3. Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshiruesit
Parathënie
Lavdërimi i takon Allahut, Atë e falënderojmë dhe vetëm për Tij ndihmë
dhe falje kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje tek Allahu prej të këqijave të shpirtrave tanë
dhe të veprave tona! Atë që e udhëzon Allahu nuk ka kush që e humb dhe atë që
Allahu e lë në humbje nuk ka kush që e udhëzon. Dëshmojmë se nuk ka Zot që
meriton të adhurohet me të drejtë përveç Allahut dhe se Muhammedit është rob
dhe i dërguar i Tij.
Falë Zotit të Madhërishëm, u kompletua ky libër, i cili është një përpjekje
modeste për ta ndihmuar çdo musliman të mësojë ta lexojë Kur’anin fisnik. Libra
të tillë ka shumë, mirëpo, megjithatë ne e pamë se është e nevojshme të botohet ky
libër për arsyet e mëposhtme:
1. Shkronjat arabe që janë përdorur në disa nga këta libra ndryshojnë nga
ato që gjenden në Mus’haf, gjë që ua vështirëson nxënësve kalimin prej atij libri në
Kur’an. Ne kemi përdorur shkrimin që përdoret në Mus’hafin e botuar në Medine,
i cili ka përparësi të shumta dhe është më i përhapuri në botë.
2. Shumë prej atyre librave janë të mangët.
3. Metoda e mësimit në disa nga këta libra është e vështirë.
4. 4. Këtë libër e kemi pasuruar me shembuj të mjaftueshëm nga Kur’ani
fisnik dhe me një shtojcë për ushtrimin e shkrimit, e cila ka rëndësi të veçantë, pasi
që ndihmon nxënësin në ngulitjen në kokë të asaj që e mëson.
5. Ky libër është i përshtatshëm për të gjithë, pa marrë parasysh moshën
apo gjininë.
Duam t’jua kujtojmë se askush nuk mund të lexojë Kur’an tamam ashtu si
duhet nëse nuk mëson me ndonjë libër të tillë te ndokush që di të lexojë mirë
Kur’an, sepse disa nga shkronjat arabe nuk ekzistojnë në gjuhën tonë shqipe.
Gjithashtu, dëshirojmë t’jua bëjmë me dije se mësimi i leximit të Kur’anit
me përpikëri është detyrë për çdo musliman dhe po ashtu për prindërit që t’ua
mësojnë fëmijëve të tyre.
Për fund, lusim Allahun e Madhëruar t’i shpërblejë me Xhennetin Firdeus
të gjithë ata që kontribuuan në përpilimin dhe botimin e këtij libri dhe ata që do të
punojnë me të.
Shpresoj të mos na harroni neve dhe prindërit tanë nga lutja juaj e mirë.
Lutja jonë e fundit është: I gjithë falënderimi i takon Allahut, Zotit të
botëve. Allahu e thotë të vërtetën dhe vetëm Ai udhëzon në rrugën e drejtë.
Lëvdatat, bekimet dhe paqja e Allahut qofshin me Muhammedin ,
familjen, shokët dhe pasuesit e tij.
Autorët
5. Vlera e leximit të Kur’anit famëlartë
Lavdërimi i takon Allahut, Atë e falënderojmë, nga Ai kërkojmë ndihmë
dhe falje. Lëvdatat, bekimet dhe paqja qofshin me të Dërguarin e Tij të fundit
Muhammedin , me familjen dhe shokët e tij, si dhe me ata që e pasojnë rrugën e
tij.
Kur’ani fisnik është fjala e Allahut të Lartësuar. Vlera e tij ndaj fjalëve tjera
është sikurse vlera e Allahut ndaj krijesave. Ndërsa leximi i tij është gjëja më e
mirë që e shqipton gjuha.
Allahu i Lartmadhërishëm thotë:
Ata të cilëve ua kemi dhënë Librin dhe e lexojnë ashtu siç është
shpallur, ata besojnë vërtet në të… (El-Bekare: 121).
Ndërsa, Pejgamberi Muhammed ka thënë:
“Më i miri në mesin tuaj është ai që e mëson Kur’anin dhe ua mëson të tjerëve.”
(Buhariu nga Othman Ibn Affani ).
“Ai që e lexon Kur’anin, duke qenë i përpiktë në leximin e tij është nën përcjellje të
melekëve shëtitës, fisnikë dhe bamirës, ndërsa ai që e lexon Kur’anin duke pasur vështirësi
gjatë leximit, i ka dy shpërblime.” (Buhariu dhe Muslimi nga Aisheja r.a.).
“Me të vërtetë, Allahu i Madhërishëm lartëson me këto fjalë (me Kur’an) disa
njerëz dhe poshtëron disa të tjerë.” (Muslimi nga Omer Ibnul-Hattabi ).
