SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 10
Descargar para leer sin conexión
UNIVERSITETI I TIRANËS
     FAKULTETI EKONOMIK
     DEPARTAMENTI I FINANCË-KONTABILITETIT
                                                                                                 Miratohet:
                                                                                Përgjegjësi i Departamentit
                                                                                       Prof. Dr. Halit Xhafa


                                              TEZË PROVIMI

                                            Lënda:      DREJTIM FINANCIAR
                                            Dega: FINANCË
                                            Kursi: III
                                            Koha: 3,5 orë
                                            Data: 21.06.2001

I.      USHTRIME (60 pikë)

     Ushtrimi 1 (10 pikë)
     Shoqëria X ka një strukturë optimale të kapitalit, e cila përbëhet nga 50% borxh dhe 50% aksione të
     zakonshme. Shoqëria ka në shqyrtim një projekt, i cili kushton 20.000.000 lekë dhe ka nje IRR 10,2%.
     Ajo ka fitim të pashpërndarë 3.000.000 lekë.
     Shoqëria mund të emetojë borxh si vijon:
     − deri në 5.000.000 lekë, me normë interesi 8%,
     − mbi 5.000.000 lekë, me normë interesi 10%.
     Kostoja e fitimit të pashpërndarë është 12%. Ndërkohë mendohet së shoqëria do të ketë rritje të
     dividendit 4%, ndërsa dividendi i vitit të kaluar është 6 lekë për aksion. Shpenzimet e emetimit për
     aksionet e reja do të jenë 4 lekë.
     A do ta pranojë shoqëria projektin që ka në shqyrtim?

                                                      Zhvillim
     Për të gjetur nëse shoqëria do ta pranojë apo jo projektin që ka në shqyrtim, duhet të analizojmë
     sjelljen e kostos mesatare së ponderuar të kapitalit (WACC) në varësi të nivelit të financimit. Për këtë
     arsye studenti këshillohet të studiojë Temën 12 në librin “Drejtim Financiar 1”. Zgjidhjen e ushtrimit
     do ta realizojmë në tre hapa:

     Hapi 1          Përcaktimi i kostove për secilin zë financimi
     E nisim zgjidhjen duke përcaktuar kostot e secilit zë financimi në varësi të nivelit të financimit me atë
     zë specifik, pra me fjalë të tjera do të kishim tabelat e mëposhtme:

                                                        Borxhi
                     Niveli i financimit me burimin specifik të kapitalit   Kosto pas tatimit (kd)
                                        0 - 5.000.000                                8%
                                        5.000.000 - ...                             10%

     Në tabelën e “Kapitalit të vet”, deri në nivelin e 3.000.000 lekëve, firma financohet përmes “Fitimit të
     pashpërndarë”, kosto e të cilit është 12%, ndërsa për nivele më të larta të financimit me kapital të vet
     firma është e detyruar të emetojë aksione të reja.
     Çmimi i tregut për aksionin e zakonshëm gjendet si më poshtë:

                                                         -1-
D0 (1 + g )
                                                P=
                                                      ks − g

Pra kemi përdorur modelin Gordon për vlerësimin e aksionit, nën supozimin se dividenti do të
vazhdojë të rritet me një normë konstante g në të ardhmen. Tashmë kemi mësuar se kosto e fitimit të
pashpërndarë përfaqëson kthimin e kërkuar nga aksionet ekzistues të firmës në treg (për këtë arsye
kosto e fitimit të pashpërndarë përfaqëson një kosto oportune). Duke mbajtur parasysh këtë parim jemi
në gjendje të llogarisim çmimin e aksioneve të vjetër:

                                     D0 (1 + g )     6 ⋅ (1 + 0,04)
                                P=               ⇒P=                = 78 lekë
                                      ks − g         0,12 − 0,04

Për të gjetur koston e aksioneve të emetuar rishtaz, i referohemi përsëri modelit Gordon duke e
modifikuar formulën për çmimin e shitjes së aksioneve të rinj, dhe konkretisht:

                       D0 (1 + g )         D (1 + g )              6 ⋅ (1 + 0,04)
              Pnet =               ⇔ k s' = 0         + g ⇒ k s' =                + 0,04 ≅ 12,43%
                        ks − g
                          '
                                              Pnet                     78 − 4

                                                 Kapitali i vet
                       Niveli i financimit me burimin specifik të kapitalit   Kosto (ks)
                                          0 - 3.000.000                         12%
                                          3.000.000 - ...                      12,43%

Hapi 2           Përcaktimi i kostos mesatare të ponderuar të kapitalit (WACC)
Dimë që kosto mesatare e ponderuar e kapitalit jepet nga formula: WACC = k d ⋅ wd + k s ⋅ ws , ku në
rastin tonë: wd=ws=50%. Por m.q.s kosto e secilit zë financimi ndryshon në varësi të nivelit të
financimit me atë zë specifik, kjo do të thotë që edhe WACC ndryshon në varësi të nivelit total të
financimit. Prandaj është e domosdoshme që paraprakisht të gjejmë pikat e thyerjes; formula për
gjetjen e të cilave është:

                                                        AP j
                                               BP j =          , ku:
                                                        wj
BPj → përfaqëson atë pikë (shumë) në financimin total për të cilën ndodh një ndryshim i WACC, si
pasojë e ndryshimit të kostos së burimit specifik j.
APj → përfaqëson atë pikë (shumë) në financimin specifik për të cilën ndodh nje ndryshim në koston e
burimit specifik j.
wj → përfaqëson peshën specifike të burimit të financimit j.

Borxhi gjeneron një pikë thyerjeje në financimin total duke e ndryshuar WACC për dy nivele
financimi. Konkretisht:
                                           5.000 .000
                                   BPd =              =10 .000 .000 lekë
                                               0,5



                                                      -2-
Kapitali i vet gjeneron edhe ky një pikë thyerjeje në financimin total duke e ndryshuar WACC për dy
nivele financimi. Konkretisht:
                                              3.000 .000
                                      BPs =              = 6.000 .000 lekë
                                                  0,5
Tashmë jemi në gjendje që të dhënat e gjetura t’i përmbledhim në një tabelë:

          Niveli i financimit total    Kosto e borxhit (kd)    Kosto e kapitalit të vet (ks)    WACC
          0 – 6.000.000                        8%                          12%                   10%
          6.000.000 – 10.000.000               8%                        12,43%                10,215%
          10.000.000 - ...                     10%                       12,43%                11,215%

Hapi 3         Ndërtimi i IOS
Për të kuptuar më mirë zgjedhjen që duhet të bëjmë le t’i referohemi paraqitjes grafike:
              IRR
             WACC

               11,215

               10,215                                               WACC
                10,2
                 10

                                                               Projekti




                               6       10            20                          Niveli i financimit /
                                                                                     investimit


Duket qartë që projekti nuk mund të ndërmerret tërësisht. Nëse kemi të bëjmë me një projekt të
pandashëm atëherë shoqëria nuk do ta pranojë projektin që ka në shqyrtim, sepse WACC e tejkalon
IRR e projektit; nëse projekti është i ndashëm, atëherë shoqëria do të pranojë vetëm 30% të projektit,
pra do të financohet deri në atë nivel për të cilin IRR ≥WACC.

•   Ushtrimi 2 (10 pikë)
Përpara një shoqërie shtrohen një numër i madh projektesh investimi të favorshme, të cilët kushtojnë
60.000.000 lekë. Struktura optimale e kapitalit të shoqërisë përbëhet 40% borxh dhe 60% kapital
vetjak. Fitimi përpara interesave dhe tatimeve (EBIT) për këtë vit është 98.000.000 lekë. Aktivet
gjithsej të shoqërisë janë 200.000.000 lekë. Ajo paguan interes për borxhin 10%. Norma e tatimit është
34%.
Nëse shoqëria përdor politikën restante të pagesës, sa do të jetë raporti i pagesës së dividentëve?

                                                    Zhvillim
Për zgjidhjen e këtij ushtrimi duhet të studiohet Tema 14 në librin “Drejtim Financiar 1”
Zgjidhja e ushtrimit duhet të fillojë me llogaritjen e fitimit neto (E.A.N). Dimë që E.A.N llogaritet si
vijon:

                                                      -3-
EBIT
                                               - interes
                                                  EBT
                                                - tatim
                                                E.A.N

Për të gjetur interesin arsyetojmë si vijon: meqënëse borxhi përbën 40% të aktiveve gjithsej dhe
meqënëse aktivet (mjetet) gjithsej janë 200 milionë lekë, prej këtej rrjedh që shuma e borxhit (në lekë)
është 200.000.000 x 0,4 = 80.000.000 lekë. Interesi që paguhet është 10% e shumës së borxhit, pra
interesi është 80.000.000 x 0,1 = 8.000.000 lekë.
Pasqyra e mësipërme transformohet si vijon:

                                              98.000.000
                                              - 8.000.000
                                              90.000.000
                                          - 0,34 x 90.000.000
                                            59.400.000 lekë

Shuma e nevojshme që duhet për të buxhetuar kapitalin është 60 milionë lekë. Meqenese firma kërkon
të ruajë strukturën e saj optimale të kapitalit kjo do të thotë që shuma prej 60 milionë lekësh do të
financohet 60% me kapital të vet dhe 40% me borxh. Pra shuma që do të financohet me kapital të vet
është 60.000.000 x 0,6 = 36.000.000 lekë. Kjo shumë tërhiqet nga E.A.N dhe pjesa që mbetet
shpërndahet si dividentë. Shuma që shpërndahet si dividentë është 59.400.000 - 36.000.000 =
23.400.000 lekë. Raporti i pagesës së dividentëve llogaritet: 23.400.000/59.400.000=40%.

