Türkiye BİT sektörü 2005 ile 2009 yılları arasında ulaştığı % 14’lük yıllık bileşik büyüme oranıyla ile ülkenin hızlı büyüyen sektörleri arasında yer almaktadır. Gelecek ile ilgili eğilimler ile yurt içi ve yurt dışı gelişmeler BİT sektöründe her yıl giderek artan sayıda fırsat sunmaktadır. 2005 yılından günümüze kadar pek çok büyük uluslararası şirket Türkiye BİT sektörüne yatırım yapmıştır.

1. DECEMBER 2009
TÜRKİYE CUMHURİYETİ BAŞBAKANLIK
Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı
BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ
SEKTÖRÜ RAPORU
RU
SEKTÖRÜ RAPORU
AĞUSTOS2010

2. İÇİNDEKİLER
1. Yönetici Özeti 3
2. Sektöre Genel Bakış 4
2.1 Küresel Sektör 4
2.2 Türkiye Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü 6
2.2.1 Genel Bakış 6
2.2.2 Sektördeki Önemli Şirketler 15
2.3 Sektörle İlgili Beklentiler 17
2.4 SWOT Analizi 19
2.5 Yatırım Fırsatları 20
2.6 Sektördeki Kurum ve Kuruluşlar 21
Şekiller Listesi 22
Kısaltmalar 23

3. 3
1. Yönetici Özeti
Türkiye BİT sektörü 2005 ile 2009 yılları arasında ulaştığı % 14’lük yıllık bileşik büyüme oranıyla ile ülkenin
hızlı büyüyen sektörleri arasında yer almaktadır. Gelecek ile ilgili eğilimler ile yurt içi ve yurt dışı gelişmeler BİT
sektöründe her yıl giderek artan sayıda fırsat sunmaktadır. 2005 yılından günümüze kadar pek çok büyük
uluslararası şirket Türkiye BİT sektörüne yatırım yapmıştır.
Sektör büyüklüğünün hâlen AB ortalamasının altında olması Türkiye’de büyük bir büyüme potansiyeli
olduğunun göstergesidir. Telekomünikasyon, internet-geniş bant, donanım ve yazılım olmak üzere dört ana
kategoriden oluşan sektörün 2009 yılındaki büyüklüğünün 29 milyar ABD doları olduğu tahmin edilmektedir.
Kategoriler arasında telekomünikasyon yaklaşık % 73 oranındaki payıyla önde gelmektedir. Geriye kalan % 27
ise BT piyasasına aittir.
1
2001 yılındaki bankacılık krizinden günümüze kadar BT sektöründe çift basamaklı
oranlarda büyüme yaşanmıştır. Ancak, yazılım ve BT hizmetlerinin GSYİH içindeki payının halen Batı
piyasaları ile Orta ve Doğu Avrupa ülkelerine kıyasla çok düşük seviyede olması önemli bir büyüme potansiyeli
olduğuna işaret etmektedir.
Harcanabilir gelir düzeyindeki artış ve hükümetin telekomünikasyon sektöründeki liberalleşme ve özelleştirme
çalışmalarına verdiği destek sonucunda Türkiye telekomünikasyon sektörü son yıllarda hızla büyümüştür.
Ancak sabit hat, internet ve geniş bant erişiminin Türkiye’deki penetrasyon oranı benzer Avrupa ülkeleri ile
kıyaslandığında hâlen düşük seviyededir.
Türkiye’nin büyük nüfusu ile BT hizmetleri ve altyapısına yönelik talepteki yükselmenin, 2009 yılında 7,2 milyar
ABD doları düzeyinde olan toplam BT harcamalarını, 2014 yılında 10,5 milyar ABD doları düzeyine taşıması
beklenmektedir.
2
Türkiye genç nüfusu ve tüm ülkeyi kaplayan şebeke altyapısıyla telekomünikasyon sektörünün gelişmesi için
cazip bir pazardır. 2005 yılına kadar kamuya ait olan Türk Telekom, Türkiye’nin sabit hatlı telefon
operatörüdür. Türk Telekom, 2005 yılında hisselerinin % 55’i Oger Telecom şirketine satılmasıyla
özelleştirilmiş ve 2008 yılında yapılan halka arz ile kamuya ait hisse miktarı azaltılmıştır. Mobil iletişim Türkiye
telekomünikasyon piyasasında rekabetin en yoğun yaşandığı alt sektördür. 2009 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de
62,8 milyon cep telefonu abonesi bulunmaktadır. Rapor tarihi itibarıyla sektörde Turkcell, Vodafone ve Avea
olmak üzere lisans sahibi üç cep telefonu operatörü bulunmaktadır. AB ülkelerinde Ekim 2009 itibarıyla
yaklaşık % 125 olan cep telefonu penetrasyon oranı Türkiye’de Aralık 2009 itibarıyla % 88 seviyesindedir. Bu
oranın gelecekte AB ülkelerinde olduğu gibi yükselmesi beklenmektedir.
Türkiye teknoloji sektörünün büyük bir bölümüne çokuluslu şirketler hakim durumdadır. IBM, Hewlett Packard,
Dell, Siemens, Cisco ve NCR gibi şirketlerin Türkiye’de faaliyetleri bulunmaktadır. Son dönemlerde BT
şirketlerinin konumlandığı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nin (“TGB”) sayısında önemli bir artış olmuştur. Bu
teknoparklardaki yazılım şirketleri devlet tarafından sağlanan önemli vergi ve yatırım teşviklerinden
yararlanabilmektedir. Devlet, BT ve Ar-Ge harcamalarını teşvik eden yeni yasal uygulamalarla sektörün
büyümesini desteklemektedir. TGB’lerde bulunan şirketlerin Ar-Ge faaliyetleri sonucunda elde ettikleri gelirler
vergiden muaf tutulmaktadır. Ayrıca, Ar-Ge faaliyetlerinde çalışan personelin sosyal güvenlik ödemelerine
katkılar yapılmaktadır.
Türkiye BT sektöründe yüksek seviyede nitelikli insan kaynaklarına sahiptir. Yetenekli, genç ve dinamik
bilgisayar mühendisleri ve yazılım geliştiricileri eğitim almakta ve sektördeki artan talebi karşılamaktadır.
1
TÜBİSAD (Bilişim Sanayicileri Derneği)
2
Economist Intelligence Unit, Türkiye: Telekom ve Teknoloji Raporu, 2010

4. 4
2. Sektöre Genel Bakış
2.1 Küresel Sektör
2007 yılında 2,2 trilyon ABD doları olan küresel BT harcamaları, % 8’lik bir büyüme hızıyla 2008 yılında
2,4 trilyon ABD doları düzeyine ulaşmıştır. 2008 yılında 810 milyar ABD dolarına ulaşan toplam
harcamasıyla ABD, dünyada en çok BT harcaması yapan ülkedir. 663 milyar ABD doları (483 milyar avro)
tutarında harcama ile Batı ve Orta Avrupa bölgesi ise ikinci sıradadır. Bu iki piyasayı 588 milyar ABD
doları tutarındaki harcamasıyla Asya Pasifik bölgesi izlemektedir ve bu bölgenin BT harcamalarının 2008
yılında çift basamaklı oranlarda artmış olduğu tahmin edilmektedir. Doğu Avrupa, Orta Doğu ve Afrika’da
yapılan BT harcamaları da, 2006 ve 2007 yıllarında iki basamaklı oranlarda artmıştır.
3
Şekil 1 - Bölge Bazında Küresel Bilgi Teknolojileri Harcamaları
2008 yılında küresel BT harcamalarını oluşturan en büyük kategori 699 milyar ABD doları seviyesinde
olduğu tahmin edilen % 30’luk paya sahip BT personel giderleridir. Küresel piyasadaki ikinci en büyük
kategori ise, % 22’lik payla BT hizmetleri ve dış kaynak kullanımı kategorisidir. Küresel yazılım
harcamaları bilgisayar ya da iletişim ekipmanı harcamalarından daha düşük seviyededir.
Şekil 2 – Kategori Bazında Küresel Bilgi Teknolojileri Harcamaları
3
Forrester Araştırma, 2009
677 657 669 695 732 776 810
389 445 493 510 543 622 663323 328 369 418 463
527
588
0
500
1,000
1,500
2,000
2,500
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
MilyarABD$
Bölge Bazında Bilgi Teknolojileri Harcamaları
ABD Batı ve Orta Avrupa
Asya Pasifik Diğer Amerika Ülkeleri
Doğu Avrupa, Orta Doğu, Afrika
Kaynak: Forrester
436 465 517 552 593 657 699
291 326 377 406 435
488 530296 295
308 334 365
407
436
265 254
254
270
295
328
354
227 234
244
258
280
313
342
0
500
1,000
1,500
2,000
2,500
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
MilyarABD$
Kategori Bazında Küresel Bilgi Teknolojileri Harcamaları
Personel giderleri Hizmet ve dış kaynak kullanımı Donanım İletişim ekipmanı Yazılım
Kaynak: Forrester

