1. opracował Dawid Rosół

2. EDWARD GIEREK
I Sekretarz KC PZPR
1970-1980
Po krwawym stłumieniu protestów robotniczych na wybrzeżu
w grudniu 1970 roku partia komunistyczna zdecydowała się na
zastąpienie skompromitowanego Gomułki Edwardem Gierkiem.
Nowy przywódca na każdym kroku starał się podkreślad
swoją odmiennośd od poprzednika.
Rządy rozpoczął od odwiedzenia stoczniowców,
do których skierował słynne pytanie:
„No to jak, towarzysze, pomożecie?”
Zgodził się też na cofnięcie wprowadzonych
w grudniu ‘70 podwyżek.
Gierek obiecał też, że za jego rządów władza
nigdy nie będzie strzelad do protestujących.
Obietnicy dotrzymał, chod protesty nadal
tłumiono używając siły.

3. Lata 70. są do dziś najlepiej wspominanym okresem w historii PRL.
Na tak dobry obraz „dekady Gierka” złożyło się kilka czynników,
o których przeczytasz na kilku następnych slajdach.
Dowiesz się z nich także o ciemnych stronach tego dziesięciolecia i o wielkich kosztach
modernizacji paostwa, której podjął się Edward Gierek.
sondaż CBOS z sierpnia 2001

4. Edward Gierek, wychowany na zachodzie Europy, znający język
francuski, był politykiem dobrze postrzeganym na świecie.
Sam także był człowiekiem otwartym na świat- także ten
zachodni- kapitalistyczny- do lat 70. postrzegany jako wrogi.
Gierek spotykał się nie tylko z przywódcami RFN, czy Francji, ale także z trzema kolejnymi
prezydentami USA. Dążył też do normalizacji stosunków z Watykanem: w 1977 roku został
przyjęty na audiencji przez papieża Pawła VI a dwa lata później zgodził się na przyjazd do
Polski Jana Pawła II, z którym się spotkał.
E. Gierek z papieżem Pawłem VI
Jednocześnie jednak w cza-
sach Gierka wprowadzono do
konstytucji poprawkę mówią-
cą o umacnianiu przyjaźni
i współpracy z ZSRR a potaje-
mnie rozbudowywano orga-
ny odpowiedzialne za walkę
z Kościołem katolickim.

5. Lata 70. to okres wielkich sukcesów polskiego sportu na arenie
międzynarodowej. Wśród nich do dzisiaj najczęściej wspomina
się reprezentację piłkarską prowadzoną przez Kazimierza Gór-
skiego, która na mistrzostwach świata w RFN w 1974 roku po
pokonaniu Brazylii zajęła 3 miejsce, a na igrzyskach olimpijskich
dwukrotnie stawała na podium (1972-1 miejsce, ‘76- 2 m-ce).
Ogromne sukcesy odnosili także polscy siatkarze prowadzeni przez Huberta Wagnera zdobywa-
jąc mistrzostwo świata w 1974 i mistrzostwo olimpijskie w 1976 roku.
Mistrzostwa Świata w piłce nożnej RFN ‘74
Na wysokim poziomie stał także
wygrany przez Polskę mecz o 3 miejsce z Brazylią
polski tenis (Wojciech Fibak), kolar-
stwo (Ryszard Szurkowski, Stanisław
Szozda) i lekkoatletyka: biegi sprin-
terskie (Irena Szewioska), biegi płot-
karskie (Grażyna Rabsztyn), skok
wzwyż (Jacek Wszoła), czy skok
o tyczce (Władysław Kozakiewicz).

6. Lata 70. to także początki światowej kariery polskich himalaistów, którzy niedługo później
będą już zaliczani do najlepszych na świecie.
Wśród największych trzeba przynajmniej wymienid Wandę Rutkiewicz ( pierwsza Europejka
na szczycie Mount Everest, pierwsza kobieta na świecie na szczycie K2; uważana za jedną
z najlepszych himalaistek w historii) i Jerzego Kukuczkę
(jako drugi człowiek na ziemi zdobył wszystkie 14 ośmioty-
sięczników – tzw. „Koronę Himalajów
i Karakorum”).

7. W latach 70. Polska doczekała się jeszcze
jednego prestiżowego sukcesu, chod już nie
sportowego. Dołączyła do grona paostw, które
wysłały swoich obywateli w kosmos.
Pierwszym (i jak dotąd jedynym) polskim
kosmonautą został Mirosław Hermaszewski,
który w 1978 roku przez 8 dni przebywał na
orbicie okołoziemskiej na radzieckim statku
Sojuz 30.

8. Pośród wielu nowości jakie przyniosły Polakom lata 70. jedną
z najbardziej charakterystycznych był bez wątpienia fiat 126p -
popularny „maluch”. Gierek szukając małego, taniego auta, które
mogłoby zmotoryzowad Polskę od Włochów kupił licencję na
fiata 126. Jego produkcję rozpoczęto w 1973 roku najpierw w
Bielsku-Białej, później także w Tychach. Przez 27 lat z polskich
taśm produkcyjnych zjechało ponad 3 miliony „maluchów”.
Fiat 126p nie był jedynym osiągnięciem polskiej motoryzacji lat 70. W 1978 roku w warszaw-
skiej fabryce samochodów osobowych rozpoczęto produkcję Poloneza – samochodu, który w
latach 70. w niczym nie ustępował zachodnim markom. Do dziś można jeszcze spotkad autobusy
Jelcz 110, których produkcję rozpoczęto także w latach 70. na licencji francuskiej marki Berliet.
W latach 70. odnotowano także
znaczny postęp w budowie dróg.
Właśnie wtedy zaczęły powsta-
wad pierwsze w Polsce autostra-
dy, ważne trasy szybkiego ruchu,
wtedy zmodernizowano znaczną
częśd polskich dróg.

