Teksten over Paus en Kerk

teksten over Paus en Kerk, mei 2013 pagina 1
Teksten over Paus en Kerk
Paus Franciscus I
Paus Benedictus XVI
Catechismus van de Katholieke Kerk
de heilige Jozefmaria Escrivá
Omnes cum Petro ad Iesum per Mariam
Allen met Petrus naar Jezus door Maria
Onze Lieve Vrouwekerk
Keizersgracht 220
1016 DZ Amsterdam
http://www.amsterdam.onze-lieve-vrouw.nl/
mei 2013

homilie van Benedictus XVI op het feest van de heilige Petrus en Paulus,
29 juni 2012,
Het spanningsveld tussen menselijke zwakte en
goddelijke genade
Heren Kardinalen,
Vereerde Broeders in het bisschopsambt en het priesterschap
Dierbare zusters en broeders,
1. Wij zijn samen rond het altaar om de
heiligen Petrus en Paulus, de belangrijkste
patronen van de Kerk van Rome, plechtig
te vieren. Aanwezig zijn de
aartsbisschoppen die in het afgelopen jaar
benoemd werden en die zopas het pallium
ontvingen en die ik bijzonder en hartelijk
groet. Eveneens aanwezig is een hoge
delegatie van het Oecumenisch
Patriarchaat van Constantinopel, gezonden
door Zijne Heiligheid Bartolomeüs I, die ik
met broederlijke en hartelijke
erkentelijkheid verwelkom. In oecumenische geest verheugt het mij het koor van
Westminster Abbey te begroeten en te danken, dat samen met het koor van de
Sixtijnse Kapel de liturgie opluistert. Ik begroet eveneens de Heren ambassadeurs
en de burgerlijke autoriteiten: dank aan u allen voor uw aanwezigheid en gebed.
2. Zoals iedereen weet, staan voor de Sint-Pietersbasiliek twee indrukwekkende
beelden van de apostelen Petrus en Paulus, gemakkelijk herkenbaar aan hun
attributen: de sleutels in de hand van Petrus en het zwaard in die van Paulus. Ook
de hoofdingang van de basiliek Sint-Paulus-buiten-de-muren geeft taferelen weer
uit het leven en het martelaarschap van deze twee zuilen van de Kerk. De
christelijke traditie heeft de heilige Petrus en de heilige Paulus steeds
onafscheidelijk gezien: samen vertegenwoordigen zij inderdaad heel het Evangelie
van Christus. Hun band als broeders in het geloof heeft daarenboven een
bijzondere betekenis gekregen in Rome. De christengemeenschap van deze Stad
beschouwt hen namelijk als een soort tegen-altaar ten overstaan van de
mythologische Romulus en Remus, de broeders aan wie de stichting van Rome
werd toegeschreven. Men had ook aan een ander tegengesteld parallellisme kunnen
denken, ook binnen het thema van de broederschap: terwijl de eerste broederschap
in de Bijbel ons het resultaat van de zonde toont waardoor Kaïn Abel doodt, hebben
Petrus en Paulus - die menselijk gesproken zeer sterk van elkaar verschilden en in
wiens verstandhouding conflicten niet ontbraken - een nieuwe manier van
broederschap gerealiseerd, namelijk volgens het Evangelie, een authentieke manier
die mogelijk werd door de genade van het Evangelie van Christus die in hen
werkzaam was. Alleen navolging van Christus leidt naar deze nieuwe broederschap:

dit is de eerste fundamentele boodschap die het hoogfeest van vandaag ieder van
ons biedt en waarvan het belang ook weerspiegeld wordt in de zoektocht naar de
volle gemeenschap waarnaar het Oecumenisch Patriarchaat en de Bisschop van
Rome streven, evenals alle Christenen.
3. In de passage uit het Evangelie van de heilige Matteüs die we zojuist hoorden,
belijdt Petrus zijn geloof in Jezus en erkent Hem als Messias en Zoon van God; hij
doet dit tevens in naam van de andere apostelen. In Zijn antwoord openbaart de
Heer hem de zending die Hij hem wil toevertrouwen: ‘steen’, ‘rots’ te zijn, de
zichtbare fundering waarop heel het geestelijke bouwwerk van de Kerk is
opgericht.1
Doch op welke manier is Petrus de rots? Hoe moet hij van dit voorrecht
gebruik maken, dat hij natuurlijk niet voor zichzelf ontvangen heeft? Het verhaal
van de evangelist Mattheüs zegt ons vooral dat de erkenning van Jezus’ identiteit
die Simon in naam van de Twaalf heeft uitgesproken, niet “van vlees en bloed”
komt, dat wil zeggen van menselijke capaciteiten, maar van een bijzondere
openbaring van God de Vader. Onmiddellijk daarna echter, wanneer Jezus Zijn
lijden, dood en verrijzenis aankondigt, reageert Simon Petrus echt vanuit “vlees en
bloed”: hij “begon Hem ernstig daarover te onderhouden: ... Zo iets mag U nooit
overkomen!” (Mt. 16, 22). En Jezus zegt op Zijn beurt: “Ga weg, satan, terug! Gij
zijt Mij een aanstoot” (Mt. 16, 23). De leerling die door Gods gave, een stevige rots
kan worden, toont ook zijn ware aard in zijn menselijke zwakheid: een steen op de
weg, een steen waaraan men zich kan stoten – in het Grieks, “skandalon”. Hier
blijkt duidelijk de spanning tussen de gave van de Heer en de menselijke
capaciteiten; en in deze scène tussen Jezus en Simon Petrus zien wij enigszins het
drama geanticipeerd van de geschiedenis van het
pausdom, die gekenmerkt wordt door het
samengaan van deze twee elementen: enerzijds
is het pausdom dank zij het licht en de kracht van
boven, het fundament van de pelgrimerende Kerk
in de tijd; anderzijds komt in de loop der eeuwen
ook de zwakheid van de mens naar boven, die
alleen door openheid voor Gods werking kan
omgevormd worden.
4. Uit het Evangelie van vandaag komt de
duidelijke belofte van Jezus’ kracht naar voor: “de
poorten van de hel”, dat wil zeggen de krachten
van het kwaad, zullen niet overheersen, “non
praevalebunt”. Het roepingverhaal van de profeet
Jeremia komt voor de geest, aan wie de Heer een
zending toevertrouwt: “Ik maak heden van u een
versterkte stad, een ijzeren zuil, een koperen
muur tegenover het hele land; de koningen en
edelen van Juda, de priesters en de burgers. Zij
zullen u bestrijden, maar u niets kunnen doen.
Want Ik ben bij u om u te redden” (Jer. 1, 18-
19). In feite is Jezus’ belofte aan Petrus nog
groter dan die aan de vroegere profeten: dezen
werden namelijk uitsluitend bedreigd door
1
vgl. Mt. 16, 16-19

menselijke vijanden, terwijl Petrus zal moeten beschermd worden tegen de
“poorten van de hel”, de vernietigende macht van het kwaad. Jeremia krijgt een
belofte die hem als persoon aangaat en in zijn profetisch ambt . Petrus wordt
gerustgesteld aangaande de toekomst van de Kerk, de nieuwe gemeenschap door
Jezus Christus gesticht, die zich uitstrekt over alle tijden, verder dan het persoonlijk
leven van Petrus zelf.
5. Laat ons nu overgaan tot het symbool van de sleutels, waarover het Evangelie
spreekt dat we pas beluisterden. Het verwijst naar het orakel van de profeet Jesaja
over de ambtenaar Eljakim van wie gezegd wordt: “De sleutel van Davids huis leg
Ik hem op de schouders, wat hij opent, kan niemand sluiten; wat hij sluit, kan
niemand openen” (Jes. 22, 22). De sleutel vertegenwoordigt het gezag over het
huis van David. En in het Evangelie richt Jezus zich tot de schriftgeleerden en
farizeeën met het verwijt dat zij het Rijk der Hemelen voor de mensen gesloten
houden 2
. Dit helpt ons eveneens de belofte aan Petrus te begrijpen: aan hem, als
trouwe bedienaar van de boodschap van Christus, komt het toe de deur te openen
van het Rijk der Hemelen en te oordelen of men dient te verwelkomen of te
verwerpen 3
. De twee beelden – dat van de sleutels en dat van binden en
ontbinden, drukken dus gelijkaardige betekenissen uit en versterken elkaar. De
uitdrukking “binden en ontbinden” behoort tot het rabbijnse taalgebruik en verwijst
enerzijds naar leerstellige beslissingen en anderzijds naar disciplinaire macht, dat
wil zeggen naar de mogelijkheid om excommunicatie uit te spreken of op te heffen.
Het parallellisme “op aarde ... in de hemel” staat er borg voor dat de beslissingen
van Petrus binnen zijn kerkelijke functie, ook waarde hebben bij God.
6. In hoofdstuk 18 van het Evangelie van Mattheüs, gewijd aan het leven van de
Kerkgemeenschap, vinden wij een andere uitspraak van Jezus tot Zijn leerlingen:
“Voorwaar, Ik zeg u: wat gij zult binden op aarde zal ook in de hemel gebonden
zijn, en wat gij zult ontbinden op aarde zal ook in de hemel ontbonden zijn” (Mt.
18, 18). En de heilige Johannes geeft in het verhaal over de verschijning van de
verrezen Christus aan de apostelen op Paasavond, dit woord van de Heer:
“Ontvangt de heilige Geest. Aan wie ge de zonden vergeeft, zijn ze vergeven, en
aan wie ge ze niet vergeeft, zijn ze niet vergeven” (Joh. 20, 22-23). In het licht van
deze parallellen blijkt duidelijk dat het gezag om te binden en te ontbinden ligt in
de macht om zonden te vergeven. En deze genade die aan de krachten van chaos
en kwaad de energie ontneemt, staat midden in het mysterie en het ambt van de
Kerk. De Kerk is niet een gemeenschap van volmaakte personen, maar van
zondaars die moeten erkennen dat zij Gods liefde nodig hebben en dat zij zuivering
nodig hebben door het kruis van Jezus Christus. Jezus’ woorden over het gezag van
Petrus en de apostelen laten juist doorschijnen dat Gods macht de liefde is, de
liefde die haar licht vanaf Calvarië verspreidt. Zo kunnen wij ook begrijpen waarom
in het evangelieverhaal, op de geloofsbelijdenis van Petrus onmiddellijk de eerste
aankondiging van het lijden volgt: door Zijn dood heeft Jezus namelijk de machten
van de hel overwonnen, door Zijn bloed heeft Hij een immense stroom van
barmhartigheid over de wereld uitgegoten, die met haar zuiverend water heel de
mensheid bevloeit.
7. Dierbare broeders, zoals ik bij de aanvang in herinnering bracht, stelt de
iconografische traditie de heilige Paulus voor met een zwaard en wij weten dat dit
2
Vgl. Mt. 23, 13
3
Vgl. Hand. 3, 7

