Bij het hanteren van een meer transparant aanbestedingsbeleid met meer ruimte voor dialoog en duidelijkheid over projecten in tijd en verwachtingen kunnen opdrachtgever en opdrachtnemer beter op elkaar inspelen. Innovatieve aanbestedingsvormen dagen de markt uit verder te innoveren en zorgen voor regionale economische impulsen. Belangrijk gezichtspunt in deze is dat u de (regionale)markt kent voor het aanbesteden van een opdracht.

1. Ondernemend aanbesteden in Rivierenland | Kansen voor opdrachtnemers
Mede mogelijk gemaakt door: Een initiatief van:
Kansen voor opdrachtgevers
Rivierenland
aanbesteden in
Ondernemend
1
Ondernemend aanbesteden in Rivierenland | Kansen voor opdrachtgevers
2 Ondernemend
aanbesteden in
Rivierenland
Kansen voor opdrachtnemers
Een initiatief van: Mede mogelijk gemaakt door:

2. Regio Rivierenland
gemeente Druten
gemeente
West Maas en Waal
Gemeente
Neerijnen
Deze publicatie is een initiatief van de Bouwend Nederland Regio Oost, Kamer van Koop-
handel Midden-Nederland en VNO-NCW Rivierenland. Aan de totstandkoming van deze
publicatie hebben bijgedragen Infra Platform Oost (IPO), de geïnterviewden, de deelne-
mers aan de werksessies ‘Samenwerking in aanbestedingsbeleid Regio Rivierenland’ en
alle overige betrokkenen.
Interviews en tekst
José van der Loop, Balance & Result Organisatie Adviseurs
Matthijs Pot, Balance & Result Organisatie Adviseurs
Vormgeving
Van Lint in vorm, Zierikzee
Drukwerk
De Groot Drukkerij, Goudriaan
September 2011

3. Voorwoord
Samen is veel meer mogelijk land’ is dat de markt ook wat te bieden heeft. Want we willen niet alleen
klagen, maar met behulp van een goede relatie samen komen tot de beste
Bent u klaar voor nieuwe samenwerkingsvormen? Bieden we als bouwers oplossing. Versneld door de kredietcrisis en de bezuinigingsronden komen
oplossingen voor vraagstukken van de opdrachtgever? Of blijven we ons we samen tot het besef dat er nu ruimte is voor nieuwe aanbestedingsvor-
beklagen over omslachtige procedures, disproportionele eisen en/of aan- men. In de infrasector wint de Economisch Meest Voordelige Inschrijving
bestedingen waarbij alternatieven structureel worden uitgesloten? (EMVI) terrein. Geïntegreerde contracten, Design & Construct en allerlei
andere nieuwe contract- en samenwerkingsvormen veroveren tegelijkertijd
Natuurlijk, soms komt u als opdrachtnemer in aanraking met dergelijke aan- de woning- en utiliteitsmarkt. Gaandeweg groeit het inzicht dat de traditi-
bestedingen, ook bij gemeenten. En natuurlijk moet daar iets aan gebeuren. onele aanbesteding, op basis van een bestek, soms niet de beste manier
De opdrachtgever heeft de bouwer daar bij nodig. Want hij worstelt soms is om een bouwproject te realiseren. Een advies aanvragen en een bestek
met uitvragen en met de precieze criteria die hij moet opstellen. Laten we laten maken kost tijd en geld en schakelt de inventiviteit en creativiteit van
daarom meedenken, oplossingen aanreiken, verantwoordelijkheid nemen de markt uit.
en gebruik maken van de expertise van alle betrokken partijen. Dan is meer
mogelijk dan opdrachtgevers ooit voor mogelijk hielden. Die ontwikkelingen betekenen flinke veranderingen voor de opdrachtgever,
maar ook voor de opdrachtnemer. Er tekent zich een nieuwe markt af, waar-
Dan kunt u steeds weer uw goede oplossingen aanbieden voor de ruim- bij de moderne en professionele opdrachtgever haar ambities formuleert en
telijke problemen. Dan gaan we van gemiste kansen naar successen voor de markt uitdaagt met goede en duurzame oplossingen te komen.
beide partijen! En u kunt alleen goed inspelen op die wensen als u uw opdrachtgevers
2 kent. Deze brochure helpt daarbij, ze biedt u een kijkje in de keuken van de 3
Maar het blijft niet bij de individuele opdrachtgever en opdrachtnemer, verschillende gemeentelijke opdrachtgevers in Rivierenland. U krijgt een
hoe belangrijk ook. Op landelijk niveau voert Bouwend Nederland met beeld van wat deze opdrachtgevers belangrijk vinden en welke bedrijfsvoe-
onder andere VNO-NCW en MKB Nederland een actieve lobby voor betere ring zij hanteren. Daarnaast komen specialisten aan het woord en krijgt u
aanbestedingsregels. We pleiten er bijvoorbeeld voor om regels te maken concrete handvatten voor hoe om te gaan met innovatieve aanbestedings-
voor opdrachten beneden het Europese drempelbedrag (per 1 januari 2010 vormen. De regionale aanbestedingskalender helpt u keuzes te maken ten
4.845.000). Wanneer dit niet gebeurt, blijven er voor verreweg de meeste op- behoeve van uw eigen bedrijfsstrategie.
drachten onnodige verschillen bestaan. Dat is slecht voor het bedrijfsleven.
Wij ondersteunen u bij deze nieuwe marktontwikkelingen,
Daarnaast werken we mee aan een Gids Proportionaliteit met richtlijnen ook hierin. Dat is belangrijk, want zoals gezegd draagt de
voor aanbestedende diensten om disproportionele eisen en criteria te markt in dit project een belangrijke verantwoordelijkheid. Dat
vermijden. Aanbestedende diensten kunnen ook vaker mogelijkheden betekent dat u klaar moet zijn voor nieuwe samenwerkings-
bieden om met creatieve oplossingen te komen. Er moet vooral op kwaliteit vormen, voor het bieden van oplossingen voor vraagstukken
worden gegund en niet alleen op (laagste) prijs. van die opdrachtgever. Meedenken, samen oplossen en
de deskundigheid inzetten van alle partijen, dat blijven de
Op regionaal niveau proberen we tevens een verschil te maken. Het is kernwoorden. Zo maken we meer mogelijk dan u en de
daarom goed dat de KvK Midden Nederland, VNO-NCW Rivierenland en opdrachtgevers ooit voor mogelijk hielden.
Bouwend Nederland regio Oost de handen ineen geslagen hebben, om op
structurele wijze samen te werken met de gemeentelijke opdrachtgevers. dhr. mr.drs. L.C. (Elco) Brinkman
Het aantrekkelijke van dit project ‘Ondernemend aanbesteden in Rivieren- Voorzitter Bouwend Nederland