•   Ushtrimi 3 (5 pikë)
Shoqëria Y po shqyrton blerjen me para në dorë të aksioneve të shoqërisë Z. Gjatë vitit që sapo mbaroi
shoqëria Z fitoi 4,25 lekë për aksion dhe pagoi dividentë 2,55 lekë për aksion. Fitimet dhe dividentët e
shoqërisë Z pritet të rriten me 25% në tre vitet në vazhdim dhe më pas pritet një rritje prej 10%.
Cila është zona e vlerave ku duhet të luhatet çmimi i aksionit të shoqërisë Z, që aksionet e saj të jenë
tërheqës për shoqërinë Y, duke ditur që kthimi i kërkuar nga investimet për shoqërinë Y është 15%?

                                               Zhvillim
Për zgjidhjen e këtij ushtrimi studentit i këshillohet të studiojë Temën 8 në librin “Drejtim Financiar
1”.
Shoqëria Y në fund të fundit mund të mendohet si një investitor individual i cili po shqyrton nëse ia
vlen apo jo të investojë në aksionet e kompanisë Z kur kthimi i kërkuar nga ky investitor (ks) është
15%. Për të qenë më rigorozë në analizën tonë le të përdorim simbolikën e mëposhtme:

                              EPS    = 4,25 lekë     D0     = 2,55 lekë
                              g’     = 25%           g”     = 10%

Zgjidhja e ushtrimit bëhet duke gjetur çmimin e aksioneve të kompanisë Z nëpërmjet aplikimit të
modelit Gordon për rastin e rritjes me dy faza të dividentit të aksionit të kësaj kompanie. Konkretisht:



                                                   -4-
D0 ⋅ (1 + g ' ) D0 ⋅ (1 + g ' ) 2 D0 ⋅ (1 + g ' ) 3       P'
                           P=                +                 +                  +
                                1 + ks         (1 + k s ) 2      (1 + k s ) 3       (1 + k s ) 3

                      D0 ⋅ (1 + g ' ) 3 ⋅ (1 + g '' )      2,55 ⋅ (1 + 0,25) 3 ⋅ (1 + 0,10)
ku:               P =
                    '
                                                      ⇒P =
                                                        '
                                                                                            ⇔ P ' = 109,57 lekë
                               ks − g    ''
                                                                     0,15 − 0,10

Prej                                                  këtej                                                    llogarisim:
       2,55 ⋅ (1 + 0,25 ) 2,55 ⋅ (1 + 0,25 )  2
                                               2,55 ⋅ (1 + 0,25 )     3
                                                                      109 ,57
P=                       +                   +                    +               = 81,1 lekë
           1 + 0,15          (1 + 0,15 ) 2        (1 + 0,15 ) 3     (1 + 0,15 ) 3

Kompania Y do të vendoste të blinte aksionin e kompanise Z vetëm nëse P ≤81,1 lekë.

•     Ushtrimi 4 (20 pikë)
Një shoqëri ka 7.400.000 lekë borxh afatgjatë të shpërndarë si më poshtë:

                      Lloji i obligacionit                Norma vjetore e interesit (%)            Vlera në lekë
             Obligacione të serisë (të zakonshme)                    15%                            2.400.000
             Obligacione të hipotekuara                              13%                            3.000.000
             Obligacione të varura                                   18%                            2.000.000

Kapitali aksionar i shoqërisë ka vlerë kontabël 4.600.000 lekë. Norma e tatimit është 50%. Shoqëria
kryen aktivitet me natyrë ciklike. Për këtë shoqëri është parashikuar që EBIT të jetë në nivelin
2.000.000 lekë. Raporti i borxhit për shoqëritë e tjera të së njëjtës industri është 47%.
Përcaktoni:
1. Raportin e mbulimit të interesave.
2. Raportin e borxhit (arsyetoni mbi këtë raport).
3. Shkallën e levës financiare.
4. Skemën e shlyerjes së detyrimeve kur shoqëria është në prag falimentimi, kur dimë:

                                           Aktivi                                 Shuma
                        Arka                                                    1.000.000
                        Llogari rrjedhëse në bankë                             2.500.000
                        Klientë                                                2.700.000
                        Rezerva                                                2.800.000
                        Totali i aktiveve korrente                             9.000.000
                        Aktive te qëndrueshëm                                  3.000.000
                        Aktive gjithsej                                        12.000.000

Aktivet e qëndrueshëm të shoqërisë janë vënë totalisht në hipotekë kur u emetuan abligacionet
hipotekare.
Grupi që po punon për likuidimin e shoqërisë ka bërë këto parashikime: do të arkëtohen vetëm 70% e
klientëve, vetëm për 20% të rezervave do të mund të gjendet një treg shitjeje, ndërsa zërat e tjerë do të
shiten me vlerën e tyre kontabël.



                                                           -5-
5. A përfitojnë pronarët nga aktivet e likuiduara dhe në ç’masë?

                                                        Zhvillim
Për zgjidhjen e këtij ushtrimi nevojiten njohuritë e përfituara në Temat 4, 13 dhe 20 në librat “Drejtim
Financiar 1” dhe “Drejtim Financiar 2”.

                                                                                EBIT
1. Dimë që raporti i mbulimit të interesave jepet nga formula:                       , ku EBIT përfaqëson fitimet
                                                                                  I
     përpara interesave dhe taksave, ndërsa I përfaqëson shpenzimet për interesa. Këto shpenzime janë
     llogaritur në tabelën e mëposhtme:

             Lloji i obligacionit               Norma vjetore e interesit (%)        Vlera në lekë     Interesi vjetor
    Obligacione të serisë (të zakonshme)                   15%                        2.400.000           360.000
    Obligacione të hipotekuara                             13%                        3.000.000           390.000
    Obligacione të varura                                  18%                        2.000.000           360.000
    Totali                                                 ----                       7.400.000          1.110.000

                                                                    2.000 .000
     Prej këtej nxjerrim: Rap. i mbulimit te interesave =                      ≅ 1,8 1
                                                                    1.110 .000

                                                Totali i borxhit
2. Raporti i borxhit jepet nga formula:                           . Duke ditur këtë formulë gjejmë që:
                                                Totali i aktiveve

                                                              7.400 .000
                                         Rap. i borxhit =                 ≅ 61,7%
                                                             12 .000 .000

     M.q.s ky raport është në masë të konsiderueshme më i lartë nga ai i industrisë kjo do të thotë se
     firma është financuar në menyrë të tepruar me borxh, duke rritur në këtë mënyrë shpenzimet për
     interesa dhe duke marrë mbi vete risk të panevojshëm financiar.2

3. Dimë që shkalla e levës financiare shpreh ndikimin e përdorimit të titujve financiarë me pagesë
   fikse mbi fitimin për aksion (EPS). Matematikisht shkalla e kësaj leve jepet nga formula:

                                                                 EBIT
                                                 DFL =
                                                                          Dp
                                                           EBIT − I −
                                                                         1−t

     Meqënëse në rastin tonë kompania nuk ka në qarkullim aksione të preferuar, atëherë formula
     thjeshtohet dhe shkalla e levës financiare është:



1
  Dikush mund të pyesë se pse shpenzimet për interesa nuk janë llogaritur pas tatimit. Natyrisht një gjë e tillë nuk është e
nevojshme meqënëse edhe nga EBIT nuk janë zbritur tatimet.
2
  Duhet të jemi tepër të kujdesshëm kur bëjmë krahasimin e raporteve të një firme me ato të industrisë. Një trajtim rigoroz
dhe i shkëlqyer i këtij problemi bëhet në Temën 8 të librit “Analiza financiare” me autor Znj. Prof. Assoc. Dr. Vjollca
Karapici. Studentët e degës së financës e studiojnë këtë libër në vitin e katërt në fakultet.