5. 5
2008 yılında 1.373 milyar ABD doları büyüklüğündeki küresel telekomünikasyon pazarı 2009 yılında % 6,4
oranında küçülerek 1.286 milyar ABD doları düzeyine düşmüştür.
4
Pazardaki daralma küresel ekonomik
koşullara bağlanmaktadır. Günümüzde dünyanın başlıca telekomünikasyon şirketleri döviz kurlarındaki
olumsuz dalgalanmaların ve büyüme fırsatlarının eksikliğinin neden olduğu sıkıntılar yaşamaktadır.
Ekonomide yavaşlama yaşanan dönemde Batı piyasalarındaki tüketicilerin daha ucuz tarifelere geçerek
kullanım düzeylerini sınırlandırmaları başlıca telekomünikasyon operatörleri üzerinde ciddi bir baskı
yaratmıştır. Buna bağlı olarak, küresel telekomünikasyon piyasalarında konsolidasyona yönelik bir hareket
beklenmektedir. Küresel operatörler penetrasyon düzeyinin nispeten düşük olduğu gelişmekte olan
piyasalarda lisans edinmek ve az sayıda kalan satın alma fırsatlarını değerlendirebilmek için gayret
göstermektedir.
Şekil 3 - Küresel Telekomünikasyon Gelirleri
İnternet erişimi piyasası 2008 yılında birtakım zorluklarla karşılaşmış olsa da, aynı yıl % 28 olan internet
erişimine sahip kişilerin toplam dünya nüfusuna oranı 2009 yılında % 30’a yakın seviyeye ulaşmıştır.
2010’da artış trendinin devam etmesi ve bu oranın % 32 seviyelerine yükselmesi beklenmektedir. Henüz
dar bir tabana sahip geniş bant erişimi de hızla artmaktadır. Tüm dünyadaki toplam geniş bant abonesi
sayısının 2010 yılında yaklaşık 502 milyona ulaştığı tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, gelişmekte olan
piyasalarda büyüme hızının gelişmiş ve doymuş piyasalara kıyasla daha yüksek olması beklenmektedir.
5
Fiber-optik teknolojisine sahip geniş bant internet abonesi sayısı 2009 yılının sonunda tüm dünyada 43
milyona ulaşmıştır. Bu sayının 2014’te 125 milyona ulaşması beklenmektedir.
6
Bu alandaki büyümenin
büyük bir bölümünün önde gelen sabit hatlı telefon operatörlerinin önemli şehirlerdeki şebekelerini
genişlettiği Asya ve ABD piyasalarında gerçekleşmesi beklenmektedir. Geniş bant erişimde zaten güçlü
konumda olan Güney Kore ve Japonya pazarlarının da bu alanda büyümeye devam etmesi
beklenmektedir. Gelişmekte olan piyasalar geniş bant erişim hizmetlerine yeterli yatırım yapılmaması
sorununu yaşamaktadırlar.
4
Economist Intelligence Unit, 2010
5
Economist Intelligence Unit, 2009
6
Pyramid Araştırma ve Economist Intelligence Unit, 2010
545 550 576 584 535 547
586 624
690
789 751 829
2,6%
2,5%
2,4%
2,3% 2,3% 2,3%
2,2%
2,2%
2,3%
2,3%
2,4%
2,4%
2,5%
2,5%
2,6%
2,6%
2,7%
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
2005 2006 2007 2008 2009 (*) 2010 (*)
MilyarABD$
Küresel Telekomünikasyon Gelirleri
Sabit telekom gelirleri Mobil telekom gelirleri Toplam telekom gelirlerinin GSYİH'ye oranı
(*) EIU Tahminleri
Kaynak: Economist Intelligence Unit

6. 6
Şekil 4 - Küresel Internet ve Geniş Bant Erişimi Penetrasyon Oranı
Donanım segmenti 2008 yılındaki finansal kriz döneminde şirket harcamalarında yapılan kesintilerden
olumsuz etkilenmiştir. 2009’da dünya çapında donanım harcamaları % 9,2 oranında azalmış ve 514
milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. 2008’deki büyüme oranının % 0,9 olması da finansal krizin
negatif etkilerini göstermektedir. Ancak, segment krizin etkilerinden kurtulmaya başlamıştır ve kişisel
bilgisayar satışları beklentilerin üzerinde artmaktadır. 2010 yılı genelinde donanım harcamalarının % 2,2
oranında artması ve 525 milyar ABD dolarına ulaşması beklenmektedir.
7
Şekil 5 - Küresel Donanım Penetrasyon Oranları ve Harcamaları
2.2 Türkiye Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü
2.2.1 Genel Bakış
Türkiye BİT sektörü 2005 ile 2009 yılları arasındaki % 14’lük yıllık bileşik büyüme oranı ile ülkenin hızlı
büyüyen sektörleri arasında yer almaktadır. BMI tahminlerine göre, Türkiye 2009 - 2014 yılları arasında en
fazla büyüyen BT pazarı olacak ve Polonya da Türkiye’yi takip edecektir.
8
Türkiye geniş ve çoğunluğu genç bir nüfusa sahiptir. Gelecek trendler küresel ve yerel gelişmelerle birlikte
her geçen yıl daha çok fırsat sunmaktadır. Bunlara ek olarak, Türkiye’deki BİT sektörünün şu andaki
büyüklüğünün AB ortalamasının altında olması büyümeye açık olduğunu göstermektedir.
Türkiye BİT piyasasının 2009 yılı büyüklüğünün 29 milyar ABD doları olduğu tahmin edilmektedir. Bu
rakamın yaklaşık % 73’ünü telekomünikasyon kategorisi oluşturmaktadır. Geriye kalan % 27’lik pay ise BT
7
Economist Intelligence Unit, 2010
8
Business Monitor International, Türkiye BT Raporu Q2 2010
19,2%
22,1%
24,5%
28,1%
30,3%
32,3%
4,3% 5,5% 6,7% 7,7% 8,8% 9,7%
%0
%5
%10
%15
%20
%25
%30
%35
-
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
2005 2006 2007 2008 2009 (*) 2010 (*)
Milyonİnternet ve Geniş Bant Penetrasyon Oranları
İnternet kullanıcısı sayısı Geniş bant abonesisayıları
İnternet penetrasyon oranı Geniş bant penetrasyon oranı
Kaynak: Economist Intelligence Unit
(*) EIU Tahminleri
Donanım Penetrasyon Oranı ve Harcamaları - Dünya
2005 2006 2007 2008 2009 (*) 2010 (*)
Kişisel bilgisayar sayısı (milyon) 906 1.019 1.134 1.271 1.390 1.514
Kişisel bilgisayar sayısı (100 kişiye düşen) 18 21 23 25 27 29
Kişisel bilgisayar sayısı (% artış) 13,6% 12,4% 11,3% 12,1% 9,4% 8,9%
Donanım harcamaları (milyar ABD $) 448 526 561 566 514 525
Donanım harcamaları (ABD $; % artış) 9,4% 17,5% 6,6% 0,9% (9,2)% 2,2%
Donanım harcamaları (küresel GSYİH'ya oranı) 1,0% 1,1% 1,1% 1,0% 0,9% 0,9%
Kay nak: Economist Intelligence Unit
(*) EIU Tahminleri

7. 7
piyasasına aittir. Kriz yılları olan 2001 ve 2009 dışında BİT sektöründe son yıllarda çift basamaklı
oranlarda büyüme yaşanmıştır.
9
Şekil 6 - Türkiye BİT Pazarı 2005-2009
BT piyasasının büyüklüğü ile yazılım ve BT hizmetlerinin GSYİH içindeki payının halen Batı piyasaları ve
Orta ve Doğu Avrupa ülkelerine kıyasla oldukça düşük seviyede olması, bu alanda önemli bir büyüme
potansiyeli olduğunun göstergesidir.
Şekil 7 - Türkiye ve Avrupa BT Piyasası
9
TÜBİSAD (Bilişim Sanayicileri Derneği)
13 14
17
20 21
4
5
6
7 8
0
5
10
15
20
25
30
35
2005 2006 2007 2008 2009 (*)
MilyarABD$
Türkiye Bilgi ve İletişim Teknolojileri Pazarı
Telekom Bilgi TeknolojileriKaynak: TUBISAD
Not (*): tahmin
%3.1
%2.2
%0.9
%0
%1
%2
%3
%4
Batı Avrupa AB'ye katılım
sürecinde
olan ülkeler
Türkiye
Bilgi Teknolojileri
Harcamaları / GSYİH (%)
Kaynak: IDC
Bulgaristan
Çek
Cumhuriyeti
Estonya
Macaristan
Letonya
Litvanya
Polonya
Romanya
Slovakya Slovenya
Türkiye
CEE (*)
Batı Avrupa
%0
%1
%2
%3
%4
0 100 200 300 400 500 600 700 800
GSYİH'yaoranı(%)
Kişi başına düşen IT harcaması (Euro)
(*) Orta ve Doğu Avrupa
Kaynak: IDC

