Tα αποτελέσματα της έρευνας πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής συμπεριφοράς CIVITAS Leadership Survey #1, που διεξήγαγε η CIVITAS και η οποία πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά στο διάστημα από 20 μέχρι 30 Μαρτίου 2012 και συμμετείχαν 776 ερωτώμενοι.

1. CIVITAS Leadership Survey
Μάρτιος 2012
Η ταυτότητα της έρευνας
Η παρατεταμένη ύφεση και η εφαρμογή των σκληρών –πλην αναγκαίων– μεταρρυθμίσεων
προσαρμογής της Ελλάδας στα δεδομένα που δημιούργησε η κρίση συνιστούν ένα νέο τοπίο,
στο οποίο όλοι –πολίτες και επιχειρήσεις– θα πρέπει να λειτουργήσουν. Μεγάλες
αναδιαρθρώσεις και αλλαγές συμβαίνουν στην ελληνική κοινωνία, που θα διαρκέσουν χρόνια.
Οι αλλαγές αυτές χρειάζεται να μελετηθούν εις βάθος, καθώς δημιουργούν νέα κριτήρια, νέα
πρότυπα, νέες συνήθειες.
Στο πλαίσιο αυτό, η CIVITAS ξεκίνησε μια σειρά μελετών πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής
συμπεριφοράς με πρώτη την έρευνα που ακολουθεί.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά στο διάστημα από 20 μέχρι 30 Μαρτίου 2012 και
συμμετείχαν 776 ερωτώμενοι.

2. 2
Γενικές παρατηρήσεις
Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται τα ευρήματα που προέκυψαν από τα
ερωτηματολόγια όπως τα συμπλήρωσαν οι συμμετέχοντες στην έρευνα.
Όλους όσοι έλαβαν μέρος στην έρευνα τους συνδέει το υψηλό έως πολύ υψηλό επίπεδο
εκπαίδευσης, ο τομέας που εργάζονται (ιδιωτικός) και η κοινωνικοοικονομική ομάδα που κατά
τεκμήριο ανήκουν. Δηλαδή, την μέση-ανώτερη και ανώτερη, καθώς και τη ανερχόμενη νέα μεσαία
τάξη, όπως διαμορφώθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 90.
Αξιόλογες, σε μέγεθος, ομάδες του οικονομικά ενεργού πληθυσμού και σε προέκταση του
εκλογικού σώματος, προβληματίζονται έντονα γύρω από το οδυνηρό αδιέξοδο που ταλαιπωρεί
τη χώρα. Ο κατακερματισμός του εκλογικού σώματος και η οργή που επικρατεί στην κοινή γνώμη
ενισχύουν την εντύπωση ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την κατάρρευση ενός συστήματος.
Ενόψει των εκλογών της 6ης Μαΐου 2012 να προσθέσουμε ότι το μέγεθος της ομάδας (που
εκπροσωπούν οι συμμετέχοντες στην έρευνα) υπερβαίνει το 20% στο σύνολο του εκλογικού
σώματος και το 85% είναι ηλικίας 25 έως 54 χρόνων. Σε αυτήν την ομάδα, ποσοστό 96%
ενδιαφέρεται πολύ/αρκετά για όλα τα θέματα που συμβαίνουν, 80% δηλώνει ότι θα ψηφίσει στις
εκλογές και 78% υποστηρίζουν ότι η κρίση αγκαλιάζει συνολικά “κράτος και κοινωνία’.
CIVITAS Leadership Survey
Μάρτιος 2012

6. 6
Πέρα από τη συντριπτική καταδίκη το πολιτικού συστήματος και τους κρατικού μηχανισμού,
ποσοστό 75% ασκεί αυτοκριτική και ενοχοποιεί τον τρόπο ζωής που είχαμε. Όσο κι αν
εκνευρίζει η φράση “μαζί τα φάγαμε” εντούτοις πολλοί νιώθουν ότι είναι αληθινή.
Σχεδόν με το ίδιο ποσοστό θεωρείται συνυπεύθυνη για την κρίση και η έλλειψη
ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.
Αντίθετα η “αντιμνημονιακή” διάθεση περιορίζεται σε πολύ πιο χαμηλά ποσοστά και μόνο
ένας στους τρεις αποδίδει ευθύνες στον εξωτερικό παράγοντα.
Το γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία αξιολογεί την κρίση ως εσωτερική υπόθεση, ενώ
παράλληλα δεν θεωρεί σε μεγάλο ποσοστό αναγκαία ή εφικτή μια ραγδαία αλλαγή του
«παλαιού» πολιτικού προσωπικού τα επόμενα λίγα χρόνια, αποτελεί μια νέα ποιοτική και
κρίσιμη διάσταση στην εκλογική συμπεριφορά της συγκεκριμένης ομάδας
Οι αιτίες για την έκταση και τη διάρκεια που έχει η κρίση στην Ελλάδα

