1. Krzyżówki z dwuwierszem...
autor krzyżówek: Franciszek Kobryńczuk
autorka prezentacji: Ewa Białek
... dotyczące drzew od A do Z.
Nie ma drzewa na Y. Przed każdą krzyżówką
znajdują się wyrazy, które należy wprowadzić do jej
pustych pól. Wpisywanie najlepiej rozpocząć od
najdłuższego wyrazu. Jeżeli tych najdłuższych
wyrazów jest więcej, to zawsze jest ujawniona któraś
litera jednego z nich. Dla celów dydaktycznych
podano definicje trudniejszych, nieznanych
wyrazów. Litery w polach z kropką czytane kolejno
w rzędach dadzą rozwiązanie – dwuwiersz
zawierający informację o danym drzewie.

2. Akacja
armia ćma indyk inkret jasyr kałdun kaski kij klej klubik kolacja
krab kurak laury minus nakłucie Oksana opał pies pstrąg
rubin stojak ułuda wymaganie
Inkret – substancja wydzielana przez organizm dla własnych potrzeb, np. hormon, enzym.
Jasyr – niewola turecka lub tatarska. Kałdun – żartobliwie o brzuchu, żołądku.
Matłak – wieś w pow. suwalskim. Oksana - imię żeńskie u wschodnich Słowian.

3. Baobab
Anat Anna baty Bem Chełm cherubin cyklon cła ćma Eden karc
kwiecie lejc majestat mak Mali modrzew Mojżesz oaza oparcie osa pas
piec plik przeżycia rejs sito statek stoik Synaj Szymon taran trucie
tysiąc walc wiatyk wieś wyż zecer zgon
Anat – bogini kananejska. Zygmunt Bem – polski generał, artylerzysta.
Chełm – miasto we wschodniej Polsce. Eden – Raj, kraj wiecznej szczęśliwości.
Karc – dawniej, pozostawienie ucznia po lekcjach w szkole. Mali – państwo w Afryce Zachodniej.
Synaj – Góra Mojżesza w Egipcie. Wiatyk – komunia święta podana choremu.

4. Czereśnia
acan ara atest Dunkierka era Erato esej Gorce Igor Janów Jasło
jeep kawki kiść kojec ocet Odys osa rylec soczek sowa spis sto
szpas wierch wiosna zajedź ździebło
Dunkierka – miasto we Francji. Erato – muza poezji. Gorce – pasmo górskie w Beskidach.
Jeep – marka samochodów terenowych. Odys, Odyseusz – uczestnik wojny trojańskiej.

5. Dąb
białko Brema Brno buk elew garść Iwo Janko Jazon kler knot
kobalt krzyk łotr łut należytość narada Rachela Strzegom
suszonka ujma Wieżyca wór wyrąb zew żulik żur
Brema – miasto w Niemczech. Brno – miasto na Morawach. Iwo – rzadkie imię męskie pochodzenia
germańskiego. Janko – bohater tytułowy noweli H. Sienkiewicza (Janko Muzykant).
Jazon – przywódca wyprawy po złote runo statkiem Argo. Łut – dawna miara masy, obecnie... szczęścia.
Strzegom – miasto na Dolnym Śląsku. Wieżyca – wzniesienie w województwie pomorskim.

6. Eukaliptus
Azja cale diak dziąsło Edwin korale kret kuna macka mrok
nawa nimb Nogat norka ruskie sanie siew słomka szpak
śnieg Tania wanna wieki
Diak – kantor w cerkwi. Edwin – niemieckie imię męskie.
Nimb – świetlista aura wokół głów świętych. Nogat – wschodnie ramię ujściowe Wisły.
Tania – rosyjskie imię żeńskie.

7. Figa
aga azyl beton blef cętka dna facecje fajka felga gil Julia
kadet Kair kij lis lud oberek Oka okup rzeczy sad sicz
sos stek Sudan suma towot trawa ul wist Zair Zofia zys
Aga – największa ropucha. Blef – wprowadzanie w błąd uczestników gry karcianej.
Dna (moczanowa) – choroba stawów ale nie rybnych. Facecje – opowiadania o żartobliwej treści.
Kair – największe miasto Egiptu. Oka – rzeka w Rosji. Sicz – centrum administracyjne i wojskowe Kozaków.
Sudan – państwo w Afryce. Zair – dawna nazwa Konga, państwa w Afryce. Zys – orzeł przedni.