het werktuig verbeeldt waarmee hij gedood werd. Maar wanneer wij de geschriften
van de Apostel van de heidenen lezen, ontdekken wij dat het beeld van het zwaard
verwijst naar heel zijn werk als evangelieverkondiger. Wanneer hij bijvoorbeeld de
dood voelt naderen, schrijft hij aan Timoteüs: “ik heb de goede strijd gestreden” (2
Tim. 4, 7). Inderdaad niet de strijd van een groot kapitein, maar als verkondiger
van het Woord Gods, trouw aan Christus en Zijn Kerk, waaraan hij zich helemaal
gegeven heeft. En juist daarom heeft de Heer hem de kroon der glorie gegeven en
hem, met Petrus, tot zuil gemaakt van het geestelijke bouwwerk van de Kerk.
8. Dierbare aartsbisschoppen, het pallium dat ik u gegeven heb, zal u er steeds aan
herinneren dat u aangesteld werd in en voor het grote mysterie van de
gemeenschap die de Kerk is, het geestelijke bouwwerk op Christus, de hoeksteen,
opgericht en in zijn aardse en historische dimensie, op de rots van Petrus. Bezield
door deze ingesteldheid, voelen wij ons allen samen medewerkers van de waarheid,
die – zoals wij weten – één en ‘symfonisch’ is en die van ieder van ons en van onze
gemeenschappen een voortdurend engagement vraagt van bekering tot de ene
Heer in de genade van de ene Geest. Moge de Heilige Moeder Gods ons leiden en
altijd vergezellen op de weg van het geloof en de naastenliefde. Koningin van de
Apostelen, bid voor ons!

PREEK VAN PAUS FRANCISCUS OP 19 MAART 2013
Homilie bij aanvang petrinische dienst: Ware macht is dienstbaar zijn
Dierbare broeders en zusters!
1) Ik dank de Heer, dat ik deze heilige Mis bij
het feestelijke begin van mijn Petrusdienst op
het Hoogfeest van de heilige Jozef, de
bruidegom van de Maagd Maria en de patroon
van de Wereldkerk mag vieren. Het is een zeer
betekenisvolle samenkomst en het is ook de
naamdag van mijn vereerde voorganger - die
we nabij zijn in gebed vol liefde en dankbaar-
heid. Hartelijk begroet ik mijn medebroeders,
de kardinalen en bisschoppen, de priesters,
diakens, religieuzen en alle gelovige leken. Ik
dank de vertegenwoordigers van de andere
kerken en kerkelijke gemeenschappen, en ook
de vertegenwoordigers van de Joodse
gemeente en andere religieuze
gemeenschappen voor hun aanwezigheid. Mijn
hartelijke groet richt ik ook aan de
Staatshoofden en Regeringsleiders, aan de
officiële delegaties van vele landen der wereld en aan het corps-diplomatique.
Custos - behoeder
2) We hebben in het Evangelie gehoord, dat Jozef “deed wat de Engel des Heren
hem had bevolen en zijn vrouw tot zich nam” (Mt. 1, 24). In deze woorden is al de
opdracht gegeven, die God aan Jozef toevertrouwt, namelijk custos - behoeder - te
zijn. Behoeder van wie? Van Maria en Jezus; maar het is een zorgzaamheid die zich
dan ook naar de gehele Kerk uitbreidt. De zalige Johannes Paulus II heeft
benadrukt, dat “de heilige Jozef, zoals hij liefdevol zorg droeg voor Maria en zich
vol ijver en vreugde wijdde aan de opvoeding van Jezus Christus, hij ook zorg
droeg voor het mystieke lichaam, de Kerk, waarvoor de heilige Maagd Maria het
voorbeeld en voorafbeelding is en die Jozef ook beschermt en behoedt”. 1
3) Hoe voert Jozef die taak van behoeder uit? Met aandacht, deemoedig, niet
opvallend, maar steeds tegenwoordig en in absolute toewijding, ook dan wanneer
hij niet alles begrijpt. Vanaf het naar huis halen van Maria tot aan de episode van
de twaalfjarige Jezus in de tempel van Jeruzalem begeleidt hij zorgzaam en
liefdevol ieder moment. Hij staat Maria, zijn bruid, in de goede maar ook in de
moeilijke momenten van het leven ter zijde, op weg naar Bethlehem bij de
volkstelling en in de bange en vreugdevolle uren van de geboorte; bij het
dramatische moment van de vlucht naar Egypte en bij het bezorgd zoeken naar de
Zoon die in de tempel is achtergebleven; en dan ook in het leven van alle dag in
het huis te Nazareth, in de werkplaats waar hij Jezus het handwerk leerde.
4) Hoe beleeft Jozef zijn roeping als behoeder van Maria, Jezus en de Kerk? In
voortdurende opmerkzaamheid tegenover God, open voor Diens teken, beschikbaar

voor Zijn plan, waaraan hij zijn eigen plannen ondergeschikt maakt. Het is dat, wat
God verlangt van David, zoals we in de eerste lezingen hebben gehoord: God wil
niet een door de mens gebouwd huis, maar Hij verlangt van de mens trouw aan zijn
Woord, trouw aan zijn plan. En dan is het God zelf die het huis bouwt, maar uit
levende, van zijn Geest doordrenkte stenen. En Jozef is behoeder, omdat hij kan
luisteren naar God en zich door Diens wil laat leiden. En juist daardoor heeft hij nog
meer empathie voor de aan hem toevertrouwde mensen en weet realistisch de
gebeurtenissen te duiden, is zeer attent naar zijn omgeving en weet de
verstandigste beslissingen te nemen. Aan hem kunnen we zien, lieve vrienden, hoe
men aan de roep van God antwoordt: beschikbaar en onmiddellijk; maar we zien
ook wat het centrum van de christelijke roeping is: Christus! Behoeden we Christus
in ons leven, om de naaste te behoeden, om de schepping te bewaren.
5) De roeping tot behoeden geldt echter niet alleen ons Christenen; ze heeft een
dimensie, die daar aan voorafgaat en die eenvoudig menselijk is, die allen aangaat.
Ze bestaat daaruit, om de gehele schepping, de schoonheid van de schepping te
bewaren zoals ons in het boek Genesis wordt voorgehouden en zoals ons de heilige
Franciscus dat heeft laten zien: ze bestaat er uit om achting te hebben voor ieder
schepsel van God en voor de omgeving waarin we leven. De mensen te behoeden,
voor allen zorg te hebben, voor ieder mens, met liefde, zeer bijzonder voor
kinderen, oude mensen, voor diegenen die zwak zijn en vaak in ons hart naar de
rand worden gedrongen. Ze bestaat eruit om binnen het gezin op elkaar te letten:
de echtelieden moeten voor elkaar zorgen en als ouders moeten zij zorg hebben
voor hun kinderen. En mettertijd worden dan de kinderen ook de behoeders van
hun ouders. De zorg bestaat er uit om te leven in oprechte vriendschappen; dat is
elkaar wederzijds behoeden in vertrouwdheid, wederzijds respect en goedheid. In
feite is alles aan de zorg van de mens toevertrouwd en is het verantwoordelijkheid
die allen aangaat. Weest hoeders van de gaven van God!
6) En als de mens deze verantwoordelijkheid niet
waarmaakt, als we niet zorgen voor de schepping
en de medemens, dan wint de vernietiging
terrein en verdort het hart. In iedere periode
komen helaas dergelijke “Herodussen” voor die
plannen van de dood smeden en het zicht van de
mens vertroebelen en vervormen.
7) Alle dragers van verantwoordelijkheid op
economisch, politiek en sociaal gebied, alle
mannen en vrouwen van goede wil, wil ik van harte vragen: laten wij hoeder zijn
van de schepping en van het in de natuur gelegde plan van God, behoeder van de
ander, van de omgeving. Laten we niet toe dat tekenen van vernietiging en dood de
weg van onze wereld begeleiden! Maar om te kunnen behoeden, moeten we ook
onszelf niet verwaarlozen. Laat ons in gedachten houden dat haat, afgunst en
hoogmoed het leven verontreinigen! Hoeden betekent dus te waken over onze
gevoelens, over ons hart, want daaruit komen onze goede of slechte voornemens:
zowel die welke opbouwen, alsook die vernietigen. We mogen geen angst hebben
voor het goede, ja, ook niet voor de tederheid!

