Second Grading Period Araling Panlipunan VII Pagsibol ng kamalayang Pilipino. Pag-aalsa Laban sa Pang-aabuso Modyul 1

1. Mga Saksi sa Kasaysayang Pilipino
Pagsibol ng kamalayang Pilipino
Pag-aalsa Laban sa Pang-aabuso
Modyul
1

2. PANGKALAHATANG IDEYA
Tinalakay sa nakaraang modyul ang mga instrumentong kolonyal ng mga Kastila
sa Pilipinas. Ito ay ang Kristiyanisasyon, reducción, tributo at polo. Ang mga
ito ay naging dahilan ng pag-aalsa ng mga Pilipino, lalo na ang tributo at
polo. Mayroon ding mga Pilipinong nag-alsa dahil ayaw nilang iwanan ang mga
sinaunang paniniwala na matagal nang nakaugat sa sariling kultura. Ang
pagkamkam ng mga prayleng Espanyol sa mga lupain ng mga Pilipino ay isa pang
dahilan ng mga pag-aalsa, lalo na sa mga Tagalog na lalawigan sa Luzon.
Tatalakayin sa modyul na ito ang mga pag-aalsa nina Tamblot sa Bohol
(1621-1622), Maniago sa Pampanga (1660), at Ang mga agraryong pag-aalsa sa
mga probinsya ngLuzon(1745). Ang magkakahiwalay na mga pag-aalsang ito ay
isinalaysay ng mga pari at matataas na opisyal na Kastila sa kanilang mga sinulat.
Ang mga primaryang sanggunian ay nagbibigay liwanag tungkol sa hinaing ng
mga Pilipino sa ilalim ng Espanya at mahihinuha mula sa mga dokumentong ito ang
epekto at kahalagahan ng mga pag-aalsa sa kasaysayan ng Pilipinas.

3. PAG-AALSANITAMBLOT, 1621-1622
Isang tugon laban sa mga patakarang kolonyal
na ipinairal ng mga Kastila ang pag-aalsa.
Gaano kadalas o karami ang pag-aalsa laban
sa Espanyabago ang rebolusyon ng 1896?

4. BASAHIN ANG PUNA NI FRANCISCO LEANDRO DE VIANA,
ISANG PISKAL(ABOGADO) SA AUDIENCIANG MAYNILA, SA
KANYANG “MEMORIAL OF 1765.”
… it ought to be borne in mind that, from the first years of
this
conquest[1521]until the one in which we now are [1765], nearly all
the provinces have at various times rebelled and risen in arms; and
not one of … [us] doubts that for this kind of offense the
Indians
ought to be punished by an increase of their tributes, that this may
serve them as a warning and example; for they [thus] lost the right to
be treated with the mildness which their first voluntary
submission
deserved.
Francisco Leandro de Viana, “Memorial of 1765,”sa Blair at
Robertson 48: 248.

5. PAG-AALSA NI TAMBLOT, 1621-1622
Anong impormasyon ang
makukuha at mahihinuha mo mula
sa sipi?
Kadalasan o
dami ng pag-
aalsa
Impormasyong
nakuha at
nahinuha mula
sa sipi

6. KONTEKSTO
PAG-AALSA NI TAMBLOT, 1621-1622
Suriin ang sipi gamit ang concept map

7. TATALAKAYIN SA GAWAING ITO ANG ILANGPAG-AALSASA IKA-17 AT IKA-18
SIGLO. UPANG SURIIN ANG MGA ITO, GAMITIN ANG BALANGKAS SA IBABA.
 Konteksto - Kabuuang kalagayan ng
panahon, lugar at komunidad, kasama ang
kultura nito
 Aktor - Sino ang kumilos at ang kanyang
personal na background, hangarin at interes
 Pagkilos - Mga ginawa ng historikal na
aktorna nagbigay daan o nagdulot ng epekto o
resulta
 Sanhi - Dahilan ng pagkilos
 Epekto - Resulta o kinahinatnan ng pagkilos

8. Tandaan din na ang mga primaryang
sanggunian ay sinulat ng mga prayle at opsiyal
na Espanyol atkung gayon, ay may dalang
sariling pagtingin sa nangyari. Makikita ang
mga pananaw na ito, halimbawa, sa
paglalarawan ng sinaunang paniniwalang mga
Pilipino. Magingmaingat sa mga pananaw na
ito.

9. Basahin ang salaysay tungkol sa pag-aalsa
ni
Tamblot sa Bohol, 1621-1622.
Isaalang-alang ang balangkassa pagsusuri ng
mga sipi at tandaan NIYO na kailangang
mahinuha ang sanhi mula sa sipi.