4. Wat staat er in dit boekje?
Begrippenlijst 6 - Door Syntens (innovatiecentrum voor het MKB) 40
‘Ondernemend aanbesteden heeft alles te maken met innovatie’
Waarom dit boekje...en hoe zit het in elkaar? 8 - Best practice: Gerhard Weitkamp en Gerard Hoiting, 43
Roelofs
Wat gebeurt er om ons heen? 10 ‘Toegevoegde waarde leveren, een strategische keuze!’
Door Rabobank Nederland: 11 Toolkit opdrachtnemers 46
‘De regionale economie van Rivierenland’
Aanbestedingskalender Regio Rivierenland 47
Deel 2 Ondernemend aanbesteden als opdrachtnemer 13
2.1 Innovatief aanbesteden: wat kan ik er mee? 13
- Igor van der Valk, gemeente Tiel 13
‘Grip op ruimtelijke kwaliteit door benutten innovatiekracht’
- Vanuit juridisch perspectief: Edwin van Dijk, Bierman Advocaten 16
‘Gezocht: een aannemer die de klus kan klaren’
2.2 Samenwerken met opdrachtgevers: werk aan de relatie 20
4 - Max Pijl, gemeente Neder Betuwe 20 5
‘Werk aan een goede relatie!’
- Dick van den Heuvel, Van den Heuvel Werkendam, 22
Vernieuwing Bouw
‘Je moet gezamenlijk actief drempels overwinnen die
je alleen niet beslecht krijgt’
- Mevrouw Van Rhee-Oud Ammerveld, gemeente Tiel 27
‘Wie wil zoekt een mogelijkheid en wie niet wil een reden’
- Ron Kramer, gemeente Geldermalsen 31
‘Als je het niet alleen kan, dan samen doen!’
2.3 Strategie & communicatie 34
- Strategie loont! Een praktisch stappenplan 34
‘Strategievorming binnen uw organisatie,
hoe gaat u aan de slag?’
- Koos van Moosel, gemeente Tiel 36
‘Bouwers van Nederland: ken uw klant en investeer
in marketingkennis en kunde!’

5. Begrippenlijst
Aanbestedingsstukken - Alle documenten in een aanbestedingsprocedure Marktconsultatie - Een door een potentiële aanbesteder te gebruiken mid-
die afkomstig zijn van de aanbesteder. del voor het toetsen van zijn oplossingsrichtingen en ideeën bij marktpar-
tijen in de fase waarin deze informatie nog kan worden gebruikt in besluit-
B&U - Woning- en Utiliteitsbouw. vorming die aan een eventuele aanbestedingsprocedure vooraf gaat. Er is
sprake van een dialoog over en weer tussen de potentiële aanbesteder en
Bouworganisatievormen en contractvormen - bouworganisatievorm marktpartijen.
gaat over de wijze waarop uit te voeren taken in een bouwproces over de
verschillende deelnemers zijn verdeeld, de contractvorm ziet toe op de RAW - De RAW bestekssystematiek is een stelsel juridische, administratie-
juridische vastlegging van de contractuele afspraken zoals die tussen die ve en technische voorwaarden voor het samenstellen van bouwcontracten
deelnemers worden gemaakt, gegeven de gekozen bouworganisatievorm. in de grond-, weg- en waterbouw (GWW) sector.
Selectiecriteria - criteria op grond waarvan aanbieders worden geselec-
Bouwteam - Een bouwteam is een projectgebonden samenwerkingsver- teerd om een aanbieding te maken (gaan altijd over aanbieder).
band tussen een opdrachtgever en één of meerdere deskundigen die, in
gecoördineerd verband, samenwerken aan het ontwerp, de engineering SROI - Social Return on Investment of ‘de sociale paragraaf’. Opdracht-
van het ontwerp en de bouw. Doel van het bouwteam is om gezamenlijk gevers willen dat bijvoorbeeld werklozen via projecten een vak leren en
tot een uitvoeringsgericht ontwerp te komen dat gerealiseerd kan worden. zicht op werk krijgen. Het is de bedoeling om via SROI de aanbieder te
verplichten een kansarme te betrekken bij de uitvoering van het project.
DBFMO
6 Verschillende verschijningsvormen van de geïntegreerde bouworganisa- TCO - Total Cost of Ownership De totale kosten die met het gebruik ver- 7
tievorm, waarbij de aanbesteder de taken Design [D] (ontwerp), Build [B] bonden zijn vanaf initiatief tot en met realisatie en gebruik (zoals rente,
(uitvoering), Finance [F] (financiering), Maintain [M] (onderhoud) en Ope- afschrijving, onderhoud, e.d.).
rate [O] (exploitatie) al dan niet aan één marktpartij heeft uitbesteed. De
geïntegreerde bouworganisatievorm met de taken ontwerp en uitvoering UAV gc - UAV staat voor Uniforme administratieve voorwaarden voor de
wordt in de B&U doorgaans aangeduid met D&B (Design & Build) en in de uitvoering van werken 1989 (UAV 1989). De UAV kan van toepassing wor-
GWW met D&C (Desgin & Construct). den verklaard in een contract of aannemingsovereenkomst in de bouw. De
UAV regelt de contractverhoudingen tussen opdrachtgever en aannemer.
Eisen - Criteria waaraan de door de aanbieder voorgestelde oplossing in
ieder geval moet voldoen. VCA - De Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers (VCA) is
een certificeerbare controlelijst voor aannemers waarmee zij aan kunnen
EMVI - Economisch Meest Voordelige Inschrijving. Daarbij wordt niet tonen dat zij onder andere aan de wet- en regelgeving zoals de ARBO-wet
alleen naar de prijs gekeken, maar eveneens veel waarde gehecht aan voldoen. Tevens bevat deze norm aanvullende eisen om het veiligheids-
(kwalitatieve) criteria, zoals publieksgerichtheid, duurzaamheid en/of bewustzijn tijdens het werk te verhogen.
projectbeheersing.
Wensen - bovenop de eisen kan de opdrachtgever wensen benoemen,
Gunningcriteria - criteria op grond waarvan de aanbieding wordt gegund waaraan de aanbieder mag voldoen, dit zijn geen criteria op grond waar-
aan de beste aanbieder (gaan altijd over aanbieding). van de aanbieder uitgesloten kan worden van deelname.
GWW - Grond Weg en Waterbouw

6. Waarom dit boekje? ...en hoe zit het in elkaar?
Bij de Gemeenten in Regio Rivierenland bestaat de wens om het aan- Deze publicatie geeft voor zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers
bestedingsbeleid te professionaliseren en meer gezamenlijk vorm te inzicht in deze veranderingen en de gevolgen ervan. Het is dan ook de be-
geven. De belangrijkste redenen hiervoor zijn om enerzijds het MKB doeling dat deze publicatie het meest gelezen omdraaiboekje van Regio
een gelijkwaardige kans te geven om succesvol in te schrijven op aan- Rivierenland zal zijn. De ene kant van het boekje is voor opdrachtgevers
bestedingen in deze regio. Anderzijds zien de Gemeenten in de regio geschreven en de andere kant voor opdrachtnemers. Markeringen,
kansen om efficiënter, beter en met meer waarde in te kopen door koffievlekken en aantekeningen zijn daarom alvast meegedrukt.
professionalisering van de inkoopfunctie.
De volgende drie thema’s staan centraal:
Tijdens de werkconferentie ‘Ondernemend aanbesteden in Rivierenland’ • Innovatief aanbesteden: wat moet ik er als opdrachtgever mee
op 31 maart jl. hebben 8 van de 11 Gemeenten van de Regio Rivierenland (deel 1), maar ook: wat kan ik er als ondernemer mee (deel 2)?
de basis gelegd voor samenwerken binnen de regio. Nadien hebben zich • Samenwerken: hoe kunnen wij als opdrachtgevers in de regio beter
nog 2 gemeenten aangesloten. Niet alleen met elkaar, maar ook met de samenwerken (deel 1), maar ook: hoe kunnen opdrachtnemers aan
markt. En de markt met de Gemeenten. De professionaliseringsslag gaat een constructieve relatie werken met opdrachtgevers (deel 2)?
ook over de aanbiedende partijen. Want om ambities te realiseren hebben • trategie & communicatie: hoe ga je als gemeente om met een
S
opdrachtgevers en opdrachtnemers elkaar nodig. visie en strategie en hoe vertaal je dat naar je beleidsplannen en het
operationele niveau (deel 1), maar ook: waarom is strategie voor
De traditionele focus van aanbesteden op de laagste prijs zou daarbij opdrachtnemers cruciaal in de veranderende aanbestedingsmarkt
vaker ingewisseld moeten worden voor aanbesteden op kwaliteit en inno- en hoe kunnen zij daarin eerste stappen zetten (deel 2).
8 vatie. Op een manier die toegankelijk is voor marktpartijen en hanteerbaar 9
voor de Gemeenten in de regio. Deel 1 van de publicatie is geschreven voor opdrachtgevers, deel 2 van
de publicatie is geschreven voor opdrachtnemers. Dit houdt niet in dat
Aanbesteden op kwaliteit en prijs is een vernieuwend samenwerkings- de informatie in de verschillende delen niet van belang is voor de andere
model van opdrachtgevers en markt, dat meer toegevoegde waarde partij. Juist door kennis te nemen van de strategie, belangen en verwach-
levert voor klanten en eindgebruikers en de markt kansen biedt om zich te tingen van de andere partij kan er een diepgaander samenwerking tot
onderscheiden. stand komen. Rondom bovengenoemde thema’s komen projectleiders
van Gemeenten aan het woord, geven experts hun visie, krijgt u via
zogenaamde ‘best practices’ inzicht in interessante praktijkvoorbeelden.
In het opdrachtgeverdeel is een overzicht opgenomen van MKB bedrijven
in de regio. In het opdrachtnemerdeel is ‘de aanbestedingskalender’ van
de Gemeenten in Regio Rivierenland opgenomen.