Het begin van het dienstambt van de nieuwe bisschop van Rome
8) Vandaag vieren we tegelijk met het feest van de heilige Jozef het begin van het
dienstambt van de nieuwe bisschop van Rome, de opvolger van Petrus, - een ambt,
dat ook macht heeft. Zeker, Jezus Christus heeft Petrus macht verleend, maar om
wat voor macht gaat het dan? Op de drievoudige vraag van Jezus aan Petrus over
de liefde volgt de drievoudige oproep: weidt mijn lammeren, hoedt mijn schapen.
Vergeten we niet, dat de ware macht de dienst is, en dat ook de Paus, om zijn
macht te kunnen uitoefenen, zich steeds meer moet overgeven aan die
dienstbaarheid die haar hoogtepunt heeft in het kruis; dat hij een voorbeeld moet
nemen aan de deemoedige en concrete door het geloof vervulde dienst van Jozef
en hoe hij zijn armen moet spreiden om het hele volk van God te hoeden en met
liefde en tederheid de gehele mensheid aan te nemen, in het bijzonder de
allerarmsten, de zwaksten, de geringsten, diegenen die Matteus in het laatste
oordeel over de liefde beschrijft: de hongerenden, de dorstigen, de vreemdelingen,
de naakten, de zieken, de gevangenen (zie Mt. 25, 31-46). Alleen hij die in liefde
dient, weet te behoeden.
9) In de tweede lezing spreekt de heilige Paulus over Abraham, die “tegen alle hoop
in ... vol hoop geloofd heeft” (Rom. 4, 18). Tegen alle hoop in, vol van hoop! Zelfs
vandaag de dag, met de aanwezigheid van vele grauwe luchten, moeten we het
licht van de hoop zien en onszelf hoop geven. De schepping bewaren, iedere man
en iedere vrouw te behoeden met een blik vol tederheid en liefde, dat betekent, de
horizon van de hoop openen, betekent, alle wolken open te scheuren voor éen
lichtstraal, betekent de warmte van de hoop te brengen. En voor de gelovigen, voor
ons Christenen - zoals reeds voor Abraham en voor de heilige Jozef - biedt de hoop
die wij brengen, de horizon van God, die ons is getoond in Christus en die gegrond
is op de Rots, die God is.
10) Jezus met Maria te behoeden, de gehele schepping te behoeden, ieder mens te
behoeden, in het bijzonder de armsten en ons zelf te behoeden: dat is een dienst,
waartoe de bisschop van Rome is geroepen en waartoe wij allen zijn geroepen, om
de ster van de hoop te laten oplichten: behoeden we met liefde wat God ons
geschonken heeft.
11) Ik vraag om de voorspraak van de Maagd Maria, de heilige Jozef, de heiligen
Petrus en Paulus, de heilige Franciscus, dat de Heilige Geest mijn dienst mag
begeleiden, en tot u allen zeg ik: bid voor mij! Amen.
Bron: http://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/ hier kunt u ook andere preken/toespraken vinden in het
nederlands

De Catechismus van de Katholiek Kerk
Het college van bisschoppen en zijn hoofd, de paus
880 Toen Christus de Twaalf aanstelde "maakte Hij van hen een college of vaste
groep en stelde hij Petrus, uit hun midden gekozen, aan hun hoofd". Zoals Petrus
en de andere apostelen één apostolisch college vormen door de instelling van de
Heer, zo zijn op gelijke wijze de paus van Rome, de opvolger van Petrus, en de
bisschoppen, de opvolgers van de apostelen, met elkaar verbonden".
881 De Heer heeft alleen van Simon, aan wie Hij de naam Petrus ("rots") gaf, de
rots van zijn Kerk gemaakt. Hij heeft hem de sleutels ervan overhandigd; vgl. Mt.
16, 18-19. Hij heeft hem aangesteld tot herder van heel de kudde, vgl. Joh. 21, 15-
17. Maar het staat vast dat deze taak om te binden en te ontbinden, die aan Petrus
is gegeven, ook aan het college van apostelen, verbonden met hun hoofd, gegeven
is". Deze pastorale taak van Petrus en de andere apostelen behoort tot de
fundamenten van de Kerk. Zij wordt voortgezet door de bisschoppen onder het
primaatschap van de paus.
882 De paus, bisschop van Rome en opvolger van Petrus, "is het blijvend en
zichtbaar beginsel en fundament van de eenheid, zowel van de bisschoppen als van
de menigte van de gelovigen". "De paus van Rome immers heeft, juist krachtens
zijn ambt als plaatsvervanger van Christus en herder over de gehele Kerk, de
volledige, hoogste en universele macht, die hij altijd vrij kan uitoefenen".
883 "Het college of corps van bisschoppen heeft echter geen gezag, als men het
niet beschouwt als verenigd met de paus, de opvolger van Petrus, als zijn hoofd".
Als zodanig is dit college "ook subject van de hoogste en volledige macht over de
hele Kerk, een macht die echter niet zonder toestemming van de paus van Rome
uitgeoefend kan worden".
884 "De macht over de gehele Kerk oefent het bisschoppencollege op plechtige
wijze uit in een oecumenisch concilie". "Een oecumenisch concilie is nooit mogelijk,
als het niet door de opvolger van Petrus als zodanig is bekrachtigd of tenminste
aanvaard".
885 "Voor zover dit college uit velen is samengesteld, brengt het de
verscheidenheid en de universaliteit van het volk van God tot uitdrukking, voor
zover het "verenigd is onder één hoofd, drukt het de eenheid uit van Christus'
kudde".
886 "De afzonderlijke bisschoppen zijn echter het zichtbaar beginsel en fundament
van de eenheid in hun particuliere kerken". Als zodanig "oefenen zij hun herderlijk
gezag uit over dat gedeelte van het volk Gods dat hun is toevertrouwd", hierin
bijgestaan door priesters en diakens. Maar als lid van het college van bisschoppen

deelt ieder van hen in de zorg voor alle Kerken, een taak die zij allereerst
uitoefenen door hun eigen Kerk als deel van de universele Kerk goed te besturen",
en zo bij te dragen "tot het welzijn van heel het mystieke lichaam, dat ook het
lichaam is van de Kerken". Deze zorg dient zich in het bijzonder uit te strekken tot
de armen, vgl. Gal. 2, 10, tot hen die om het geloof vervolgd worden, evenals tot
de missionarissen die over heel de aarde werkzaam zijn.
887 De particuliere Kerken die zich in elkaars nabijheid bevinden en een homogene
cultuur hebben, vormen kerkprovincies of grotere eenheden die patriarchaten of
regio's genoemd worden. De bisschoppen van deze eenheden kunnen zich
verenigen in synodes of in provinciale concilies. "Eveneens kunnen de
bisschoppenconferenties tegenwoordig op vele manieren en vruchtbaar bijdragen
tot de concrete verwezenlijking van de collegialiteit".