8. 8
2009 yılı itibarıyla BİT sektöründeki ihracat ve ithalat hacimleri sırasıyla 3,27 milyar ABD doları ve 9,05
milyar ABD doları seviyelerine ulaşmıştır.
10
Türkiye BİT sektöründeki dış ticaretin gelişimi aşağıdaki
şekilde gerçekleşmiştir:
Şekil 8 - Türkiye BİT Sektöründe Dış Ticaret
Sektör aşağıdaki dört ana kategoriye ayrılabilir:
 Telekomünikasyon
 İnternet ve geniş bant
 Donanım
 Yazılım
Bu dört kategori bundan sonraki bölümlerde ayrıntılı olarak analiz edilmektedir.
Telekomünikasyon
Genç nüfusu ve tüm ülkeyi kapsayan şebeke altyapısıyla Türkiye telekomünikasyon sektörünün gelişmesi
için cazip bir pazardır. Sektörde yaşanan liberalleşme daha yüksek kaliteli hizmetlerin daha uygun
fiyatlara sunulabilmesine olanak sağlamıştır. Sabit hat ve cep telefonu gelirlerinden oluşan toplam
telekomünikasyon gelirleri 2008 yılında 13,8 milyar, 2009’da ise 13,3 milyar ABD doları olarak
gerçekleşmiştir.
11
2009 yılı telekomünikasyon gelirlerinin % 36,7’sini sabit hatlı telefon gelirleri, % 63,2’sini
ise cep telefonu gelirleri oluşturmaktadır. Ancak elektronik iletişim alanına yapılan yatırımlar artmaktadır.
Sabit hatlı telefon ve cep telefonu operatörlerinin yaptıkları yatırım tutarı 2009 yılında önceki yıl ile
kıyaslandığında % 46 oranında artarak 3,7 milyar ABD doları düzeyine ulaşmıştır. 2009 yılında yapılan
toplam yatırımın yaklaşık % 79’unu cep telefonu sektöründe yapılan yatırımlar oluşturmaktadır. 2001
yılında, sabit hatlı telefonlarda penetrasyon oranı % 28,5 ile zirve yapmıştır ve artan cep telefonu
kullanımına bağlı olarak, 2004 yılından bu yana yavaş bir düşüş yaşanmaktadır.
11
10
Dış Ticaret Müsteşarlığı – İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi (İGEME)
11
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, 2010

9. 9
Şekil 9 - Sabit Hat ve Cep Telefonu İletişim Gelirleri
2005 yılına kadar kamuya ait olan Türk Telekom, Türkiye’nin sabit hatlı telefon operatörüdür. Türk
Telekom 2005 yılında hisselerinin % 55’i Oger Telecom’a (Saudi Oger ve Telecom Italia liderliğindeki
konsorsiyum) satılmasıyla özelleştirilmiştir. Bu blok satışın ardından İstanbul Menkul Kıymetler
Borsası’nda yapılan halka arz aracılığıyla Türk Telekom’un sermayesinin % 15’lik bir kısmı daha
özelleştirilmiştir ve Türk Telekom’un hisseleri 15 Mayıs 2008 tarihinden itibaren İMKB’de işlem
görmektedir. Türkiye’deki sabit hatlı telefon ve cep telefonu sektörünün satış hacmi Almanya, İtalya,
Fransa ve İngiltere gibi gelişmiş piyasalardaki satış hacimlerinin altındadır.
Şekil 10 - Telekom Şirketlerinin Sabit Hat ve Cep Telefonu İletişim Gelirleri
Mobil iletişim Türkiye telekomünikasyon piyasasında rekabetin en yoğun yaşandığı alt sektördür. 2009 yılı
sonu itibarıyla Türkiye’de 62,8 milyon cep telefonu abonesi bulunmaktadır. Rapor tarihi itibarıyla sektörde
Turkcell, Vodafone ve Avea olmak üzere lisans sahibi üç cep telefonu operatörü bulunmaktadır.
Piyasadaki serbest rekabeti güçlendirmek amacıyla telefon numaralarını değiştirmeksizin bir operatörden
diğerine geçilebilmesine imkan tanıyan numara taşınabilirliği uygulaması 9 Kasım 2008 tarihinde
başlatılmıştır.
12
12
ICTA, 2009
51.290
41.069
36.417
12.906
8.814
6.282
3.510 1.591
1,5% 1,5% 1,7%
2,1%
2,7%
3,3%
2,2%
3,4%
%0,0
%0,5
%1,0
%1,5
%2,0
%2,5
%3,0
%3,5
%4,0
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
MilyonABD$
Sabit ve Mobil Hat Telekom Gelirleri
2010 GSYİH'ya oranıKaynak: Economist Intelligence Unit

10. 10
Şekil 11 - 2009 Yılında Telekom Şirketlerinin Pazar Payları
Şekil 12 - Cep Telefonu Abone Sayısı ve Penetrasyon Oranları
2009 yılı Ekim ayı itibarıyla, AB ülkelerindeki ortalama cep telefonu penetrasyon oranı % 125 iken,
Türkiye’deki penetrasyon oranı 2009 yılı Aralık ayı itibarıyla % 88’dir. Türkiye’deki penetrasyon oranının
artmaya devam ederek AB ülkeleri seviyesine ulaşması beklenmektedir.
56%
25%
19%
2009 yılı Telekom Pazar Payları
Turkcell Vodafone Avea
Kaynak: BTK, 2010

11. 11
Şekil 13 - Türkiye ve AB Ülkelerindeki Cep Telefonu Penetrasyon Oranları
180
146 142
132 126 125
117 115
96 91 88
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
Türkiye ve AB Ülkelerindeki Cep Telefonu Penetrasyon
Oranı, 2009
Kaynak: BTK Faaliyet Raporu 2009
Not: Türkiye için Aralık 2009 verileri, AB için Ekim 2009 verileri.
İnternet ve Geniş Bant
Aşağıdaki grafikte sunulduğu gibi Türkiye’de evlerde geniş bant erişim hizmetinin penetrasyon oranı AB
ortalaması ile kıyaslandığında düşük olmakla birlikte, Polonya, İtalya, Bulgaristan ve Romanya gibi bazı
Avrupa ülkelerindeki oranların üzerindedir; Portekiz, Macaristan, İspanya ve Estonya 'daki oranlara da çok
yakındır. Öte yandan, İngiltere’de 2009 yılında % 77 olan kişisel bilgisayar penetrasyon oranı Türkiye’de
sadece % 25,3 düzeyindedir. İnternet kullanımının kişisel bilgisayarların yaygınlaşmasına bağlı
olmasından dolayı Türkiye’de bilgisayar sahibi hanelerin ve bilgisayar kullanımının artması geniş bant
erişim piyasasında yeni fırsatların ortaya çıkmasını sağlayacaktır.
13
Şekil 14 - Türkiye ve AB Ülkelerindeki Geniş Bant Erişim Hizmetinin Penetrasyon Oranları
Çevirmeli ağ ve kablo internet erişiminden ADSL'ye geçiş yapıldıktan sonra ADSL Türkiye'de en yaygın
kullanılan internet erişim yöntemi haline gelmiştir. 2005 yılında 1,5 milyon olan ADSL abonesi sayısı 2009
yılında 6,2 milyona ulaşmıştır.
13
13
Economist Intelligence Unit, 2010
74%
62%
55% 55%
45% 45% 42% 40% 39% 38%
31%
21%
13%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Hane Halkı Geniş Bant Penetrasyon Oranı, 2009
Kaynak: BTK Faaliyet Raporu, 2009
Not: Türkiye için Aralık 2009 verileri, diğer tüm ülkeler için Ocak 2009 verileri