“Lexojeni Kur’anin, sepse ai do të vijë ndërmjetësues për lexuesit e tij në Ditën e
Kijametit.” (Muslimi nga Ebu Umame El-Bahiliu ).
“Ai që e lexon një shkronjë nga Libri i Allahut të Madhëruar ka një të mirë e cila
shtohet dhjetëfish. Nuk them se elifi, lami dhe mimi janë një shkronjë, por elifi është një
shkronjë, lami një shkronjë dhe mimi një shkronjë.” (Tirmidhiu nga Abdullah Ibn
Mesudi ).
“Lexuesit të Kur’anit i thuhet: lexo dhe ngjitu lart (në Xhennet), lexo ashtu si e
lexoje në dunja, sepse ti do të ngrihesh vazhdimisht duke e lexuar atë deri në ajetin e fundit
6. që do ta lexosh.” (Ebu Davudi, Tirmidhiu dhe Nesaiu nga Abdullah Ibn Amri ).
“Allahu i Lartësuar thotë: “Ai, që shpenzon kohën me Kur’an dhe me përmendjen
Time dhe lë mangu të luturit Mua, do t’ia japë më të mirën e lutjeve të të tjerëve. Vlera e
fjalëve të Allahut të Madhëruar mbi fjalët e tjera është si vlera e Allahut ndaj krijesave të
Tij.” (Tirmidhiu nga Ebu Seid El-Huderiu ).
“Me të vërtetë ai i cili në brendinë e tij nuk ka asgjë nga Kur’ani është si
gërmadha!” (Tirmidhiu nga Ibn Abbasi ).
“Ai i cili e lexon Kur’anin dhe punon me atë që gjendet në të, dy prindërve të tij
Allahu do t’ua vë një kurorë në Ditën e Kijametit, drita e së cilës do të jetë më e mirë se
drita e diellit në këtë botë. E ç’mendoni për atë që punoi me të?!” (Ebu Davudi nga
Muadh Ibn Enesi ).
El-Humejd El-Himaniu ka thënë: E pyeta Sufjan Eth-Thevriun për njeriun
që lufton në rrugë të Allahut dhe për atë që e lexon Kur’anin, cili është më i mirë?
Ma ktheu: “Ai i cili e lexon Kur’anin është më i mirë, sepse i Dërguari ka thënë: “Më i
miri në mesin tuaj është ai që e mëson Kur’anin dhe ua mëson të tjerëve.”
Këto ajete, hadithe e shumë të tjera të ngjashme me to tregojnë vlerën e
mësimit, leximit dhe zbatimit të Kur’anit fisnik.
Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të Dërguarin e Allahut,
Muhammedin, familjen e tij të ndershme, mbi shokët e tij dhe mbi të gjithë ata që e
pasojnë atë deri në Ditën e Gjykimit.
Autorët
7. Hyrje
1. Alfabeti i gjuhës arabe përbëhet nga njëzetetetë shkronja (bashkëtingëllore) dhe
secila shkronjë ka emrin e vet.
2. Nëntë prej këtyre shkronjave janë të rënda:
(Ḳẫf) - (Ġajn) - (Ӑjn) - (Ḍhẫ') - (Ṭẫ') - (Ḍẫd) - (Ṣẫd) - (Ḣẫ') - (Ḥã')
3. Pos këtyre shkronjave, në gjuhën arabe ekzistojnë edhe tri zanore apo vokale:
a) Fet’ha ػػ
ى
ػ - e1 p.sh.: B - ﺏ be - َ
ى
ب ben - َ نب
b) Damme ػػ
ي
ػ - u p.sh.: B - ﺏ bu - َ
ي
ب bun - َب
c) Kesre ػػًػ - i p.sh.: B - ﺏ bi - َ ًب bin - َ وب
Dyfishimi i këtyre zanoreve quhet tenvin dhe lexohet si në vijim: ػػنػ en, ََهػػ ose ـٌـــun dhe
ػػوػ in.2 Tenvini shkruhet gjithherë në fund të fjalës.
4. Zanorja ػػ
ى
ػ e te shkronjat e rënda shqiptohet a, p.sh. َ
ى
(حḥa), َ
ى
ص (ṣa), َ
ى
ض (ḍa), etj.3
5. Të gjitha shkronjat e Kur’anit lidhen me njëra – tjetrën, vetëm gjashtë prej tyre lidhen
para (nga ana e djathtë) e nuk lidhen mbrapa, ato janë: َزرَك ذ د ا (Elifun, dalun, dhalun,
raun, zajun dhe wawun).
e/me/re َ
ى
ﺮ
ى
مىأ we/zi/re َ
ى
رًز
ى
ك ra/ze/ķa َىؽ ىز
ى
ر
Ndërsa, të gjitha shkronjat tjera lidhen nga të dyja anët.
ke/te/be َ
ى
ﺐ
ى
تىك xhe/le/se َ
ى
ﺲىل
ى
ج ha/mi/de َىدً ىَح
6. Allahu i Lartësuar, për çdo shkronjë të Kur'anit fisnik që e lexojmë na shpërblen me
nga dhjetë shpërblime.