8. Grab
akuszer arkady frezje gondola grzęda igła kawki Kern
królewna loszka łabędzie łąkotka Materna organ Ra reda
rwa skierka stolarz zadra zielarz ziele zlew zły zys
Kern Ludwik – polski poeta, satyryk. Loszka – młoda locha - samica świni.
Łąkotka (łękotka) – ruchoma chrząstka w stawie udowo-piszczelowym.
Materna Krzysztof – polski konferansjer, satyryk, autor. Ra – bóg słońca u starożytnych Egipcjan.
Rwa (kulszowa), ischiasz – schorzenie wywołane uciskiem na nerw kulszowy.
Zły – w gwarze ludowej diabeł .

9. Heban
acan alba Aneta bale cham dola Drewnica dzicz gmach karoten
Konrad kucyk mag neony Noe nurek ogar pacht park sad
seter strych szata traktor tynk uzda zaimek ziarno
Acan – pan z czasów Zagłoby. Alba – część stroju kapłana sprawującego mszę.
Drewnica – część Ząbek koło Warszawy ze szpitalem dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
Karoten – prowitamina A występująca w dużych ilościach w marchwi. Mag – kapłan perski, czarodziej.
Noe – patriarcha, który zbudował statek – arkę, dzięki której podczas potopu ocalił swoją rodzinę i wiele
gatunków zwierząt. Pacht – dzierżawa, arenda. Uzda – część ogłowia konia.

10. Iwa wierzba
alasz ar białko bylina czad dna grzęda hol korek łza odzew
piernaty Rawicz Real ręka węch wiek wierzch wina wyrko
zagroda zajazd zlew zona
Alasz – likier kminkowy. Ar – powierzchnia gruntu równa 100 m2.
Czad – trujący tlenek węgla CO lub państwo w środkowej Afryce. Dna – schorzenie (patrz Figa).
Piernaty – dawniej miękki materac wypełniony pierzem. Real Madryt – klub piłkarski. Zona – strefa .

11. Jodła
atom Babel biel chabeta Henia ixi Kain piec klub koc lęk
mina młyn Nakło niańka nicień noc parów pokaz ręka
szczypce sztuka szyb ugór ul wakat wianie zorza
Babel – biblijna wieża, przy budowie której ludziom poplątały się języki;
nie mogli się porozumieć i dokończyć budowy.
Nicień - robak, pasożyt np. glista.
Wakat – wolna posada .

12. Klon
Abel aga ara bank bijak boa borowy dren Jaguś jawa
koka kolonie kwietnik lis masa maszt misja ogłada
słonie stos ściek Wiera
Bijak – część ruchoma cepów.
Borowy - leśniczy, gajowy.
Koka – krasnodrzew pospolity.
Wiera – imię rosyjskie .

13. Lipa
Bulla cel cement cez chód cła cło dna drobina dudka epik
kij klips knieja koc Mielec Miki Nina okno pacha
Priam prosię skrzyp szych wełna zad zadanie zdanie
Cez – szaroniebieski, alkaliczny pierwiastek chemiczny. Dna – schorzenie (patrz Figa).
Dudka – część pióra ptasiego. Epik – autor powieści, prozaik. Mielec – miasto lub część mięśniowa żołądka ptaka.
Priam – król Troi, ojciec 50 córek i 50 synów. Wśród nich był Hektor, który porwał piękną Helenę,
co było przyczyną wojny grecko-trojańskiej. Jej przebieg opisał Homer w Iliadzie.

14. Łoza wiklina
Białko Emilia Iwo klępa kobiałka kos koszyki kukła łezka
Maryla naiwniak Nakło Noe pogróżki szakal waran
wyrak zło zysk
Iwo – rzadkie imię męskie.
Nakło nad Notecią – miasto w woj. Pomorsko-kujawskim.
Noe – patriarcha (patrz Heban).
Waran (smok) z Komodo – największa w świecie jaszczurka dochodząca do 150 kg i 3.65 m długości.
Wyrak – leśny ssak nadrzewny z Borneo i Sumatry; lubi też przebywać w otoczeniu siedzib ludzkich
w ogródkach przydomowych, gdzie poluje na owady – szkodniki, przez co jest tolerowany,
a nawet lubiany przez ludzi.