12. 12
Şekil 15 - Türkiye’de İnternet Abonesi Sayıları
Türkiye’de 2009 yılında her 100 kişiden 42’si internet kullanıcısıdır. 2010 yılında bu oranın güçlü bir artış
göstererek Türkiye’yi İtalya, Bulgaristan ve Romanya gibi diğer Avrupa ülkeleri seviyelerine getirecek
şekilde % 49’a ulaşması beklenmektedir. Türkiye’de internet kullanıcısı sayısı 2005 ile 2009 yılları
arasında % 41,6 yıllık bileşik büyüme oranıyla artmıştır.
14
Şekil 16 - 100 Kişi Başına Düşen İnternet Kullanıcısı Sayısı Karşılaştırması
Türkiye’de internet erişimi, bilgisayar kullanımı ve internet kullanımı oranları 2007 ile 2009 yılları arasında
düzenli olarak artmıştır.
14
Aşağıdaki grafikte de görüldüğü üzere, şirketlerin internet ve bilgisayar kullanımı
aynı dönemde yüksek düzeylere ulaşmıştır.
Şekil 17 - Ev ve İş Yerlerinde İnternet Kullanımı
14
Türkiye İstatistik Kurumu
İnternet Abonesi Sayıları
2004 2005 2006 2007 2008 2009
ADSL 452.398 1.539.477 2.813.143 4.545.795 5.894.522 6.216.028
Kablo İnternet 37.404 31.729 27.804 41.109 67.408 146.622
ISDN 14.005 14.298 14.535 15.297 17.096 16.570
Uydu 2.203 2.823 7.164 6.884 7.075 7.074
Toplam 506.010 1.588.327 2.862.646 4.609.085 5.986.101 6.386.294
Kay nak: BTK Faaliy et Raporu 2009
78 77
68
59
51
42 40 36 32
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100 Kişi Başına Düşen İnternet Kullanıcısı Sayısı, 2009
Kaynak: EIU
%19,7
%33,4
%30,1
%25,4
%38,0
%35,9
%30,0
%40,1 %38,1
41,6% 43,2% 41,6%
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
Hane halkı internet erişimi Bilgisayarkullanımı (16-74
yaş grubu)
İnternet kullanımı (16-74 yaş
grubu)
Temel Göstergeler
2007 2008 2009 2010
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu
Not: 2007-08 rakamları yeni nüfus tahminlerine göre revize edilmiştir.

13. 13
Geniş bant servis sağlayıcılarının yıllık pazar payları aşağıda görülmektedir. Sabit hat operatörünün (Türk
Telekom) sahibi olduğu TTNet'in pazar payı cep telefonu ve diğer operatörlerin paylarındaki artış
nedeniyle 2009 yılında % 10,7 oranında düşmüştür. Ancak TTNet'in egemenliği açıkça devam etmektedir.
Şekil 18 - Geniş Bant Servis Sağlayıcılarının Pazar Payları
Donanım
Türkiye’de 2006 yılında 1.000 kişi başına 92 adet düzeyinde olan bilgisayar stoğu hızla artarak 2009
yılında 1.000 kişi başına 253 adet düzeyine çıkmıştır. Avrupa piyasalarına bakıldığında, bu rakam
İtalya'da 519, Almanya’da 725, Fransa’da ise 766 düzeyindedir. Ekonomik krizin etkilerini hafifletmek
amacıyla Mart 2009 tarihinde dayanıklı tüketim mallarındaki Katma Değer Vergisi (KDV) oranlarında
indirime gidilmesi, 2009 yılında masaüstü ve dizüstü bilgisayar satışlarını artırmıştır.
15
15
Economist Intelligence Unit, 2010
%88,7 %85,4
%63,1
%90,6 %89,2
%62,4
%90,7 %88,8
%58,7
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Bilgisayarkullanımı Internet erişimi Web sayfası sahipliği
Bilgisayar kullanımı, internet erişimi ve web sitesi olan
işletme oranları
2007 2008 2009
Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu
95,9%
95,8%
92,9%
85,2%
3,2%
3,5%
5,6%
6,3% 5,8%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
2006
2007
2008
2009
Geniş Bant Servis Sağlayıcılarının Pazar Payları (%)
TTNet Diğer ServisSağlayıcılar Kablo Mobil Diğer
Kaynak: BTK Faaliyet Raporu 2009

14. 14
Şekil 19 - Türkiye’de Donanım Penetrasyonu Oranı
IBM, Hewlett Packard, Dell, Siemens, Cisco ve NCR gibi başlıca çokuluslu şirketler Türkiye’deki teknoloji
piyasasında önemli bir paya sahiptir. Bu çokuluslu şirketlerin genellikle yurt dışından ithal edilen bilgisayar
ve diğer donanım parçalarını monte eden yerel yan kuruluşları bulunmaktadır. Yurt içindeki satışlara ek
olarak AB, Doğu ve Orta Avrupa ile Orta Doğu’ya ihracat yapılmaktadır.
Şekil 20 - Türkiye’deki Donanım Harcamaları
Yazılım
Türkiye yazılım sektörü dinamik ve hızlı gelişen bir sektördür. Günümüzde devlet tarafından uygulanan 10
farklı destek programı bulunmaktadır. Bu programlardan dördü sadece KOBİ’leri hedef almaktadır.
Türkiye’de son dönemlerde BT şirketlerinin yer aldığı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nin (“TGB”) sayısında
önemli bir artış olmuştur. TGB’lerde bulunan yazılım şirketleri devlet tarafından sağlanan önemli vergi ve
yatırım teşviklerinden yararlanabilmektedir. 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu 26 Haziran
2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Mayıs 2010 itibarıyla TGB’lerde bulunan şirketlerin sayısı 1.381'e
ulaşmıştır.
Şekil 21 - Türkiye’deki Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
Günümüzde Türkiye’deki çeşitli üniversitelerde yaklaşık 55 adet bilgisayar mühendisliği bölümü
bulunmaktadır ve mezun sayısı yılda 3.000 civarındadır. Buna ek olarak, her yıl diğer dallardan mezun
olan ve bunun yanında BT bilgisi bulunan yaklaşık 15.000 mezunun piyasaya girdiği tahmin edilmektedir.
Ayrıca, Milli Eğitim Bakanlığı destekli özel bilgisayar kurslarının sayısı da 727’dir.
Türkiye BT yazılım sektöründe yüksek seviyede nitelikli insan kaynaklarına sahiptir. Yetenekli, genç ve
dinamik bilgisayar mühendisleri ve yazılım geliştiricileri eğitim almakta ve sektördeki artan talebi
karşılamaktadır. Dünyadaki yazılım geliştirmekte olan ve düşük maliyet tabanına sahip birçok ülke ile
Donanım Penetrasyon Oranı - Türkiye
2005 2006 2007 2008 2009
Kişisel bilgisayar stoğu (bin) 5.000 6.500 9.500 16.150 18.350
Kişisel bilgisayar stoğu (100 kişi başına düşen) 7,2 9,2 13,4 22,5 25,3
Kişisel bilgisayar stoğu (% artış) 35,0% 30,0% 46,2% 70,0% 13,6%
Kay nak: Economist Intelligence Unit
4.026
4.562
5.733 5.650
5.000
5.814
6.538
0,8%
0,9% 0,9%
0,8% 0,8% 0,8% 0,8%
0,0%
0,2%
0,4%
0,6%
0,8%
1,0%
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
7.000
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
MilyonABD$
Türkiye'deki Donanım Harcamaları
Bilgi Teknolojileridonanımharcaması (milyon ABD $) GSYİH'ya oranı
Kaynak: Economist Intelligence Unit
2005 2006 2007 2008 2009 2010
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Sayısı (*) 20 22 28 31 37 38
Şirket Sayısı 500 604 802 1.154 1.254 1.381
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde İstihdam 5.042 8.843 9.770 11.093 11.021 12.091
Not: (*) May ıs 2010 itibarıy la f aal durumdaki TGB say ısı 26'dır.
Kay nak: Sanay i Bakanlığı web sitesi (http://www.sanay i.gov .tr)