1 E-ja në arabisht lexohet sikurse e-ja në fjalën shqipe "tre".
2
Shih shembujt më lartë.
3 Vërejtje: Shkronjat e rënda përveç që kanë ndonjë shenjë dalluese, gjithashtu janë të
shënuara edhe me të zezë përgjatë gjithë librit.
8.
9. Bã' - ب - B
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َ
ى
ﺑػًَﺒػَ
ي
ﺐ ػيﺐ ػﺒًَػ ىﺑػَ
َ
ى
ﺑػًَﺒػَ
ي
ﺐ َ وﺐ
ى
ﺒ
ي
ﺑ َ نﺐ
ي
ﺒًﺑ َﺐًﺒ
ى
ﺑ
َ
ى
ﺑػًَﺒػَ
ي
ﺐ َ
ى
ﺒًﺑَ هﺐ َ وﺐ
ي
ﺒ
ى
ﺑ َ نﺐًﺒ
ي
ﺑ
Tã' - ت - T
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىتػًَتػَ يت ػيت)ػﺔ( ػًتػ ىتػ
َىتػًَتػَ يت َ يتًﺒ
ى
ﺑ َ
ي
ﺐًت
ى
ﺑ َ
ي
ﺐًﺒىت
َىتػًَتػَ يت َ وت
ى
ﺒيت َ نﺐيتًﺑ َيتًَتَ
ى
ﺐ
Thã' - ث - Th
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىثػًَثػَ يث ػيث ػًثػ ىثػ
َىثػًَثػَ يث َثًﺒىت َ يتًث
ى
ﺑ َ
ى
ت
ى
ﺒىث
َىثػًَثػَ يث َ
ى
ﺑَ
ه
ثًت َىتًَثَ
ي
ﺐ َىثَ
ي
ﺐًﺒ
10. Xhĩm - ج - Xh
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َ
ى
جػًَجػَ
ي
ج ػيج ػجًَػ ىجػ
َ
ى
جػًَجػَ
ي
ج َيتًَﺒػَ
ى
ج َ يثًج
ى
ﺑ َﺐًت
ى
ج
َ
ى
جػًَجػَ
ي
ج َ
ي
جًتىث َ
ي
ﺑَنجًج َ
ي
جَ وث
ى
ﺒ
Ḥã' - ح - H e rëndë e fytit
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َ
ى
حػًَحػَ
ي
ح ػيح ػًحػ ىحػ
َ
ى
حػًَحػَ
ي
ح َ وح
ى
ﺒ
ى
ج َ
ى
ﺐًحيت َ يتًﺒ
ى
ح
َ
ى
حػًَحػَ
ي
ح َ
ي
ﺒىتَ ًح َ
ى
حًﺑَ
ه
ث َ
ى
حًَجَ
ي
ﺐ
Ḣẫ' - خ - H e rëndë, me grithje
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىخػًَخػَيخ ػيخ ػًخػ ىخػ
َىخػًَخػَيخ ًَﺒىثػَيخ َ يتًخ
ى
ﺑ َ يثًجىخ
َىخػًَخػَيخ َ
ي
ﺒىتَ وخ َ
ي
حًخ
ى
ج َ
ي
جًتىخ
11. Gjashtë shkronjat të cilat lidhen para e nuk lidhen mbrapa
Elif4
- ا - E, I, U
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىاًَاَيا ػيﺎ ػًﺎ ىﺍ
َىاًَاَيا َ
ى
جًَﺒَﺎ َ
ي
جًﺎ
ى
ﺑ َىاًَﺑػَ
ي
ح
َىاًَاَيا َوﺎ
ي
جىت َ
ى
بًﺎىت َىاَ يثًج
Dãl - د - D
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َ
ى
دًَدَ
ي
د ػيد ػًد ىﺩ
َ
ى
دًَدَ
ي
د َيدًجىت َيد
ى
حَ وب َي ﺎ ًج
ى
د
َ
ى
دًَدَ
ي
د َودَيدىخ َنجيد
ى
ﺑ َ
ي
ﺐًخ
ى
د
Dhãl - ذ - Dh
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىذًَذَيذ ػيﺬ ػًﺬ ىﺫ
َىذًَذَيذ َ
ى
دَيﺬًخ ًَﺬ
ى
جَ
ي
ب َىذَ
ى
ح
ى
ﺑ
َىذًَذَيذ َيﺬًت
ى
ح َ
ي
جًذ
ى
د َ
ي
ﺐًتَىذ
4
Elifi nuk ka shqiptim të vetin, por lexohet varësisht nga zanorja që ka (e,i,u).