7. Wat gebeurt er om ons heen? Door Rabobank Nederland:
De regionale economie
Monitor Bouwketen (bron: Bouwend Nederland)
De financiële crisis is achter de rug en de economische situatie heeft zich van Rivierenland
in het algemeen sinds 2009 verbeterd. In de bouwketen is van duidelijk
herstel echter nog geen sprake. Dit blijkt uit de resultaten van de eerste
Monitor Bouwketen in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, FOSAG, Met behulp van de Regionaal-Economische Thermometer (RET) van de
NLIngenieurs en UNETO-VNI. Rabobank krijgen we inzicht in het economisch presteren van Rivieren-
land. De RET onderscheidt economische groei (lees: conjunctuur) en eco-
Slechts een klein deel van de bedrijven houdt er rekening mee dat ze, nomische kracht (lees: structuur) en maakt het mogelijk een vergelijking
dankzij verbeterende conjuncturele omstandigheden, meer personeel te maken met andere regio’s en geheel Nederland.
kunnen aantrekken. Ook de verwachtingen ten aanzien van de ontwikke-
ling van de omzet zijn nog niet positief, maar ook niet uitgesproken nega- In termen van toegevoegde waarde bedroeg de omvang van de economie
tief. Specifiek voor bouwbedrijven geldt dat het ergste van de crisis achter van de tien gemeenten gezamenlijk (Buren, Culemborg, Lingewaal, Gel-
de rug lijkt te zijn: de orderportefeuille stijgt langzaam, terwijl de omzet en dermalsen, Maasdriel, Neder-Betuwe,Neerijnen, Tiel, West Maas en Waal
het personeelsbestand bij de meeste bedrijven gelijk zullen blijven. en Zaltbommel) in 2010 ruim € 6,6 mrd, vergelijkbaar met de gemeenten
Maastricht of Zwolle. Uitgezonderd Lingewaal en West Maas en Waal
De opgave voor opdrachtnemers scoren de gemeenten bovengemiddeld op economische kracht. Het beeld
Veel opdrachtnemers staan dan ook voor de uitdaging om slimmer om te op economische groei is echter aanmerkelijk genuanceerder. Alleen hier
gaan met de middelen die ze tot hun beschikking hebben. Hierbij spelen scoort Culemborg beter dan landelijk. Alle andere gemeenten, en de regio
10 ook een heleboel externe ontwikkelingen een belangrijke rol: als geheel, kregen over 2010 een onvoldoende voor economische groei. 11
• ouwen op basis van echte (klant)vraag: de eindgebruiker heeft het
B Op grond hiervan kan worden geconcludeerd dat de regio zich minder
steeds meer voor het zeggen sterk herstelt van de laagconjunctuur dan voor geheel Nederland het ge-
• Meer kleine, binnenstedelijke bouwprojecten val is. De onderliggende structuur is echter goed, waardoor verwacht mag
• ombinatie van gebiedsontwikkeling, renovatie & woningverbetering
C worden dat deze achterstand in de toekomst geleidelijk kleiner wordt.
en nieuwbouw: inbreiding, energiebesparing, verduurzaming
• omplexe bouwomgeving: veel stakeholders, logistieke opgave,
C Betekenis van de bouwnijverheid voor de regionale economie
bestaand woongebied De bouwnijverheid is voor de regio van relatief grote betekenis. Gemeten
in toegevoegde waarde levert de sector aan de regio een bijdrage van
7,4% (landelijk 4,6%). Gezamenlijk tellen de tien gemeenten 2.510 vestigin-
gen in de bouwnijverheid, gezamenlijk goed voor bijna 8.800 banen (bron:
Lisa, 2010). Daarmee is de bijdrage van de sector aan het vestigingenbe-
stand 12,3% (landelijk 10,3%) en voor wat betreft de werkgelegenheid 8,1%
(6,2%). Per saldo is het dus een sector ‘die er toe doet’, niet alleen lande-
lijk, maar zeker ook in deze regio.
De bouwsector is relatief zwaar getroffen door de economische laag-
conjunctuur en herstelt zich minder sterk dan andere sectoren. Landelijk
bevindt de werkgelegenheid zich anno 2010 nagenoeg weer op het niveau

8. van het jaar 2000, in de regio is nog sprake van een groei in deze periode
met 10%. Landelijk zagen we vanaf 2008 een duidelijke omslag (van groei
naar krimp), die zich in 2009 versterkt doorzet. In de regio zien we deze
omslag pas in 2009, en dan nog minder sterk dan landelijk.
Per saldo is het gemiddelde bouwbedrijf in de regio iets kleiner dan
landelijk. Daarmee zal het aandeel ZZP-ers wat groter zijn. Van ZZP-ers
Ondernemend
aanbesteden als
opdrachtnemer 2
is bekend dat zij een buffer vormen op de arbeidsmarkt, zowel in goede 2.1 Innovatief aanbesteden:
als in slechte tijden. Zolang zij niet stoppen met hun activiteiten, zal hun
werkgelegenheid in stand blijven, ook als er minder werk is. Bij grotere wat kan ik er mee?
bedrijven vertaalt minder werk zich doorgaans sneller in afvloeiing van
medewerkers en dus krimp van de werkgelegenheid.
Economisch profiel regionale bouwbedrijven
De bouw heeft het nog steeds moeilijk. De regionale bouwbedrijven
hebben in 2010 zelfs duidelijk minder goed gepresteerd dan landelijk het
geval was. Het bedrijfsresultaat was negatiever (-5,0% vs -3,0% landelijk),
ondanks het feit dat de regionale bedrijven wel een betere marge hebben
gemaakt (52.5% vs 43,2%). Zowel de loon- als de overige kosten lagen
12 hoger dan landelijk en hebben de betere marge teniet gedaan. 13
Ondanks het moeilijke jaar is de gemiddelde financiële positie van de
bedrijven redelijk overeind gebleven, zeker in Rivierenland. De bouwbe-
drijven hebben nog steeds een behoorlijke financiële buffer, getuige de In gesprek met Igor van der Valk, Programmamanager
mooie solvabiliteit en relatief goede liquiditeit. Het relatief grote aandeel Tiels Stedelijk Ontwikkelingsbeleid
eigen vermogen, in combinatie met het tegenvallende bedrijfsresultaat,
leidt er wel toe dat de rentabiliteit op het eigen vermogen met 7,9% duide-
lijk lager ligt dan gemiddeld in de sector in Nederland (13,9%). Grip op ruimtelijke kwaliteit
Bron: Rabobank Nederland, regionaal-economisch onderzoek
door benutten innovatiekracht
9 augustus 2011
In de gemeente Tiel treft u veel voorzieningen aan op het gebied van zorg,
onderwijs en cultuur. De stad bouwt niet alleen voor haar eigen inwoners,
maar ook voor een deel van de (woning)behoefte in de regio. Dit komt
door de regionale functie die de gemeente heeft. Als opdrachtgever maakt
de gemeente dan ook onderscheid in (weinig complexe) civiele werken en
gebieds- en locatieontwikkelingsprojecten. Deze vragen om andere aan-
bestedingsvormen, aldus Igor van der Valk, programmamanager Stedelijk
Ontwikkelingsgebied.

