1. Kredietverlening aan
Ondernemingen | Recente evolutie
November 2012
www.financieringvanondernemingen.be
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 1
2. Belgische banken hebben 87,3 miljard EUR extra in
Belgische economie gepompt
Sinds 2008 gaat elke euro spaargeld, gepaard met extra euro
krediet in België
Evolutie volume gereglementeerde spaardeposito’s & kredieten aan de Belgische
economie sinds eind 2007
Eind 2007 Eind 2010 Eind 2011 Eind sept 2012 Toename eind 2007 –
eind september 2012
148,8 mia 214 ,8 mia EUR 218,7 mia EUR + 81,4 mia EUR
+81,4 mia EUR
Gereglementeer 230,2 mia EUR
EUR (+ 54,7%) EXTRA
-de
spaardeposito’s kredieten
Kredieten aan 97,1 mia 112 ,6 mia EUR 115,8 mia EUR 116,2 mia EUR + 19,2 mia EUR
ondernemingen EUR (+ 19,8%)
139,3 mia 165,5 mia EUR 175,6 mia EUR 181,7 mia EUR +42,4 mia EUR +87,3 mia EUR
Kredieten aan
gezinnen EUR (+ 30,4%) EXTRA
(hypothecair & kredieten
consumenten)
Kredieten aan 68,8 mia 82,2 mia EUR 91,7 mia EUR 94,5 mia EUR +25,7 mia EUR
Belgische EUR (+ 37,4%)
overheden
Bron Cijfers NBB – Maandelijks Observatorium voor krediet aan niet-financiële vennootschappen (actuele cijfers)
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 2
3. Kredietverlening aan Belgische ondernemingen
groeit sneller dan de Belgische economie
150
140
130
120
110
100
90
Bankkredieten aan Belgische niet-financiële ondernemingen Belgisch BBP
Groeipercentage 2008 2009 2010 2011 Groei eind 2011 t.o.v. eind 2007
BBP 3,1% -1,6% 4,5% 3,9% 10,1%
Kredieten aan Belgische 9,7% -0,1% 5,9% 2,8% 19,3%
ondernemingen
Bron Cijfers Febelfin (actuele cijfers)
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 3
4. Volume ondernemingskredieten
Na een stijging gedurende 4 jaar zien we het begin van een daling
in de vraag naar kredieten en bijgevolg ook in de kredietverlening
Volume ondernemingskredieten
Cijfers van Febelfin
Omloop (in mio EUR) = NBB +
135,000 verbinteniskredieten +
130,288 131,883 zelfstandigen/vrije
130,000 130.781 beroepen
126,954
125,000 122,296
120,712 120,944
118,746 Cijfers NBB
120,000 117,411
120,608 120,920 116,729 = omloop van
118,445
Omloop ( x 1.000.000 €)
115,000 112,696 116,705 118,033 116,986 111,573
bankkredieten, opgeno
115,776 116,249
114,655 men door Belgische
110,000 110,866 112.607 niet-financiële
111,090 110,069 vennootschappen
106,447 108,531
105,000
104,696 105,069 106,354
105,501
104,350
100,000
100,335
97,070
95,000
Febelfin Observatorium NBB
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 4
5. Dalende kredietaanvragen Daling kredietaanvragen te wijten
leiden … aan moeilijke economische context
Bron Cijfers Febelfin – Driemaandelijkse kredietbarometer over kredieten aan ondernemingen (actuele cijfers)
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 5
6. … tot dalende Daling kredietproductie te wijten
aan daling kredietaanvragen
kredietproductie
Bron Cijfers Febelfin – Driemaandelijkse kredietbarometer over kredieten aan ondernemingen (actuele cijfers)
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 6
7. Aandeel in totaal volume
Evolutie opgenomen krediet
opgenomen krediet (maart 2012) per grootte onderneming
Grote
ondernemingen Kleine
29,8% ondernemingen
50,0% 70% van het totale uitstaande
kredietvolume wordt aan
Middelgrote KMO’s verleend
ondernemingen 20,2%
Type September Maart 2011 Maart 2012 Maart 2012 tov Maart Evolutie
onderneming 2008 2011
Kleine 42.845 47.739 50.256 +5,3% Toename
Middelgrote 16.832 18.276 20.270 +10,9% Toename
Grote 29.906 27.334 29.945 +9,6% Toename
-Bron Cijfers NBB – Maandelijks Observatorium voor krediet aan niet-financiële vennootschappen (actuele cijfers)
-Verschil bedrag totaal uitstaand kredietvolume onderverdeeld naar grootte ondernemingen (maart 2012) en bedrag totaal uitstaand kredietvolume (maart
2012, zie vorige slide) is te wijten aan verschil in bron. De gegevens over het totaal uitstaande kredietvolume zijn gebaseerd op gedetailleerde
maandelijkse boekhoudrapportering van banken, terwijl uitsplitsing naargelang grootte gebaseerd is op data van kredietrisicocentrale (CKO).