9. 9
Πόσο σίγουρος νοιώθω ότι μπορώ να αντιμετωπίσω τις δυσκολίες
που θα έχουμε τα επόμενα χρόνια
Σύνολο
ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Διευθ. Συμβ./
Γεν. Διευθ./
Διευθυντής
Προϊστάμενος Υπάλληλος
% % % %
• Πολύ σίγουρος 9,4 15,9 7,9 3,8
• Αρκετά σίγουρος 43,7 52,3 50,0 40,2
• Λίγο σίγουρος 33,7 25,1 32,9 42,1
• Καθόλου σίγουρος 13,2 6,7 9,2 13,9
Ποσοστό 53% στο σύνολο νοιώθει αρκετά ή πολύ σίγουρο ότι είναι σε θέση να ανταπεξέλθει στις
δυσκολίες που θα προκύψουν στα επόμενα χρόνια, ενώ 47% αισθάνεται λίγο ή καθόλου σίγουρο.
Οι δύο βασικές υποομάδες του δείγματος αποκλίνουν σημαντικά στις εκτιμήσεις τους. Διευθύνοντες
Σύμβουλοι και Γενικοί Διευθυντές νοιώθουν σε ποσοστό 68% πολύ/ αρκετά σίγουροι ενώ οι Υπάλληλοι
σε ποσοστό 56% λίγο/ καθόλου σίγουροι. Ήδη, το γεγονός ότι στο σύνολο μόνο ένας στους δέκα
δηλώνει «πολύ σίγουρος» υποδηλώνει την ένταση της ανασφάλειας.

11. 11
Βαθμός επηρεασμού καταναλωτικών-αγοραστικών συνηθειών και τρόπου ζωής
από τις εξελίξεις στην οικονομία
Σύνολο
ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Διευθ. Συμβ./
Γεν. Διευθ./
Διευθυντής
Προϊστάμενος Υπάλληλος
% % % %
• Πάρα πολύ 23,2 20,4 25,0 19,2
• Πολύ 30,3 33,3 30,3 31,8
• Αρκετά 35,0 35,8 35,5 38,8
• Λίγο/ Ελάχιστα 11,5 10,4 9,2 10,3
Ανεξάρτητα από τη θέση που κατέχουν επαγγελματικά, περισσότεροι από ένας στους δύο αναφέρουν
ότι έχει επηρεαστεί πολύ/ πάρα πολύ ο τρόπος ζωής τους, ενώ μόλις 12% δηλώνουν λίγο/ ελάχιστα και
35% αρκετά

15. 15
Ποια μορφή οικονομίας εξασφαλίζει ανάπτυξη και καλύτερο βιοτικό επίπεδο
Σύνολο
ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Διευθ. Συμβ./ Γεν.
Διευθ./ Διευθυντής
Προϊστάμενος Υπάλληλος
% % % %
• Ένα μεικτό σύστημα 55,6 39,2 65,8 64,5
• Ελεύθερη οικονομία & ιδιωτική
πρωτοβουλία
37,9 57,9 30,3 28,0
• Το κράτος να ελέγχει την οικονομία 2,2 1,3 2,6 2,3
•Δ.Ξ. / Δ.Α. 4,3 1,7 1,3 5,1
“Ελεύθερη οικονομία” και “ιδιωτική πρωτοβουλία”, παραμένουν έννοιες αμφιλεγόμενες. Αντίθετα το
“μεικτό σύστημα” όπου εξυπακούεται και η παρουσία/ παρέμβαση του κράτους βρίσκει απήχηση και
έχει δημιουργήσει ισχυρές βάσεις. Έτσι, η ομάδα εμφανίζεται διχασμένη, αφού μόνο οι Διευθύνοντες
Σύμβουλοι/ Γενικοί Διευθυντές αποδέχονται σε μεγάλο ποσοστό την “ελεύθερη οικονομία”.
Το αποτέλεσμα αποκαλύπτει ότι στα θεμέλια της ελληνικής οικονομίας καιροφυλακτεί μια
βραδυφλεγής βόμβα, ιδιαίτερα αν αναλογισθούμε ότι εδώ και δυόμισι χρόνια, βομβαρδιζόμαστε με
παροτρύνσεις υπέρ της ελεύθερης οικονομίας και εναντίον του «κράτους».

