachtvoer/100 kg melk 31,3 25,3 P2O5 benutting bodem 86 108
aantal weidedagen melkvee 200 155
ureum jaar gem. 27,9 24,9 MILIEU & KLIMAAT
ureum zomermaanden (mei- N overschot bedrijf 192 198
ureum
sept) wintermaanden (nov- 29,4 25,1 P2O5 overschot bedrijf 13 26
apr) 26,8 24,7 N benutting bedrijf % 33 38
P2O5 benutting bedrijf % 77 68
CO2 uitstoot/kg melk 0,70 0,67
KOERS OP KRINGLOOP

22. Duurzaam Boer Blijven Programma’s
Duurzaam boer blijven in Drenthe
2009-2013, bouwt voort op 8 jaar Bedreven Bedrijven Drenthe, nieuw gefinancierd door provincie
Drenthe
Meer uit Minder: Duurzaam boer blijven in Utrechtse Waarden
2008-2010, nieuw programma gefinancierd door provincie Utrecht
Duurzaam boer blijven in het Groene Hart
2009, nieuw programma gefinancierd door gemeentes Reeuwijk en Bodegraven
Duurzaam Boer Blijven in Achterhoek
2009-2011, voorstel - financiering Nationaal Landschap de Achterhoek
Duurzaam Boer blijven in Groningen
Duurzaam Boer blijven in Noord Holland (met CONO)
Waddenboeren