Zo worden bij CKO onder meer kredieten van minder dan 25.000 EUR niet gerapporteerd. Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 7
8. Aandeel in totaal volume
Evolutie opgenomen
opgenomen krediet (maart 2012) ondernemingskrediet per regio
Brussels Hoofdstedelijk
Gewest 18,0%
Vlaams Gewest
Waals Gewest 62,4%
19,7%
Regio December Maart 2011 Maart 2012 Mars 2012 tov maart Evolutie
2010 2011
Vlaams 65.630 66.528 71.689 +7,8% Toename
Gewest
Waals Gewest 21.737 21.945 22.622 +3,1% Toename
Brussels 19.668 19.195 20.633 +7,5% Toename
Hoofdstedelijk
Gewest
Bron Cijfers NBB – Maandelijks Observatorium voor krediet aan niet-financiële vennootschappen (actuele cijfers)
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 8
9. Aandeel in totaal volume
opgenomen krediet (sept 2012) Evolutie opgenomen
ondernemingskrediet per
duurtijd krediet = meer M/LT
CT 30,2%
krediet dan ooit
M/LT 69,8%
Datum Krediet op KT Krediet op M/LT
In mio EUR In % van totaal In mio EUR In % van totaal
12.2006 32.483 38,1 52.848 61,9
12.2007 37.394 38,5 59.876 61,5
12.2008 40.355 37,9 66.092 62,1
12.2009 34.120 32,1 72.233 67,9
+8,2% +53,4%
12.2010 35.414 32,4 77.194 68,6
12.2011 36.476 31,5 79.329 68,5
09.2012 35.162 30,2 81.087 69,8
Bron Cijfers: berekeningen Febelfin op basis gegevens NBB (actuele cijfers)
Bijkomend: korte termijn is tot en met één jaar; middellang tot lange termijn is meer dan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012
Kredietverlening aan één jaar 9
10. Aanwendingsgraad Over lange termijn evolueert de
aanwendingsgraad weinig: er is
dus ruimte om krediet op te nemen
%
90
85 87,0%
80
75
74,2%
70
68,7%
65
60
+6,5% =
60,9%
55
-2,8%
50
Petites entreprises Moyennes entreprises Grandes entreprises Total
Bron Cijfers NBB – Maandelijks Observatorium voor krediet aan niet-financiële vennootschappen (actuele cijfers)
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 10
11. Kredietvoorwaarden geven een lichte verstrakking
aan
Banken
Resultaten BLS oktober 2012
De kredietvoorwaarden zijn verscherpt
in Q3 2012 (na een lange periode van
stabiliteit)
Voor Q4 2012 wordt stabilisatie
verwacht
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 11
12. Kredietvoorwaarden geven een lichte verstrakking
aan
Ondernemingen
Resultaten enquête NBB bij de ondernemingen tijdens Q2 2012
Ongunstige evolutie van de kredietvoorwaarden, vooral op het gebied van de
kosten, kredietvolume en de vereiste waarborgen
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 12
13. Stabiele evolutie
Weigeringsgraad
Bron Cijfers Febelfin – Driemaandelijkse kredietbarometer over kredieten aan ondernemingen (actuele cijfers)
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 13
14. De Belgische weigeringsgraad is één van de
laagste in de EU
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 14
15. Rentetarieven Rentetarief brokkelt af de laatste
drie maand en bereikt nieuw
historisch dieptepunt
September September Juli 2011 Juni 2012 Juli 2012 September
2008 2010 2012
5,54% 3,05% 3,65% 3,07% 2,97% 2,98%
Hoogtepunt Dieptepunt
Bron Cijfers NBB – Maandelijks Observatorium voor krediet aan niet-financiële vennootschappen (actuele cijfers)
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 15
16. Kredietverlening aan Belgische economie
Concurrerend aanbod, lage tarieven als antwoord
op de behoeften (NBB, september 2012)
Evolutie groei
Gemiddelde
interestvoet
16
17. Leasing : belangrijke financieringsbron voor
Belgische ondernemingen
Evolutie van de leasingproductie (in miljoenen EUR)
1,400
1,300
1,200
1,100
1,000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
1e kw. 2e kw. 3e kw. 4e kw. 1e kw. 2e kw. 3e kw. 4e kw. 1e kw. 2e kw. 3e kw.