                                                           -6-
2.000 .000
                                        DFL =                           ≅ 2,25
                                                 2.000 .000 −1.110 .000

4. Le të përcaktojmë fillimisht vlerën në likuidim të shoqërisë:

                             Aktivi                           Vlera kontabël             Vlera në likuidim
           Arka                                                 1.000.000                   1.000.000
           Llogari rrjedhëse në bankë                           2.500.000                   2.500.000
           Klientë                                              2.700.000                   1.890.000
           Rezerva                                              2.800.000                    560.000
           Totali i aktiveve korrente                           9.000.000                   5.950.000
           Aktive fikse                                         3.000.000                   3.000.000
           Aktive gjithsej                                     12.000.000                   8.950.000

    Skema e shlyerjes jepet në tabelën e mëposhtme:

                           Renditja sipas prioritetit të shlyerjes       Shuma e shlyerjes3
                           Obligacione të hipotekuara                       3.000.000
                           Obligacione të serisë (të zakonshme)             2.400.000
                           Obligacione të varura                            2.000.000
                           Total                                            7.400.000

5. Pronarët përfitojnë nga aktivet e likuiduar të kompanisë në masën 8.950.000-7.400.000=1.550.000
   lekë (pra rreth 17,32% të aktiveve të likuiduar).

•   Ushtrimi 5 (10 pikë)
Shoqëria X po shqyrton blerjen ose marrjen me qera nga shoqëria Y të një makine të re që kushton
200.000 lekë. Parashikohet që vendosja e kësaj makine në shoqërinë X do të shpjerë në ulje të
shpenzimeve 160.000 lekë në vit. Jetëgjatësia e makinës do të jetë 8 vjet, amortizimi do të jetë linear
dhe nuk do të ketë vlerë të mbetur. Struktura financiare optimale e shoqërisë X do të jetë 50% borxh
dhe 50% aksione të zakonshëm. Kostoja e borxhit me tatimin do të jetë 10%, kosto e kapitalit 16% dhe
norma e tatimit 30%.
1. Cila do të jetë NPV e makinës, nëse shoqëria X do të jetë pronare e makinës.
2. Cila do të jetë kostoja e qeradhënësit, nëse ai vendos ta japë këtë makineri me një qera të barabartë
   me 100.000 lekë.
3. Si do të ndryshonin rezultatet nëse amortizimi do të ishte i përshpejtuar.

                                                       Zhvillim
Për zgjidhjen e këtij ushtrimi studenti duhet të konsultohet me Temat 10 dhe 17 në librat “Drejtim
Financiar 1” dhe “Drejtim Financiar 2”.
Gjithashtu, përpara se të fillojmë zgjidhjen e ushtrimit le të unifikojmë simbolikën:

jetëgjatësia e projektit →                  n = 8 periudha
pesha specifike e borxhit →                 wd = 50%
3
 Një mangësi e materialeve financiarë të studiuar deri tani lidhet me atë që në rast falimentimi të kompanisë nuk tregohet
nëse firma shlyen krahas principalit edhe interesat, dhe nëse i shlyen edhe interesat, si është rradha e pagimit të tyre.

                                                          -7-
pesha specifike e kapitalit të vet →         ws = 50%
kosto e borxhit përpara tatimit →            kd = 10%
kosto e kapitalit të vet →                   ks = 16%
norma e tatimit →                            t = 30%
shuma vjetore e amortizimit →                Av = 25.000 lekë
investimi fillestar →                        I0 = 200.000 lekë

                            n
                                   CFt
1. Dimë që NPV = ∑                          − I 0 4, ku, në rastin kur shoqëria X bëhet pronare e makinës,
                         t =1 (1 + WACC )
                                          t


    vlerat vjetore të flukseve shtesë të arkës (CF) llogariten si vijon:

                                                ∆ të ardhura nga
                                                shitja
                                                - ∆ shpenzime
                                                operative
                                                = ∆ EBIT
                                                - ∆ amortizim
                                                = ∆ EBT
                                                - tatim
                                                = ∆ EAT
                                                + ∆ amortizim
                                                = ∆ CF5

Konkretisht do të kishim:

                                                             0
                                                     - (-160.000)
                                                     = 160.000
                                                     - 25.000
                                                     = 135.000
                                                     - 0,3 x 135.000
                                                     = 94.500
                                                     + 25.000
                                                     = 119.5006 lekë

Llogarisim gjithashtu: WACC = k d ⋅ (1 − t ) ⋅ wd + k s ⋅ ws ⇒ WACC = 10 ⋅ (1 − 0,30 ) ⋅ 0,5 + 16 ⋅ 0,5 = 11,5%
Tashmë jemi në gjendje të llogarisim NPV e makinës kur shoqëria X është pronare e saj:


4
  Kemi supozuar se projekti ka të njëjtin risk me atë të firmës dhe si i tillë, për vlerësimin e tij përdoret WACC.
5
  Në tabelën e mësipërme nuk janë përfshirë shpenzimet e interesit dhe kjo sepse vlera e përfitimit nga tatimi për interesin e
borxhit nuk trajtohet si një shtim i flukseve të arkës pas tatimit, por si reduktim i normës së aktualizimit (WACC).
6
  Dikush mund t’i llogarisë flukset shtesë të arkës si shumë e kursimit nga tatimi për amortizimin me përfitimin vjetor pas
tatimit. Natyrisht që të dy metodat janë të njëvlerëshme dhe si të tilla do të na shpien në përfundime të njëjta. Pra:
160 .000 ⋅ (1 − 0,30 ) + 25 .000 ⋅ 0,30 = 119 .500 lekë.


                                                            -8-
8
                     119 .500
      NPV = ∑                     − 200 .000 ⇒ NPV = 119 .500 ⋅ PVIFA (8;11,5%) − 200 .000 = 604 .149 − 200 .000 = 404 .149
              t =1 (1 + 0,115 )
                                t

                                                                                            n
                                                                                                    CFt
      2. Për të gjetur koston e qeradhënësit i referohemi përsëri formulës: NPV = ∑                          − I 0 , ku
                                                                                          t =1 (1 + WACC )
                                                                                                           t


         tashmë WACC është e panjohur. CF shtesë për çdo vit llogariten:

                     CF = Q ⋅ (1 − t ) + Av ⋅ t ⇒ CF = 100 .000 ⋅ (1 − 0,30 ) + 25 .000 ⋅ 0,3 = 77 .500 lekë

          Natyrisht, qeradhënësi do të jetë i gatshëm ta pranojë këtë pagesë qeraje prej 100.000 lekësh në vit
          n.q.s dhe vetëm n.q.s NPV ≥ 0 , që është e njëvlerëshme me WACC ≤ IRR . Gjejmë fillimisht IRR
          e qeradhënies:

                8
                       77.500                                                        200.000
          I0 = ∑                  ⇔ I 0 = 77.500 ⋅ PVIFA(8; IRR ) ⇔ PVIFA(8; IRR ) =         ≅ 2,58065 ⇒ IRR ≅ 35%
                t =1 (1 + IRR )
                                t
                                                                                     77.500
          Prej këtej nxjerrim që qeradhënësi e ka koston mesatare të ponderuar të kapitalit (WACC) jo më të
          madhe së 35%.

      3. Nëse amortizimi do të ishte i përshpejtuar, atëherë për pikën (1) do të thoshim se NPV e shoqërisë
         X do të rezultonte më e lartë, për shkak të kursimit më të madh nga tatimi lidhur me amortizimin
         dhe kjo rezulton nga shumat më të mëdha të amortizimit në vitet e para të përdorimit të pajisjes;
         ndërsa në pikën (2) amortizimi i përshpejtuar do të shpinte në uljen e kufirit maksimal për WACC
         për të njëjtën arsye.

      •   Ushtrimi 6 (5 pikë)
      Aksionet e zakonshëm të një shoqërie janë vlerësuar në treg me 4.600 lekë për aksion. Njoftohet se
      aksionerët mund të blejnë një aksion të ri për çdo gjashtë aksione të zotëruar, me çmim 2.500 lekë. Në
      çastin e njoftimit ju zotëroni 750 aksione.
      1. Me ç’farë çmimi do të shitet çdo e drejtë në treg?
      2. Ç’efekt do të ketë emetimi i të drejtave të zgjedhjes mbi çmimin fillestar të tregut të aksionit?
          Përse?

II.       PYETJE TEORIKE (40 pikë)

      1. Cili është ndryshimi ndërmjet rritjes së pasurisë së aksionerëve dhe maksimizimit të fitimit? Nëse
         shoqëria zgjedh ato vendime që rrisin pasurinë e aksionerëve, a është kjo në kundërshtim me
         kriterin e rritjes së fitimit?
                                                                                                    (5 pikë)
      2. A ka ndryshim në qëndrimin ndaj raportit të borxhit ndërmjet kreditorëve dhe pronarëve? Nëse po,
         shpjegoni.
                                                                                                    (5 pikë)
      3. Për të marrë një vendim lidhur me zbatimin e një politike të re kredie, krahasohet kthyeshmëria
         shtesë me koston e kapitalit. Pse bëhet ky krahasim dhe si merret konkretisht vendimi?
                                                                                                    (5 pikë)
      4. Ku do të bazohej një drejtues financiar për të zgjedhur ndërmjet shitjes së kredive dhe lidhjes
         drejtpërdrejt me klientët?