De heilige Jozefmaria Escrivá
Omnes cum Petro ad Iesum per Mariam
Allen met Petrus naar Jezus door Maria
De Weg
520 Katholiek, Apostolisch, Rooms! - Het bevalt me dat je zo rooms bent, en dat je
een bedevaart naar Rome verlangt te maken videre Petrum, om Petrus te zien.
573 Dank U, mijn God, voor de liefde tot de Paus, die U in mijn hart gelegd hebt.
De Voor
353 Iedere dag moet je groeien in trouw aan de Kerk, de Paus, de Heilige Stoel -
Met een liefde die steeds theologischer wordt!
De Smidse
133 Neem het woord van de paus aan met een vrome en nederige houding, met
een innerlijke en effectieve instemming. Zorg dat het weerklank krijgt!
134 Bemin de paus en bejegen hem met respect. Bid voor hem en doe
verstervingen voor hem; en dat met steeds meer liefde. Hij is het fundament van
de Kerk. In de loop der eeuwen en tot aan het einde der tijden zal hij onder alle
mensen het heiligingswerk en de leiding voortzetten, die Jezus aan Petrus
toevertrouwde.
135 Je grootste liefde, je hoogste achting, je diepste respect, je meest toegewijde
gehoorzaamheid en je grootste genegenheid dient uit te gaan naar de
plaatsvervanger van Christus op aarde, naar de paus. Wij, katholieken, moeten
bedenken dat de Heilige Vader, in de hiërarchie van de liefde en het gezag, na God
en onze Moeder de allerheiligste Maagd Maria komt.
136 Moge het dagelijks overwegen van de zware last die op de paus en de
bisschoppen rust, je ertoe aanzetten hen met respect en genegenheid te bejegenen
en hen te steunen met je gebed.
633 De trouw aan de paus brengt ook de duidelijke plicht met zich mee zijn
gedachtengoed te kennen uit encyclieken en andere documenten. We moeten doen
wat we kunnen, opdat alle katholieken aandacht schenken aan het onderricht van
de heilige Vader en hun gedrag daar op afstemmen.
647 Draag je gebed, je boete en je werk voor dit doel op:Ut unum sint! Opdat alle
christenen eenzelfde wil, eenzelfde hart en eenzelfde geest hebben en daardoor,
geheel verenigd met de paus, naar Jezus gaan door Maria. Omnes cum Petro ad
Iesum per Mariam
http://www.escrivaworks.nl/

De heilige Jozefmaria Escrivá
Trouw aan de Kerk, homilie gehouden op 4 juni 1972
1 De teksten van de liturgie van deze zondag vormen een keten van aanroepingen
tot de Heer. Wij zeggen Hem dat Hij onze toevlucht, onze burcht en onze veste is
(vgl. Ps 18, 19-20 en 2-3; Introïtus van de Mis). Het gebed herneemt dit thema van
de introïtus: "Gij onttrekt nimmer uw leiding aan hen, die Gij in de duurzaamheid
van uw liefde bevestigt" (Gebed, Mis van de tweede zondag na Pinksteren).
In de graduale blijven wij tot Hem onze toevlucht nemen: Tot de Heer riep ik in
mijn nood... Verlos mij, Heer, van leugenlippen en lastertongen. O Heer, tot U
neem ik mijn toevlucht (Ps 120 1-2; Ps 7, 2; Graduale van de Mis). Dit aandringen
bij God onze Vader is aangrijpend. Het doet ons er nadrukkelijk aan denken dat wij,
gebeure wat gebeurt, onze toevlucht tot zijn barmhartigheid moeten nemen. Ook
nu, nu verwarde stemmen een spoor in de Kerk achterlaten; nu, in tijden van
dwaling, wanneer zoveel zielen geen goede herder vinden —een andere Christus die
hen naar de Liefde tot God zou leiden— en vinden integendeel dieven en rovers, die
komen stelen, slachten en vernietigen (Joh 10, 8 en 10).
Laten we niet bang zijn. De Kerk, die het lichaam van Christus is, zal onomstotelijk
de weg en de schaapskooi van de Goede Herder zijn, de stevige grondslag, de weg
die voor alle mensen open staat. Wij hebben het zojuist gelezen in het evangelie:
Ga dan naar de wegen en de binnenpaden en dwing hen binnen te komen; want
mijn huis moet vol worden (Luc 14, 23).
2 Maar, wat is de Kerk? Waar is de Kerk? Veel onthutste gelovigen die het spoor
bijster zijn, krijgen geen duidelijk antwoord op deze vragen. Zij komen er misschien
toe de antwoorden die het kerkelijk leergezag door de eeuwen heen geformuleerd
heeft —en die elke goede catechismus met wezenlijke nauwkeurigheid en eenvoud
voorhoudt— 'achterhaald' te achten. Zij zouden door nieuwe antwoorden vervangen
moeten worden. Een serie feiten en moeilijkheden lijken opgesomd te worden om
het heldere gelaat van de Kerk te verduisteren. Sommigen houden vol: de Kerk is
hier, en zij blijven ijveren voor een aanpassing van de Kerk aan wat 'moderne
tijden' wordt genoemd. Anderen schreeuwen: de Kerk is niets meer dan de dorst
naar solidariteit van de mens; we moeten haar met de omstandigheden van nu in
overeenstemming brengen.
Zij vergissen zich. De Kerk van vandaag is dezelfde als de Kerk die Christus
stichtte. Anders kan het niet. "De apostelen en hun opvolgers zijn de
plaatsbekleders van God in het besturen van de Kerk die op het geloof en de
sacramenten van het geloof gegrondvest is. En zoals het niet geoorloofd is een
andere kerk te vestigen, kan er evenmin een ander geloof ingevoerd worden of
kunnen er andere sacramenten ingesteld worden. Uit die sacramenten echter die
vloeiden uit Christus' zijde toen Hij aan het kruis hing, is de Kerk opgebouwd" (H.
Thomas van Aquino, Summa Theologiae, III q64 a2 ad3). De Kerk moet kenbaar
zijn aan de vier kentekenen die uitgedrukt worden in de geloofsbelijdenis van een
van de eerste concilies, zoals wij die bidden in het credo van de Mis: "Ik geloof... in
de ene, heilige, katholieke en apostolische Kerk" (Symbolum Constantinopolitanum;
DS 150 (86)). Dat zijn de wezenlijke eigenschappen van de Kerk die voortvloeien
uit haar natuur, zoals Christus die gewild heeft. Omdat zij wezenlijk zijn, zijn deze
eigenschappen ook kenmerken, tekenen die de Kerk onderscheiden van welke

andere groepering mensen dan ook, waaraan niet afdoet dat men in die andere
groeperingen ook de naam van Christus in de mond neemt.
Iets meer dan een eeuw geleden vatte paus Pius IX dit onderricht van de traditie
samen: "De ware Kerk van Jezus Christus wordt door de vier kentekenen, die wij
ons in het symbolum als geloofspunt eigen maken, op goddelijk gezag gevormd en
gekend. Elk van deze kenmerken is zo onlosmakelijk met de overige verbonden,
dat het daardoor niet van de andere losgemaakt kan worden. Hieruit volgt, dat wat
werkelijk katholiek is en genoemd wordt, zou moeten schitteren met de andere
eigenschappen van zowel eenheid als heiligheid, als de apostolische successie"
(Pius IX, Brief van het Heilig Officie aan de bisschoppen van Engeland, 16
september 1864; DS 2888 (1686)). Dit is —daar hamer ik op— het traditionele
onderricht van de Kerk dat onlangs herhaald is —ook al zijn er de laatste jaren
mensen die dat, uit een verkeerde zucht naar oecumene, vergeten— door het
Tweede Vaticaans Concilie: "Dit is de enige Kerk van Christus, die wij in het
symbolum als één, heilig, katholiek en apostolisch belijden. Onze Verlosser heeft
haar, na zijn verrijzenis, aan Petrus als herder toevertrouwd. Aan hem en de
andere apostelen heeft Hij haar uitbreiding en leiding opgedragen. Haar heeft Hij
voor eeuwig opgericht als pijler en grondslag van de waarheid" (Tweede Vaticaans
Concilie, Dogmatische constitutie Lumen gentium, 8).
De Kerk is één
3 Opdat zij één mogen zijn, zoals Wij (Joh 17, 11), roept Christus tot zijn Vader;
mogen zij allen één zijn zoals Gij, Vader, het zijt in Mij, en Ik in U (Joh 17, 21). Die
aansporing tot eenheid ontsnapte telkens aan de lippen van Christus, omdat elk rijk
dat innerlijk verdeeld is, vervalt tot een woestenij; en geen stad of huis, in zichzelf
verdeeld, standhoudt (Mat 12, 25). Het is een onderricht dat uitmondt in een hevig
verlangen: Ik heb ook nog andere schapen die niet uit deze schaapsstal zijn. Ook
die moet Ik leiden en zij zullen naar mijn stem luisteren en het zal worden: één
kudde, één herder (Joh 10, 16).
Met welk een wondermooie nuanceringen heeft de Heer over deze leer gesproken.
Hij vermeerdert woorden en beelden, opdat wij het begrijpen, opdat deze
hartstocht voor de eenheid in onze ziel gegrift wordt. Ik ben de ware wijnstok en
mijn Vader is de wijnbouwer. Elke rank aan Mij die geen vrucht draagt, snijdt Hij
af; en elke rank die wel vrucht draagt, zuivert Hij, opdat zij meer vrucht mag
dragen... Blijft in Mij, zoals Ik in u. Zoals de rank geen vrucht kan dragen uit
zichzelf, maar alleen als zij blijft aan de wijnstok, zo gij evenmin, als gij niet blijft in
Mij. Ik ben de wijnstok, gij de ranken. Wie in Mij blijft, zoals Ik in hem, draagt veel
vrucht, want los van Mij kunt gij niets (Joh 15, 1-5).
Ziet u niet hoe mensen, die zich losmaken van de Kerk, ook als ze soms rijk in het
loof zitten, spoedig uitdrogen en hun eigen vruchten laten verworden tot voer voor
wormen? Bemin de heilige, apostolische, roomse, éne Kerk. "Wie —zoals de heilige
Cyprianus immers schrijft— elders zijn heil zoekt, buiten de Kerk, doet de Kerk van
Christus verdwijnen" (H. Cyprianus, De catholicae Ecclesiae unitate, 6; PL 4, 503).
En de heilige Johannes Chrysostomus benadrukt: "scheidt u niet af van de Kerk.
Niets is sterker dan de Kerk. Uw hoop is de Kerk; uw toevlucht is de Kerk. Zij is
hoger dan de hemel en breder dan de aarde; zij wordt nooit oud en haar kracht
kent geen einde" (H. Johannes Chrysostomus, Homilia de capto Eutropio, 6).