2010 2010 2010 2010 2011 2011 2011 2011 2012 2012 2012
Onroerende leasing Roerende leasing
Bron Cijfers Febelfin (actuele cijfers)
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 17
18. Factoring: evolutie turnover
Factoring : evolutie turnover (in miljoenen EUR)
23,000
21,000
19,000
17,000
15,000
13,000
11,000
9,000
1e sem. 2e sem. 1e sem. 2e sem. 1e sem. 2e sem. 1e sem. 2e sem. 1e sem. 2e sem. 1e sem.
2007 2007 2008 2008 2009 2009 2010 2010 2011 2011 2012
Bedrag van de facturen in miljoenen euro, die aan de belangrijkste factormaatschappijen…
Bron Cijfers Febelfin (actuele cijfers)
Kredietverlening aan Ondernemingen | Recente evolutie 11.2012 18
Notas del editor
Het omzetten van spaardeposito’s in kredieten staat meer dan ooit centraal. De banken hebben over een periode van vier jaar – van begin 2008 tot eind vorig jaar (2011) – bijna 90 miljard EUR extra kredieten aan de Belgische consumenten, bedrijven en overheden verleend om de Belgische economie van de nodige zuurstof te blijven voorzien. Van de injectie van 90 miljard EUR extra is er:19 miljard EUR naar de Belgische ondernemingen gegaan. De totale omloop van ondernemingskredieten bedroeg daardoor 116,1 miljard EUR eind 2011. 48 miljard EUR in de vorm van hypothecair krediet aan de Belgische gezinnen verleend, wat maakt dat het volume aan hypothecaire kredieten eind 2011 ruim 174 miljard EUR bedoeg.Nagenoeg 23 miljard EUR naar de Belgische overheden gegaan waardoor de teller van kredieten in omloop aan de Belgische overheden op 91,7 miljard EUR stond.(Ter informatie: Het uitstaand bankkrediet aan de Belgische overheden (in schatkistcertificaten, OLO’s en directe kredieten samen)).
La demande de créditdépend de plusieursfacteurs : TauxConjoncture /revenudisponibleConfiance des entrepreneursSource : Etude surl’importance des dépôtsd’épargne pour l’octroi de crédit en Belgique - Prof. Nancy Huyghebaert
Info over looptijd van de kredietenEen van de elementen die men bijkomend zouden kunnen meegeven aan de NV-A (naast onze vaststelling van daarnet, dat de toename van het bancaire kredietvolume sedert 2007 voor 70 % naar de Belgische privésector is gegaan), is dat de banken de jongste jaren in steeds sterkere mate hun taak van tijdsduurtransformatie op zich hebben genomen, m.a.w. het omzetten van kortlopende deposito’s in langlopende kredieten. Langs de kant van de deposito’s zijn de gemiddelde looptijden (duration) ingekort, en langs de kant van de kredieten zijn de gemiddelde looptijden toegenomen. Naast het pure volume-verschijnsel (dus toename van het uitstaande kredietvolume), is er dus ook een belangrijk compositie-verschijnsel geweest, en m.i. is dat tot nog toe onderbelicht gebleven. Wat de kredieten aangaat is de looptijdverlenging inzake de hypotheekleningen evident, te meer daar de lage rentestanden de voorkeur voor de vaste tarieven hebben verstrekt (+ de herfinancieringen met overstap op vaste tarieven). Maar ook in het vlak van de bankkredieten aan Belgische niet-financiële ondernemingen is de verschuiving van krediet op korte termijn naar krediet op lange termijn heel opmerkelijk. Onderstaande cijfers verduidelijken dat : Van einde 2006 tot eind juni 2012 is het uitstaand bedrag van de kredieten op korte termijn aan Belgische ondernemingen gegroeid van 32,5 miljard EUR tot 36,7 miljard EUR, dat was : + 4,2 miljard EUR, of + 13,0 %. Over dezelfde periode is de omloop van de kredieten op lange termijn aan Belgische ondernemingen toegenomen van 52,8 miljard EUR tot 81,7 miljard EUR, dat was : + 28,9 miljard EUR, of + 54,7 %. Eind juni 2012 vertegenwoordigden de kredieten op lange termijn in de totale omloop van de bankkredieten aan Belgische ondernemingen 69,0 %, en de kredieten op korte termijn 31,0 %. Einde 2006 was het aandeel van de kredieten op lange termijn 61,9 %, en dat van de kredieten op korte termijn 38,1 %. Deze verschuiving in de termijnsamenstelling van de kredietportefeuille van de banken (en overigens ook langs de kant van de deposito’s, maar dan richting korte termijn), is heel zeker moeilijker in te schatten en te begrijpen door de buitenwereld. Maar het is niettemin een objectieve vaststelling inzake de inspanning die de banken de voorbije jaren hebben gedaan om de economie te ondersteunen. Uiteraard heeft in deze ontwikkeling ook het verloop van de intresttarieven meegespeeld (waardoor de spaarders liquiditeiten verkiezen, terwijl de kredietnemers hun schuldenposities willen ‘consolideren’), maar het is wel een uitdaging voor de banken om deze ‘uiteengroei’ van de duration van respectievelijk deposito’s en kredieten met elkaar te verzoenen (belangrijk onderdeel van risicobeheer). In het licht van de nieuwe liquiditeitsregels is die uitdaging nog evidenter, en treedt tegelijk ook het belang op de voorgrond van het statuut/regime van het gereglementeerde spaardeposito (die reglementair beschouwd worden als stabiele funding; maar het is ook belangrijk dat die spaardeposito’s eveneens in de praktijk maximaal stabiel zouden zijn; vandaar tevens het belang van het debat over de getrouwheidspremie, e.a.).