                                                           -9-
(3 pikë)
5. Si ndodh që marrja e një aktivi me qera, në vend të blerjes, rrit aftësinë huamarrëse të shoqërisë?
                                                                                                  (3 pikë)
6. Ku qëndron dallimi ndërmjet një opsioni amerikan dhe një opsioni europian?
                                                                                                  (3 pikë)
7. Cili është ndryshimi ndërmjet obligacionit me warrant dhe obligacionit të këmbyeshëm?
                                                                                                  (4 pikë)
8. Sa dhe si ndikon risku politik në nxitjen e shoqërive tregtare për të investuar jashtë vendit? Si do ta
    trajtonit këtë problem në kushtet e Shqipërisë?
                                                                                                  (5 pikë)
9. Cilat janë arsyet që e shpien një shoqëri në falimentim?
                                                                                                  (4 pikë)
10. Cili është qëllimi i riorganizimit të shoqërive dhe cila palë e dëshiron atë?
                                                                                                  (3 pikë)


                                                                                   Përgatitën tezën:
                                                                              Prof. Dr. Beshir CICERI
                                                                                       Irena BEQIRAJ




                                                  - 10 -

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Detyre Per Zgjidhje Hyrje Ne Finance
Detyre Per Zgjidhje  Hyrje Ne FinanceDetyre Per Zgjidhje  Hyrje Ne Finance
Detyre Per Zgjidhje Hyrje Ne Financejetona
 
1 pasqyra e te ardhurave
1 pasqyra e te ardhurave1 pasqyra e te ardhurave
1 pasqyra e te ardhuraveMenaxherat
 
Paraja dhe funksionet e saj
Paraja dhe funksionet e sajParaja dhe funksionet e saj
Paraja dhe funksionet e sajbehar199004
 
Struktura e kapitalit dhe aftësia paguese
Struktura e kapitalit dhe aftësia paguese Struktura e kapitalit dhe aftësia paguese
Struktura e kapitalit dhe aftësia paguese Menaxherat
 
BILANCI KONTABЁL- ANALIZA E AKTIVITETEVE TЁ FINANCIMIT
BILANCI KONTABЁL- ANALIZA E AKTIVITETEVE TЁ FINANCIMIT BILANCI KONTABЁL- ANALIZA E AKTIVITETEVE TЁ FINANCIMIT
BILANCI KONTABЁL- ANALIZA E AKTIVITETEVE TЁ FINANCIMIT Menaxherat
 
Makro . paraja dhe sistemi bankar
Makro . paraja dhe sistemi bankarMakro . paraja dhe sistemi bankar
Makro . paraja dhe sistemi bankarKastriot Gashi
 
Inventari i mallit
Inventari i mallitInventari i mallit
Inventari i mallitMenaxherat
 
Banka qendrore dhe politika monetare, si dhe paraja dhe sistemi bankar
Banka qendrore dhe politika monetare, si dhe paraja dhe sistemi bankarBanka qendrore dhe politika monetare, si dhe paraja dhe sistemi bankar
Banka qendrore dhe politika monetare, si dhe paraja dhe sistemi bankarMenaxherat
 
Ligjerata 8 indekset
Ligjerata 8   indeksetLigjerata 8   indekset
Ligjerata 8 indeksetcoupletea
 
MAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigje
MAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigjeMAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigje
MAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigjefatonbajrami1
 
Buxhetimi i kapitalit
Buxhetimi i kapitalitBuxhetimi i kapitalit
Buxhetimi i kapitalitLidijeRapaj
 
Analiza e likuiditetit të njësisë ekonomike
Analiza e likuiditetit të njësisë ekonomikeAnaliza e likuiditetit të njësisë ekonomike
Analiza e likuiditetit të njësisë ekonomikeMenaxherat
 
Detyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesit
Detyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesitDetyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesit
Detyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesitstudent
 
2 obligacionet
2 obligacionet2 obligacionet
2 obligacionetbetterday
 
Identifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi Sela
Identifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi  SelaIdentifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi  Sela
Identifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi SelaNuhi Sela
 
Prezantimi i kostove
Prezantimi i kostovePrezantimi i kostove
Prezantimi i kostoveMenaxherat
 

La actualidad más candente (20)

Detyre Per Zgjidhje Hyrje Ne Finance
Detyre Per Zgjidhje  Hyrje Ne FinanceDetyre Per Zgjidhje  Hyrje Ne Finance
Detyre Per Zgjidhje Hyrje Ne Finance
 
1 pasqyra e te ardhurave
1 pasqyra e te ardhurave1 pasqyra e te ardhurave
1 pasqyra e te ardhurave
 
7. kostot
7. kostot7. kostot
7. kostot
 
Paraja dhe funksionet e saj
Paraja dhe funksionet e sajParaja dhe funksionet e saj
Paraja dhe funksionet e saj
 
Struktura e kapitalit dhe aftësia paguese
Struktura e kapitalit dhe aftësia paguese Struktura e kapitalit dhe aftësia paguese
Struktura e kapitalit dhe aftësia paguese
 
BILANCI KONTABЁL- ANALIZA E AKTIVITETEVE TЁ FINANCIMIT
BILANCI KONTABЁL- ANALIZA E AKTIVITETEVE TЁ FINANCIMIT BILANCI KONTABЁL- ANALIZA E AKTIVITETEVE TЁ FINANCIMIT
BILANCI KONTABЁL- ANALIZA E AKTIVITETEVE TЁ FINANCIMIT
 
Makro . paraja dhe sistemi bankar
Makro . paraja dhe sistemi bankarMakro . paraja dhe sistemi bankar
Makro . paraja dhe sistemi bankar
 
Inventari i mallit
Inventari i mallitInventari i mallit
Inventari i mallit
 
Banka qendrore dhe politika monetare, si dhe paraja dhe sistemi bankar
Banka qendrore dhe politika monetare, si dhe paraja dhe sistemi bankarBanka qendrore dhe politika monetare, si dhe paraja dhe sistemi bankar
Banka qendrore dhe politika monetare, si dhe paraja dhe sistemi bankar
 
Ligjerata 8 indekset
Ligjerata 8   indeksetLigjerata 8   indekset
Ligjerata 8 indekset
 
MAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigje
MAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigjeMAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigje
MAKROEKONOMIA - Pyetje dhe përgjigje
 
Buxhetimi i kapitalit
Buxhetimi i kapitalitBuxhetimi i kapitalit
Buxhetimi i kapitalit
 
Analiza e likuiditetit të njësisë ekonomike
Analiza e likuiditetit të njësisë ekonomikeAnaliza e likuiditetit të njësisë ekonomike
Analiza e likuiditetit të njësisë ekonomike
 
L 4 Analiza e CVP
L 4   Analiza e CVPL 4   Analiza e CVP
L 4 Analiza e CVP
 
Paraja Kuptimi, Format, Dhe Funksionet
 Paraja   Kuptimi, Format, Dhe Funksionet Paraja   Kuptimi, Format, Dhe Funksionet
Paraja Kuptimi, Format, Dhe Funksionet
 
Detyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesit
Detyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesitDetyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesit
Detyra me zgjidhje bilanci i gjendjes dhe i suksesit
 
2 obligacionet
2 obligacionet2 obligacionet
2 obligacionet
 
Identifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi Sela
Identifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi  SelaIdentifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi  Sela
Identifikimi dhe matja e riskut 1, Nuhi Sela
 
Risku
RiskuRisku
Risku
 
Prezantimi i kostove
Prezantimi i kostovePrezantimi i kostove
Prezantimi i kostove
 

Destacado

Analiza financiare e nje firme tregtare
Analiza financiare e nje firme tregtareAnaliza financiare e nje firme tregtare
Analiza financiare e nje firme tregtareVilma Hoxha
 
Tregjet dhe institucionet financare
Tregjet dhe institucionet financareTregjet dhe institucionet financare
Tregjet dhe institucionet financareFisnik Morina
 
Analiza e raporteve financiare 2009 2011 kompania "I&A"
Analiza e raporteve financiare 2009 2011 kompania "I&A"Analiza e raporteve financiare 2009 2011 kompania "I&A"
Analiza e raporteve financiare 2009 2011 kompania "I&A"Lela Zeqiraj
 
Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)
Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)
Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)Qemajl Osmani
 
11. menaxhimi me_kapitalin_punues
11. menaxhimi me_kapitalin_punues11. menaxhimi me_kapitalin_punues
11. menaxhimi me_kapitalin_punuesValdet Shala
 