12. Rẫ' - ر - R
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َ
ي
ر ًر
ى
ر ػيﺮ َ ًػﺮ ىﺭ
َ
ي
ر ًر
ى
ر َهﺮًث
ى
ﺑ َ
ى
ب
ي
ﺮىخ ًَﺑ
ى
رَ
ي
ػح
َ
ي
ر ًر
ى
ر َ
ي
ﺮًج
ى
د َيذ ًﺮ
ى
ﺑ َىدًث
ي
ر
Zãj - ز - Z
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َيز ًز ىز ػيﺰ َ ًػﺰ ىﺯ
َيز ًز ىز َىتػًػﺒَ
ي
ﺰ َ
ي
د ًﺰىت َ
ي
ﺮًج ىز
َيز ًز ىز َى ًبيخ َ
ي
ر ًﺰ
ى
ﺑ َود
ى
ﺑ ىز
Wãw - ك - W – lexohet si në anglisht
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َ
ي
ك ًك
ى
ك ػيﻮ َ ًػﻮ ىﻭ
َ
ي
ك ًك
ى
ك َ
ي
ﻮًت
ى
ح َ
ى
ب ًﻮيث َ
ى
ر ًز
ى
ك
َ
ي
ك ًك
ى
ك َ
ي
ك ًَرىذ َ
ى
ج ًَكيز َ ىث ًر
ى
ك
Këtu mbarojnë shkronjat që nuk lidhen mbrapa.
13. Sĩn - س - S
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َ
ى
ﺳػَ ًﺴػَ
ي
ﺲ ػيﺲ ػًﺴػ ىﺳػ
َ
ى
ﺳػَ ًﺴػَ
ي
ﺲ َ
ي
ﺲًج
ى
د َ
ه
د
ى
ﺴ
ى
ح َ وح
ى
ﺒ
ى
ﺳ
َ
ى
ﺳػَ ًﺴػَ
ي
ﺲ َ
ي
ﺲًت
ى
ﺑ َ
ي
ﻮ ًﺳ
ى
ر َ
ى
ﺮًػخ
ى
ﺳ
Shĩn - ش - Sh
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىﺷػَ ًﺸػَ يﺶ ػيﺶ ػًﺸػ ىﺷػ
َىﺷػَ ًﺸػَ يﺶ َ يﺶًح
ى
ك َ ىشىب َ يتًت ىﺷ
َىﺷػَ ًﺸػَ يﺶ َ ًﺮ
ى
جَ يش َ
ي
ﺲ ًﺷىذ َ
ى
د ًﺰ ىﺷ
Ṣẫd - ص - S e rëndë
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َ
ى
ﺻػَ ًﺼػَ
ي
ﺺ ػيﺺ ػًﺼػ ىﺻػ
َ
ى
ﺻػَ ًﺼػَ
ي
ﺺ َ
ي
ﺺًﺑىذ َ وﺮ
ى
ﺼ
ى
ﺑ َ
ي
ﺮًخ
ى
ﺻ
َ
ى
ﺻػَ ًﺼػَ
ي
ﺺ َ
ي
ﺲًجىث َ
ي
ﺐ ًﺼ
ى
ح َ
ي
ﺻَ
ى
د ًﺮ
14. Ḍẫd - ض - D e rëndë
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َ ىﺿػَ ًﻀػَ يﺾ ػيﺾ ػًﻀػ ىﺿػ
َ ىﺿػَ ًﻀػَ يﺾ َ يﺾًﺒىت َيد ًﻀ
ى
ح َ
ن
ﺎًج ىﺿ
َ ىﺿػَ ًﻀػَ يﺾ َ يﺾ ًﺳ
ى
ك َ
ى
ﺳَ ًﻀَ
ي
ﺐ َ يﺿَ
ى
ب ًﺮ
Ṭẫ' - ط - T e rëndë
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىطػًَطػَيط ػيط ػًطػ ىطػ
َىطػًَطػَيط َ ىط ًﺴىب َ هﺐىط
ى
ح َ وج
ى
ﺰىط
َىطػًَطػَيط َيط ًَﺻىذ َ يثًط ىﺷ َو ىبىط
Ḍhẫ' - ظ - Dh e rëndë
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىظػًَظػَيظ ػيظ ػًظػ ىظػ
َىظػًَظػَيظ َيظًت
ى
ج َ يﺶًظ
ى
ﺑ َ
ي
ﺮًخىظ
َىظػًَظػَيظ َىاَيظ ًز َيخًظ
ى
ج َيط ًﺴىظ
15. Ӑjn - ع - A, I ose U e rëndë (e kundërt me elifin)
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َ
ى
عػًَعػَ
ي
ع ػيع ػًعػ ىعػ
َ
ى
عػًَعػَ
ي
ع َ
ى
ﺒىتَنع َىدًع
ي
ﺳ َ وﺶىط
ى
ع
َ