Bedragtotaaluitstaandkredietvolumeonderverdeeldnaarduurtijdkredieten( bron NBB op basis van boekhoudstatenbanken) : Maart 2012 : 36.389 (KT) + 80.594 (LT) = 116.983Bedragtotaaluitstaandkredietvolume (cijfers NBB, maart 2012) : 116.982 mio EUR ( bron NBB op basis van boekhoudstatenbanken)Opgelet : middellang tot langetermijnkredietenzijnkredieten van meerdanéénjaarDit is de indeling die de NBB volgt.
Noot 1 : Level I nbb 8 oktober 2012 TraditioneelkredietbeleidInzake traditioneel kredietbeleid is de NBB niet ongelukkig met het feit dat inzake commercial Real Estate en hypothecair krediet een zekere verstrakking aan de orde is. Met betrekking tot kredietverlening aan ondernemingen wordt echter gevraagd om niet te streng te zijn. Wat de vraag naar zekerheden aan ondernemingen betreft, mag inderdaad niet uit het oog worden verloren dat historisch gezien het gevaar voor verkeerd aflopende bedrijfskredieten in België vrij beperkt blijft.
Met uitzondering van de maand december lag de weigeringsgraad in het vierde trimester lager dan in het overeenstemmende trimester van 2010.De banken blijven dus bereid om krediet te verstrekken, wat ook tot uiting komt in de stijging van het kredietbedrag dat in de loop van het vierde trimester werd verstrekt. In het afgelopen jaar is het bedrag aan nieuwe kredieten (productie) ieder trimester sterker toegenomen dan de evolutie van het bedrag van de kredietaanvragen.
Tauxd’intérêteffectifssur nouveaux créditsbancaires aux sociétés non-financièrs : la Belgiquecomparée à la moyenne de la zone euro (en %, situation juillet 2012)Catégorie de créditBelgique Moyenne zone euroMontantjusqu’à 250.000 EUR, taux variable et périodeinitiale de fixation du tauxjusqu’à 3 mois 2,27 4,86Montantjusqu’à 250.000 EUR, périodeinitiale de fixation du taux de 3 moisjusqu’à 1 an 3,12 5,17Montant de 250.000 EUR jusqu’à 1 million EUR, taux variable et périodeinitiale de fixation du tauxjusqu’à 3 mois 2,09 2,99Montant de 250.000 EUR jusqu’à 1 million EUR, périodeinitiale de fixation du taux de 3 moisjusqu’à 1 an 2,89 4,29Montantsupérieur à 1 million EUR, taux variable et périodeinitiale de fixation du tauxjusqu’à 3 mois 1,51 2,24Montantsupérieur à 1 million EUR, périodeinitiale de fixation du taux de 3 moisjusqu’à 1 an 2,16 3,30Montantjusqu’à 1 million EUR, taux variable et périodeinitiale de fixation du tauxjusqu’à 1 an 2,20 4,12Montantsupérieur à 1 million EUR, taux variable et périodeinitiale de fixation du tauxjusqu’à 1 an 1,58 2,40(Source : BNB)
GRAFIEK 1 : EvolutiegroeiSources: NBB, ECB. (1) Resident banks to residents. Data including securitised loans: for Belgium over the entire period, for the euro area from January 2010 onwards GRAFIEK 2 : GemiddeldeinterestvoetSources: NBB, Thomson Reuters Datastream. (1) MFI interest rates on new loans to non− financial corporations, up to an amount of 1 million, over 5 years initial rate fixation. (2) MFI interest rates on new loans to households, for house purchases, over 10 years initial rate fixation. (3) Data over the full sample available for: Austria, Belgium, Germany, Spain, Finland, France, Italy and Netherlands.