15. 15
kıyaslandığında Türkiye’deki personel devir hızlarının daha düşük ve çalışan sadakatinin daha yüksek
olduğu yaygın bir kanıdır.
Yazılım korsanlığı sektördeki en büyük sorunlardan biridir. Hükümet telif hakkı hırsızlığını önlemek için
gerekli önlemleri almaktadır.
Yazılım şirketleri büyük ölçekli projeler için zorunlu olan çeşitli sertifikaları giderek daha yüksek oranlarda
temin etmektedir.
Hükümet yabancı yatırımcılar için ortamı iyileştirecek, piyasa dostu politikalara öncelik vermektedir. Kanun
çerçevesinde sunulan çeşitli indirim, istisna, destek ve teşvik unsurları üniversitelere, akademisyenlere ve
Ar-Ge çalışmaları yapan ya da teknoparklarda yazılım geliştiren şirketlere çok önemli fırsatlar ve
avantajlar sağlamaktadır. Aynı kanun uyarınca teknoparklarda yerleşik şirketlerin 31 Aralık 2013 tarihine
kadar yazılım geliştirme ve Ar-Ge faaliyetleri sonucunda elde ettikleri gelirler kurumlar vergisinden muaf
tutulmaktadır. Buna ek olarak, teknoparklarda yerleşik şirketlerin Ar-Ge ve yazılım geliştirme
faaliyetlerinde görev alan personelin maaşları 31 Aralık 2013 tarihine kadar gelir vergisinden muaftır.
Şirketlerin yararlanabildikleri diğer destekler kanunda belirtilmiştir.
2.2.2 Sektördeki Önemli Şirketler
İletişim piyasasındaki reform 2000 yılında yürürlüğe giren Telekomünikasyon Kanunu ile başlamıştır.
Kanun uyarınca, bağımsız bir piyasa düzenleyicisi olan “Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu” kurulmuş ve
Ocak 2004 tarihinden başlayarak piyasada liberalleşmenin koşulları belirlenmiştir.
2001 yılına kadar GSM operatörleri Turkcell ve Telsim cep telefonu piyasasında düopol olmanın
avantajlarından yararlanmışlardır. 2001 yılında biri Türk Telekom’un sahibi olduğu Aycell’e ve diğeri de
Telecom Italia’nın sahibi olduğu Aria’ya olmak üzere iki adet GSM lisansı daha verilmiştir. Bu iki yeni cep
telefonu operatörü pazar payı elde edebilmek için rekabete girmişler ve Şubat 2004 tarihinde
birleşmişlerdir. Telsim ise, hissedarlarının sahip olduğu bankanın kamuya devrolmasını müteakiben,
TMSF kontrolüne geçmiş olup, 2005’te düzenlenen bir ihale ile Vodafone tarafından satın alınmıştır. 2008
yılında üç operatöre de 3G mobil lisansı verilmiş ve 2009 yılında bu alanda hizmet verilmeye başlanmıştır.

16. 16
Şekil 22 - Sektördeki Önemli Şirketler
Sektördeki önemli şirketler
Şirket Hissedar Yapısı Sektör Şirket Tanımı
30 Temmuz 2010
itibarıyla Piyasa
Değeri, (milyon TL)
2009 Satışları
(milyon TL)
Turk Telekom
(w w w .turktelekom.com.tr)
Oger Grubu (% 55)
Türkiye Cumhuriyeti Hazine Müsteşarlığı
(% 30)
Halka açık hisseler (%15)
Telekom
TT, müşteri odaklı entegre iletişim çözümleri sağlayarak
müşterilerine hizmetler sunmaktadır.
19.970 10.568
Turkcell
(w w w .turkcell.com.tr)
Turkcell Holding A.Ş. (%51)
Diğer (% 49) Telekom
Türkiye'de GSM temelli mobil iletişim, Şubat 1994'te Turkcell'in
hizmete girmesiyle başladı. 27 Nisan 1998'de T.C. Ulaştırma
Bakanlığı ile 25 yıllık GSM lisans anlaşması imzalayan Turkcell,
abonelerine sunduğu mobil ses ve veri iletişimine dayalı
hizmetlerin çeşitliliğini, kalitesini ve buna bağlı olarak abone
sayısını da artırarak gelişimini sürdürmüştür.
19.910 8.936
Avea
(w w w .avea.com.tr)
Türk Telekom (% 81)
Diğer (% 19) Telekom
TT&TİM İletişim Hizmetleri A.Ş., Türk Telekom'un GSM Operatörü
Aycell'in, %51 İş Bankası Grubu ve %49 TİM ortaklığı ile kurulmuş
olan İş-TİM ile birleşmesi sonucu, 19 Şubat 2004 tarihinde resmen
kurulmuştur. Birleşmeden sonra Aria ve Aycell markalarının
TT&TİM çatısı altında devam ettiği kısa bir süreç yaşanmıştır.
n/a 1.397 (*)
Vodafone Turkey
(w w w .vodafone.com.tr)
Vodafone Group (% 100) Telekom
GSM (Küresel Mobil İletişim) sektöründe hizmet sunmak amacıyla
1994 yılında faaliyete geçen Telsim, 24 Mayıs 2006 tarihinde
Vodafone Telekomünikasyon A.Ş. ticari unvanıyla Vodafone
Grubu bünyesine dahil olmuştur.
n/a 1.790 (*)
Anel Telekom
(w w w .anel.com.tr)
Halka açık hisseler (% 40.91)
Rıdvan Çelikel (% 26.18)
Anel Elektrik Proje Taahhüt ve T.A.Ş (%
20)
Diğer (% 11.4)
Donanım
Anel Telekom sistemleri altyapı çözümleri sunmak üzere kuruldu.
Bilişim, Mobil Şebekeler, Enerji, Savunma ve Telekom Sektörlerinde
faaliyet göstermektedir.
76 n/a
Karel Elektronik
(w w w .karel-
electronics.com)
Halka açık hisseler (% 30.96)
Serdar Nuri Tunaoğlu (% 23.01)
Sakır Yaman Tunaoğlu (% 23.01)
Ali Sinan Tunaoğlu (% 22.97)
Diğer (% 0.05)
Donanım
Karel, 1986 yılında kendi tasarımlarıyla, Türkiye'de elektronik
telefon santralı pazarını yaratmış, bu pazara PBX ürünleri
kazandırmış ve Türkiye'nin haberleşme alanında elektro-mekanik
sistemlerden elektronik haberleşme sistemlerine geçişinde faaliyet
göstermektedir.
102 109
Logo Yazılım
(w w w .logo.com.tr)
Logo Yatırım Holding A.Ş. (% 70.56)
Halka açık hisseler (%21.3)
Diğer (% 8.14)
Yazılım
Logo, 1984 yılında küçük bir yazılım evi şeklinde kurulmuştur. Logo
Yazılım şu anda çeşitli BT sektörlerinde hizmet veren şirketlerden
oluşan bir grup şirketidir.
52 14
Meteksan
(w w w .meteksan.com.tr)
mevcut değil BT hizmetleri
Türkiye’nin bilişim teknolojileri grubundan biri olan ve Aktera A.Ş.
bünyesinde faaliyet gösteren Meteksan Bilişim Grubu, 8 şirketten
oluşmaktadır. Bu şirketlerden Meteksan Sistem ve Bilgisayar
Teknolojileri A.Ş., Türkiye’nin yerli bilişim şirketi ve sistem
entagratörüdür.
n/a n/a
Datateknik
(w w w .datateknik.com.tr)
Yıldız Holding Şirketi Donanım
Kurulduğu 1989 yılından bugüne, 345 çalışanıyla devam eden
Datateknik; üretimini de yaptığı Exper markası ile teknolojiye yön
veriyor. Bilişim hizmetleri, sistem entegrasyonu, yazılım ve
danışmanlık, OT/VT mobil çözümler, yayıncılık, görüntü ve ses
sistemleri, teknik destek ve dış kaynak kullanım hizmetleriyle
sektörde faaliyet göstermektedir.
n/a n/a
Nortel Netw orks Netaş
(w w w .netas.com.tr)
Nortel Netw orks International (% 53.13)
Halka açık hisseler (% 31.87)
Türk Asker Birliği (%15)
Telekom
Nortel Netaş, Türkiye’nin iletişim gereksinimi yerli üretimle
karşılamak amacıyla 1967’de PTT (Posta, Telgraf ve Telefon
İdaresi) ve Kanada’nın Northern Electric Company Limited (Nortel
Netw orks Corporation) ortaklığıyla kurulmuştur.
357 212
Alcatel
(w w w .alcatel-lucent.com)
Alcatel N.V. (% 65)
Diğer (%35) Telekom
Alcatel tarihi, Compagnie Generale d’Electricite (CGE) şirketinin
1898 ‘de kuruluşu ile başlar. 1986’da ise ITT ‘nin European
Telecommunication aktivitelerini almasıyla birleşen şirketler Alcatel
olarak isimlendirildi.
115 353
Arena Bilgisayar
(w w w .arena.com.tr)
Halka açık hisseler (38.21%); Izi Kohen
(18.88%); Mehmet Betil (17.48%); A.Umur
Serter (11.12%); Alvi Mazon (11.12%);
Namık Tülümen (3.19%)
Bilgisayar ve
elektronik cihaz
üretimi
Arena Bilgisayar'ın ürün portföyü bilgisayar, çevre birimleri, PC
bileşenleri, tüketici elektroniği, ağ ve iletişim ürünleri, sarf
malzemeleri, aksesuarlar ve yazılımları içermektedir.
106 698
Escort
(w w w .escort.com.tr)
H.Ibrahim Ozer (58.73%); Halka açık
hisseler (37.77%); Diğer (3.5%)
Bilgisayar ve
elektronik cihaz
üretimi
Escort, PC üretim ve pazarlama faaliyetleri sürdürmektedir. Şirket
Index zinciri aracılığıyla kurumsal müşterilerine, EscortLand
franchise mağaza zincirleri aracılığıyla da bireysel müşterilerine
satış gerçekleştirmektedir.
21 9
Vestel Elektronik
(w w w .vestel.com.tr)
Collar Holding (51.59%); Halka açık
hisseler (48.41%)
Bilgisayar,
elektronik cihaz,
elektrikli ekipman,
alet ve parça
üretimi
Vestel Elektronik, renkli televizyon, buzdolabı, klima üniteleri,
çamaşır makinesi ve fırın; dijital cihazlar gibi elektronik cihazlar,
bilgisayar ve panel üretmektedir.
765 3.796
Indeks Bilgisayar
(w w w .index.com.tr)
Nevres Erol Bilecik (39.96%); Pouliadis
Associates SA (35.56%); Halka açık
hisseler (19.89%); Ayse Inci Bilecik
(2.37%); Nikos Pentherousdakis (2.22%)
Bilgisayar ve
elektronik cihaz
üretimi
Türkiye'deki çeşitli BT ürünlerinin toptan ticaretini yürütmektedir. 118 1.116
Kay nak: ISI Emerging Markets, Capital IQ & f irma websiteleri
Note (*): 2008 satışları mily on TL, n/a: Açıklanmamıştır

