1. ნოემბერი 2013
ადამიანები და გენეტიკა
გამოცემა 1
„ერთ-ერთი ხერხი ჩვენი გენების შეცვლისა არის ახალის შექმნა როგორც ეს
კრეიგ ვენტერმა შესანიშნავად გვიჩვენა და ასევე ჩვენი ცხოვრების სტილის
შეცვლა“ ამბობს დინ ორნიში TED TALKS-ში გამოსვლისას.
შეცვალე ცხოვრების სტილი. თავის არიდე ჩვეულებრივი საეჭვო
ნივთიერებების მოხმარებისა, როგორიცაა შაქარი და ნაჯერი ცხიმები,
ნიკოტინი, ნარკოტიკები, კოკაინი, ჭარბი ალკოჰოლის მოხმარება და
ქრონიკული სტრესი და სიბერის პროცესსაც შევანელებთ. ჩვენ ფაქტიურად
შეგვიძლია უკუვაქციოთ დაავადებები.
„ჩვენი გენები ჩვენი ბედისწერა არ არის! „
დინ ორნიში
დაინტერესდით? გვიყურეთ
www.tedtalks.com
გაიცანით კრეიგ ვენტერი
ჯონ კრეიგ ვენტერი (დაიბადა1946 წლის 14 ოქტომბერს) ამერიკელი
ბიოლოგი და მეწარმეა. ის ცნობილია როგორც პირველი ადამიანთა
შორის ვინც წარმატებით გაშიფვრა ადამიანის გენომი და პირველი
სინთეზური უჯრედი შექმნა გენომისგან. ვენტერმა დააარსა Celera
genomics, The Institute for Genomic Research (TIGR) და J. Craig Venter
Institute (JCVI). ამჟამად მუშაობს JCVI-ში სინთეზური ბიოლოგიური
ორგანიზმების შესაქმნელად.
2007 და 2008 წლის ჟურნალ Time -ში ვენტერი მოხსენიებულია
მსოფლიოს 100 ყველაზე გავნელიან ადამიანთა შორის. 2010 წელს
ბრიტანულ ჟურნალ New Statesman-ში ვენტერი მე-14 იყო 2010 წლის
მსოფლიოს ყევლაზე გავლენიან ადამიანთა სიაში. ის გახლავთ
ამერიკის მეცნიერებისა და ინჟინერიის ფესტივალის მრჩეველთა
საბჭოს წევრი.
ამ გამოცემაში წაიკითხავთ:
არის გენები ჩვენი ბედისწერა?
ვინ არის კრეიგ ვენტერი?
რა არის გენი?
საკარო სკოლა #18
გრიშაშვილის ქუჩა 3, ბათუმი
კრეიგ ვენტერის წიგნი
„ცხოვრება გაშიფრული„

2. ნოემბერი 2013
ადამიანები და გენეტიკა
გამოცემა 1
მეცნიერული აღმოჩენები
ჯანმრთელობის ეროვნულ ინსტიტუტში ყოფნისას ვენტერმა შეისწავლა
უჯრედში არსებული მატრიცული რნმ-ის mRNAs სწრაფი ამოცნობის
ტექნიკა, რათა ადამიანის ტვინის გენების ამოცნობისთვის გამოეყენებინა.
ამ გზით აღმოჩენილი კომპლიმენტარული დნმ-ს cDNA ეწოდება expressed
sequence tags (ESTs), ტერმინი რომელიც გენომური კვლევის ინსტიტუტიდან
ანტონი კერლავიგმა გამოიყენა. ჯანმრთელობის ეროვნულმა ინსტიტუტმა
ტავიდანვე სცადა დაეპატენტებინა ეს გენის ფრაგმენტები, რომელშიც
ვენტერი შემთხვევით და მრავლისმთქმელად ჩაერთო. მოგვიანებით
ჯანმრთელობის ეროვნულმა ინსტიტუტმა უარი თქვა დაპატენტებაზე
საზოგადოების პროტესტის გამო. სასამართლო პროცესებზე, რომელიც ამ
მოვლენებს მოყვა გამოცხადდა, რომ EST დაპატენტებას არ ექვემდებარება.