10. Galing sa mga akda nina Pedro Murillo Velarde,
Historia de la Provincia de Philipinas de la
Compañia de Jesus(History of the Philippine
Province of the Society of Jesus), 1749; at
Casimiro Diaz, isang paring Agostino, sa kanyang
aklat na Conquista de las Islas Filipinas (Conquest
of the Philippine Islands), 1890

11. PAGSUSURI NG SIPI HINGGIL SA PAG-AALSA NI TAMBLOT
KONTEKSTO
The majority of the ministers in the island of
Bohol had gone to Zebu, to celebrate the feasts of the
beatification of St. Xavier; in their absence …. [t]he
diwata,* or demon, appeared to some Indians in the
woods … and commanded them to quit the gospel …
and the Spanish vassalage, and take refuge in the hills;
and to build him a chapel, where he would aid them
and give them whatever they needed to pass their
lives in happiness and abundance, without the
encumbrance of paying tribute to the Spaniards or
dues to the churches.

12. PAGSUSURI NG SIPI HINGGIL SA PAG-AALSA NI TAMBLOT
AKTOR
Two or three Indians … became
priests of this diwata [one of the priests
was called Tamblot], in order to
persuade the people to apostasy and
rebellion.…four villages revolted; only
Loboc (which is the chief village) and
Baclayon remained firm in the faith, and
in loyalty to the king.

13. PAGSUSURI NG SIPI HINGGIL SA PAG-AALSA NI TAMBLOT
SANHI
… to take away the fear which they naturally fear toward the Spaniards, these
[native]priests told them that, if they would attack the Spaniards,
• the diwata would cause the mountains to rise against their foe;
• the muskets of the latter would not go off, or else the bullets would
rebound on those who fired them;
• if any Indian should die, the demon would resuscitate him;
• that the leaves of the trees would be converted into saranga (a large fish);
• when they cut bejucos [cane or palm], these would distil wine instead of
water;
• from the banana leaves they would make fine linen; and,
• in short, that all would be pleasure, enjoyment, and delight.

14. PAGSUSURI NG SIPI HINGGIL SA PAG-AALSA NI TAMBLOT
PAGKILOS
Information of this reached Zebu, and immediately Don Juan de Alcarazo, alcalde-
mayor of Zebu, went to quiet the island; he invited them to make peace, for which
the rebels did not care. Their boldness increasing, they burned the four villages and
their
churches; they flung on the ground the rosaries and crosses, and pierced an
image of the blessed Virgin eighteen times…. Thereupon the chief ordered troops from
Zebu, fifty Spaniards and a thousand friendly Indians…; and on New Year’s day, 1622,
he began a march to the mountains, where the insurgents were…. more than
1,500 rebel Indians attacked our vanguard…; but when our muskets were fired so many
fell dead that the rebels began to retreat to a bamboo thicket. When we followed them a
heavy rain fell, which encouraged the rebels, for they said that our muskets were
then useless. But Heaven favored our cause…. The rebels fled into the
mountains; and our men arrived at a village of more than a thousand houses, in the
midst of which was the temple of theirdiwata. Our troops found there much food, various
jewels of silver and gold, and many bells of the sort those people use—all of which was
given to our Indians.… Captain Alcarazo… commanded that some of the rebels be
hanged, and published a pardon to the rest; and he returned to Zebu, where the victory
was celebrated.

15. PAGSUSURI NG SIPI HINGGIL SA PAG-AALSA NI TAMBLOT
EPEKTO
This success had very important results, for it checked the revolt of other islands and
other villages—who were expecting the favourable result which the demon had
promised them, so that they could shake off the mild yoke of Christ, and with it their
vassalage to the Spaniards. Many of them, now undeceived, accepted the pardon;
but others, who were stubborn, fortified themselves at the summit of a rugged and lofty
hill, difficult of access, and closed the road [to it] with brambles and thorns…. Six
months later the same Don Juan
Alcarazo returned, to dislodge those rebels with forty Spaniards and many Indians.
After suffering great hardships in making the paths accessible, nearly all his men
were hurt, by the time they reached the fort, by the many stones which the enemy hurled
down from the
summit; but our soldiers courageously climbed the ascent, firing their muskets, and
killed many of the rebels, putting the rest to flight. Thus was dispersed that sedition,
which was one of the most dangerous that had occurred in the islands—not only
because the Boholanos were the most warlike and valiant of the Indians, but on
account of the conspiracy spreading to many other tribes.
Pedro Murillo Velarde, Historia de la Provincia de Philipinas de la
Compañia de Jesus, 1749, at Casimiro Diaz, Conquista de las Islas