15. Modrzew
afro całun cis Cypr Dawid dwoje dworek dzik iglica Irek Kazimierz
kok kos lego łęt Metys Narwik nuta odwyk osa piwo sad stanie
stront szczaw stal tasak tojad tren wiatry wiek wyro zrzut
Afro – sposób ułożenia włosów. Całun – odciśnięty na płótnie wizerunek zmarłego np. Chrystusa –
całun turyński – relikwia w kościele chrześcijańskim. Cypr – państwo we wschodniej części Morza
Śródziemnego. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa cuprum – miedź, której głównym dostarczycielem
w starożytności był Cypr. Dawid – drugi po Saulu król Izraela, poeta, lirnik, ojciec Salomona.
Irek – zdrobniałe imię od Ireneusza. Lego – klocki do zabawy dla dzieci. Metys – osobnik pochodzenia
europejsko-indiańskiego. Stront (Sr) – srebrzystobiały metal. Tojad – jaskier trujący i leczniczy w
schorzeniach stawów. Rosnący dziko jest omijany przez zwierzęta roślinożerne, dlatego mrówki jego
nasiona rozsiewają wokół swych mrowisk w celu zabezpieczenia ich przed deptaniem przez te
zwierzęta.Tren – smutny utwór poetycki, poświęcony zmarłemu lub ciągnący się ogon wytwornej sukni.

16. Nanercz
Alpy chrypka cielce diabeł dola echo jama Kain kamyk krok kur morze
piasek pociechy radar rodzice torcik
Cielec złoty - wg Biblii, to przedmiot kultu (idol) stworzony przez Aarona na życzenie Izraelitów podczas
nadspodziewanie długiej wędrówki przez Pustynię.
Nanercz – drzewo z Brazylii, które rodzi orzechy kształtu nerki lub fasoli. Ponadto na młodych pędach
powstają okrągłe, podobne do jabłek zgrubienia zawierające wartościowe mleczko.

17. Osika
alki barak Cieszyn jawa Jowisz Julia kanał kazanie Kenia kiść
kwaterka laba Licheń łan nawias obierka pas pasje paw rak
siejba siew ścieki trwanie węch wir zawieje
Jowisz Jupiter – w mitologii rzymskiej bóg nieba, burzy i deszczu, najwyższy władca nieba i ziemi, ojciec
bogów, odpowiednik greckiego Zeusa.
Kenia – państwo w Afryce wschodniej nad Oceanem Indyjskim. Laba – czas leniuchowania.
Licheń – wieś w województwie wielkopolskim nad Jeziorem Licheńskim, jedno z większych sanktuariów
maryjnych w Polsce.

18. Platan
Dług dolar dren druk echo gar giemza Ikaria iks insekt Kain kalka kler
krzta modzele owad parkan rząd stadko szpat szydło toga tuje
Tworki werk wiadukt zakon
Giemza, szewro – wyprawiona miękka skóra kozia. Ikaria – wyspa grecka na Morzu Egejskim.
Iks – oznaczenie niewiadomej w matematyce. Insekt – owad zwykle pasożytniczy.
Krzta – bardzo mała ilość czegoś. Modzele – narośla i zrogowacenia skóry.
Szpat - schorzenie stawu stępowego konia.
Tworki – miasto koło Warszawy z ośrodkiem dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
Werk – części metalowe zegara ściennego bez wahadła i cyferblatu (tarczy).

19. Renkloda
ar as Ełk Emma gotyk gra jamrej kajzerka koka kosz kot kozły mazut
najem narkoman nospa orka pokost sery sztaby szyk test typy Włoch
Zielonka zlepek
Emma – rzadkie imię żeńskie. Jamrej – ssak z rzędu torbaczy, żyje w rezerwacie w Australii.
Koka - krasnodrzew pospolity, albo miasto w Japonii. Mazut – ciężki olej opałowy.
Narkoman – osobnik zażywający narkotyki.
Przestroga: Pamiętajcie, że narkotyk, to jest strasznej śmierci dotyk. (F.K.)
Nospa, No-Spa - leczniczy środek rozkurczowy. Zielonka – miejscowość koło Warszawy.