Het verdedigen van de eenheid van de Kerk wordt vertaald in een dieper beleefde
eenheid met Christus die onze wijnstok is. Hoe? Onze trouw aan het altijddurend
Leergezag van de Kerk vergroten: "De opvolgers van Petrus werd immers de
Heilige Geest niet beloofd opdat zij door zijn openbaring een nieuwe leer zouden
verbreiden, maar opdat zij, met zijn bijstand, de door de apostelen overgeleverde
openbaring en geloofsschat heilig zouden bewaken en trouw zouden uitleggen"
(Eerste Vaticaans Concilie, Dogmatische constitutie Pastor aeternus; DS 3070
(1836)). Zo zullen wij de eenheid bewaren: door eerbied te betuigen aan onze
smetteloze Moeder; door de paus van Rome lief te hebben.
4 Sommigen stellen dat wij nog maar met weinigen over zijn in de Kerk. Ik zou
daar tegenover willen stellen: als wij allen trouw de leer van Christus zouden
bewaken, zou dat aantal onmiddellijk een flink stuk groeien. God wil immers dat
zijn huis vol is. In de Kerk zullen wij Christus ontdekken, die de Liefde van onze
liefdes is. En wij moeten voor allen deze roeping verlangen, deze intieme vreugde
die onze ziel dronken maakt met de heldere zoetheid van het barmhartig Hart van
Jezus.
We moeten oecumenisch zijn, hoor je vaak zeggen. Heel goed. Niettemin ben ik
bang, dat achter een paar zichzelf oecumenisch noemende initiatieven bedrog
schuilt. Het zijn immers initiatieven die niet leiden naar de liefde van Christus, naar
de ware wijnstok. Daarom brengen zij ook geen vrucht voort. Ik bid de Heer elke
dag, dat Hij mijn hart groter maakt, dat Hij deze liefde die ik van Hem in mijn ziel
ontvangen heb, voor alle mensen bovennatuurlijk blijft maken, zonder onderscheid
naar ras, nationaliteit, cultureel niveau of rijkdom. Ik heb voor allen oprechte
achting, katholiek of niet katholiek, voor hen die geloven en voor hen die niet
geloven en die mij verdriet berokkenen. Christus stichtte echter één Kerk, Hij heeft
één Bruid.
Eenwording van de christenen? Ja. Meer nog: eenwording van allen die in God
geloven. Echter, er bestaat maar één ware Kerk. We hoeven haar niet te
herbouwen met fragmenten die over de hele wereld verspreid zijn. Het is niet nodig
een of andere reiniging te ondergaan om uiteindelijk zuiver te zijn. "De Bruid van
Christus kan geen overspel plegen, omdat zij zuiver en niet aan bederf onderhevig
is. Zij kent slechts één huis, zij beschermt de ongeschondenheid van één
bruidsvertrek met kuise ingetogenheid. Zij behoudt ons voor God. Zij bestemt de
kinderen die zij gebaard heeft, voor het Rijk. Iedereen die zich afscheidt van de
Kerk, verbindt zich met een overspelige, doet afstand van de beloften van de Kerk.
En wie de Kerk van Christus in de steek laat, zal de beloning van Christus niet
verwerven" (H. Cyprianus, De catholicae Ecclesiae unitate, 6; PL 4, 503).
De Kerk is heilig
5 Nu zullen wij beter begrijpen hoe de eenheid van de Kerk naar haar heiligheid
leidt en hoe een van de belangrijkste aspecten van deze heiligheid juist deze
eenheid is, die het middelpunt vormt van het mysterie van de Drieëne God: één
lichaam en één Geest, zoals gij ook geroepen zijt tot één en dezelfde hoop
waarvoor Gods roeping borg staat. Eén Heer, één geloof, één doopsel. Eén God en
Vader van allen, die is boven allen en met allen en in allen (Ef 4, 4-6).
Heiligheid betekent niets anders dan eenheid met God. Hoe meer intimiteit met
God, des te heiliger. De Kerk is door Christus gewild en gesticht. Daarmee

volbracht Hij de wil van de Vader. De Bruid van de Zoon wordt bijgestaan door de
Heilige Geest. De Kerk is het werk van de Allerheiligste Drieëenheid; zij is heilig en
moeder, onze Moeder de heilige Kerk. Wij kunnen in de Kerk een volmaaktheid
bewonderen, die met haar oorsprong te maken heeft en een andere, de
eschatologische, die haar laatste en definitieve volmaaktheid zal zijn. De heilige
Paulus verwijst naar beide in zijn brief aan de Efeziërs: Christus heeft de Kerk
liefgehad en zich voor haar overgeleverd om haar te heiligen, haar reinigend door
het waterbad met het woord, teneinde haar voor zich te doen verschijnen als een
heerlijke bruid, zonder vlek of rimpel of fout, heilig en onbesmet (Ef 5, 25-27).
De oorspronkelijke en constitutieve heiligheid van de Kerk kan versluierd blijven,
maar nooit vernietigd, want de Kerk is onvergankelijk: de poorten der hel zullen
haar niet overweldigen (Mat 16, 18). Deze volmaaktheid kan immers voor
mensenogen verborgen blijven, zei ik, in momenten van vrijwel algehele
verduistering. De heilige Petrus echter sierde de christenen met de titel gens sancta
(1 Petr 2, 9), heilig volk. En als leden van een heilig volk hebben alle gedoopten
deze roeping tot heiligheid gekregen, behoren zij te trachten aan de genade te
beantwoorden en persoonlijk heilig te worden. In de loop van de hele geschiedenis,
ook tegenwoordig, zijn vele katholieken werkelijk heilig geworden: jongeren en
ouderen, ongehuwden en gehuwden, priesters en leken, mannen en vrouwen.
Het komt echter voor, dat de persoonlijke heiligheid van zoveel gelovigen —vroeger
en nu— niet in het oog springt. Wij herkennen regelmatig de gewone, alledaagse en
heilige mensen niet, die te midden van ons werken en wonen. Voor het aardse oog
tekenen zich de zonde en het gebrek aan trouw duidelijker af: die zijn opvallender.
6 Gens sancta, heilig volk, samengesteld uit schepselen met ellende. Deze
schijnbare tegenstelling duidt een aspect van het mysterie van de Kerk aan. De
Kerk die goddelijk is, is ook menselijk, omdat zij gevormd wordt door mensen en
mensen hebben hun gebreken: omnes homines, terra et cinis (Sir 17, 32), alle
mensen zijn stof en as.
Onze Heer Jezus Christus, die de heilige Kerk stichtte, verwacht dat de leden van
dat volk zich ononderbroken inspannen die heiligheid te verwerven. Niet allen
reageren trouw op hun roeping. En in de Bruid van Christus ziet men tegelijk de
wonderschone weg naar de zaligheid en de zwakheden van hen die deze weg gaan.
"De goddelijke Verlosser heeft gewild, dat de door Hem gestichte vereniging van
mensen een in haar soort volkomen gemeenschap zou zijn, die met alle juridische
en sociale elementen is toegerust, opdat zij hier namelijk zijn zaligmakend
verlossingswerk zou bestendigen. [...] Wanneer wij nu echter in de Kerk iets zien,
waaruit de zwakheid van de menselijke natuur blijkt, is dit niet toe te schrijven aan
haar juridische inrichting, maar veeleer aan de droevige geneigdheid tot het kwaad
in de afzonderlijke personen. Deze zwakheden laat haar goddelijke stichter, ook in
hoger geplaatste leden van zijn mystiek lichaam, slechts daarom toe, opdat de
deugd van schapen en herders zou worden beproefd en in allen de verdiensten van
het christelijk geloof worden vermeerderd" (Pius XII, Encycliek Mystici Corporis
Christi, 29 juni 1943).
Dat is de werkelijkheid van de Kerk hier en nu. Om die reden is het niet
onverenigbaar met de heiligheid van de Bruid van Christus, dat er mensen met
gebreken in haar schoot verkeren. "Christus wilde de zondaars niet uitgesloten zien
uit de gemeenschap die Hij stichtte. Wanneer dus sommige leden geestelijk ziek