16. GLOSARI O TALASALITAAN
Apostasy –pagtakwil sa paniniwala
Ascent –pag-akyat
Babaylan –paring babae o lalaki sa relihiyon
ng mga sinaunang Pilipino
Beatification –pagdeklara sa Katolisismo ng
paggiging santo o santa
Bramble –mababa, mayabong at matinik na
halaman
Check the revolt –pigilin ang pag-aalsa
Conspiracy –sabwatan
Delight –kasiyahan
Dislodge – tanggalin
Disperse –itaboy
Diwata –anito o ispiritu ng sinaunang
panahon
Dues –bayad
Encumbrance –pasanin, abala
Foe –kalaban
Fortify –palakasin
Hurl –ibato
Insurgent –rebelde
Lofty –mataas
Musket –uri ng baril
Pardon –patawarin
Pierce –tusukin
Quitthe gospel –iwanan ang
pananampalataya
Rebound –bumalik
Refuge –kanlungan
Resuscitate –buhayin
Rugged –mabato, magaspang
5
Sedition –pag-aalsa
Shake offthe mild yoke of Christ –
iwanan ang banayad na iplwensiya ni
Kristo
Stubborn –matigas ang ulo
Summit –tuktok
Thereupon –sa lugar at oras na iyon
Thicket –mababa’t mayabong na
halaman
Undeceived –hindi naloloko
Valiant –matapang

17. Gamitin ang tsart sa pagsusuri ng sipi.Ibahagi
sa klase ang sagot ng grupo.Sa talakayan ng
klase, magtanong at o magbigay-puna upang
maunawaan nang husto ang binasang sipi.

18. KEY
ANSWERS

19. PAG-AALSA NI TAMBLOT, 1621-1622
Anong impormasyon ang makukuha at
mahihinuha mo mula sa sipi?
Kadalasan o
dami ng pag-
aalsa
Mula 1521 hanggang 1765, halos lahat ng
mga lalawigan ay nag-alsa
Impormasyong
nakuha at
nahinuha mula
sa sipi
• Masasabing hindi naging mapayapa ang
proseso ng kolonisasyon. Nagkaroon ng malakas
at maraming pagtututol ang mga Pilipino.
• Hindi pinansin ang dahilan ng mga Pilipino sa
pagaalsa. Bagkus ay lalo pang pinaigting ng mga
Espanyol ang kanilang pagsupil sa pamamagitan
ngpagtaas ng tributo.
X

20. PAG-AALSA NI TAMBLOT, 1621-1622
KONTEKSTO
Naganap ang pag-aalsa sa Bohol
noong 1621-1622 habang karamihan ng
mga pari ay nasa Cebu upang
ipagdiwang ang beyatipikasyon ni San
Francis Xavier..
X

21. PAG-AALSA NI TAMBLOT, 1621-1622
AKTOR
Tamblot kasama ang isa o dalawa pang
paring katutubo (pari ng mga diwata) at
apat na nayon
X

22. PAG-AALSA NI TAMBLOT, 1621-1622
SANHI
• Ibig bumalik ng mga katutubo sa dati nilang
relihiyon at talikuran ang Katolisismo.
• Naniwala ang mga rebelde na kung bumalik
sila sa dati nilang relihiyon, giginhawa ang
kanilang buhay.
X

23. PAG-AALSA NI TAMBLOT, 1621-1622
PAGKILOS
• Nag-alsa ang apat na bayan sa islang Bohol; ang Loboc at
Baclayon lamang ang hindi lumahok sa pag-aalsa.
• Pumunta sa Bohol si Juan de Alcarazo, alcalde-mayor ng
Cebu, para supilin ang pag-aalsa, ngunit hindi pumayag ang
mga rebelde. Sinunog nila ang apat na nayon at mga
simbahan nito. Inihagis nila sa lupa ang mga rosaryo at
krus at sinaksak ng 18 beses ang imahen ng Birhen Maria.
• Sinalakay ang mga nag-aalsang Pilipino ng 50 Espanyol at
isang libong alyadong Pilipino sa unang araw ng 1622. Inatake ng
1,500 na rebelde ang puwersang Espanyol ngunit sinagot ito
ng mga superyor na armas ng mga Espanyol.
• Tumakbo sa bundok ang mga nag-aalsa at dito nakita ng mga
Kastila ang isang pamayanan, templo ng mga diwata,
maraming pagkain at alahas na gawa sa ginto at pilak. Nasupil
X

24. PAG-AALSA NI TAMBLOT, 1621-1622
EPEKTO
• Binitay ang ilang rebelde at pinatawad
ang iba.
• Nasupil ang pag-aalsa sa mga karatig na
nayon at isla. Iginiit ng Espanya ang
kanyang kapangyarihan.
• Ang mga nakatakas ay nanatili sa
bundok.
X

25. INIHANDA NI:
FRANCIS OSIAS G. SILAO
ARALING PANLIPUNAN VII
AUGUST 13, 2013