Kuptimi dhe drejtimi marketing
Kuptimi dhe drejtimi marketingKuptimi dhe drejtimi marketing
Kuptimi dhe drejtimi marketingArmir Ziba
 
Statistika - Ushtrime
Statistika - UshtrimeStatistika - Ushtrime
Statistika - UshtrimeJozef Nokaj
 
Menaxhment strategjik java-8
Menaxhment strategjik java-8Menaxhment strategjik java-8
Menaxhment strategjik java-8Gazmir Rrahmani
 
Analiza e Paqyrave Financiare e Ndermarrjes
Analiza e Paqyrave Financiare  e NdermarrjesAnaliza e Paqyrave Financiare  e Ndermarrjes
Analiza e Paqyrave Financiare e NdermarrjesVllaznim Bytyqi
 
Bazat e kontabilitetit
Bazat e kontabilitetitBazat e kontabilitetit
Bazat e kontabilitetitbaron
 
Analiza financiare
Analiza financiareAnaliza financiare
Analiza financiareLidijeRapaj
 
Detyra me zgjidhje cash flow
Detyra me zgjidhje cash flowDetyra me zgjidhje cash flow
Detyra me zgjidhje cash flowstudent
 
Burimet dhe kosto e kapitalit
Burimet dhe kosto e kapitalitBurimet dhe kosto e kapitalit
Burimet dhe kosto e kapitalitLidijeRapaj
 
1 Hyrje Ne Financa 5
1  Hyrje Ne  Financa 51  Hyrje Ne  Financa 5
1 Hyrje Ne Financa 5Self-employed
 
Financial plan construction
Financial plan constructionFinancial plan construction
Financial plan constructionJohn Daniel
 
Problems and solutions in financial management step by step approach
Problems and solutions in financial management   step by step approachProblems and solutions in financial management   step by step approach
Problems and solutions in financial management step by step approachrajnikantrajhans
 
Analiza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjje
Analiza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjjeAnaliza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjje
Analiza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjjeMuhamet Sopa
 

Destacado (20)

Analiza financiare e nje firme tregtare
Analiza financiare e nje firme tregtareAnaliza financiare e nje firme tregtare
Analiza financiare e nje firme tregtare
 
Tregjet dhe institucionet financare
Tregjet dhe institucionet financareTregjet dhe institucionet financare
Tregjet dhe institucionet financare
 
Analiza e raporteve financiare 2009 2011 kompania "I&A"
Analiza e raporteve financiare 2009 2011 kompania "I&A"Analiza e raporteve financiare 2009 2011 kompania "I&A"
Analiza e raporteve financiare 2009 2011 kompania "I&A"
 
Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)
Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)
Ushtrime nga Kontabiliteti Financiar (me zgjidhje)
 
Df 3 teste pazgjidhura
Df 3 teste pazgjidhuraDf 3 teste pazgjidhura
Df 3 teste pazgjidhura
 
11. menaxhimi me_kapitalin_punues
11. menaxhimi me_kapitalin_punues11. menaxhimi me_kapitalin_punues
11. menaxhimi me_kapitalin_punues
 
Menaxhmenti Financiar - Vlera Ne Kohe e Parase
Menaxhmenti Financiar - Vlera Ne Kohe e ParaseMenaxhmenti Financiar - Vlera Ne Kohe e Parase
Menaxhmenti Financiar - Vlera Ne Kohe e Parase
 
Kuptimi dhe drejtimi marketing
Kuptimi dhe drejtimi marketingKuptimi dhe drejtimi marketing
Kuptimi dhe drejtimi marketing
 
Statistika - Ushtrime
Statistika - UshtrimeStatistika - Ushtrime
Statistika - Ushtrime
 
Menaxhment strategjik java-8
Menaxhment strategjik java-8Menaxhment strategjik java-8
Menaxhment strategjik java-8
 
Analiza e Paqyrave Financiare e Ndermarrjes
Analiza e Paqyrave Financiare  e NdermarrjesAnaliza e Paqyrave Financiare  e Ndermarrjes
Analiza e Paqyrave Financiare e Ndermarrjes
 
Bazat e kontabilitetit
Bazat e kontabilitetitBazat e kontabilitetit
Bazat e kontabilitetit
 
Analiza financiare
Analiza financiareAnaliza financiare
Analiza financiare
 
Detyra me zgjidhje cash flow
Detyra me zgjidhje cash flowDetyra me zgjidhje cash flow
Detyra me zgjidhje cash flow
 
Burimet dhe kosto e kapitalit
Burimet dhe kosto e kapitalitBurimet dhe kosto e kapitalit
Burimet dhe kosto e kapitalit
 
Menaxhimi strategjik 01
Menaxhimi strategjik 01Menaxhimi strategjik 01
Menaxhimi strategjik 01
 
1 Hyrje Ne Financa 5
1  Hyrje Ne  Financa 51  Hyrje Ne  Financa 5
1 Hyrje Ne Financa 5
 
Financial plan construction
Financial plan constructionFinancial plan construction
Financial plan construction
 
Problems and solutions in financial management step by step approach
Problems and solutions in financial management   step by step approachProblems and solutions in financial management   step by step approach
Problems and solutions in financial management step by step approach
 
Analiza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjje
Analiza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjjeAnaliza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjje
Analiza e pasqyrave financiare pyetje me pergjigjje
 

Similar a 55490065 teze d-financiar

MENAXHMENTI FINANCIAR - Dr. Drita Konxheli (Provime)
MENAXHMENTI FINANCIAR - Dr. Drita Konxheli (Provime)MENAXHMENTI FINANCIAR - Dr. Drita Konxheli (Provime)
MENAXHMENTI FINANCIAR - Dr. Drita Konxheli (Provime)fatonbajrami1
 
Kapitulli 10
Kapitulli 10Kapitulli 10
Kapitulli 10coupletea
 
1 kapitulli ii pasqyrat financiare
1 kapitulli ii  pasqyrat financiare1 kapitulli ii  pasqyrat financiare
1 kapitulli ii pasqyrat financiareMenaxherat
 
1 kapitulli ii pasqyrat financiare
1 kapitulli ii  pasqyrat financiare1 kapitulli ii  pasqyrat financiare
1 kapitulli ii pasqyrat financiareekonomia
 
Analiza e Aktiviteteve Financiare
Analiza e Aktiviteteve FinanciareAnaliza e Aktiviteteve Financiare
Analiza e Aktiviteteve FinanciareMenaxherat
 
Albina Ferizaj- Amortizimi i huas
Albina Ferizaj- Amortizimi i huasAlbina Ferizaj- Amortizimi i huas
Albina Ferizaj- Amortizimi i huasShpend Stojkaj
 
Aktivitetet Financiare
Aktivitetet FinanciareAktivitetet Financiare
Aktivitetet FinanciareMenaxherat
 
2 kontabiliteti i dividendit
2 kontabiliteti i dividendit2 kontabiliteti i dividendit
2 kontabiliteti i dividenditMenaxherat
 
Struktura e kapitalit prezantim
Struktura e kapitalit prezantimStruktura e kapitalit prezantim
Struktura e kapitalit prezantimShpejtim Rudi
 
Korporatat financiare, java xiv
Korporatat financiare, java xivKorporatat financiare, java xiv
Korporatat financiare, java xivFisnik Morina
 
Grupi i iii_qershor
Grupi i iii_qershorGrupi i iii_qershor
Grupi i iii_qershorcoupletea
 

Similar a 55490065 teze d-financiar (14)

MENAXHMENTI FINANCIAR - Dr. Drita Konxheli (Provime)
MENAXHMENTI FINANCIAR - Dr. Drita Konxheli (Provime)MENAXHMENTI FINANCIAR - Dr. Drita Konxheli (Provime)
MENAXHMENTI FINANCIAR - Dr. Drita Konxheli (Provime)
 
Kapitulli 10
Kapitulli 10Kapitulli 10
Kapitulli 10
 
1 kapitulli ii pasqyrat financiare
1 kapitulli ii  pasqyrat financiare1 kapitulli ii  pasqyrat financiare
1 kapitulli ii pasqyrat financiare
 
1 kapitulli ii pasqyrat financiare
1 kapitulli ii  pasqyrat financiare1 kapitulli ii  pasqyrat financiare
1 kapitulli ii pasqyrat financiare
 
Analiza e Aktiviteteve Financiare
Analiza e Aktiviteteve FinanciareAnaliza e Aktiviteteve Financiare
Analiza e Aktiviteteve Financiare
 
df.docx
df.docxdf.docx
df.docx
 
Kontabilitet Financiar
Kontabilitet FinanciarKontabilitet Financiar
Kontabilitet Financiar
 
Albina Ferizaj- Amortizimi i huas
Albina Ferizaj- Amortizimi i huasAlbina Ferizaj- Amortizimi i huas
Albina Ferizaj- Amortizimi i huas
 