17. 17
2.3 Sektörle İlgili Beklentiler
Harcanabilir gelir düzeyindeki artış ve hükümetin telekomünikasyon sektöründeki liberalleşme ve
özelleştirme çalışmalarına verdiği destek sonucunda Türkiye telekomünikasyon sektörü son yıllarda hızla
büyümüştür. Ancak sabit hat, internet ve geniş bant erişiminin Türkiye’deki penetrasyon oranı benzer
Avrupa ülkeleri ile kıyaslandığında hâlen düşük seviyededir. Türkiye’nin büyük nüfusu ile BT hizmetleri ve
altyapısına yönelik talepteki yükselmenin, 2009 yılında 7,2 milyar ABD doları düzeyinde olan toplam BT
harcamalarını, 2014 yılında 10,5 milyar ABD doları düzeyine taşıması beklenmektedir.Error! Bookmark
not defined. Telekomünikasyon sektöründeki artan rekabetin Türk Telekom, Turkcell ve Vodafone gibi
operatörleri pazar paylarını koruyup artırmak amacıyla yeni iş olanakları yaratmak ve müşterilerini elde
tutmak için çeşitli stratejiler geliştirmek için motive etmesi beklenmektedir. Bu şirketler WiMAX, IPTV ve
3G gibi yeni teknolojilere yatırım yapacak ve ülkedeki şebeke altyapısının yaygınlığını artıracaktır.
Birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede olduğu gibi Türkiye’de de sabit hatlı telefonların penetrasyon
oranı, 2001 - 2004 yılları arasında ulaşılan % 28 düzeyindeki zirveden bu yana düşme eğilimindedir ve bu
oranın 2009 yılında % 23,3 olarak gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Bu penetrasyon oranı AB ülkeleri ile,
örnek olarak Fransa’daki % 37, Almanya’daki % 43, Yunanistan’daki % 46 ve Macaristan’daki % 31
oranlarıyla kıyaslandığında düşüktür.
Error! Bookmark not defined.
Önümüzdeki yıllarda sabit hatlı telefon kullanımının artması olası görünmemektedir. Cep telefonu
kullanmayı tercih eden kişi sayısı arttıkça sabit hatlı telefon penetrasyon oranının düşerek 2014 yılına
kadar % 19’a inmesi beklenmektedir. 2010 yılında sabit hatlı telefonların sayısının 16,4 milyon olacağı
tahmin edilmektedir. Öte yandan, cep telefonu abone sayısının önümüzdeki 5 yıl içinde ciddi oranlarda
artması beklenmektedir. 100 kişiye düşen cep telefonu aboneliği oranının 2010’da 95’e, 2014’de ise 113’e
ulaşacağı tahmin edilmektedir. Birden fazla cep telefonu hattına sahip olunması sonucu 100 kişiye düşen
hat sayısı kişi sayısını geçecektir.Error! Bookmark not defined.
Şekil 23 - Telekomünikasyon Sektöründeki Penetrasyon Oranı Tahminleri
Toplam sektör gelirleri içinde % 60’lık payı ile mobil telekomünikasyon segmenti, 2008 yılında önemli bir
büyüklüğe ulaşmıştır ve bu segmentin büyümeye devam etmesi beklenmektedir. Kasım 2008 tarihinden
bu yana uygulanmakta olan cep telefonu numara taşınabilirliği uygulaması ile Temmuz 2009’da
kullanılmaya başlanan 3G mobil hizmetleri üç piyasa oyuncusu arasındaki rekabete ivme kazandırmıştır.
Üç cep telefonu operatörünün yanı sıra mobil sanal şebeke operatörlerinin de piyasada faaliyet
göstermeye başlaması beklenmektedir. Cep telefonu abone sayısının 2009’daki % 0,5 oranında düşüşü
takiben, 2010 ila 2014 tarihleri arasında yıllık % 5,5 oranında artması beklenmektedir. Bu artış,
penetrasyon oranlarının genellikle % 100 ila % 120 arasında seyrettiği birçok AB ülkesine paralel olacak
şekilde Türkiye’deki cep telefonu penetrasyon oranının 2014 yılında % 113 düzeyine ulaşmasını
sağlayacaktır.
Türkiye’de 2005 yılında yaklaşık 10,3 milyon internet kullanıcısı bulunurken, 2009 yılında bu rakam 30
milyona yükselmiştir. 2005 yılında % 14,7 seviyesinde bulunan 100 kişi başına düşen abone sayısı 2009
Telekom Penetrasyon Oranları
2010 2011 2012 2013 2014
Telefon ana hatları (bin) 16.464 15.925 15.368 14.701 14.086
Telefon ana hatları (100 kişi başına düşen) 23 22 21 20 19
Mobil aboneler (bin) 69.481 73.441 77.748 81.907 86.177
Mobil aboneler (100 kişi başına düşen) 95 99 104 109 113
Kay nak: Economist Intelligence Unit

18. 18
yılında % 42’lik bir düzeye ulaşmıştır.
16
Şekil 24 - İnternet Penetrasyon Oranı Tahminleri
Kişisel bilgisayar stoğu 2004 ila 2009 yılları arasında her yıl ortalama % 33 oranında artmış ve 2009
yılında 18,4 milyon adede ulaşmıştır. Bilgisayar fiyatlarının küresel olarak düşmesi ve Türk lirasının
yabancı para birimlerine karşı özellikle Ekim 2008 tarihine kadar değer kazanması, ithalat fiyatlarının
düşmesine sebep olarak, bilgisayar satışları üzerinde olumlu bir etki yapmıştır. Ekonomik krizin etkilerini
hafifletmek amacıyla Mart 2009 tarihinde dayanıklı tüketim mallarında Katma Değer Vergisi (KDV) indirimi
yapılması masaüstü ve dizüstü bilgisayar satışlarının artmasını sağlamıştır. İleriye dönük tahminlerde 100
kişiye düşen bilgisayar sayısının 38’e yükselmesi beklenmektedir.
17
16
Şekil 25 - Donanım Penetrasyonu Oranı Tahminleri
16
Economist Intelligence Unit, Türkiye: Telekom ve Teknoloji Raporu, 2010
17
Deloitte, 2009
Türkiye İnternet Penetrasyon Oranı
2010 2011 2012 2013 2014
Internet kullanıcıları (bin) 35.759 41.305 46.402 50.862 54.613
Internet penetrasyon oranı (100 kişi başına düşen) 49 56 62 68 72
Geniş bant aboneleri (bin) 7.793 9.029 10.440 11.681 12.690
Geniş bant aboneleri (100 kişi başına düşen) 11 12 14 16 17
Kay nak: Economist Intelligence Unit
Türkiye Donanım Penetrasyon Oranı
2010 2011 2012 2013 2014
Kişisel bilgisayar stoğu (bin) 20.393 22.619 24.833 27.090 28.996
Kişisel bilgisayar stoğu (100 kişi başına düşen) 27,8 30,6 33,2 35,9 38,1
Kişisel bilgisayar stoğu (%artış) 11,1% 10,9% 9,8% 9,1% 7,0%
Kay nak: Economist Intelligence Unit