20. Sosna
akt biegun bios bób byk Donieck drop Ełk gąbka Irma Iwona klon
Klos koc krynolina morga nić noga Oksana pies Poleszuk posiłek
post sanna skat skos słoik sort sos spec Społem tysiąc wygnanie
Bios – w starogreckim języku oznacza życie. Jest składnikiem określeń związanych z przyrodą
np. biosfera, biochemia, biologia itp. Bób – warzywo. Donieck – miasto na Ukrainie. Klos,
Kloss – kapitan bohater ze „Stawki większej niż życie“.
Krynolina – spódnica rozpięta na metalowych obręczach. Oksana – imię żeńskie.
Poleszuk – mieszkaniec Polesia na Białorusi. Skat – gra karciana. Społem – nazwa spółdzielni.

21. Topola
lato Rzym goście iwa Łańcut tor pole Strzegom kąpiel król oda pokost
waleń Ina opał aster grań zalew ule mit grobla anatomia agar
kapok Popek echo Pele luty
Łańcut – miasto w województwie podkarpackim. Strzegom – miasto na Śląsku. Ina – rzeka prawy dopływ Odry.
Grań – stromy, skalisty grzbiet górski. Mit – opowieść baśniowa.
Agar - agar – substancja żelująca, stosowana w hodowli bakterii. Kapok – kamizelka ratunkowa.
Popek Anna – dziennikarka, prezenterka, konferansjerka. Pele Abedi – piłkarz wszech czasów.

22. Uśpian
ara bety bok czaj gnu Gobi idol kiep kier kiermasz kolej komik kość
kroć kur kura logo mlecz modrzew nerw Otto plan prąd rak Ryta
tlen udar Wieluń
Ara – papuga. Bety – rzeczy osobiste, pościel. Czaj – w Rosji nazwa herbaty.
Gnu pasiaste lub pręgowane – antylopa żyjąca w Afryce południowej i wschodniej w stadach razem z gazelami,
zebrami i żyrafami. Gobi – obszar stepowy, półpustynni i pustynny w południowej Mongolii i północnych
Chinach. Kroć – z drugim, poprzedzającym wyrazem tworzy liczbę powtórzeń, np. stokroć.
Logo – graficzny znak towarowy. Mlecz, mniszek lekarski – dla działkowców chwast, dla medycyny cenne
źródło specyfików w leczeniu kamicy żółciowej, anemii i reumatyzmu Otto – imię niemieckich cesarzy.

23. Wiąz
akt ar car dźwięk gazeta gra korzec kozły krab krew król krzew lizak łyk
Madej maszt meczet miąższ Niobe Oka olsza Olza polipy
poprzeczka rower stągwie stęp szwy węza wiązka zawiązek ziele
Madej – bajkowy zbój okrutny, który w piekle za karę leżał na łożu (madejowym) nabijanym gwoździami.
Niobe - postać z mitologii greckiej. Oka - rzeka w Rosji. Olza – rzeka płynąca prze Polskę i Czechy.
Stągwie - kamienne naczynia przeznaczone do żydowskich oczyszczeń. Sześć takich stągwi kazał Jezus
napełnić wodą, którą zamienił w wino na weselu w Kanie Galilejskiej. Był to Jego pierwszy cud.
Węza – sztucznie zrobiona płytka woskowa w ramce, usztywniona siatką drucianą. To pozwala pszczołom na
budowę regularnego plastra.

24. Złotokap
Ali At Azja badyl cent cep czop danie dyna fotel iwa jak
kiep kokot kraj krojczy łut miocen mozół niebo ognie
okap pył słoń tatarak Tatry tojad tok Tomasz tuz tynf
ujma wiata wymaz ziąb zło
Ali Muhammad – słynny bokser. At – symbol pierwiastka chemicznego astat. Jest on promieniotwórczym
niemetalem. Nie występuje w przyrodzie, został otrzymany sztucznie z bizmutu. Kokot – kogut.
Łut – dawna jednostka masy, obecnie... szczęścia. Miocen – jedna z epok trzeciorzędu.
Tojad – trujący jaskier (patrz modrzew). Tynf, tymf – w XVII wieku srebrna polska złotówka.

25. Krzyżówki z dwuwierszem...
autor krzyżówek: Franciszek Kobryńczuk
autorka prezentacji: Ewa Białek
...drzewa