Aktivitetet Financiare
Aktivitetet FinanciareAktivitetet Financiare
Aktivitetet Financiare
 
2 kontabiliteti i dividendit
2 kontabiliteti i dividendit2 kontabiliteti i dividendit
2 kontabiliteti i dividendit
 
Menaxhmenti Financiar - Pasqyrat Financiare
Menaxhmenti Financiar - Pasqyrat FinanciareMenaxhmenti Financiar - Pasqyrat Financiare
Menaxhmenti Financiar - Pasqyrat Financiare
 
Struktura e kapitalit prezantim
Struktura e kapitalit prezantimStruktura e kapitalit prezantim
Struktura e kapitalit prezantim
 
Korporatat financiare, java xiv
Korporatat financiare, java xivKorporatat financiare, java xiv
Korporatat financiare, java xiv
 
Grupi i iii_qershor
Grupi i iii_qershorGrupi i iii_qershor
Grupi i iii_qershor
 

55490065 teze d-financiar

  • 1. UNIVERSITETI I TIRANËS FAKULTETI EKONOMIK DEPARTAMENTI I FINANCË-KONTABILITETIT Miratohet: Përgjegjësi i Departamentit Prof. Dr. Halit Xhafa TEZË PROVIMI Lënda: DREJTIM FINANCIAR Dega: FINANCË Kursi: III Koha: 3,5 orë Data: 21.06.2001 I. USHTRIME (60 pikë) Ushtrimi 1 (10 pikë) Shoqëria X ka një strukturë optimale të kapitalit, e cila përbëhet nga 50% borxh dhe 50% aksione të zakonshme. Shoqëria ka në shqyrtim një projekt, i cili kushton 20.000.000 lekë dhe ka nje IRR 10,2%. Ajo ka fitim të pashpërndarë 3.000.000 lekë. Shoqëria mund të emetojë borxh si vijon: − deri në 5.000.000 lekë, me normë interesi 8%, − mbi 5.000.000 lekë, me normë interesi 10%. Kostoja e fitimit të pashpërndarë është 12%. Ndërkohë mendohet së shoqëria do të ketë rritje të dividendit 4%, ndërsa dividendi i vitit të kaluar është 6 lekë për aksion. Shpenzimet e emetimit për aksionet e reja do të jenë 4 lekë. A do ta pranojë shoqëria projektin që ka në shqyrtim? Zhvillim Për të gjetur nëse shoqëria do ta pranojë apo jo projektin që ka në shqyrtim, duhet të analizojmë sjelljen e kostos mesatare së ponderuar të kapitalit (WACC) në varësi të nivelit të financimit. Për këtë arsye studenti këshillohet të studiojë Temën 12 në librin “Drejtim Financiar 1”. Zgjidhjen e ushtrimit do ta realizojmë në tre hapa: Hapi 1 Përcaktimi i kostove për secilin zë financimi E nisim zgjidhjen duke përcaktuar kostot e secilit zë financimi në varësi të nivelit të financimit me atë zë specifik, pra me fjalë të tjera do të kishim tabelat e mëposhtme: Borxhi Niveli i financimit me burimin specifik të kapitalit Kosto pas tatimit (kd) 0 - 5.000.000 8% 5.000.000 - ... 10% Në tabelën e “Kapitalit të vet”, deri në nivelin e 3.000.000 lekëve, firma financohet përmes “Fitimit të pashpërndarë”, kosto e të cilit është 12%, ndërsa për nivele më të larta të financimit me kapital të vet firma është e detyruar të emetojë aksione të reja. Çmimi i tregut për aksionin e zakonshëm gjendet si më poshtë: -1-
  • 2. D0 (1 + g ) P= ks − g Pra kemi përdorur modelin Gordon për vlerësimin e aksionit, nën supozimin se dividenti do të vazhdojë të rritet me një normë konstante g në të ardhmen. Tashmë kemi mësuar se kosto e fitimit të pashpërndarë përfaqëson kthimin e kërkuar nga aksionet ekzistues të firmës në treg (për këtë arsye kosto e fitimit të pashpërndarë përfaqëson një kosto oportune). Duke mbajtur parasysh këtë parim jemi në gjendje të llogarisim çmimin e aksioneve të vjetër: D0 (1 + g ) 6 ⋅ (1 + 0,04) P= ⇒P= = 78 lekë ks − g 0,12 − 0,04 Për të gjetur koston e aksioneve të emetuar rishtaz, i referohemi përsëri modelit Gordon duke e modifikuar formulën për çmimin e shitjes së aksioneve të rinj, dhe konkretisht: D0 (1 + g ) D (1 + g ) 6 ⋅ (1 + 0,04) Pnet = ⇔ k s' = 0 + g ⇒ k s' = + 0,04 ≅ 12,43% ks − g ' Pnet 78 − 4 Kapitali i vet Niveli i financimit me burimin specifik të kapitalit Kosto (ks) 0 - 3.000.000 12% 3.000.000 - ... 12,43% Hapi 2 Përcaktimi i kostos mesatare të ponderuar të kapitalit (WACC) Dimë që kosto mesatare e ponderuar e kapitalit jepet nga formula: WACC = k d ⋅ wd + k s ⋅ ws , ku në rastin tonë: wd=ws=50%. Por m.q.s kosto e secilit zë financimi ndryshon në varësi të nivelit të financimit me atë zë specifik, kjo do të thotë që edhe WACC ndryshon në varësi të nivelit total të financimit. Prandaj është e domosdoshme që paraprakisht të gjejmë pikat e thyerjes; formula për gjetjen e të cilave është: AP j BP j = , ku: wj BPj → përfaqëson atë pikë (shumë) në financimin total për të cilën ndodh një ndryshim i WACC, si pasojë e ndryshimit të kostos së burimit specifik j. APj → përfaqëson atë pikë (shumë) në financimin specifik për të cilën ndodh nje ndryshim në koston e burimit specifik j. wj → përfaqëson peshën specifike të burimit të financimit j. Borxhi gjeneron një pikë thyerjeje në financimin total duke e ndryshuar WACC për dy nivele financimi. Konkretisht: 5.000 .000 BPd = =10 .000 .000 lekë 0,5 -2-
  • 3. Kapitali i vet gjeneron edhe ky një pikë thyerjeje në financimin total duke e ndryshuar WACC për dy nivele financimi. Konkretisht: 3.000 .000 BPs = = 6.000 .000 lekë 0,5 Tashmë jemi në gjendje që të dhënat e gjetura t’i përmbledhim në një tabelë: Niveli i financimit total Kosto e borxhit (kd) Kosto e kapitalit të vet (ks) WACC 0 – 6.000.000 8% 12% 10% 6.000.000 – 10.000.000 8% 12,43% 10,215% 10.000.000 - ... 10% 12,43% 11,215% Hapi 3 Ndërtimi i IOS Për të kuptuar më mirë zgjedhjen që duhet të bëjmë le t’i referohemi paraqitjes grafike: IRR WACC 11,215 10,215 WACC 10,2 10 Projekti 6 10 20 Niveli i financimit / investimit Duket qartë që projekti nuk mund të ndërmerret tërësisht. Nëse kemi të bëjmë me një projekt të pandashëm atëherë shoqëria nuk do ta pranojë projektin që ka në shqyrtim, sepse WACC e tejkalon IRR e projektit; nëse projekti është i ndashëm, atëherë shoqëria do të pranojë vetëm 30% të projektit, pra do të financohet deri në atë nivel për të cilin IRR ≥WACC. • Ushtrimi 2 (10 pikë) Përpara një shoqërie shtrohen një numër i madh projektesh investimi të favorshme, të cilët kushtojnë 60.000.000 lekë. Struktura optimale e kapitalit të shoqërisë përbëhet 40% borxh dhe 60% kapital vetjak. Fitimi përpara interesave dhe tatimeve (EBIT) për këtë vit është 98.000.000 lekë. Aktivet gjithsej të shoqërisë janë 200.000.000 lekë. Ajo paguan interes për borxhin 10%. Norma e tatimit është 34%. Nëse shoqëria përdor politikën restante të pagesës, sa do të jetë raporti i pagesës së dividentëve? Zhvillim Për zgjidhjen e këtij ushtrimi duhet të studiohet Tema 14 në librin “Drejtim Financiar 1” Zgjidhja e ushtrimit duhet të fillojë me llogaritjen e fitimit neto (E.A.N). Dimë që E.A.N llogaritet si vijon: -3-