17. 17
Σύνολο
ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Διευθ. Συμβ./
Γεν. Διευθ./
Διευθυντής
Προϊστάμενος Υπάλληλος
% % % %
Είναι ανάγκη να γίνει μια ανατροπή.
Ριζοσπαστικές αλλαγές εκ βάθρων
54,5 57,9 55,3 50,5
Χρειάζεται σημαντικές και
θεμελιώδεις αλλαγές
43,3 39,6 43,4 48,6
Να γίνουν μερικές βελτιώσεις 1,3 1,3 1,3 0,5
Για πρώτη φορά τα τελευταία τριάντα χρόνια βλέπουμε πλειοψηφία του 55% να λέει ότι «είναι ανάγκη
να γίνει ανατροπή». Προκαλεί εντύπωση ότι οι θεωρούμενοι ως κατεξοχήν «υποστηρικτές» του
συστήματος, δηλαδή Διευθύνοντες Σύμβουλοι και Γενικοί Διευθυντές απαιτούν το ίδιο σε μεγαλύτερο
ποσοστό από το μέσο όρο στο σύνολο, ενώ οι Υπάλληλοι εμφανίζονται πιο μετριοπαθείς, αφού με 49%
περιορίζονται να ζητούν «θεμελιώδεις αλλαγές», έναντι 43% στο σύνολο.
Η γνώμη για το πολιτικό και κοινωνικό σύστημα

18. Οι συμμετέχοντες ως ομάδα διαθέτουν μια υπερβολικά μεγάλη εκλογική κινητικότητα αφού 7 στους 10
έχουν ψηφίσει και διαφορετικά κόμματα τόσο εντός του ίδιου, όσο και σε διαφορετικούς πολιτικούς
χώρους. Λόγω ακριβώς της πολυκομματικής τους ταυτότητας, αποκτούν καθοριστικό ρόλο για τα δύο
μεγάλα κόμματα καθώς είναι ικανοί για οποιαδήποτε μετακίνηση.

21. 10,5%
12,1%
23,2%
27,8%
36,3%
38,5%
60,4%
67,4%
0% 20% 40% 60% 80%
Να ακυρώσει το μνημόνιο, να διαγράψει το χρέος και να στηριχτούμε στις
δικές μας δυνάμεις
Δεν περιμένω καμιά βελτίωση, φοβάμαι για το χειρότερο
Να εξασφαλίσει ότι θα παραμείνουμε στην Ευρωζώνη και θα έχουμε για
νόμισμα το Ευρώ
Να αλλάξει στα επόμενα 2-3 χρόνια όλο το παλαιό πολιτικό προσωπικό και να
βρεθούν νέα πρόσωπα ικανά και αποτελεσματικά
Να ξεκαθαρίσουμε τι κράτος θέλουμε, να είναι σεβαστοί οι θεσμοί, να μην
πάνε χαμένες οι θυσίες, να μπορούμε να σταθούμε ισότιμα στην Ευρώπη
Να διεκδικήσουμε καλύτερο βιοτικό επίπεδο, καλύτερες υπηρεσίες σε Υγεία,
Παιδεία, ποιότητα ζωής
Να γίνουμε πιο παραγωγικοί και ανταγωνιστικοί, να κυριαρχεί η οργάνωση, η
καινοτομία και οι νέες ιδέες προς όφελος του συνόλου
Να φτιάξουμε μια κοινωνία όπου θα εφαρμόζεται ο νόμος, θα υπάρξει
αξιοκρατία, ισοπολιτεία, δικαιοσύνη, ίσες ευκαιρίες για όλους.
Μέχρι που να φτάσει η πολιτική της κυβέρνησης που θα προέλθει από τις εκλογές

23. Είμαι περήφανος που
γεννήθηκα και ζω σε αυτή τη
χώρα
Σύνολο
ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Διευθ. Συμβ./
Γεν. Διευθ./
Διευθυντής
Προϊστάμενος Υπάλληλος
% % % %
•Συμφωνώ απολύτως 33,4 37,1 36,8 28,3
•Μάλλον συμφωνώ 29,5 30,4 26,3 31,1
•Μάλλον δεν συμφωνώ 19,7 20,7 19,7 23,6
•Δεν συμφωνώ καθόλου 10,1 7,6 3,9 9,4
•Δ.Ξ./Δ.Α. 7,2 4,2 13,2 7,5
Στάση απέναντι στην Ελλάδα & την Ε.Ε.

24. 24
Είμαι περήφανος που είμαι
πολίτης της Ευρωπαϊκής
Ένωσης
Σύνολο
ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
Διευθ. Συμβ./
Γεν. Διευθ./
Διευθυντής
Προϊστάμενος Υπάλληλος
% % % %
•Συμφωνώ απολύτως 39,3 48,3 42,7 36,0
•Μάλλον συμφωνώ 34,1 28,0 36,0 40,8
•Μάλλον δεν συμφωνώ 12,9 9,7 12,0 12,8
•Δεν συμφωνώ καθόλου 7,7 5,9 5,3 5,7
•Δ.Ξ./Δ.Α. 6,0 8,1 4,0 4,7
Το αποτέλεσμα αποτελεί έκπληξη. Συγκρίνοντας με τον προηγούμενο πίνακα διαπιστώνουμε την
ανάδειξη ενός ισχυρού ρεύματος που λειτουργεί υπέρ της Ε.Ε., ενώ υποβαθμίζεται η υπερηφάνεια για
τη χώρα μας.
Στάση απέναντι στην Ελλάδα & την Ε.Ε.