ى
عػًَعػَ
ي
ع َع
ى
ج ىﺿ َ
ي
ﺲًع ىﺷ َ
ى
ﺮًثيع
Ġajn - غ- G e rëndë, me grithje
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىغػًَغػَيغ ػيغ ػًغػ ىغػ
َىغػًَغػَيغ َىغ
ي
ﺒىط َ يﺾًغ
ى
ﺑ َ هﺐ ىﻀىغ
َىغػًَغػَيغ َيغ ًز
ى
ك َ
ى يغ
ى
ﺻ َ
ي
ﺲًطىغ
Fã' - ؼ - F
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىفػًَفػَ يف ػيف ػًفػ ىفػ
َىفػًَفػَ يف َ يف ًﺴىخ َ
ي
ﺮًفىغ َح ًﺮىف
َىفػًَفػَ يف َ ىفًط
ى
ع َ
ى
عًفيﺷ َىخ ًﺴيف
16. Ḳẫf - ؽ - K
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىقػًَقػَيق ػيق ػًقػ ىقػ
َىقػًَقػَيق َ ىق
ى
ﺒ
ى
ﺳ َهﺮًق
ى
ح َىا ًﺮيق
يََُىقػًَقػَيق َ ىقًف
ي
ك َىدًقيع َﺲ
ى
بىق
Kãf - ؾ - K
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىكػًَكػَيك ػيك ػًكػ ىكػ
َىكػًَكػَيك َيكًتىف َ
ى
ػﺮًكيﺷ َ
ي
ﺐ ًﺴىك
َىكػًَكػَيك َ
ى
َبًَﺬيك َ ىفًك
ى
ع َ
ى
ﺮيثىك
Lãm - ؿ - L
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىلػًَلػَيل ػيل ػًلػ ىلػ
َىلػًَلػَيل َل
ى
ﺴ
ى
ع َ
ى
ﺲىل
ى
ج َ ىقًحىل
َىلػًَلػَيل َ ىلًجيا َ
ى
ًل
ي
ك َ ىثًﺒىل
17. Mĩm - ـ - M
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َ
ى
مػًَمػَ
ي
م ػيم ػًمػ ىمػ
َ
ى
مػًَمػَ
ي
م َهمىلىا َل
ى ىَج َ
ى
ض ًﺮ
ى
م
َ
ى
مػًَمػَ
ي
م َ
ى
مًليظ َيق ًم
ى
ع َ
ي
ﺺىقًم
Nũn - ف - N
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َىنػًَنػَ
ي
ن ػين ػًنػ ىنػ
َىنػًَنػَ
ي
ن َ
ي
نىك
ى
ﺳ َػم
ى
نىغ َ
ى
ح
ى
جىن
َىنػًَنػَ
ي
ن َ ًﻮيكَ
ى
ف َ
ى
عًن
ي
ﺻ َهﺮىظىن
Hã' - ق - H
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َيه ًهىه ػيه (َََ) ػهًَػ ىهػ
َيه ًهىه َ
ي ًلىا َ
ى
ﺮ ًهيط َ
ن
ﺎًنىه
َيه ًهىه َ
ى
ق ًﺮىك َيد ًه ىﺷ َ وكىلىه
18. Jã' - ل - J
Të lidhura me njëra - tjetrën Në fund të fjalës Në mes të fjalës Në fillim të fjalës
َ
ى
يػًَيَ
ي
ػى يى ػيًَػ ىيػ
َ
ى
يػًَيَ
ي
ػى ًَﺒ
ى
ﺳَ
ي
ى َ هﺲًيىك َ
ي
ﺐًج
ى
ي
َ
ى
يػًَيَ
ي
ػى َ
ى
ى ًﺿ
ى
ر َىغًَيَيظ َ
ى
يَ
ي
د ًﺰ
19.
20.
21. PËRDORIMI I TENVINIT
Në hyrje të këtij libri përmendëm se zanoret e dyfishuara quhen Tenvin dhe lexohen
kështu:
a) zanorja ػػ
ى
ػ e e dyfishuar ػػنػ en.
b) zanorja ػػ
ي
ػ u e dyfishuar ََػهػػَََََـٌـــــ un.
c) zanorja ػػًػ i e dyfishuar ػػوػ in.