  • 4. EBIT - interes EBT - tatim E.A.N Për të gjetur interesin arsyetojmë si vijon: meqënëse borxhi përbën 40% të aktiveve gjithsej dhe meqënëse aktivet (mjetet) gjithsej janë 200 milionë lekë, prej këtej rrjedh që shuma e borxhit (në lekë) është 200.000.000 x 0,4 = 80.000.000 lekë. Interesi që paguhet është 10% e shumës së borxhit, pra interesi është 80.000.000 x 0,1 = 8.000.000 lekë. Pasqyra e mësipërme transformohet si vijon: 98.000.000 - 8.000.000 90.000.000 - 0,34 x 90.000.000 59.400.000 lekë Shuma e nevojshme që duhet për të buxhetuar kapitalin është 60 milionë lekë. Meqenese firma kërkon të ruajë strukturën e saj optimale të kapitalit kjo do të thotë që shuma prej 60 milionë lekësh do të financohet 60% me kapital të vet dhe 40% me borxh. Pra shuma që do të financohet me kapital të vet është 60.000.000 x 0,6 = 36.000.000 lekë. Kjo shumë tërhiqet nga E.A.N dhe pjesa që mbetet shpërndahet si dividentë. Shuma që shpërndahet si dividentë është 59.400.000 - 36.000.000 = 23.400.000 lekë. Raporti i pagesës së dividentëve llogaritet: 23.400.000/59.400.000=40%. • Ushtrimi 3 (5 pikë) Shoqëria Y po shqyrton blerjen me para në dorë të aksioneve të shoqërisë Z. Gjatë vitit që sapo mbaroi shoqëria Z fitoi 4,25 lekë për aksion dhe pagoi dividentë 2,55 lekë për aksion. Fitimet dhe dividentët e shoqërisë Z pritet të rriten me 25% në tre vitet në vazhdim dhe më pas pritet një rritje prej 10%. Cila është zona e vlerave ku duhet të luhatet çmimi i aksionit të shoqërisë Z, që aksionet e saj të jenë tërheqës për shoqërinë Y, duke ditur që kthimi i kërkuar nga investimet për shoqërinë Y është 15%? Zhvillim Për zgjidhjen e këtij ushtrimi studentit i këshillohet të studiojë Temën 8 në librin “Drejtim Financiar 1”. Shoqëria Y në fund të fundit mund të mendohet si një investitor individual i cili po shqyrton nëse ia vlen apo jo të investojë në aksionet e kompanisë Z kur kthimi i kërkuar nga ky investitor (ks) është 15%. Për të qenë më rigorozë në analizën tonë le të përdorim simbolikën e mëposhtme: EPS = 4,25 lekë D0 = 2,55 lekë g’ = 25% g” = 10% Zgjidhja e ushtrimit bëhet duke gjetur çmimin e aksioneve të kompanisë Z nëpërmjet aplikimit të modelit Gordon për rastin e rritjes me dy faza të dividentit të aksionit të kësaj kompanie. Konkretisht: -4-
  • 5. D0 ⋅ (1 + g ' ) D0 ⋅ (1 + g ' ) 2 D0 ⋅ (1 + g ' ) 3 P' P= + + + 1 + ks (1 + k s ) 2 (1 + k s ) 3 (1 + k s ) 3 D0 ⋅ (1 + g ' ) 3 ⋅ (1 + g '' ) 2,55 ⋅ (1 + 0,25) 3 ⋅ (1 + 0,10) ku: P = ' ⇒P = ' ⇔ P ' = 109,57 lekë ks − g '' 0,15 − 0,10 Prej këtej llogarisim: 2,55 ⋅ (1 + 0,25 ) 2,55 ⋅ (1 + 0,25 ) 2 2,55 ⋅ (1 + 0,25 ) 3 109 ,57 P= + + + = 81,1 lekë 1 + 0,15 (1 + 0,15 ) 2 (1 + 0,15 ) 3 (1 + 0,15 ) 3 Kompania Y do të vendoste të blinte aksionin e kompanise Z vetëm nëse P ≤81,1 lekë. • Ushtrimi 4 (20 pikë) Një shoqëri ka 7.400.000 lekë borxh afatgjatë të shpërndarë si më poshtë: Lloji i obligacionit Norma vjetore e interesit (%) Vlera në lekë Obligacione të serisë (të zakonshme) 15% 2.400.000 Obligacione të hipotekuara 13% 3.000.000 Obligacione të varura 18% 2.000.000 Kapitali aksionar i shoqërisë ka vlerë kontabël 4.600.000 lekë. Norma e tatimit është 50%. Shoqëria kryen aktivitet me natyrë ciklike. Për këtë shoqëri është parashikuar që EBIT të jetë në nivelin 2.000.000 lekë. Raporti i borxhit për shoqëritë e tjera të së njëjtës industri është 47%. Përcaktoni: 1. Raportin e mbulimit të interesave. 2. Raportin e borxhit (arsyetoni mbi këtë raport). 3. Shkallën e levës financiare. 4. Skemën e shlyerjes së detyrimeve kur shoqëria është në prag falimentimi, kur dimë: Aktivi Shuma Arka 1.000.000 Llogari rrjedhëse në bankë 2.500.000 Klientë 2.700.000 Rezerva 2.800.000 Totali i aktiveve korrente 9.000.000 Aktive te qëndrueshëm 3.000.000 Aktive gjithsej 12.000.000 Aktivet e qëndrueshëm të shoqërisë janë vënë totalisht në hipotekë kur u emetuan abligacionet hipotekare. Grupi që po punon për likuidimin e shoqërisë ka bërë këto parashikime: do të arkëtohen vetëm 70% e klientëve, vetëm për 20% të rezervave do të mund të gjendet një treg shitjeje, ndërsa zërat e tjerë do të shiten me vlerën e tyre kontabël. -5-
  • 6. 5. A përfitojnë pronarët nga aktivet e likuiduara dhe në ç’masë? Zhvillim Për zgjidhjen e këtij ushtrimi nevojiten njohuritë e përfituara në Temat 4, 13 dhe 20 në librat “Drejtim Financiar 1” dhe “Drejtim Financiar 2”. EBIT 1. Dimë që raporti i mbulimit të interesave jepet nga formula: , ku EBIT përfaqëson fitimet I përpara interesave dhe taksave, ndërsa I përfaqëson shpenzimet për interesa. Këto shpenzime janë llogaritur në tabelën e mëposhtme: Lloji i obligacionit Norma vjetore e interesit (%) Vlera në lekë Interesi vjetor Obligacione të serisë (të zakonshme) 15% 2.400.000 360.000 Obligacione të hipotekuara 13% 3.000.000 390.000 Obligacione të varura 18% 2.000.000 360.000 Totali ---- 7.400.000 1.110.000 2.000 .000 Prej këtej nxjerrim: Rap. i mbulimit te interesave = ≅ 1,8 1 1.110 .000 Totali i borxhit 2. Raporti i borxhit jepet nga formula: . Duke ditur këtë formulë gjejmë që: Totali i aktiveve 7.400 .000 Rap. i borxhit = ≅ 61,7% 12 .000 .000 M.q.s ky raport është në masë të konsiderueshme më i lartë nga ai i industrisë kjo do të thotë se firma është financuar në menyrë të tepruar me borxh, duke rritur në këtë mënyrë shpenzimet për interesa dhe duke marrë mbi vete risk të panevojshëm financiar.2 3. Dimë që shkalla e levës financiare shpreh ndikimin e përdorimit të titujve financiarë me pagesë fikse mbi fitimin për aksion (EPS). Matematikisht shkalla e kësaj leve jepet nga formula: EBIT DFL = Dp EBIT − I − 1−t Meqënëse në rastin tonë kompania nuk ka në qarkullim aksione të preferuar, atëherë formula thjeshtohet dhe shkalla e levës financiare është: 1 Dikush mund të pyesë se pse shpenzimet për interesa nuk janë llogaritur pas tatimit. Natyrisht një gjë e tillë nuk është e nevojshme meqënëse edhe nga EBIT nuk janë zbritur tatimet. 2 Duhet të jemi tepër të kujdesshëm kur bëjmë krahasimin e raporteve të një firme me ato të industrisë. Një trajtim rigoroz dhe i shkëlqyer i këtij problemi bëhet në Temën 8 të librit “Analiza financiare” me autor Znj. Prof. Assoc. Dr. Vjollca Karapici. Studentët e degës së financës e studiojnë këtë libër në vitin e katërt në fakultet. -6-