zijn, mag dat geen reden zijn om in onze liefde jegens de Kerk te verflauwen, maar
veeleer moet dit een aansporing zijn ons medelijden met haar ledematen inniger te
doen maken" (Ibidem)
7 Het zou van weinig rijpheid getuigen als iemand, in verband met de aanwezigheid
van gebreken en kleine foutjes bij een of ander lidmaat van de Kerk —hoe hoog die
misschien op grond van functie gestegen is— zijn geloof in de Kerk en in Christus
zou voelen verminderen. De Kerk wordt noch door Petrus, noch door Paulus, noch
door Johannes geleid; Zij wordt geleid door de Heilige Geest. En de Heer heeft
beloofd dat Hij aan haar zijde zal blijven, alle dagen tot aan de voleinding der
wereld (Mat 28, 20).
Luister naar wat Thomas van Aquino hierover zegt, als hij spreekt over het
ontvangen van de sacramenten die oorzaak en teken zijn van de heiligmakende
genade: "Wie tot de sacramenten nadert, ontvangt deze stellig van de bedienaar
van de Kerk, maar niet in zoverre deze persoon is, maar in zoverre hij bedienaar
van de Kerk is. Daarom zal, nu de Kerk toestaat dat hij zijn ambt uitoefent, degene
die uit zijn handen het sacrament ontvangt, niet delen in de zonden van de
onwaardige dienaar. Hij communiceert immers bij de Kerk die een mens als
bedienaar heeft" (H. Thomas van Aquino, Summa Theologiae, III q64 a6 ad2).
Wanneer de Heer toelaat dat de menselijke zwakte naar buiten treedt, moet onze
reactie dezelfde zijn als bij het zien van een zieke of harteloos behandelde moeder:
meer van haar houden, haar meer uit- en inwendige blijken van tedere
genegenheid geven.
Als wij van de Kerk houden, zullen wij er nooit een ziekelijk belang aan hechten de
zwakheden van sommige van haar kinderen naar buiten te brengen als de fouten
van de Moeder. De Kerk, de Bruid van Christus, hoeft geen mea culpa aan te
heffen. Wij wel: mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa! Het enige ware mea
culpa is de persoonlijke schuldbekentenis, niet het signaleren en moedwillig
overdrijven van de menselijke fouten van sommige geloofsgenoten, alsof deze
fouten persoonlijk de heilige Kerk aan te rekenen zijn. Die fouten zullen zover
kunnen gaan als de mensen vermogen, maar nooit zover dat wat wij de
oorspronkelijke en constitutieve heiligheid van de Kerk noemen, vernietigd of zelfs
maar geraakt wordt.
God onze Heer heeft de Kerk inderdaad vergeleken met een dorsvloer, waar het
stro opgestapeld is samen met de tarwe waaruit brood gemaakt zal worden voor de
tafel en voor het altaar. Hij heeft de Kerk vergeleken met een sleepnet ex omni
genere piscium congreganti (Mat 13, 47), dat vissen van allerlei soort bijeenbracht;
goede vissen en slechte vissen die later weggegooid zullen worden.
8 Het mysterie van de heiligheid van de Kerk —dat oorspronkelijke licht dat
verborgen kan blijven door de schaduwen van de laagheid der mensen— verwerpt
zelfs de kleinste verdenking over of twijfel aan de schoonheid van onze Moeder.
Men mag niet zonder protest toelaten dat anderen haar beledigen. Laten wij niet de
zwakke plekken in de Kerk opzoeken om kritiek te kunnen leveren, zoals sommigen
doen die geloof noch liefde tonen. Ik kan me niet indenken dat de liefde voor de
eigen moeder echt is, als men met afstandelijkheid over haar spreekt.
Onze Moeder is heilig, omdat zij zuiver geboren is en smetteloos tot in eeuwigheid
zal voortbestaan. Als wij haar schone gelaat eens een keer niet kunnen ontwaren,
moeten wij ons de ogen uitwrijven. Als wij bemerken dat haar stem ons niet bevalt,

moeten wij alle hardheid van onze oren verwijderen die ons belemmert, op de
juiste toonhoogte, het gefluit te horen van de liefhebbende Herder. Onze Moeder is
heilig met de heiligheid van Christus met Wie zij naar lichaam —dat zijn wij allen—
verenigd is en naar geest —de Heilige Geest— die ook in het hart van ieder van ons
verblijft, als wij tenminste in staat van genade blijven.
Heilig, heilig, heilig! durven wij de Kerk toe te zingen, daarmee de lofzang ter ere
van de Allerheiligste Drieëenheid aanheffend. Kerk, mijn Moeder, gij zijt heilig,
omdat de Zoon van God, de Heilige, u heeft gesticht; omdat de Vader, de bron van
alle heiligheid, het zo beschikt heeft; omdat de Heilige Geest, die in de zielen van
de gelovigen verblijft, u bijstaat om de kinderen van de Vader bijeen te brengen,
zodat zij zullen wonen in de hemelse Kerk, het eeuwig Jeruzalem.
De Kerk is katholiek
9 God wil dat alle mensen gered worden en tot de kennis van de waarheid komen.
Want God is één, één is ook de middelaar tussen God en de mensen, de mens
Christus Jezus die zichzelf gegeven heeft als losprijs voor allen: op de vastgestelde
tijd legde Hij zijn getuigenis af (1 Tim 2, 4-6). Christus heeft slechts één Kerk
ingesteld, zijn Kerk. Om die reden is de Bruid van Christus één en katholiek:
universeel, voor alle mensen.
De Kerk is al heel wat eeuwen over de hele wereld verspreid. Zij telt onder haar
lidmaten mensen van alle rassen en sociale omstandigheden. De universaliteit van
de Kerk echter is niet afhankelijk van de geografische spreiding, ook al is dat een
zichtbaar teken en een argument voor haar geloofwaardigheid. De Kerk was al
katholiek met Pinksteren; zij is katholiek geboren uit het doorwonde hart van Jezus
als een door de Heilige Geest ontstoken vuur.
In de tweede eeuw gingen de christenen de Kerk betitelen met katholiek om haar
te onderscheiden van sekten die de naam van Christus gebruikten, maar op een of
ander punt verraad pleegden aan zijn leer. "Wij noemen haar katholiek —schrijft de
heilige Cyrillus— niet alleen omdat zij over de gehele bewoonde wereld verspreid is,
van de ene uithoek tot aan de andere, maar ook omdat zij op universele wijze en
zonder gebreken alle dogma's onderricht die de mensen moeten kennen van het
zichtbare en het onzichtbare, van het hemelse en van het aardse. Ook omdat zij
alle klassen van mensen, regeerders en burgers, geleerden en onwetenden tot de
ware eredienst brengt. En tenslotte omdat zij elke soort zonde heelt en geneest,
zowel naar ziel of als naar lichaam. Daarbij bezit zij bovendien —hoe men ze ook
zou willen noemen— alle vormen van deugd, in daad en woord en in alle soorten
geestelijke gaven" (H. Cyrillus, Catechesis, 18, 23).
De katholiciteit van de Kerk is evenmin afhankelijk van het feit of niet-katholieken
haar al dan niet toejuichen en waarderen. Zij heeft ook niets van doen met de
opvattingen over tijdelijke zaken van bepaalde personen, die in de Kerk met gezag
bekleed zijn en door verwante stromingen beschouwd —vaak gemanipuleerd—
worden als middel om de publieke opinie te beïnvloeden. Het komt vaak voor, dat
wat er in een of andere menselijke ideologie aan waarheid zit en verdedigd wordt,
een weerklank of een basis vindt in het altijddurend onderricht van de Kerk. Dit is,
in een bepaald opzicht, een aanduiding van de goddelijkheid van de Openbaring
waarover dit Leergezag waakt. Maar de Bruid van Christus is katholiek, ook al