9. ‘Westluidense Poort’, vervolgt Igor. ‘Hier hebben wij gekozen voor de
aanbestedingsvorm ‘concurrentie gerichte dialoog’. Op basis van selectie-
documenten worden enkele partijen geselecteerd en met hen wordt door
middel van een dialoog gewerkt aan de oplossing van de complexiteit van
het werk. De gemeente beschikt hier niet over de kennis en kunde om dit
werk op een traditionele wijze in de markt te zetten en heeft daarom de
afweging gemaakt om voor deze vorm te kiezen.’
Voor marktpartijen wordt het dan ook steeds belangrijker dat zij zichzelf
goed weten te profileren. Voor hen is het de kunst dat zij hun technische
bekwaamheid dusdanig in een aanbestedingsplan kunnen aantonen,
zodat een gemeente de innovatiekracht (en daarmee de prijs kwaliteit ver-
houding van een bepaalde oplossing) objectief kan beoordelen. Een tip die
Igor van der Valk mee zou willen geven: ‘maak duidelijke afwegingen in de
projecten die het beste bij jouw organisatie passen en zorg daarbij dat je
voldoende in staat bent om je kwaliteiten te kunnen profileren’.
De gemeente wil voor deze complexe werken in de toekomst vaker Do’s & don’ts
gebruik gaan maken van innovatieve aanbestedingsvormen. De keuze
hangt hierbij vooral af van de aard en de complexiteit van het werk. • D
e keuze voor innovatieve vormen van aanbesteden hangt vooral af
14 Igor van der Valk: ‘Het merendeel van de civiele werken leent zich prima van de complexiteit en ruimtelijke impact van een project. 15
voor een traditionele aanbestedingsvorm. Op de werken die wij aanbeste- • U
itdaging voor gemeenten is een gezonde mix te vinden tussen grip
den krijgen wij voldoende aanbiedingen vanuit de markt en daarmee zijn op ruimtelijke kwaliteit enerzijds en het maximaal benutten van de
vraag en aanbod goed op elkaar afgestemd. In deze werken hoeven wij creativiteit van de markt anderzijds.
dan ook vaak geen beroep te doen op de kennis uit de markt, maar zijn wij • M
aak als ondernemer een (strategische) afweging in de projecten
als gemeente prima in staat zelf te ontwerpen en een bestek op te stellen. waar je je op wilt concentreren. Vraag is: blijf je focussen op een
Via de aanbestedingskalender geven wij de marktpartijen inzicht in onze aanbestedingsmarkt waar het draait om laagste prijs of wil je toe-
aanbestedingen, zodat zij hierop kunnen anticiperen.’ Naarmate de com- gevoegde waarde kunnen bieden aan een opdrachtgever door in te
plexiteit van de werken hoger wordt en de ruimtelijke impact groter is, schrijven op werken waar je die vrijheid hebt?
dan wordt gekeken met welke innovatieve aanbestedingsvorm het werk
het beste kan worden aanbesteed. Aard en type aanbesteding bepalen de
keuze voor de vorm. De keuze van wordt besproken tussen de inhoudelijk
verantwoordelijke functionaris van de vakafdeling en de inkoopadviseur.
De gemeente is daarbij vooral op zoek naar een balans tussen grip op de
ruimtelijke kwaliteit en het maximaal benutten van kennis en creativiteit
uit de markt. Het is vooral de uitdaging om een marktpartij te selecteren
die over voldoende innovatiekracht beschikt, zodat deze op basis van
een concept en een stedenbouwkundige visie in staat is om met slimme
oplossingen te komen. ‘Een goed voorbeeld hiervan is het project

10. Vanuit juridisch perspectief:
aanbestedingszaken treft doel en 70% wordt afgewezen, zo blijkt uit recent
onderzoek. Je moet als inschrijver per definitie een goede zaak hebben wil
Gezocht: een aannemer je überhaupt naar de rechter gaan.
die de klus kan klaren Aanbestedingsrecht is van oudsher redelijk rigide. Dat komt doordat in het
verleden in bijna alle gevallen op laagste prijs werd geselecteerd. Tegen-
woordig wordt als gunningscriterium de economisch meest voordelige
Edwin van Dijk is advocaat bij Bierman Advocaten te Tiel. inschrijving (EMVI) steeds vaker toegepast. Dat maakt dat opdrachtgevers
Hij is gespecialiseerd in bouw- en aanbestedingsrecht en adviseert anders gaan waarderen. Er ontstaat voor opdrachtgevers meer beoorde-
bij aanbestedingen zowel inschrijvers als opdrachtgevers. lingsvrijheid. Dit maakt aanbestedingen weliswaar minder rigide, maar
ook kwetsbaarder voor discussies. Een gepasseerde inschrijver zal sneller
‘Als jurist loop ik tegen tal van problemen aan die beginnen bij het feit dat ruimte zien om de discussie aan te gaan. Ruimte die gelet op de al genoem-
een inschrijver bij een aanbesteding is gepasseerd en eigenlijk niet begrijpt de rechtspraakstatistieken vaak een illusie blijkt te zijn.
dat hij niet als beste uit de bus is gekomen’ zegt Van Dijk. ‘In de praktijk blijkt
dan toch vaak wel dat de aanbestedingsdocumenten, bestekken, maar vaak Weliswaar zit niemand op een kortgeding te wachten, maar de belangen
ook de communicatie niet de schoonheidsprijs verdienen’. aan de marktzijde, zeker in deze crisistijd, zijn groot. Een opdracht betekent
voor ondernemers gewoon werk en dus geld. Voor een inschrijver die niet
Is de aanbesteder werkelijk op zoek naar een inschrijver die de meest voor- begrijpt waarom hij niet als beste is geselecteerd en bovendien constateert
delige- en kwalitatief beste is? De vraag is op welke wijze de aanbesteder dit dat hij de dupe is geworden van onduidelijkheden in de aanbestedingspro-
tot uiting brengt in de door hem gekozen aanbestedingsprocedure. cedure, zal de drempel laag zijn om een kort geding te starten. Dergelijke
procedures zouden vaak voorkomen kunnen worden wanneer de documen-
16 Van Dijk haalt een voorbeeld aan van een recent geval waarbij de aanbe- ten duidelijk zijn en er helder en transparant wordt gecommuniceerd. Alhoe- 17
stedende dienst een onduidelijk formulier had gebruikt. ‘De inschrijver kon wel Van Dijk dat niet kan staven, heeft hij het gevoel dat de huidige tendens
punten verdienen met het in bezit hebben van een bepaalde vergunning. in de rechtspraak de overheidsopdrachtgever niet echt prikkelt om haar
Op het formulier was niet duidelijk aangegeven dat hij dit moest melden om documenten op orde te hebben en een aanbesteding goed voor te bereiden.
voor de punten in aanmerking te komen. In principe een eenvoudig te her-
stellen gebrek. De prijs mag je natuurlijk niet meer corrigeren, maar een ver- Van Dijk wil aanbestedende diensten toch echt adviseren om heel alert
klaring of vergunning heb je wel of niet. Maar dit bleek tegen beter weten en kritisch te zijn en een goede aanbestedingsleidraad op te stellen met
in. De rechter oordeelde anders, die vond dat de inschrijver het formulier heldere formulieren en duidelijke criteria.
gewoon goed had moeten invullen. Niets eenvoudig te herstellen gebrek
dus. Hoewel het inmiddels wel bekend is dat aanbestedingsprocedures vaak Het al genoemde voorbeeld van het onduidelijke formulier was zo’n geval
een niet al te grote kans van slagen hebben, was de teleurstelling bij deze waarbij een procedure voorkomen had kunnen worden. Op het formulier
inschrijver toch groot. Waarom zo formalistisch, waarom geen eenvoudig te stonden bij de ene vraag wel hokjes die aangekruist konden worden en bij
herstellen gebrek en was de opdrachtgever nu werkelijk wel op zoek naar een vraag die nota bene voor de selectiebeslissing van cruciale betekenis
‘best value for money’. was weer niet. Daar moest de inschrijver zelf maar weten wat hij invulde,
met alle onduidelijkheid van dien. Als hier meer aandacht aan was besteed,
Voor de rechter dan was het hele kort geding waarschijnlijk niet nodig geweest.
Rechters hebben de neiging om een defensieve houding aan te nemen.
Zij laten een gunningvoornemen bij voorkeur in stand en besluiten al snel Kleine onduidelijkheden en grote gevolgen
in het voordeel van de aanbestedende dienst. Om en nabij 30% van de Van Dijk benadrukt dat het heel belangrijk is om zorgvuldig met de beant-