9. Lata 70. przyniosły również znaczną poprawę w ilości nowych mieszkao. Dzięki
kolejnym nowopowstającym „fabrykom domów” (produkowały gotowe elementy
do budowy bloków z tzw. „wielkiej płyty”) udało się
osiągnąd poziom 300 tys. nowych mieszkao
rocznie.
W efekcie znacznie skrócił się czas
oczekiwania na własne mieszkanie.
Nigdy jednak w PRL-u nie udało się
w pełni zaspokoid zapotrzebowania
mieszkaniowego.
Jakośd wykooczenia budowanych
w tak szybkim tempie bloków
często pozostawiała wiele do ży-
czenia. Ważniejszy od jakości był
jednak dla Polaków sam fakt po-
siadania własnego lokum.
przykład osiedla z tzw. „wielkiej płyty”

10. Szybki rozwój gospodarczy i wyraźny zadłużenie zagraniczne PRL do 1980 roku
wzrost poziomu życia, jaki odczuwali
Polacy w latach 70. był możliwy prze-
de wszystkim dzięki kredytom jakie
władza zaciągnęła na Zachodzie.
Gierek liczył, że dzięki pożyczkom
uda się rozwinąd gospodarkę do po-
ziomu, który pozwoli spłacid zadłu-
żenie dzięki eksportowi nowo produ-
kowanych towarów.
Jego plan okazał się jednak błędny.
Efektem było nie tylko rosnące zadłu-
żenie paostwa, ale też kryzys gospo-
darczy jaki dotknął Polskę w drugiej
połowie lat 70.

11. Już w połowie lat 70. wyraźne były oznaki kryzysu gospodarczego w PRL.
Konieczne było wprowadzenie podwyżek cen. Władza ogłosiła je w drugiej
połowie czerwca 1976 roku, co spowodowało
kolejne protesty. Strajkowało ok. 80 tys. ludzi
w całej Polsce. Do najpoważniejszych wystą-
pieo doszło w Radomiu, Ursusie i Płocku.
Dla rozprawienia się z protestującymi użyto
milicji i specjalnie przygotowanych na takie
okazje oddziałów ZOMO. Jednocześnie Gierek
zabronił strzelad do protestujących. Do his-
torii przeszły stosowane wobec strajkujących
„ścieżki zdrowia” polegające na przechodze-
niu między bijącymi pałkami milicjantami.
Obawiając się rozszerzenia protestów Gierek
wycofał podwyżki. Ta decyzja spowodowała
pogłębienie się kryzysu gospodarczego i ko-
niecznośd wprowadzenia reglamentacji nie-
których towarów. oddziały ZOMO podczas protestów w Radomiu, 1976

12. Częśd protestujących w czerwcu ‘76 spotkały represje polegające m.in. na zwalnianiu z pracy.
Dla niesienia im pomocy prawnej
powstał Komitet Obrony Robotników
(KOR), który stopniowo poszerzał swoją
działalnośd, stając się pierwszą od dzie-
sięcioleci poważną organizacją opo-
zycyjną. Wśród najważniejszych człon-
ków KOR-u znaleźli się: Antoni Maciere-
wicz, Jacek Kuroo, Jan Józef Lipski
i Adam Michnik.
W 1977 roku powstała kolejna orga-
nizacja opozycyjna – ROPCiO – Ruch
Obrony Praw Człowieka i Obywatela.
Bez opozycjonistów lat 70. z pewnoś-
cią znacznie trudniej byłoby stworzyd
wielki opozycyjny ruch „Solidarnośd” w
latach 80.
zebranie KOR -u w mieszkaniu Jacka Kuronia w Warszawie

13. Październik ‘78 był bez wątpienia jednym z przełomowych momen-
tów w historii PRL. Wtedy to w Watykanie zdecydowano, że nowym
papieżem zostanie polski kardynał Karol Wojtyła.
Władze PRL oficjalnie gratulowały Kościołowi i kardynałowi wyboru.
Faktycznie jednak obawiały się wzrostu autorytetu Kościoła wśród
Polaków i ewentualnego poparcia nowego papieża dla kształtującej
się opozycji.
Jan Paweł II odwiedził Polskę już w następnym roku.
Oficjalnie nie wypowiadał się na tematy polityczne, ale
jego słowa, zwłaszcza te wypowiedziane
na Placu Zwycięstwa w Warsza-
wie powszechnie zostały ode-
brane jako nadzieja na zmiany
w Polsce.
„Niech zstąpi Duch Twój!
I odnowi oblicze ziemi…
tej ziemi”
Jan Paweł II, Warszawa,
Plac Zwycięstwa, 2.06.1979

14. koniec