  • 7. 2.000 .000 DFL = ≅ 2,25 2.000 .000 −1.110 .000 4. Le të përcaktojmë fillimisht vlerën në likuidim të shoqërisë: Aktivi Vlera kontabël Vlera në likuidim Arka 1.000.000 1.000.000 Llogari rrjedhëse në bankë 2.500.000 2.500.000 Klientë 2.700.000 1.890.000 Rezerva 2.800.000 560.000 Totali i aktiveve korrente 9.000.000 5.950.000 Aktive fikse 3.000.000 3.000.000 Aktive gjithsej 12.000.000 8.950.000 Skema e shlyerjes jepet në tabelën e mëposhtme: Renditja sipas prioritetit të shlyerjes Shuma e shlyerjes3 Obligacione të hipotekuara 3.000.000 Obligacione të serisë (të zakonshme) 2.400.000 Obligacione të varura 2.000.000 Total 7.400.000 5. Pronarët përfitojnë nga aktivet e likuiduar të kompanisë në masën 8.950.000-7.400.000=1.550.000 lekë (pra rreth 17,32% të aktiveve të likuiduar). • Ushtrimi 5 (10 pikë) Shoqëria X po shqyrton blerjen ose marrjen me qera nga shoqëria Y të një makine të re që kushton 200.000 lekë. Parashikohet që vendosja e kësaj makine në shoqërinë X do të shpjerë në ulje të shpenzimeve 160.000 lekë në vit. Jetëgjatësia e makinës do të jetë 8 vjet, amortizimi do të jetë linear dhe nuk do të ketë vlerë të mbetur. Struktura financiare optimale e shoqërisë X do të jetë 50% borxh dhe 50% aksione të zakonshëm. Kostoja e borxhit me tatimin do të jetë 10%, kosto e kapitalit 16% dhe norma e tatimit 30%. 1. Cila do të jetë NPV e makinës, nëse shoqëria X do të jetë pronare e makinës. 2. Cila do të jetë kostoja e qeradhënësit, nëse ai vendos ta japë këtë makineri me një qera të barabartë me 100.000 lekë. 3. Si do të ndryshonin rezultatet nëse amortizimi do të ishte i përshpejtuar. Zhvillim Për zgjidhjen e këtij ushtrimi studenti duhet të konsultohet me Temat 10 dhe 17 në librat “Drejtim Financiar 1” dhe “Drejtim Financiar 2”. Gjithashtu, përpara se të fillojmë zgjidhjen e ushtrimit le të unifikojmë simbolikën: jetëgjatësia e projektit → n = 8 periudha pesha specifike e borxhit → wd = 50% 3 Një mangësi e materialeve financiarë të studiuar deri tani lidhet me atë që në rast falimentimi të kompanisë nuk tregohet nëse firma shlyen krahas principalit edhe interesat, dhe nëse i shlyen edhe interesat, si është rradha e pagimit të tyre. -7-
  • 8. pesha specifike e kapitalit të vet → ws = 50% kosto e borxhit përpara tatimit → kd = 10% kosto e kapitalit të vet → ks = 16% norma e tatimit → t = 30% shuma vjetore e amortizimit → Av = 25.000 lekë investimi fillestar → I0 = 200.000 lekë n CFt 1. Dimë që NPV = ∑ − I 0 4, ku, në rastin kur shoqëria X bëhet pronare e makinës, t =1 (1 + WACC ) t vlerat vjetore të flukseve shtesë të arkës (CF) llogariten si vijon: ∆ të ardhura nga shitja - ∆ shpenzime operative = ∆ EBIT - ∆ amortizim = ∆ EBT - tatim = ∆ EAT + ∆ amortizim = ∆ CF5 Konkretisht do të kishim: 0 - (-160.000) = 160.000 - 25.000 = 135.000 - 0,3 x 135.000 = 94.500 + 25.000 = 119.5006 lekë Llogarisim gjithashtu: WACC = k d ⋅ (1 − t ) ⋅ wd + k s ⋅ ws ⇒ WACC = 10 ⋅ (1 − 0,30 ) ⋅ 0,5 + 16 ⋅ 0,5 = 11,5% Tashmë jemi në gjendje të llogarisim NPV e makinës kur shoqëria X është pronare e saj: 4 Kemi supozuar se projekti ka të njëjtin risk me atë të firmës dhe si i tillë, për vlerësimin e tij përdoret WACC. 5 Në tabelën e mësipërme nuk janë përfshirë shpenzimet e interesit dhe kjo sepse vlera e përfitimit nga tatimi për interesin e borxhit nuk trajtohet si një shtim i flukseve të arkës pas tatimit, por si reduktim i normës së aktualizimit (WACC). 6 Dikush mund t’i llogarisë flukset shtesë të arkës si shumë e kursimit nga tatimi për amortizimin me përfitimin vjetor pas tatimit. Natyrisht që të dy metodat janë të njëvlerëshme dhe si të tilla do të na shpien në përfundime të njëjta. Pra: 160 .000 ⋅ (1 − 0,30 ) + 25 .000 ⋅ 0,30 = 119 .500 lekë. -8-
  • 9. 8 119 .500 NPV = ∑ − 200 .000 ⇒ NPV = 119 .500 ⋅ PVIFA (8;11,5%) − 200 .000 = 604 .149 − 200 .000 = 404 .149 t =1 (1 + 0,115 ) t n CFt 2. Për të gjetur koston e qeradhënësit i referohemi përsëri formulës: NPV = ∑ − I 0 , ku t =1 (1 + WACC ) t tashmë WACC është e panjohur. CF shtesë për çdo vit llogariten: CF = Q ⋅ (1 − t ) + Av ⋅ t ⇒ CF = 100 .000 ⋅ (1 − 0,30 ) + 25 .000 ⋅ 0,3 = 77 .500 lekë Natyrisht, qeradhënësi do të jetë i gatshëm ta pranojë këtë pagesë qeraje prej 100.000 lekësh në vit n.q.s dhe vetëm n.q.s NPV ≥ 0 , që është e njëvlerëshme me WACC ≤ IRR . Gjejmë fillimisht IRR e qeradhënies: 8 77.500 200.000 I0 = ∑ ⇔ I 0 = 77.500 ⋅ PVIFA(8; IRR ) ⇔ PVIFA(8; IRR ) = ≅ 2,58065 ⇒ IRR ≅ 35% t =1 (1 + IRR ) t 77.500 Prej këtej nxjerrim që qeradhënësi e ka koston mesatare të ponderuar të kapitalit (WACC) jo më të madhe së 35%. 3. Nëse amortizimi do të ishte i përshpejtuar, atëherë për pikën (1) do të thoshim se NPV e shoqërisë X do të rezultonte më e lartë, për shkak të kursimit më të madh nga tatimi lidhur me amortizimin dhe kjo rezulton nga shumat më të mëdha të amortizimit në vitet e para të përdorimit të pajisjes; ndërsa në pikën (2) amortizimi i përshpejtuar do të shpinte në uljen e kufirit maksimal për WACC për të njëjtën arsye. • Ushtrimi 6 (5 pikë) Aksionet e zakonshëm të një shoqërie janë vlerësuar në treg me 4.600 lekë për aksion. Njoftohet se aksionerët mund të blejnë një aksion të ri për çdo gjashtë aksione të zotëruar, me çmim 2.500 lekë. Në çastin e njoftimit ju zotëroni 750 aksione. 1. Me ç’farë çmimi do të shitet çdo e drejtë në treg? 2. Ç’efekt do të ketë emetimi i të drejtave të zgjedhjes mbi çmimin fillestar të tregut të aksionit? Përse? II. PYETJE TEORIKE (40 pikë) 1. Cili është ndryshimi ndërmjet rritjes së pasurisë së aksionerëve dhe maksimizimit të fitimit? Nëse shoqëria zgjedh ato vendime që rrisin pasurinë e aksionerëve, a është kjo në kundërshtim me kriterin e rritjes së fitimit? (5 pikë) 2. A ka ndryshim në qëndrimin ndaj raportit të borxhit ndërmjet kreditorëve dhe pronarëve? Nëse po, shpjegoni. (5 pikë) 3. Për të marrë një vendim lidhur me zbatimin e një politike të re kredie, krahasohet kthyeshmëria shtesë me koston e kapitalit. Pse bëhet ky krahasim dhe si merret konkretisht vendimi? (5 pikë) 4. Ku do të bazohej një drejtues financiar për të zgjedhur ndërmjet shitjes së kredive dhe lidhjes drejtpërdrejt me klientët? -9-
  • 10. (3 pikë) 5. Si ndodh që marrja e një aktivi me qera, në vend të blerjes, rrit aftësinë huamarrëse të shoqërisë? (3 pikë) 6. Ku qëndron dallimi ndërmjet një opsioni amerikan dhe një opsioni europian? (3 pikë) 7. Cili është ndryshimi ndërmjet obligacionit me warrant dhe obligacionit të këmbyeshëm? (4 pikë) 8. Sa dhe si ndikon risku politik në nxitjen e shoqërive tregtare për të investuar jashtë vendit? Si do ta trajtonit këtë problem në kushtet e Shqipërisë? (5 pikë) 9. Cilat janë arsyet që e shpien një shoqëri në falimentim? (4 pikë) 10. Cili është qëllimi i riorganizimit të shoqërive dhe cila palë e dëshiron atë? (3 pikë) Përgatitën tezën: Prof. Dr. Beshir CICERI Irena BEQIRAJ - 10 -