Tenvinët shfaqen vetëm në fund të fjalës dhe asnjëherë në fillim apo në mes të
saj, p.sh.:
َ وﺐيتيك ﺎنف
ى
ن
ى
ج َ
ى
رَ
ي
جَل
kutubin xhenefen Rexhulun
َوة
ى
ﺰ
ى
ميه َلَنديه َ
ه
ﺔ
ى
مًلىكَ
hemezetin huden kelimetun
َ
ى
ن
ى
ﺴ
ى
حَنﺔ َﺐ
ى
ﺼىن َم
ى
ﺴىق
َة
ى
ﺮىق
ى
ﺑ ﺎنفيح
ي
ﺻ َ ول
ى
ﺒ
ى
ج
َ نل
ى
م
ى
ع َ
ه
ة
ى
ﺮ
ى
ج ىﺷ ﺎ
ن
ط
ى
ﺳ
ى
ك
ل نﻮيط َنج
ى
ﺮ
ى
حﺎ َ ور
ى
ﻮ
ي
ﺳ
22. SUKUNI ػٍػػ
Nëse shkronja nuk e ka ndonjërën nga tri zanoret e shkurtra bëhet e palëvizshme – e
pavokalizuar dhe fiton këtë shenjë ػٍػػ që quhet sukun e që vihet mbi shkronjë.
Sukuni nuk mund të vijë në fillim të fjalës, por vetëm në mes dhe në mbarim të saj.
Shembuj:
َ وﺲ
ٍ
فىن َىك
ٍ
لًت َ ىؼ ٍﻮ
ى
ﺳ
nefsin tilke Sewfe
ٍَمً
ٍْيىل
ى
ع َ
ٍ
ف
ى
ﺰ
ٍ
حىت َ
ى
يَ
ى
ـ ٍﻮ
ӑlejhim taḥzen Jewme
ٍَمي
ٍ
ْنًم َ
ى
ى
ٍ
ع
ى
ﺳ َيد
ٍ
ع
ى
ﺑ
َ ٍج
ي
ﺮ
ٍ
خ
ى
ي َيد
ي
ﺒ
ٍ
عىن َيقىه ٍﺮىت
َ
ى
ف ٍﻮىق ٍﺴي ي َ
ى
ن
ٍ
ط
ى
ﺳ
ى
ك َ
ى
ت
ٍ
غ
ى
ﺮىف
َ
ي
ﺐ
ى
ﺴ
ٍ
ح
ى
ي َ
ي
ﺮ
ٍ
كًذ َ
ى
َـىدٍم
ى
د
23. TESHDIDI (DYFISHUESI) ػ
ٌ
ػػ
Teshdidi është një shenjë e vogël, e cila shfaqet mbi shkronja. Ai dyfishon shkronjën
mbi të cilën gjendet, gjegjësisht tregon se aty janë dy shkronja të njëjta, e para me
sukun (ػٍ,)ػػ ndërsa e dyta me ndonjërën nga tri zanoret (e, u, i).
Shembuj:
َػﺔىٌن
ى
ج َىؿىٌﺰىن َ
ىٌ
ﺲ
ى
م
xhen-netun5
nez-zele mes-se
َ
ٍ
غًٌل
ى
ﺑ َ
ي ًٌس
ى
ػيين َ
ى
مىٌل
ى
ع
bel-liġ nujes-siru ӑl-leme
َىز ًٌ
ﺮ
ي
ﺑ َ
ى
َبىٌﺬىك َىَؽىٌد
ى
ﺻ
َوة ىٌﻮيق َ يٌﺾيح
ى
ي َىٌق
ى
حىف
َ
ي
عًلىٌطىت َ
ٍ
ت
ى
ﺮًٌجيف َ
ٍ
ت
ى
ج ًٌكيز
َ
ى
يَ
ي
ﺮىٌكىٌﺬ َ
ى
ن
ٍ
عىٌطىق َى ىٌلًم
5 – Kjo shkronjë quhet "T e rrumbullakët"; nëse ndalemi në të lexohet "H" ( ), e nëse
vazhdojmë lexohet "T" dhe vjen vetëm në fund të fjalës.
24. HEMZEJA
Hemzeja është një shenjë e vogël, e cila lexohet sipas zanores që ka, pa marrë
parasysh se a vjen e vetmuar (,)ﺀ vjen mbi apo nën elif (ﺃ ,)ﺇ mbi waw ()ﺅ apo mbi
shkronjën ja (.)ﺉ
Hemzeja mund të vijë në këto mënyra:
َىأََيأًََإَؤَئَﺋَء
Shembuj:
َوء ٍ
ىَش َ
ي
نًم
ٍ
ؤ
ي
ي َ ىلىكىأ
shej/in juë/mi/nu e/ke/le
ًَدٍﺒ
ي
يَََيئ َﺔىئًف ًَهٍيىلًإ
jub/di/u fi/e/tun i/lej/hi
َ
ى
ﺲ
ٍ
ئًﺑ َ ًﺳ ٍريأَ ىل ﺎ نﺳ
ٍ
أىك
َوﺬًئ
ى
م ٍﻮ
ى
ي َ نلًئ ٍﻮ
ى
م ًَإ ىﺸىي
َىأ
ى
ﺒىن ٍَنًئىل َىَةىدًئ
ٍ
فىأ
َنﺔىئًف َ
ه
َةىد
ى
ﺻ
ٍ
ؤ
ي
م َ
ى
تٍي
ى
ء
ى
رىأ
Vërejtje: Hemzeja që vjen me sukun lexohet si gjysmë ë-je, siç mund të vërehet edhe në
shembujt e mësipërm.