11. woording van vragen om te gaan die bij inlichtingen worden gesteld. Zeker belangrijk, laat documenten waar bouwbreed jarenlang over is nagedacht,
bij innovatieve aanbestedingsvormen zijn de inlichtingenrondes van groot zoals de UAV-gc 2005 en de UAV 1989, zo veel mogelijk in tact. Het schrap-
belang. Nog veel belangrijker dan bij traditionele RAW bestekken, waar het pen en wijzigen van bepalingen uit deze voorwaarden maakt het er over het
aantal vragen meestal beperkter is. Wanneer daar niet goed mee omgegaan algemeen niet duidelijker op. Tot slot, leg deze uitgangspunten in een intern
wordt, kunnen de inlichtingenrondes leiden tot veel discussie. Tijdens de kwaliteitsdocument vast en handel daar ook naar.
aanbesteding, maar ook daarna in de uitvoering. Het Kosmosproject van
Rijkswaterstaat waarbij enkele jaren geleden het onderhoud van een groot Risico’s
aantal kunstwerken in Nederland werd aanbesteed, telde soms wel En inhoudelijk, wat regel je wel en niet. Wanneer bepaal je als aanbeste-
17 nota’s van inlichtingen, die grotendeels voortvloeiden uit onduidelijk- dende dienst dat bijlagen bij de aanbestedingsdocumenten (bijvoorbeeld
heden in de aanbestedingsdocumenten. Als inschrijver, maar uiteindelijk een bodemonderzoek of gegevens over de staat van een dijklichaam)
ook als opdrachtgever, zie je dan door de bomen het bos niet meer. informatief of juist bindend zijn? Informatieve documenten mag de aanne-
mer gebruiken. Bindende documenten moet de aannemer gebruiken. Maar
B&U of GWW is het voor iedereen duidelijk wat voor de opdrachtgever de consequentie
De B&U sector verschilt enorm van de GWW. Omdat het gunnen van op- is als in informatieve documenten toch onjuistheden staan. Niet zo lang
drachten in de infra altijd via publieke opdrachtgevers en dus door middel geleden heeft de Raad van Arbitrage nog beslist dat een aannemer zich ook
van aanbestedingen plaatsvindt, bestaat binnen de GWW een permanente op informatieve documenten moet kunnen verlaten. De aanbesteder heeft
educatiebehoefte. Het verschil uit zich ook in de wijze waarop zaken bij mijn deze documenten immers niet voor niets bij de aanbestedingsdocumenten
kantoor binnen komen. ‘Als er een B&U zaak binnenkomt, krijg ik bij wijze gestopt, zo vond de Raad van Arbitrage. Toen de documenten fouten bleken
van spreken meestal een schoenendoos met alle stukken erin’ grapt Van te bevatten moest de opdrachtgever daarom toch op de blaren zitten.
Dijk. ‘In de GWW zie je dat de aannemers over het algemeen juridisch- Aanbestedende diensten moeten dus heel goed nadenken en zich de vraag
administratief beter onderlegd zijn en hun documenten prima op orde stellen: ‘wat stoppen we erbij en wat niet’ en zich goed realiseren dat een
18 hebben. Bedrijven zorgen dat medewerkers voldoende kennis hebben van aannemer zijn inschrijving niet alleen op bindende, maar ook op meer in- 19
vigerende regelgeving, bijvoorbeeld over de UAV gc. Als er een geschil formatieve documenten zal baseren. Ook hier zal een goede en zorgvuldige
of vraag is, krijg ik meestal een keurige ordner met tabjes met netjes alle voorbereiding en samenstelling van het aanbestedingsdossier haar vruch-
bouwvergaderingen en meer- en minderwerk geordend. Daar wordt dus ten zeker afwerpen.
meer kritisch naar documenten gekeken’. Dat moet ook wel. De belangen
Do’s & don’ts
zijn groot. Projecten zijn complex en dan is een zorgvuldige en overzich-
telijke bouwadministratie van groot belang.
Kennis • Houd de vinger aan de pols.
Praktijkvoorbeelden zijn zoals ze zijn. Iedere situatie is altijd net weer even • Zorg dat je zelf (basale) aanbestedingskennis hebt.
anders. Van Dijk betoogt ‘als ik een cursus geef zoals recent bij een middel- • V
aar niet blind op ingenieursbureaus, bij onenigheid verdedigen
grote gemeente, benadruk ik dan ook altijd het belang van intern kwaliteits- zij eerst hun eigen belang.
management’. Juridische kennis is belangrijk. Maar wat doe je er mee? Mijn • B
ereid stukken echt kritisch voor. Zorg dat formulieren duidelijk zijn.
boodschappen luiden; houd de vinger aan de pols. Zorg dat je zelf (basale) Heldere communicatie.
aanbestedingskennis hebt. Vaar niet blind op ingenieursbureaus, bij onenig- • Motiveer het aanbestedingsbesluit.
heid verdedigen zij immers ook eerst hun eigen belang. Bereid stukken echt • D
urf op een beslissing terug te komen op het moment dat het
kritisch voor. Zorg dat formulieren duidelijk zijn. Creëer heldere communi- gunningvoornemen is uitgegaan.
catie. Motiveer het aanbestedingsbesluit. Durf op een beslissing terug te • H
et is van belang om te werken met een goede aanbestedings-
komen op het moment dat het gunningvoornemen is uitgegaan. En heel leidraad met heldere formulieren en duidelijke criteria.

