1. (PATATA EDO SOLANUM TUBEROSUM)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua: Plantae
Klasea: Magnoliopsida
Ordena: Solanales
Familia: Solanaceae
Generoa: Solanum
Espeziea: S.
tuberosum
Binomial izena
Solanum tuberosum
Lursagarra, Ameriketako andeetan jatorria duen tuberkulo bat da. Gehienak
jangarriak dira baina badaude toxikoak direnak ere. Forma asko eduki dezakeen
arren normalean obalatua izaten da.
1-OSAGAIAK
Patataren osagai nagusiena ura da (%72-75), almidonaren formako
fekula),sustantzia nitrogenatuak (2,0-2,5%),lipidoak (%0,15),fibra dietetikoa
celulosa bezala (%1-1,8).
3. 4- PATATAREN GARBITASUNA
Patata luzaroan gordetzen badugu, onttoak hartu ditzake. Hau
gertatzean, patata berdexka kolorea hartzen du. Horrela daudenean oso
txarra da patata jatea eta jan nahi ezkero, honako pausu hauek eman
beharko dituzu:
1- patata ondo garbitu
2- ura irakiten dagoen ontzi batean utzi
3- patata, bere azalarekin, egosi
4- egosi ondoren, azala kendu
Honela, onttoen gaixotasunetatik garbi egongo da eta ez zaizu
ezertxo ere gertatuko jaten baldin baduzu.
PATATAZ GOZA DEZAZUEN ARGAZKI BATZUK
4. 5-Etimologia
Patata hitza Quechua izeneko hizkuntzatik heldu zaigu.Hitz hau lehenengo
aldiz idatzia agertu zen 1540 urtean izan zen eta honen esanahia XVIII urtean jakin
zuten.
6-PATATAREN LANDAKETA
Landaketa,bi modutakoa izan daiteke:
1.Hazia ereiteko bere inguruko mukia kendu beharra dago honek
fruitua emateko baina beti fruitu bastante desberdinak dira,landare tetraploide
batean aldagarritasuna oso altua da, horregatik.
2.“Tuberkuloa” erabiltzea. Hauek hazi bezala egiten dute eta
zeharkako argia behar dute berdeak jartzeko eta horrela zurtoina ez da botako
hain erraz. Zulo txikitan zain gutxi baitituzte.
Beste erabilerak
• Hartziduraren ondoren tuberkulutatik bozka atera daiteke.
• Izoztean edo sekatzean chuñoa sortzen da.
• Chuñoa patata pure berehalakoa da.
7-Barietateak,
1. Canchan patata: arrosa da, testura eta zapore hobea du patata
zuria baino, patata betea egiteko egokia da eta edozein
lekutan landatzen da.
2. Tomasa patata: zuria da, eta patata frijitu industrialak honekin
egiten dira.
3. Patata horia: puretarako balio du eta horia da.
4. Patata gorria: kanariar irletako barietate tipikoa da,
espainaldean ere asko jaten da saltsaz lagunduta.
5. Huayro patata: oso xurgatzailea da eta oso aproposa da
saltsazko platerentzat.
6. Krioilo patata: patata txiki bat da 2-6 cm-ko diametroa
daukana eta okre kolorea eta kolonbiakoa da.
7. Tarmeñar patata: krema kolorea dauka eta testura leuna
dauka.
8. Huamatanga pàtata: tuberkuloetako izarra da mendilerroetan
bakarrik hazten da eta zuriaren kolorea dauka baina horiaren
testura.
9. Patata beltza: gozo toke bat du eta oso goxoa da , forma
guzietan jateko balio du.
5. 10. Patata peruanita : bi koloreko azala dauka eta zapore oso ona.
11. Perritxoli patata: zuriaren antzekoa da eta zaporea gozoa eta
ur kolorekoa da.
12. Koktel patata: zuriaren antzekoa da (gozoa).
9-Izurriteak eta gaixotasunak
GAIXOTASUNAK
• Phytophthora infestans: hostoak eta patata hiltzen ditu
handitzeko azken fasean zilar koloreko mantxak agertuz.
• Alternaria solani: onddoak erasotzen dio patatari.
• Fusarium oxysporum: patata behin hartu ondoren bere azala
zimurtzen da.
• Rhizoctonia solani: sarna beltza sartzen dio patatari.
• Streptomyces scabies: sarna arrunta sartzen dio patatari.
• Erwinia carotovora: usteltze biguina sortzen dio patatari.
• Phytium ultirnum: usteltze urtsua eragiten dio.
ANIMALI ETA ZOMORRO KALTEGARRIAK
• Patatako kakalardoa bere kumeak eta zaharrak kaltegarriak
dira.
• Sugandila moztailea
10-PATATAREKIN EGIN DAITEZKEN PLATERAK:
6. EGILEAK: ANDRA MARI IKASTOLAKO DBH2-KO
IKASLEAK