25. ZGJATIMET
Elif-i, waw-i dhe ja-ja (م ك ا) zgjasin zanoret َ
ي
ػًػػػ
ى
ػ(e, i, u) kur këto të fundit shfaqen
para këtyre shkronjave, por me kusht që elif-i, waw-i dhe ja-ja të mos kenë kurrfarë
shenje (ػ
ي
ػػًػػػ
ى
ػػٍػػ).
SHNDËRRIMI I ZANORES E NË A TË GJATË:
a) ﺎ - kur zanorja e shfaqet para elif-it, p.sh.:
َوﺎؿ
ى
يىل ﺎنﺎن ىه
ي
م َ
ى
ﺎفىك
lejãlin muhãnen kãne
b) ﻮ - kur zanorja e shfaqet para waw-it, p.sh.:
َنة ٰﻮىك ىز َىَة ٰﻮىل
ى
ﺻ َ ٰﻮ
ى
جىنًَة
zekãten ṣâlãte nexhãti
c) ى - kur zanorja e shfaqet para ja-së, p.sh.:
َ ٰل
ى
ﺮ
ٍ
كًذ َ
ٍ
هىأَ َٰلَىد َ
ى
ﻮ
ٍ
قىتَ ٰل
dhikrẫ ehdã taḳwã
d) - kur ky elif i vogël shfaqet mbi shkronjë ose pas zanores e, p.sh.:
ًَﺬٰػىهًََق َٰػل
ى
ﺳَهم َ ًكًلٰػ
ى
م
hãdhihi selãmun mãliki
29. LIDHJA E FJALËVE
ٱ – Kur kjo shenjë shfaqet ndërmjet dy, tri, katër apo pesë fjalëve nënkupton se të gjitha
ato duhet të lidhen sikur të jenë një fjalë.
Po qe se lami (ؿ) vjen pas kësaj shenje (ٱ) pa sukun, atëherë nuk lexohet, por tejkalohet
duke përforcuar gjithmonë shkronjën vijuese me teshdid ( ٱل ), ndërsa kur vjen me
sukun ( ٱل ), atëherë patjetër duhet lexuar, sikurse edhe shkronjat tjera. Shkronjat tek të
cilat lexohet lami quhen el-huruf el-kamerije, kurse ato tek të cilat nuk lexohet lami
quhen el-huruf esh-shemsije.
َََ
ى
ى ًﻀيقَى
ٍ
ٱلَ
ي
ﺮٍم ًَﺑػٱًٌََق
ى
ح
ٍ
ل َٱَََ
ى
نًمًََﺔىٌنًج
ٍ
ل
ḳuḍije’l-emru bi’l-ḥaḳ-ḳi mine’l-xhin-neti
َٱلَََ
ى
نًمًَءآ
ى
م ىٌﺴ َََََ ىقىلىخٱَ
ى
ﺮىكىٌل َ
ى
يًَـ ٍﻮ ًَينًٌٱل
mine’s-semãi ḣaleḳa’dh-dhekera jewmi’d-dĩni
َََ ًٌب
ى
رَ
ٍ
ٱلَ
ى
عَٰػَىي ًمىل َ
ي ىٌاللََََٱَيد
ى
م ىٌلﺼَ َ ٍﺴًبًَمًَََ ىٌٱلل
َََََََاىذًإٱَ ىق
ى
ىﺴٌت ًَﺑٱًٌََق
ى
ح
ٍ
ل َي ىلٍيىلََََََ
ٍ
ٱلًَر
ٍ
دىق
َى
ٍ
ي
ى
عَََٱًَيًق
ى
ي
ٍ
ل َََ
ى
ح ٍﺻىأًﺑَٰػَََ ًﺐٱَ ًيلًف
ٍ
ل َ
ي
َار
ى
دََ
ٍ
ٱلَىيًقىٌتيم
َ
ى
ﻮٍمىأاَىؿَََََ
ٍ
ٱلَ ًﺎسىٌن َ
ى
كًَﺑٱََى
ٍ
لًَﺎر
ى
ح ٍﺳ ََََى ىل
ٍ
ح ًرٱًَءآ
ى
ت ًٌلﺸ
30. RËNIA E ZGJATIMEVE