12. 2.2 Samenwerken met opdracht- volgens het EMVI principe worden aanbesteed. Aan deze winkelstraat
gevers: werk aan de relatie dwars door Opheusden zitten veel ondernemers gevestigd, dus minima-
liseren van overlast en hinder en goed communiceren zijn hier misschien
wel de belangrijkste succesfactoren voor het welslagen van het project.
Max Pijl geeft aan dat marktpartijen meer zullen moeten anticiperen op
deze ontwikkelingen. ‘Zij moeten ervoor zorgen dat ze in staat zijn om
hun oplossingen in een aanbestedingsplan constructief te formuleren.
Evenals de wijze waarop zij zich als bouwbedrijf profileren. Als gemeente
kijken we naar steeds meer aspecten en deze worden dus ook meegeno-
men in de selectieprocedure.’
Minstens net zo belangrijk is het werken aan een goede relatie. Max Pijl:
In gesprek met Max Pijl, Gemeente Neder-Betuwe ‘Wij vinden het erg belangrijk dat we in dit soort projecten samenwerken
met partijen die zich proactief opstellen en ook met ons mee willen den-
Werk aan een goede relatie! ken. Bouwbedrijven die zelf oplossingen aandragen als er problemen op-
treden tijdens de uitvoering en zich verant-
woordelijk voelen voor de kwaliteit van het
De gemeente Neder-Betuwe gaat in de komende jaren steeds meer projec- werk.’ Dit zijn ook vaak de bedrijven die
ten via het EMVI principe op de markt zetten. EMVI staat voor de Econo- bewust werken aan een relatie met de
misch Meest Voordelige Inschrijving en is een aanbestedingsvorm waarin gemeente en dat gaat steeds belangrij-
naast prijs ook kwaliteit een dominante rol speelt in de afweging. Dit is ker worden. ‘Doordat we meer vrijheid
20 ook precies de aanleiding; de gemeente wil een betere prijs / kwaliteit en ruimte geven in de projecten, zullen 21
verhouding en wil daarvoor de kennis inzetten die in de markt aanwezig we elkaar moeten kunnen vertrouwen
is. Maar welke effecten heeft dit nou voor marktpartijen? Vraagt dit om en goed moeten leren kennen. ‘
andere competenties? Hoe zorgt u als bouwbedrijf ervoor dat u ook in de
toekomst nog partij bent bij de gemeente Neder-Betuwe?
Ontzorgen, minder overlast & communiceren
Een van de belangrijkste verschillen van EMVI in vergelijking met traditi-
oneel aanbesteden is dat je als bouwbedrijf niet alleen wordt gevraagd Max Pijl: werk op de juiste manier aan de relatie, door:
om een prijs af te geven, maar om een plan te schrijven. De gemeente • e weten wat er speelt binnen de gemeente door de juiste mate van
T
Neder-Betuwe heeft aangegeven dat zij bij steeds meer projecten het persoonlijk contact en door je bijvoorbeeld te verdiepen in het beleid
ontzorgen, het minimaliseren van overlast en het communiceren met de van de Gemeenten. Raadpleeg ook de website van de gemeente.
omgeving als cruciale factoren ziet voor de uitvoering van een project. • raag contactpersonen bij de gemeente wat hun zorg is. Waar liggen
V
Max Pijl, coördinator civiele techniek gemeente Neder-Betuwe: ‘Deze ze wakker van.
factoren vormen een belangrijk onderdeel in onze EMVI aanbesteding. Wij • og te hebben voor problemen in de gemeente en door zelf te komen
O
vragen de marktpartijen om hiervoor slimme oplossingen aan te dragen met innovatieve oplossingen (zoals je die wellicht bij een ander project
en in relatie met de prijs zullen we dan de afweging maken.’ Een concreet hebt toegepast, waar de gemeente geen kennis van heeft). Rij bijvoor-
voorbeeld is het groot onderhoud (vervanging bestrating) aan de Burger- beeld eens door de gemeente heen om hier een indruk van te krijgen
meester Lodderstraat. Dit project zal door de gemeente halverwege 2012 en kom met de geconstateerde aandachtspunten bij ons terug.

13. Bestuurslid van Vernieuwing Bouw
Werkplezier is zijn drijfveer en daarom is hij bestuurslid geworden van
Vernieuwing Bouw (www.vernieuwingbouw.nl). Samen aan kracht win-
nen om iets te betekenen in die veranderingen. ‘Je kunt aan de zijlijn gaan
staan en klagen, maar je kunt ook actief een bijdrage leveren’, vindt Van
den Heuvel. ‘Daarbij denk ik dat Vernieuwing Bouw vooral de kracht bezit
om te verbinden. Je moet gezamenlijk actief drempels overwinnen die
je alleen niet beslecht krijgt. Dat geldt net zo goed voor opdrachtgevers.
Daar werken ook mensen die alleen niet de kracht en het draagvlak voor
elkaar krijgen om te veranderen’.
Aannemers zeggen regelmatig dat er niets verandert en laagste prijs pre-
valeert bij opdrachtgevers. Maar dan zie je niet welk gevecht zich ook bij
opdrachtgevers afspeelt. Daar zijn voldoende mensen die willen dat het
anders gaat. Het geeft energie om mensen en organisaties te verbinden
die wel willen veranderen, en de bouwsector tot een werkgebied willen
maken waar werkplezier, respect en innovatie een plek heeft. Dat is wat
Vernieuwing Bouw doet.
Opdrachtnemer aan het woord: En je eigen organisatie?
Dick van den Heuvel, Van den Heuvel Werkendam Van den Heuvel heeft veel gedaan om zijn organisatie in te richten op
innovatief aanbesteden. Allereerst heeft hij de organisatie versterkt met
22
Je moet gezamenlijk actief het aantrekken van jonge mensen. Daarnaast heeft hij eigen medewer-
kers gesteund met opleidingstrajecten. Zo heeft een medewerker een
23
drempels overwinnen die je duale opleiding gedaan aan de Hogeschool voor de Bouwacademie. Hij is
opgeleid en getraind in nieuwe contractvormen. Via ‘Bouwtalent’ is een
alleen niet beslecht krijgt getalenteerde jongen aangetrokken die via een traineeship drie keer acht
maanden zowel bij opdrachtgevers als bij opdrachtnemers gaat werken en
daarmee belangrijke ervaring en inzichten opdoet. ‘Via dit traject krijgen
Dick van den Heuvel is directeur van Van den Heuvel Werkendam. Het be- jonge mensen inzichten die helpen om ‘kokerdenken’ (de zaak van één
drijf is in 1948 opgericht door twee broers van de familie Van den Heuvel. kant belichten) uit de sector te krijgen’, zegt Van den Heuvel. ‘Het maakt
Van den HeuveI is een jonge aannemer die na zijn studie civiele techniek dat je beter kunt meedenken en helpt daarmee de beeldvorming in je
het bedrijf van zijn vader heeft overgenomen. ‘Ik ben van plan om nog eigen organisatie. Er blijven mensen in je organisatie die conservatief zijn
lang in deze sector te werken’ zegt Van den Heuvel. Daarmee onderbouwt en denken dat je altijd voor je centen moet vechten. Anderzijds kan je in
hij ook zijn intrinsieke motivatie om een belangrijke bijdrage te leveren je eigen bedrijf veel makkelijker sturing aan verandering geven dan in de
aan vernieuwing van de sector. ‘De huidige manier van samenwerken in publieke omgeving. Dan speelt een totaal ander krachtenveld’.
niet optimaal’ vervolgt Van den Heuvel. ‘In de samenwerking met op-
drachtgevers heb je vaak te maken met tegengestelde belangen. Jammer, Veranderingen in de sector
want samen kan je meer bereiken’. In de afgelopen jaren hebben experimenten plaatsgevonden in verschil-
lende organisaties. Het lijkt erop dat we herkauwen wat er gebeurd is. Het
doorvertalen naar een stap verder gaat traag bij regionale overheden. Grote