19. 19
2.4 SWOT Analizi
Strengths (Güçlü Noktalar)
 Gelişmiş telekomünikasyon hizmetlerine yönelik
artan talep ile nüfusun toplam BİT harcamalarını
artıracağına yönelik beklentiler
 Gelişmiş Batı ülkelerine kıyasla genç nüfusun
sağladığı yüksek büyüme potansiyeli
 Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nde bulunan
şirketlere sağlanan vergi avantajları ve teşvikler
 Devlet kurumlarının en büyük BT alıcıları arasında
yer alması
 BT yatırımlarının toplam kamu yatırımları içindeki
payının artmakta olması
Opportunities (Fırsatlar)
 Devletin BT yatırımlarına giderek daha fazla bütçe
ayırması
 Cep telefonu abone sayısındaki düzenli artış
beklentisi
 Artan sayıda nitelikli, genç ve dinamik bilgisayar
mühendisi ve yazılım uzmanı yetiştirme kapasitesi
Weaknesses (Zayıf Noktalar)
 Yazılım korsanlığı oranının kademeli olarak
azalmakla birlikte, hala yüksek bir seviyede olması
 Sektörde KDV ve Özel İletişim Vergisi gibi
vergilerin yüksek seviyede olması
Threats (Tehditler)
 Sektörde Ar-Ge ve inovasyon alanlarında
yeterince gelişmemiş olan iş birliği kültürü

20. 20
2.5 Yatırım Fırsatları
Türkiye BİT sektöründe son yıllarda önemli bir büyüme yaşanmıştır. Artan talebe paralel olarak cep
telefonu penetrasyon oranının ve internet kullanımının artmaya devam etmesi beklenmektedir. Kişisel
bilgisayar kullanımı da artarak donanım sektörü için uzun süreli ve istikrarlı bir talep yaratmaktadır.
Devlet, sektörün büyümesini desteklemek için Ar-Ge ve BT harcamalarını teşvik edecek yeni yasal
düzenlemeler ortaya koymaktadır. TGB’lerde yerleşik şirketler tarafından Ar-Ge faaliyetleri sonucunda
elde edilen gelirler vergiden muaf tutulmaktadır. Verilen diğer teşvikler arasında Ar-Ge çalışanlarının
sosyal güvenlik ödemelerine yapılan katkılar da yer almaktadır.
BİT sektöründe faaliyet gösteren Türk şirketleri önemli ölçüde bir büyüme potansiyeline sahiptir. Deloitte
Technology Fast EMEA 2009 listesindeki 500 BT şirketinin 30’u Türkiye’de bulunmaktadır ve Türkiye
listede İngiltere, Fransa, Hollanda, Norveç, İsveç ve Almanya’nın hemen ardında yer almaktadır.
17
2005 yılından beri birçok büyük uluslararası şirket Türkiye BİT sektöründeki şirketlere yatırım yapmıştır.
Aşağıda 2005 ve 2010 yılları arasında Türkiye BİT sektöründe yabancı yatırımcılar tarafından yapılan
satın alma ve birleşme işlemlerinin bir listesi yer almaktadır.
Şekil 26 - Türkiye BİT Sektöründe Yabancı Yatırımcılar Tarafından Yapılan Birleşme ve Satın Alma İşlemleri (2005 – 2010)
# Satın Alan Ülke Hedef Şirket Tarih Hisse Oranı
İşlem Değeri
(Milyon ABD$)
1 Rhea Investments Türkiye Netsafe Bilgi 21.01.2010 60,0% 1
2 Vestel Elektronik Türkiye Cabot İzmir Yazılım 10.03.2010 58,0% 1
3 Asseco South Eastern Europe Polonya ITD 14.06.2010 35,0% N/D
4 Ericsson İsveç Bizitek 27.05.2009 100,0% N/D
5 Verifone ABD Lipman Elektronik 13.04.2009 100,0% N/D
6 Verifone ABD Teknosis 01.03.2009 100,0% N/D
7 Türk Telekom Türkiye Sobee 15.03.2009 100,0% N/D
8 Sistaş Türkiye Medyanet 31.03.2009 Çoğunluk N/D
9 Sistaş Türkiye Smart Digital 31.03.2009 Çoğunluk N/D
10 Casper Bilgisayar Türkiye Aidata Bilgisayar 08.10.2009 100,0% N/D
11 Saran Holding Türkiye Alen Elektronik 06.12.2009 100,0% N/D
12 Aselsan Türkiye Mikes Mikrodalga Elektronik
Sistemler
23.02.2009 23,7% 2
13 Avnet ABD Akora Teknoloji 19.12.2008 N/D N/D
14 Xing Almanya cember.net 23.01.2008 100,0% 6
15 Westcon Group ABD Neteks İletişim 24.07.2007 50,0% 4
16 Ingenico Fransa Planet 23.07.2007 100,0% 36
17 S&T System Integration &
Technology Distribution
Avusturya T-Systems Türkiye 01.11.2006 N/D N/D
18 Vodafone İngiltere O2 Oksijen Teknoloji Geliştirme
ve Bilişim
01.06.2006 N/D 9
19 Tiger Global Private Investment
Partners III L.Pand Feroz Dew an
ABD Mynet 01.02.2006 19,0% N/D
20 Alfa Group Rusya Turkcell 01.12.2005 13,2% 1.590
21 Turkven Private Equity ABD Trendtech Group 01.12.2005 N/D N/D
22 Vodafone İngiltere Telsim 01.12.2005 N/D 4.550
23 Lexmark International İsviçre Pera Bilgi İşlem Ürünleri 01.08.2005 100,0% N/D
24 Saudi Oger Suudi Arabistan Türk Telekom 01.06.2005 55,0% 6.550
25 Fusion Telecommunications ABD LDTS 01.03.2005 75,0% N/D
26 Intelsis Sistemas İspanya İntelsis 01.01.2005 90,0% N/D
Kay nak: Deloitte
N/D: Açıklanmamıştır

21. 21
2.6 Sektördeki Kurum ve Kuruluşlar
Sektördeki Kurum ve Kuruluşlar Kısaltma Açıklama Web Sitesi
T.C. Ulaştırma Bakanlığı TCUB
Bakanlık misyonu, ulaşım ve iletişim hizmetleri ile bilgi teknolojilerinin, tüm
kullanıcılar için kaliteli, dengeli, güvenli, çevreye duyarlı, adil ve ekonomik
olarak sunulmasını sağlamak ve denetlemektir.
www.ubak.gov.tr
PTT Genel Müdürlüğü PTT Posta ve telgraf hizmetleri PTT Genel Müdürlüğü tarafından işletilmektedir. www.ptt.gov.tr
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu BTK
BTK’nın temel görevi Telsiz Kanunu ile Telgraf ve Telefon Kanununda
belirtilen genel esaslar çerçevesinde, telekomünikasyon alanında gerekli
planları hazırlamak ve Ulaştırma Bakanlığına sunmak ve ilgili diğer kurum ve
kuruluşlar ile gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin bu konudaki
faaliyetlerine nezaret etmektir.
www.tk.gov.tr
Türksat Uydu Haberleşme Kablo TV ve
İşletme A.Ş.
TÜRKSAT
Türksat, Bilgi ve İletişim teknolojileri ile uydu ve kablo ağı üzerinden
hizmetler vermek ve bu kapsamda; sosyal sorumluluk bilinciyle, Türkiye’nin
teknolojik değişim ve gelişimine öncülük etmektedir.
www.turksat.com.tr
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma
Kurumu
TUBİTAK
TÜBİTAK 1963 yılında, Türkiye’de planlı ekonomi döneminin başlangıcında
kurulmuştur. Kuruluş aşamasında en temel görevleri, özellikle doğa
bilimlerinde temel ve uygulamalı akademik araştırmaları desteklemek ve
genç araştırmacıları teşvik etmek, özendirmekti. Bu görevleri yerine
getirebilmek amacıyla, temel bilimler, mühendislik, tıp, tarım ve hayvancılık
alanlarında dört araştırma grubu (şimdi on araştırma grubunu içeren
Araştırma Destek Programları Başkanlığı) ile Bilim Adamı Yetiştirme Grubu
(şimdi Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı) oluşturulmuştur.
www.tubitak.gov.tr
Türkiye Bilişim Derneği TBD
Türkiye‘nin bilişimle tanışmasının ardından 1971 yılında bugün bilişim
profesyoneli diyebileceğimiz yarı akademik bir topluluk tarafından büyük bir
gelecek vizyonu ile kurulan Türkiye Bilişim Derneği (TBD) bugün artık
toplumun her katmanından üye yapısıyla "Bilişim Kültürünü" yaymaya
çalışan bir "Sivil Toplum" öncü hareketine dönüşmüştür.
w w w .tbd.org.tr
Tübider Bilişim Sektörü Derneği TÜBİDER
Bilişim Sektörü Derneği Kasım 1999 tarihinde “Bilişim sektöründe faaliyet
yürüten bilişim firmalarının hak ve çıkarlarını korumak ve mesleki
düzenlemelerin yapılmasını sağlamak “ amacıyla kuruldu. TÜBİDER 1999
yılında 22 üye ile başladığı sektörel yolculuğuna bu gün 800 civarında kayıtlı
üye ve 1500 ün üzerinde üyelik başvurusunda bulunmuş bilişim firması ile
devam etmektedir.
w w w .tubider.org.tr
Tübisad Bilişim Sanayicileri Derneği TUBISAD
TUBİSAD, 1979 yılında kurulmuştur. Üyeleri BT, Telekomünikasyon ve yeni
Medya alanlarında faaliyet gösteren şirketlerdir. Türkiye bilişim sektöründe
%05’in üzerinde bir paya sahip olan 200’den fazla TUBİSAD üyesi,
Türkiye’de yıllık 30 milyar dolarlık ticaret hacmini yönetmektedir. TUBİSAD
üyelerinin gelişmesi için uygun bit ticari ortam yaratmak ve hükümet ile iş
dünyası arasında bağlantılar kurmak için üyelerinin ortak sesini temsil eder.
w w w .tubisad.org.tr