2000 წელს ვენტერმა და ფრანსის კოლინსმა, ასევე National Institute of Health
და US Public Genome Project -მა ერთობლივი განცხადება გააკეთა ადამიანის
გენომის გაშიფვრის თაობაზე.
2001 წლის 15 თებერვალს Human Genome Project-კონსორციუმმა პირველად
გამოაქვეყნა ადამიანის გენომი ჟურნალ Nature-ში და ერთი დღის შემდეგ
Celera-ის გამომცემლობამ- Science-ში. მიუხედავად ზოგიერთის მტკიცებისა
რომ თანმიმდევრობის განსაზღვრა ეგრეთწოდებული შოთგანის მეთოდით
გარკვეულწილად არაზუსტია ვიდრე clone-by-clone მეთოდი, მისი
გამოყენების ტექნიკა მეცნიერების მიერ ფართოდ იქნა მიღებული და
დღემდე დე ფაქტო სტანდარტად ითვლება.
რა არის გენი?
ჩვენი სხეული შედგება 50 ტრილიონი უჯრედისგან რომლებსაც გააჩნიათ
სხვადასხვა ფუნქციები. თითქმის ყველა უჯრედში მოთავსებულია
ნუკლეოტიდი რომელიც შეიცავს გენების 99.9% _ს და ასევე მიტოქონდრია
რომელი რამოდენიმე გენს შეიცავს. ჩვენ გვაქვსს დაახლოებიტ 20,000 გენი.
გენი არის დიდი მოლეკულა დნმ_ის (დეზოქსირიბო ნუკლეინისს მჟავა)
პატარა ნაწილი. თუ ერთ სიგრძეზე განვალაგებთ ერთი ადამიანის ყველა
დნ_ს თავისი გენებით ის 6 ფუტის ტოლი იქნება მაგრამ იმდენად მჭიდროდ
არის დაგორგლილი რომ ეტევა 1 ნუკლეოტიდის უჯრედში. დნმ არის ორმაგი
დაგრეხილი მოლეკულა რომლის შემადგენლობაში შედის : შაქარი, ფოსფატი
და 4 განსხვავებული ფუძე ა (ადენინი), თ (თიმინი), ც (ციტოზინი) და გ
(გუანინი). ფუძეებს გააჩნიათ მათი ენა რომელიც აგრეთვე ცნობილია როგორც
გენეტიკური კოდი მათი რაოდეობა და ბრძანება განსაზღვრავს მაგალითად
იქნები შიმპანზე, ძროხა, ბანანი თუ ადამიანი.
საჯარო სკოლა #18
გრიშაშვილის ქუჩა 3, ბათუმი
დნმ ორმაგი დაგრეხილი მოლეკულა
რომლის შემადგენლობაში შედის :
შაქარი, ფოსფატი და 4 განსხვავებული
ფუძე ა (ადენინი), თ (თიმინი), ც
(ციტოზინი) და გ (გუანინი)
რას ვიზიარებთ სხვა სახეობებთან?
სხვადასხვა სახეობებს ქრომოსომების
განსხვავებული რაოდენობა აქვთ. ადამიანს
ჩვეულებრივ 46 ქრომოსომა აქვს რომელიც 23
წყვილ ქრომოსომას შეიცავს, შიმპანზეს აქვს 24
წყვილი, რეზუს მაიმუნს 21 წყვილი, ძროხას 30
წყვილი, ქათანს 39, ბუზს 4 წყვილი მაშინ როცა
ბანანს აქვს 11 წყვილი ქრომოსომა.
ამრიგად დნმ_ის რადენი % გვაქვს საზიარო
სხვა სახეობებთან? რეზუს მაიმუნებთან 93%
ჩვენს მეგობარ შიმპანზესთან 98,5% და სხვა
ადამიანებთან 99,5%.