14. partijen met veel kennis als Rijkswaterstaat en Prorail denderen gewoon goede en plezierige samenwerkingsvorm tot stand gekomen. We denken
door. Gemeenten zouden daar als wagonnetjes achter moeten hangen. Van dat ze zoeken naar ‘iets’ voor de laagste prijs. Maar dat is een afgeleide
den Heuvel is stellig; ‘mijn advies aan de overheid is; zoek verbinding met vraag. Als je kijkt naar de huidige prijzen kan je alleen maar constateren
andere overheden en probeer gezamenlijk je drempels te slechten. Creëer dat op uitvoeringscapaciteit niet bespaard kan worden. Op dit moment
ruimte om gewoon 20% van je aanbestedingen vernieuwend door te zetten. zitten we op de bodem van de prijsvorming. We kunnen alleen nog kijken
Neem daarbij kleine, beheersbare stappen. Radicaal hoeft helemaal niet. naar lagere proces- en ontwerpkosten. ‘Als marktpartij heb je er toch mee
Ga niet in één keer een alliantiecontract neerzetten, want dan schiet je je te maken’ zegt Van den Heuvel. Om de verandering lonend door te zetten
doel voorbij en zijn de leerkosten te groot. Kortom, draai niet gelijk aan alle is het júíst het percentage dat innovatief wordt aanbesteed wat speel-
parameters. Benoem eerst een paar kwaliteitsaspecten en houdt dat vol. ruimte biedt.
Niet een keer wel en dan weer een hele tijd niet. Dan weet de markt ook niet
Do’s & don’ts
waar ze aan toe is. In de afgelopen jaren investeerden we als markt in ken-
nis, dat kost wel geld. Nu is het crisistijd en worden we ineens weer 80% op
prijs afgerekend. Continuïteit is belangrijk’.
• S
luit je aan bij netwerken die actief zijn vanuit vakinhoud, dat brengt
Samenwerken in de keten je relaties en kennis. Denk aan ‘Vernieuwing Bouw’, ‘Regieraad Bouw’
Ketenintegratie is dé oplossing voor de GWW. Er zijn teveel deelschakels, of voor young professionals ‘De NieuwBouw’
en het uitknijpen van losse ketens is geen oplossing naar besparing. Het • Denk buiten kaders, een adviesklus is ook een opdracht en werk.
gaat erom de totale keten meer waarde te laten genereren. Dat betekent • V
erdiep je in de werkelijke zorgen van de klant en houd ogen en oren
dus dat óók de hoofdaannemer heel anders met zijn onderaannemers en open om (ongevraagde) oplossingen aan te kunnen reiken.
nevenaannemers om moet gaan. Wat dat betreft kan je stellen dat de pu- • Zorg dat je zelf ook basale aanbestedingskennis hebt.
blieke opdrachtgever op dit moment beter omgaat met de marktpartijen • K
ijk wat je binnen je organisatie nog kan doen op het gebied van
24 dan de marktpartijen met hun onderaannemers en toeleveranciers. bouwprocesinnovatie. Kan je nog slimmer werken? 25
• N
eem een keer per jaar je onderaannemers eens onder de loep, welke
Als je door je opdrachtgever gehonoreerd wordt voor je meerwaarde, toegevoegde waarde leveren zij in relatie tot de wensen en behoefte
moet je ook bereid zijn je toeleveranciers meer te betalen. Zij hebben je van jouw klanten?
ondersteund in het aanbieden van jouw toegevoegde waarde naar je op-
drachtgever. Dát is ook ketenintegratie!
Denk out-of-the-box
Ken je klant Van den Heuvel ziet het als pure noodzaak om contact te hebben met
‘Begrijp ook de verwikkelingen van je opdrachtgevers’, zegt Van den je opdrachtgevers. Daarbij moeten bedrijven zich verplaatsen in hun
Heuvel. ‘Weet welke ‘hokjes’ beslecht moeten worden. Wat je vaak ziet bij klanten. Ken je klant! Pas dan kun je begrijpen wat die klant beweegt en
de opdrachtgever is dat zij projecten meerdere keren intern overdragen. wat belangrijk gevonden wordt. Met die informatie kun je innovaties en
Zorg dat je inzicht hebt in dat proces. Je ziet dat bepaalde waarden, zoals concepten aanbieden waar de klant om vraagt. Dat betekent ook dat je
minder hinder, op de achtergrond raakt wanneer wordt gediscussieerd ‘out-of-the-box’ moet denken. ‘Je moet voelen waar ruimte is’, zegt Van
over RAW of niet. Ander punt is dat de technische kennis bij opdrachtge- den Heuvel. ‘Zo hebben we recent een adviesdienst geleverd, terwijl we
vers duidelijk aan het verminderen is. Dat is een prima reden serieus met een infra-aannemer zijn. We hebben onze opdrachtgever geadviseerd in
ketenintegratie aan de slag te gaan!’. een onderhoudsplan en daarmee een opdracht van 50.000 euro verwor-
Verdiep je in de eigenlijke behoefte van je klanten. Opdrachtgevers zoeken ven. Je moet echt anders denken en zo met je organisatie in aanmerking
in de eerste plaats een bepaalde waarde. Bijvoorbeeld een duurzame weg komen voor ander werk.
met een lange levensduur en die perfect past in de omgeving. En via een

15. Fotograaf: Jan Bouwhuis, Tiel
Commercie en marketing
‘Wij proberen onze opdrachtgevers te stimuleren en mee te laten gaan
in veranderingen door onze toegevoegde waarde aan te bieden’ zegt Van
den Heuvel. ‘Helaas krijgen we op dit moment alleen maar waarde voor
onze uitvoeringscapaciteit. Onze strategie richt zich op het verleiden van
onze opdrachtgevers om in ketens te denken én de voordelen van andere
manieren van samenwerken in te zien’. Van den Heuvel organiseert daar-
om klantbijeenkomsten waar kennis wordt gepresenteerd en aangeboden,
bijvoorbeeld over ketenintegratie of innovatieve contracten. Je moet niet
alleen verwachten dat je opdrachtgever verandert, je moet als bedrijf zelf
ook veranderen. Respecteer elkaar daarin’.
Creëer ruimte om gewoon 20% van je
aanbestedingen vernieuwend door te zetten.
In gesprek met mevrouw C.A.A. van Rhee-Oud
Ammerveld, wethouder gemeente Tiel
26
Wie wil zoekt een mogelijkheid 27
en wie niet wil zoekt een reden
Haar portefeuille is: ruimtelijke ordening, stadsontwikkeling en grond-
bedrijf en economie. We spreken met haar over de maatschappelijke
aspecten van aanbesteden.
Rol van de overheid
De overheid heeft verschillende rollen, taken en verantwoordelijkheden,
vindt wethouder Van Rhee-Oud Ammerveld. ‘Vanuit mijn portefeuille
moet gekeken worden naar maatschappelijk belang. Zoals stageplekken
voor mensen die meer hulp en steun nodig hebben. Het is belangrijk dat
zij een plek krijgen in bedrijven. Ik begrijp dat het niet altijd kan. Er moet
worden gekeken naar waar mogelijk en niet waar het niet kan,’ dat is het
uitgangspunt dat Van Rhee-Oud Ammerveld stelt. Zij is een fervent voor-
stander van maatschappelijk verantwoord besturen en ondernemen. Van
Rhee-Oud Ammerveld heeft Arbeidsmarktbeleid en Economische zaken

