4. Hainbat teoria daude unibertsoaren
sorreraren zergatiaz, baino
zabalduena , “BIG-BANG” edo
“EZTANDA HAUNDIA “ da.
5.
6. Unibertsoaren sorrerari buruzko teoria
onartuena da. Teoria honen arabera,
unibertsoko materia guztia gune bakar
batean bilduta zegoen eta duela 15 mila
milioi urte inguru eztanda egin zuen eta
materia hori unibertsoan zehar zabaldu eta
sakabanatu egin zen.
8. Hori gertatu hala, unibertsoa handitzen eta
hozten joan da, eta, hoztu ahala, fase-
trantsizio kosmologikoak gertatu dira,
dentsitate altuko unibertso berotik,
pixkanaka-pixkanaka, gaur egun behatzen
dugun unibertsora iritsi arte.
9.
10. Galaxia izarrez, gasezko eta hautsezko
lainoz eta materia ilunez osaturiko
grabitate-multzoa da.
Galaxia baten barruan aurki
daitezkeen azpi-egiturak honako
hauek dira: nebulosak, izar multzoak
eta izar sistemak.
11.
12. Lehenengo aurkitu zen
galaxia Esne Bidea da, gu
bizi garena.
Galaxiak urrundu egiten
dira bata
bestearengandik, eta
hedapen abiadura
distantziarekiko
proportzionala da,
gertaera honek Hubble
legearen izena hartzen
du.
16. 1.1.Kolorea: gainazaleko tenperaturaren
araberakoa da.
1.2.Tamaina: hiru mota daude: erraldoiak,
ertainak eta nanoak.
1.3.Distira: distantzia eta tamainaren arabera.
1.4.Sorrera eta heriotza: nebulosetatik sortzen
dira.
17. Milioika urtean, kolorea eta temperatura
aldatzen dira hidrogenoa konsumituz,
erregaia bukatzean izarra hil egiten da.
Masarik handieneko izarrak supernova
eztanda eginez hiltzen dira. Txikienak ez
dute eztandarik egiten, lehengo erraldoi
gorri bihurtzen dira eta azkenean nano
zuriak.
18.
19.
20. Planeta, izar baten inguruan itzulika dabilen
gorputz gotor masa handikoa, berezko argirik
ez eta fusio nuklearraz energiarik sortzen ez
duena.
21. Oraintsuraino, bederatzi planeta baizik ziren
ezagutzen, eta eguzki-sistemaren barruan
horiek guztiak. Beste hirurogei-bat aurkitu
izan dira 2001. urtetik hona gure eguzki-
sistematik kanpo.