wordt zij door velen weloverwogen ontkend, en zelfs gehoond en vervolgd, zoals
tegenwoordig ongelukkig genoeg op zoveel plaatsen voorkomt.
10 De Kerk is geen politieke partij, geen maatschappelijke ideologie, geen wereldse
organisatie, gericht op samenwerking of materiële vooruitgang, hoewel zij het
nobele in deze en andere activiteiten erkent. De Kerk heeft zich altijd ingezet en zal
altijd een enorme inspanning aan de dag leggen ten gunste van de behoeftigen,
van mensen die lijden, van allen die op een of andere manier aan de gevolgen van
het enige echte kwaad, de zonde, blootstaan. Aan allen —aan mensen die op een of
andere manier behoeftig zijn en aan mensen die menen de aardse goederen ten
volle te genieten— komt de Kerk één enkele wezenlijke zaak bevestigen: dat onze
bestemming eeuwig en bovennatuurlijk is, dat alleen Jezus Christus ons voor altijd
redt en dat wij alleen in Hem hier al in dit leven op een of andere wijze de echte
vrede en het echte geluk zullen kunnen verwerven.
Vraag nu met mij aan God onze Heer: dat wij katholieken deze waarheden nooit
zullen vergeten en dat wij besluiten ze in praktijk te brengen. De katholieke Kerk
heeft de goedkeuring van mensen niet nodig, want zij is een werk van God.
Wij zullen laten zien dat wij katholiek zijn door de vruchten van heiligheid die wij
afwerpen, want heiligheid staat geen grenzen toe en is ook niet het erfdeel van een
speciale groep mensen. Wij zullen laten zien dat wij katholiek zijn als wij bidden,
als wij ons voortdurend tot God richten, als wij ons inspannen altijd en in alles
rechtvaardig te zijn —in de breedste betekenis van de term rechtvaardigheid die in
deze tijden niet zelden gebruikt wordt met een materialistische of leugenachtige
bijklank— als wij de persoonlijke vrijheid van de andere mensen beminnen en
verdedigen.
Ik houd u ook nog een ander duidelijk teken van de katholiciteit van de Kerk voor:
het trouw bewaren en toedienen van de sacramenten zoals Christus die ingesteld
heeft, zonder menselijke verdraaiingen, zonder ze van een psychologische of
sociologische dimensie te voorzien. "Het staat niet vrij over iets te beschikken dat
zich in de macht van iemand anders bevindt, maar alleen over dat wat zich in
iemands eigen macht bevindt. En nu de heiliging van de mens in de macht van God
is, staat het de mens niet vrij naar eigen inzicht de zaken te bepalen waardoor hij
geheiligd wordt, maar moet dit op goddelijke aanwijzing bepaald worden" (H.
Thomas van Aquino, Summa Theologiae, III q60 a5 c). Deze pogingen om aan het
wezen van de sacramenten de universaliteit te ontnemen, zouden misschien nog
gerechtvaardigd kunnen worden als het alleen ging om de tekenen, de symbolen
die onderworpen zijn aan de natuurwetten van begrip en rede. "De sacramenten
van de nieuwe wet zijn zowel oorzaak als teken. Daarom werken zij uit, wat
algemeen geleerd wordt, wat zij aanduiden. Daaruit blijkt ook dat zij qua natuur
volmaakt sacrament zijn: in zoverre zij namelijk geordend zijn naar iets sacraals,
iets heiligs, niet alleen bij wijze van teken, maar ook bij wijze van oorzaak"
(Ibidem, III q62 a1 ad1).
11 Deze katholieke Kerk is rooms. Ik geniet van dat woord: rooms! Ik voel mij
rooms, omdat rooms wil zeggen universeel, katholiek; omdat het mij de paus innig
doet liefhebben, il dolce Cristo in terra, de lieve Christus op aarde, zoals de heilige
Catharina van Siëna —die ik zo liefheb— telkens graag zei.
"Vanuit dit rooms katholiek centrum —onderstreepte paus Paulus VI in de
slotzitting van het Tweede Vaticaans Concilie— is, in theorie, niemand

onbereikbaar. Allen kunnen en moeten bereikt worden. Voor de katholieke Kerk is
uiteindelijk niemand een vreemdeling, niemand wordt buitengesloten, niemand kan
denken zich op verre afstand te bevinden" (Tweede Vaticaans
Concilie,Constitutiones, Decreta, Declarationes, Vaticaanstad, 1966, p. 1079). Uit
alle macht vereer ik het Rome van Petrus en Paulus, doordrenkt met het bloed van
de martelaren, het centrum van waaruit zovelen vertrokken zijn om in de hele
wereld het verlossende woord van Christus te verbreiden. Rooms zijn heeft niets te
maken met een of ander soort particularisme, maar alles met authentiek
oecumenisme. Het veronderstelt het verlangen het hart te verruimen en voor allen
te openen met de verlossende hartstocht van Christus die allen zoekt, allen
opneemt, omdat Hij als eerste alle mensen bemind heeft.
De heilige Ambrosius schreef een paar korte woorden die een vreugdelied vormen:
"Waar Petrus is, daar is de Kerk, daar heerst niet de dood, maar het eeuwig leven"
(H. Ambrosius, In XII Ps Enarratio, 40, 30). Waar immers Petrus en de Kerk zijn,
daar is Christus: en Hij is de redding en de enige weg.
De Kerk is apostolisch
12 De Heer heeft zijn Kerk gesticht op de zwakte —maar ook op de trouw— van
een paar mannen, de apostelen, aan wie Hij de blijvende bijstand van de Heilige
Geest beloofde. Laten we nogmaals die bekende tekst lezen die altijd weer nieuw
en actueel is: Mij is alle macht gegeven in de hemel en op aarde. Gaat dus en
maakt alle volkeren tot mijn leerlingen en doopt hen in de naam van de Vader en
de Zoon en de Heilige Geest en leert hun te onderhouden alles wat Ik u bevolen
heb. Ziet, Ik ben met u alle dagen tot aan de voleinding der wereld(Mat 28, 18-20).
De prediking van het evangelie in Palestina begint niet uit privé initiatief van enige
zeer vurige personen. Wat konden de apostelen doen? Zij telden in hun tijd niet
mee. Zij waren niet rijk, niet ontwikkeld, in menselijk opzicht geen helden. Jezus
legde een onmetelijke, goddelijke taak op de schouders van deze handvol
leerlingen. Niet gij hebt Mij uitgekozen, maar Ik u en Ik heb u de taak gegeven op
tocht te gaan en vruchten voort te brengen die blijvend mogen zijn. Dan zal de
Vader u geven al wat gij Hem in mijn Naam vraagt (Joh 15, 16).
Door de tweeduizend jaren van de geschiedenis van de Kerk heen is de
apostolische successie in stand gebleven. "De bisschoppen —verklaarde het Concilie
van Trente— zijn de apostelen, op hun plaats opgevolgd [...] en zijn, zoals de
apostel [Paulus] zelf zegt: aangesteld door de Heilige Geest tot leiders om Gods
Kerk te hoeden (Hand 20, 28)" (Concilie van Trente, Doctrina de sacramentis
ordinis; DS 1768 (960)). En onder de apostelen heeft Christus zelf Simon tot
voorwerp van een bijzondere uitverkiezing gemaakt: Gij zijt Petrus, en op deze
steenrots zal ik mijn Kerk bouwen (Mat 16, 18). Ik heb voor u gebeden —voegt Hij
er verder aan toe—dat uw geloof niet zou bezwijken. Wanneer ge eenmaal tot
inkeer gekomen zijt, versterk dan op uw beurt uw broeders (Luc 22, 32).
Petrus ging naar Rome en vestigde daar de zetel van de primaat, van de Vicarius
Christi, de plaatsbekleder van Christus op aarde. Om die reden vertegenwoordigt
Rome het duidelijkst de apostolische successie, daarom wordt zij bij uitstek 'de
apostolische stoel' genoemd. Het Eerste Vaticaans Concilie heeft met de woorden
van een eerder concilie, dat van Florence, verklaard dat "allen die Christus trouw
zijn, dienen te geloven, dat aan de heilige Apostolische Stoel en aan de paus van

Rome het primaatschap over de gehele wereld toekomt en dat dezelfde paus van
Rome opvolger is van de gelukzalige Petrus, de eerste onder de apostelen; dat hij
de waarachtige plaatsbekleder van Christus is en hoofd van de hele Kerk en vader
en leraar van alle christenen; dat hem in de persoon van de gelukzalige Petrus door
onze Heer Jezus Christus de volle macht werd overgedragen de Wereldkerk te
hoeden, te regeren en te besturen" (Eerste Vaticaans Concilie, Dogmatische
constitutie Pastor aeternus; DS 3059 (1826)).
13 De oppermacht van de paus van Rome en zijn onfeilbaarheid, als hij ex
cathedra spreekt, zijn geen menselijke uitvinding. Zij zijn gebaseerd op de
expliciete stichterswil van Christus. Het is dan ook dwaas het gezag van de paus
tegenover dat van de bisschoppen te stellen, of de geldigheid van het pauselijk
leergezag afhankelijk te stellen van de instemming van de gelovigen. Niets is aan
de Kerk meer vreemd dan een evenwicht in de machtsverdeling: aan menselijke
modellen hebben we niets, hoe aantrekkelijk en functioneel die ook zijn. Niemand
in de Kerk geniet, in zoverre hij mens is, uit zichzelf absolute macht. De Kerk kent
geen andere leider dan Christus; en Christus heeft een plaatsbekleder aan willen
stellen —de paus van Rome— voor zijn in deze wereld pelgrimerende Bruid.
De Kerk is op grond van haar stichting apostolisch: "zij die werkelijk Katholiek is en
genoemd wordt, moet uitblinken in haar kentekenen van eenheid, heiligheid,
apostolische successie. De katholieke Kerk is derhalve één, met een zichtbare en
volmaakte eenheid over de hele aarde, onder alle volken, waarachtig in die eenheid
waarvan begin, wortel en oorsprong duurzaam gelegen zijn in het oppergezag en
het uitmuntende primaatschap van de eerste onder de apostelen, de gelukzalige
Petrus en van diens opvolgers op de zetel van Rome. En er is geen andere
katholieke Kerk dan deze, welke op de ene Petrus gebouwd is en in de eenheid van
geloof en liefde opgericht is als één samenhangend en compact lichaam" (Pius IX,
Brief van het Heilig Officie aan de bisschoppen van Engeland, 16 september 1864;
DS 2888 (1686)).
Laten wij deze apostoliciteit doen blijken door, voor de ogen van allen, de eenheid
met de paus, dat is eenheid met Petrus, met grote trouw te beleven. De liefde tot
de romeinse opperherder moet een zoete hartstocht in ons zijn, omdat wij in hem
Christus zien. Als wij met de Heer omgaan in het gebed, zullen wij met
onbelemmerde blik onze weg gaan, waardoor wij, ook in gebeurtenissen die wij
soms niet begrijpen of die ons verdriet of smart berokkenen, in staat zijn de
inwerking van de Heilige Geest te onderscheiden.
De apostolische zending van alle katholieken
14 De Kerk heiligt ons, nadat zij ons door het doopsel in haar schoot heeft
opgenomen. Direct na onze geboorte in het natuurlijk leven kunnen wij al onze
toevlucht zoeken bij de heiligmakende genade. "Het geloof van een christen,
sterker nog, het geloof van de gehele Kerk komt het kind ten goede door de
werking van de Heilige Geest die de Kerk één maakt en de goederen van de een
meedeelt aan de ander" (H. Thomas van Aquino, Summa Theologiae, III q68 a9
ad2). Dit bovennatuurlijk moederschap van de Kerk is een wonderbaarlijk iets, door
de Heilige Geest verleend. "De geestelijke wedergeboorte, die door het doopsel
bewerkstelligd wordt, lijkt op een bepaalde wijze op de geboorte naar het vlees.
Kinderen immers die in de moederschoot ontvangen zijn, krijgen niet door zichzelf