Zgjatimet që gjenden në fund të fjalëve bien vetëm atëherë kur bëhet lidhja e fjalëve
ndërmjet njëra – tjetrës, si p.sh.:
ﻮ
ي
مىﺳَََََىٱَ َٰلَىػدي
ٍ
ْل َ
ى
كا
ى
ءىتَََىَٱَىﺎؿ
ى
م
ٍ
ل َ
ى
ن
ٍ
ليقﺎََََََٱَ
ٍ
لً
ٍ
َح
mũse’l-hudã we ãte’l-male ḳulna’ḥmil
ًَدٍ
ى
َيََََََلٱلَ ىيلًﺒ ىٌﺴ َ ًﺸ
ٍ
غ
ي
يََََََىٱَ ىلٍيىٌل ا
ى
ءًتَََىَٱلَٰػ
ى
ٍ
َح
ىٌ
ﺮًَن
jehdi’s-sebĩl juġshi’l-lejle ãti’rraḥmãni
َييمًقىأﻮَاََََٱلَ ٰﻮىل ىٌﺼَىة َ
ي
ﺎﺑ
ى
جﻮَاََََٱلَ
ى
ﺮ
ٍ
خ ىٌﺼَ َيكتيأﻮَاَََٱَٰػ
ى
ت ًك
ٍ
لَ
ى
ﺐ
eḳĩmu’ṣ-ṣâlãte xhãbu’ṣ-ṣâḣra ũtu’l-kitãbe
َكيذَََََ
ٍ
ٱلَ
ى
ٍ
َح
ىٌ
ﺮًَﺔ َََََ ىَلًإٱَ َٰلىػدي
ٍ
ْل َََل
ى
ﺮىت
ى
كٱَىك
ٍ
ليف
ٍ
ل
َََََﺎ
ى
مٱَٰػىل
ى
تٍﺑَيه ََل ًﻮ
ٍ
ﺸىيٱَ
ى
ﻮق
ي
ج
ي
ﻮ
ٍ
ل ََََ ىَل ٍكىأٱلَ ًﺎسىٌن
ََََ ىﺎَلىق
ى
كٱَيد
ٍ
م
ى
ح
ٍ
ل ﻮيَتاَ
ى
ءَاََََٱَ ٰﻮىكىٌلﺰَىة َََﺎ
ى
مىفٱَٰػىط ٍﺳََاﻮ
ي
ع
َََى
ى
ﺒ
ٍ
قيعٱَىٌدلًَار َََ ىٌَلًإٱَ
ى
ينً ىٌل َٰػىه
ى
كَََاَىﺬٱًَ ىل
ى
ﺒ
ٍ
ل
Vërejtje: Kur të vijë elifi në këtë formë ( َا ), pra me këtë zero të vogël mbi të,
nuk lexohet fare, siç shihet edhe në shembujt e mësipërm.
31. NGJASHMËRIA E SHKRONJAVE
Ndonjëherë mund të ngatërrohet një shkronjë me ndonjë shkronjë tjetër si
shkak i vendartikulimit të njëjtë ose afërsisë së tij, për shembull shkronja Ajn
mund të shqiptohet si Hemze apo Elif, ose shkronja Ha e rëndë si Ha e lehtë.
Për këtë, ne po paraqesim këtu disa krahasime praktike në mes shkronjave që
më së shumti mund t’u ngatërrohen lexuesve të rinj të Kuranit. Por, mësuesit i
takon barra më e rëndë që t’i largojë ato pështjellime nga nxënësit e Kuranit.
Këtu mund të ndihmojnë edhe mjetet bashkëkohore dhe incizimet e ndryshme
të shqiptimit të shkronjave arabe.
)َقَ-َح(
Haja dhe Ḥaja
َ
ى
حَ
ه
دًمﺎ َ
ه
دًمﺎىه
َ
ى
ﺮ
ى
حىن َ
ى
ﺮ
ى ىّن
َﺎح
ى
ﺒ
ٍ
ﺷىأ ﺎ
ى
ﺒ
ٍ
ﺷىأَق
َهـ
ى
ﺮ
ى
ح َهـ
ى
ﺮىه
ًَحﺎ
ى
ﺳَهﺮ َهﺮ ًﺎه
ى
ﺳ
)أ-ع(
Hemzeja (Elifi) dhe Ӑjni
ٍَن
ى
ع َ
ٍ
فىأ
َ ىل
ى
ع
ى
ﺳ َىؿىأ
ى
ﺳ
َىﺎع ىﺷ َ
ى
ﺎء ىﺷ
َ
ه
ل
ى
م
ى
ع َ
ه
ل
ى
مىأ
َىع
ى
ﺮىق َىأ
ى
ﺮىق