22. 22
Şekiller Listesi
Şekil 1 - Bölge Bazında Küresel Bilgi Teknolojileri Harcamaları ...................................................................4
Şekil 2 – Kategori Bazında Küresel Bilgi Teknolojileri Harcamaları ..............................................................4
Şekil 3 - Küresel Telekomünikasyon Gelirleri................................................................................................5
Şekil 4 - Küresel Internet ve Geniş Bant Erişimi Penetrasyon Oranı ............................................................6
Şekil 5 - Küresel Donanım Penetrasyon Oranları ve Harcamaları................................................................6
Şekil 6 - Türkiye BİT Pazarı 2005-2009 ........................................................................................................7
Şekil 7 - Türkiye ve Avrupa BT Piyasası .......................................................................................................7
Şekil 8 - Türkiye BİT Sektöründe Dış Ticaret ................................................................................................8
Şekil 9 - Sabit Hat ve Cep Telefonu İletişim Gelirleri.....................................................................................9
Şekil 10 - Telekom Şirketlerinin Sabit Hat ve Cep Telefonu İletişim Gelirleri................................................9
Şekil 11 - 2009 Yılında Telekom Şirketlerinin Pazar Payları.......................................................................10
Şekil 12 - Cep Telefonu Abone Sayısı ve Penetrasyon Oranları ................................................................10
Şekil 13 - Türkiye ve AB Ülkelerindeki Cep Telefonu Penetrasyon Oranları ..............................................11
Şekil 14 - Türkiye ve AB Ülkelerindeki Geniş Bant Erişim Hizmetinin Penetrasyon Oranları .....................11
Şekil 15 - Türkiye’de İnternet Abonesi Sayıları ...........................................................................................12
Şekil 16 - 100 Kişi Başına Düşen İnternet Kullanıcısı Sayısı Karşılaştırması.............................................12
Şekil 17 - Ev ve İş Yerlerinde İnternet Kullanımı.........................................................................................12
Şekil 18 - Geniş Bant Servis Sağlayıcılarının Pazar Payları .......................................................................13
Şekil 19 - Türkiye’de Donanım Penetrasyonu Oranı...................................................................................14
Şekil 20 - Türkiye’deki Donanım Harcamaları .............................................................................................14
Şekil 21 - Türkiye’deki Teknoloji Geliştirme Bölgeleri..................................................................................14
Şekil 22 - Sektördeki Önemli Şirketler.........................................................................................................16
Şekil 23 - Telekomünikasyon Sektöründeki Penetrasyon Oranı Tahminleri ...............................................17
Şekil 24 - İnternet Penetrasyon Oranı Tahminleri .......................................................................................18
Şekil 25 - Donanım Penetrasyonu Oranı Tahminleri...................................................................................18
Şekil 26 - Türkiye BİT Sektöründe Yabancı Yatırımcılar Tarafından Yapılan Birleşme ve Satın Alma
İşlemleri (2005 – 2010).........................................................................................................................20

23. Kısaltmalar
3G İngilizce’den (3. Generation)
AB Avrupa Birliği
ABD Amerika Birleşik Devletleri
ADSL Asimetrik Dijital Abone Hattı, İngilizce’den (Asymmetric Digital Subscriber Line)
Ar-Ge Araştırma Geliştirme
BİT Bilgi ve İletişim Teknolojileri
BMI Business Monitor International
BT Bilgi Teknolojileri
BTK Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu
DTM Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı
EIU Economist Intelligence Unit (Economist İstihbarat Birimi)
EMEA Avrupa, Ortadoğu ve Afrika, İngilizce’den (Europe, the Middle East and Africa)
GSYİH Gayrisafi Yurt İçi Hasıla
IDC International Data Corporation
IPTV İngilizce’den (Internet Protocol Television)
KDV Katma Değer Vergisi
KOBİ Küçük ve Orta Boy İşletme
KDV Katma Değer Vergisi
TGB Teknoloji Geliştirme Bölgesi
TMSF Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu
TUBISAD Bilişim Sanayicileri Derneği
WiMAX İngilizce'den (Worldwide Interoperability for Microwave Access)

24. 24
Yasal Uyarı
Bu Belge yatırımcılara Türkiye’deki büyüme öncelikli sektörlere dair bir sektör özeti sağlamak amacıyla, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık
Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı (“TYDTA”) tarafından, DRT Kurumsal Finans Danışmanlık Hizmetleri A.Ş.’nin (“Deloitte”) destekleri ile
derlenen seriden biridir.
Belge bu sektörle ilgili bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Belge her şeyi kapsama ya da olası bir yatırımcının bu sektöre yatırım yapma
ya da yapmama konusunda karar vermesi için ihtiyaç duyacağı tüm bilgileri içerme iddiasında değildir. Belge’nin ya da sektöre dair
yapılacak diğer incelemelerle bağlantılı olarak herhangi bir olası yatırımcıya ya da danışmanlarına verilecek herhangi bir yazılı ya da sözlü
bilginin doğruluğu ya da tamlığı ile ilgili olarak, açık ya da zımni, herhangi bir beyanda bulunulmayacak ya da garanti verilmeyecektir ve bu
konuyla ilgili olarak, TYDTA ya da Deloitte ya da herhangi bir alıcı ya da ilgili görevli, çalışan ya da temsilci tarafından herhangi bir
sorumluluk kabul edilmeyecektir. TYDTA, Deloitte ve ilgili yan kuruluşları ve ortak şirketleri ile ilgili görevliler, çalışanlar ve aracılar Belge’ye
ya da bu gibi bilgilere ve bu Belge ve bilgilerde ortaya çıkabilecek hatalara ya da ihmallere dayanabilecek tüm sorumlulukları açıkça
reddeder. Belge’de yer alan bilgiler, Belge’nin hazırlandığı dönemde halka açık bilgi kaynaklarına dayanarak hazırlanmıştır. Özellikle
gelecekle ilgili projeksiyonlar, hedefler ve tahminlerin (varsa) elde edilebilmesi ya da kabul edilebilirliği konusunda herhangi bir beyanda
bulunulmamakta ve garanti verilmemektedir. TYDTA ve Deloitte Belge’de yer alan bilgileri doğrulamamıştır. Belge’yi alan kişiler, Belge’nin
içindeki bilgileri yasal, kurumsal, vergisel ya da farklı bir öneri olarak yorumlamamalıdır. Herhangi bir alıcı ya da olası yatırımcı yatırım
kararı verirken bu Belge’ye dayanmamalıdır. Kendi durum tespit çalışmalarını yapmaları ve bağımsız danışmanlık hizmeti almaları
önerilmektedir.
Belge, burada anlatılan hisse senetleri ya da şirketler ya da varlıkların satılması ya da satın alınmasına ya da söz konusu sektöre yatırım
yapılmasına yönelik bir teklif ya da davet olmayıp, TYDTA ya da Deloitte ya da ilgili yan kuruluşları ya da ortak şirketleri tarafından yapılan
bir taahhüt ya da öneri niteliğinde de değildir.
Belge’nin dağıtımı ya da mülkiyet altına alınması ile ilgili olarak, TYDTA ya da Deloitte herhangi bir yargı alanında hukuksal sorumluluk
kabul etmemektedir ve herhangi bir kayıt gereksinimi ya da diğer yasal sınırlamaların alıcı tarafından ihlal edilmesinden TYDTA ya da
Deloitte sorumlu olmayacaktır.
Belge’nin aslı ya da üzerinde değişiklikler yapılmış versiyonu, hiçbir durumda yayınlanamaz, çoğaltılamaz ya da bir ücret ya da üyelik
karşılığında üçüncü taraflara satılamaz. Belge’nin fikri mülkiyet hakları TYDTA’a aittir.