voedsel, maar worden door het voedsel van de moeder verzadigd. Zo ontvangen
ook de kinderen die nog niet tot de jaren van het verstand gekomen zijn en als het
ware in de schoot van hun Moeder de Kerk verblijven, niet uit zichzelf, maar door
het handelen van de Kerk het heil" (Ibidem, III q68 a9 ad1).
De priesterlijke macht van de Kerk, die rechtstreeks van Christus afkomstig is,
treedt in alle grootsheid naar voren. "Christus nu is de bron van alle priesterschap:
want de priester van de Wet was zijn voorafbeelding; de priester van de nieuwe
wet echter handelt in de persoon van Hem zelf, zoals geschreven staat in 2 Kor 2,
10: En wat ik vergeven heb —zo ik tenminste iets te vergeven heb— dat heb ik om
uwentwille in de persoon van Christus vergeven" (Ibidem, III q22 a4 c).
De verlossende bemiddeling tussen God en de mens wordt in de Kerk voortgezet
door het sacrament van het priesterschap, dat mensen de macht verleent —door
haar sacramentele karakter en de daaruit voortvloeiende genade— te handelen in
naam van Jezus Christus tot heil van alle mensen. "Dat de één een handeling kan
stellen die de ander niet kan stellen, komt niet voort uit een verschil in goed of
kwaad, maar uit de verkregen macht die de een wel bezit en de ander niet. Omdat
nu de leek niet de macht ontvangen heeft om te consacreren, kan hij, hoe groot
zijn persoonlijke goedheid ook is, geen consecratie bewerkstelligen" (H. Thomas
van Aquino,In IV Sent, d13 q1a1).
15 In de Kerk bestaat een veelheid aan ambten, maar er is slechts één enkel doel:
de heiliging van de mensen. Aan die taak hebben op de een of andere manier alle
gelovigen deel door het bij doopsel en vormsel ontvangen merkteken. Allen moeten
wij ons verantwoordelijk voelen voor deze zending van de Kerk: de zending van
Christus. Wie niet ijvert voor de verlossing van de zielen, wie niet zorgt al zijn
krachten in te zetten om de naam en de leer van Christus bekend en bemind te
maken, zal niets begrijpen van de apostoliciteit van de Kerk.
Een passief katholiek is nog niet zover, dat hij begrijpt wat Christus van ons allen
verlangt. Een katholiek die 'zijn eigen gang gaat' en zijn ogen niet gericht heeft op
het heil van de anderen, bemint niet met het hart van Jezus. Het apostolaat is niet
een zending die uitsluitend aan de hiërarchie, de priesters en kloosterlingen
toekomt. De Heer roept ons allemaal, om in voorbeeld en woord, werktuigen te zijn
van die genadestroom die opspringt tot het eeuwig leven.
Altijd als we de Handelingen van de Apostelen lezen, raakt ons de stoutmoedigheid,
het vertrouwen in hun zending en de opofferingsgezinde blijmoedigheid van de
leerlingen van Christus. Zij vragen niet om mensenmenigten. Maar ook als er
menigten komen, richten zij zich concreet tot elke ziel apart, tot elke mens, een
voor een: Filippus tot de Ethiopiër (vgl. Hand 8, 26-40); Petrus tot de honderdman
Cornelius (vgl. Hand 10, 1-48); Paulus tot de proconsul Sergius Paulus (vgl. Hand
13, 6-12).
Zij hebben geleerd van de Meester. Denk eens aan de parabel van de werkers die
midden op het marktplein wachtten tot zij ingehuurd werden. Toen de eigenaar van
de wijngaard kwam en de dag al een flink stuk verstreken was, ontdekte hij dat er
nog steeds dagloners met de armen over elkaar stonden: Wat staat ge heel de dag
werkloos? ... Niemand heeft ons gehuurd (Mat 20, 6-7). Laat dat een katholiek niet
overkomen; laat het niet gebeuren dat iemand uit zijn omgeving zou kunnen
zeggen, dat hij niet over Christus heeft horen spreken, omdat niemand Hem
verkondigd heeft.

Mensen denken regelmatig dat niets hen weerhoudt het zonder God te stellen. Zij
bedriegen zichzelf. Ook al weten zij het niet, zij liggen als die lamme in de
badinrichting bij de Schaapspoort, niet in staat naar het genezende water toe te
gaan, naar de leer die blijdschap brengt in de ziel. Zo vaak is het de schuld van
katholieken. Die mensen zouden ook kunnen zeggen: hominem non habeo (Joh 5,
7), er is niet één mens die mij helpt. Iedere christen moet apostel zijn, omdat God,
die niemand nodig heeft, toch ons nodig heeft. Hij rekent erop dat wij ons
toeleggen op het verbreiden van zijn verlossende leer.
16 Wij beschouwen het mysterie van de Kerk, de Ene, Heilige, Katholieke en
Apostolische Kerk. Dit is het geëigende moment ons af te vragen: deel ik het vurig
verlangen van Christus naar de zielen? Bid ik voor de Kerk, waarvan ik deel
uitmaak, waarin ik een specifieke zending heb te volbrengen die niemand anders in
mijn plaats kan doen? Bij de Kerk behoren is al veel, maar niet alles. Wij moeten
Kerk zijn, opdat onze Moeder nooit zal verworden tot een vreemde, iets uitwendigs,
ver verwijderd van onze diepste gedachten.
Laten wij deze overwegingen over de kentekenen van de Kerk besluiten. Met de
hulp van de Heer zullen deze in onze ziel geprent blijven en zullen wij gesterkt
blijven met een heldere, zekere, goddelijke maatstaf om deze heilige Moeder, die
ons het leven van de genade gegeven heeft en ons dag na dag met onvermoeibare
zorg voedt, lief te hebben.
Als u ooit bij toeval woorden of kreten hoort die een belediging van de Kerk zijn,
laat deze liefdelozen dan, met menselijkheid en deernis, zien dat je een moeder
niet op een dergelijke wijze slecht mag behandelen. Zij vallen haar nu straffeloos
aan, omdat haar rijk, het rijk van haar Meester en Stichter, niet van deze wereld is.
"Zolang de tarwe onder het graan kreunt, zolang de aren door het onkruid verstikt
worden, zolang de kruiken met barmhartigheid wenen tussen die met toorn, zolang
de lelie tranen vergiet tussen de doornen, zullen de vijanden niet ontbreken die
zeggen: wanneer zal zij sterven en wanneer zal haar naam vervagen? Zij bedoelen:
let op, er komt een tijd waarin de gelovigen verdwijnen en er geen meer over zal
zijn... En terwijl zij dit zeggen, sterven zij onvermijdelijk. En de Kerk blijft" (H.
Augustinus, Enarrationes in Psalmos, 70, 2, 12).
Gebeure wat gebeurt, Christus zal zijn Bruid nooit in de steek laten. De
triomferende Kerk is al bij Hem, aan de rechterhand van de Vader. Vandaar roepen
ons onze gelovige broeders en zusters, die God verheerlijken om die werkelijkheid
die wij nog steeds zien in de heldere schaduw van het geloof: de Ene, Heilige,
Katholieke en Apostolische Kerk.

Teksten over Paus en Kerk

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (20)

Similar a Teksten over Paus en Kerk

Similar a Teksten over Paus en Kerk (19)

Más de CSR

Más de CSR (20)

Teksten over Paus en Kerk