16. in haar portefeuille. Dit lijkt niet vanzelfsprekend, maar ze ziet juist veel Do’s & don’ts
raakvlakken tussen beide. Daarom was haar wens om beide portefeuilles
te krijgen en met succes. • P
artijen moeten ook echt kwaliteit leveren wil je op grond van
kwaliteit projecten gunnen.
Maatschappelijke toegevoegde waarde • Inzet van kansarmen is een belangrijk punt.
Van Rhee-Oud Ammerveld vindt gunnen op andere waarden dan prijs • L
aten we een systeem ontwikkelen wat een duurzame oplossing
alleen buitengewoon belangrijk, zie bovenstaande. Toch moeten we wel genereert op het gebied van SROI.
naar onze portemonnee kijken. Partijen moeten ook echt kwaliteit leveren • J
e moet als overheid met burgers en bedrijfsleven zorgen dat er
wil je op grond van kwaliteit projecten gunnen. De inzet van kansarmen op een plek is voor iedereen.
projecten in de bouw is voor haar een belangrijk punt. Om dit als overheid
optimaal te benutten zou je over de gescheiden budgetten heen moeten
kijken. ‘Want als je iemand geen uitkering hoeft te betalen komt het ook Rhee-Oud Ammerveld, ‘je kunt als gemeente kijken of je subsidie geeft
je gemeente ten goede. Dat zijn nu gescheiden stromen. Als ik bedrijven of de sportclub laat steunen door vrijwilligers en sponsoring van bedrij-
zover kan krijgen dat ze die mensen inzetten is dat fijn voor een andere ven’. Voor het bedrijfsleven kan sponsoring een manier zijn om bedrijven
collega’ zegt Van Rhee-Oud Ammerveld. Daarom moet je het transparant bekendheid te laten krijgen.
maken, vindt ze. Bijvoorbeeld door beleid op te stellen wat de inzet van
extra stagiaires bevordert. ‘Het is jammer dat er mensen in de bijstand Economie
zitten die geschikt zijn voor bepaalde werkzaamheden.’ Voorzieningen horen bij aantrekkelijke omgeving om in te wonen, werken
en leven. Denk aan theater en sportvoorzieningen. Mensen willen dichter
Social Return on Investment - SROI bij werk wonen. Het gaat niet om enorme bedragen maar betrokkenheid.
De inzet van kansarmen in projecten moet niet bij dat ene project beperkt Ook voor bedrijven is een aantrekkelijke woonomgeving belangrijk. In
28 blijven. Je zou kunnen werken aan een systeem hiervoor. Het blijft lastig, de komende jaren gaat de beroepsbevolking in deze regio afnemen. Dat 29
je moet het ook niet tot een gemeente beperken maar regiobreed trekken. betekent dat de mensen die nu een steuntje in de rug nodig hebben, straks
Samen met andere Gemeenten een formule ontwikkelen. Dat is makkelij- belangrijk zijn. De effecten van deze ontwikkelingen spelen in deze regio
ker gezegd dan gedaan en moeilijk gezamenlijk te regelen. Daarom is de al over 5 jaar.
gemeente Tiel ook aangesloten bij het initiatief om een samenwerkings-
overeenkomst met elkaar aan te gaan. De uitdaging is om de samenwer- Samenwerkingsovereenkomst
king vorm te geven en uit te voeren. Van Rhee-Oud Ammerveld is van Op de vraag wat in de overeenkomst opgenomen moet worden als het
mening dat je inzetten als gemeente voor sociale cohesie het welzijn van gaat om SROI vindt Van Rhee-Oud Ammerveld dat het gaat om een win-
mensen ten goede komt. win situatie waarbij positieve effecten ontstaan door de combinatie van
de inzet van stagiaires en de sociale dienst. ‘Regionale werkgelegenheid
Samen zijn we de maatschappij moet worden bevorderd’, vindt Van Rhee-Oud Ammerveld, ‘ga daarom
Er is veel te doen de laatste tijd over Social Return on Investment. Van aan de slag met mensen die moeilijk plaatsbaar zijn, om (naast buiten de
Rhee-Oud Ammerveld: ‘ik ben er zeker voor vanuit een ideaalbeeld hoe regio) ook te stimuleren dat bedrijven in de regio zich inschrijven’. Het
het moet zijn’. Hoe kom ik als gemeente daar zo dicht mogelijk bij. Je moet gaat er niet om alle projecten aan het lokale bedrijfsleven te gunnen,
als overheid met burgers en bedrijfsleven zorgen dat er een plek is voor maar wel om met elkaar de regio gezond te houden. Daarbij levert het
iedereen. Dat houdt de samenleving plezierig. bedrijfsleven een belangrijke bijdrage aan de samenleving.
Door bezuinigingen heb je juist bedrijven en bewoners heel hard nodig. ‘We moeten dan ook uit de kortstondigheid en deze mensen perspec-
Dat vraagt ook meer inzet van mensen zelf. ‘Neem de sportclub’ zegt Van tief bieden. Bied mensen kansen, dat brengt ze een stapje verder op de

17. arbeidsmarkt’. Bestuurders zijn vaak positief over dit soort initiatieven ter-
wijl ambtenaren meer met de details werken. ‘We moeten onze collega’s
ervan overtuigen dat dit belangrijk is en de gemeente ten goede komt’,
zegt Van Rhee-Oud Ammerveld. Onze ambtenaren zijn deskundigen die
een vak uitoefenen en we hebben ze hard nodig. Daarom moeten we een
beroep doen op hun creativiteit en deskundigheid. Waarbij vooral gekeken
moet worden naar hoe het wel kan. Want wie wil zoekt een mogelijkheid
en wie niet wil zoekt een reden!
Je kunt als gemeente kijken of je
subsidie geef t of de spor tclub laat
steunen door vrijwilligers en sponsoring
van bedrijven
In gesprek met Ron Kramer, Hoofd Ruimtelijk Beheer,
gemeente Geldermalsen
30
Als je het alleen niet kan, 31
dan samen doen!
‘Aanbesteden is maatwerk in de gemeente Geldermalsen. Daarom wordt
de ene keer aanbesteed op basis van bestek en tekeningen en een andere
keer op basis van EMVI gunningcriteria’ zegt Ron Kramer, hoofd van de
afdeling Ruimtelijk Beheer in de gemeente Geldermalsen.
OMOP contractvorm
Marktconsultatie is passend voor projecten die zich daarvoor lenen.
Kramer: ‘je moet altijd uit kunnen leggen waarom je voor een bepaalde
aanbestedingsvorm kiest. We zijn overigens al behoorlijk innovatief, want
we passen vaak zogenaamde OMOP contracten toe bij wegenonderhoud
(OMOP staat voor: onderhouscontract met open posten). Bij deze con-
tractvorm is vooraf niet bekend welke werkzaamheden gedurende een
jaar precies gedaan moeten worden. Op grond van een raamcontract en
op te stellen deelopdrachten wordt uitvoering gegeven aan het jaarlijks

18. Aanbiedende par t ijen zijn vaak veel beter op de
Duurzaamheid
hoogte van nieuwe produc ten, maak daar gebruik Door bezuinigingen staat duurzaamheid wel onder druk. De gemeente
van. Het is efficiënter om in één keer een aantal
f maakt gebruik van de criteria van AgentschapNL. ‘We proberen daarbij
zo veel mogelijk te voldoen aan de minimale criteria, maar juist nu er wat
wegen helemaal in kaar t te brengen en vervolgens minder mindelen zijn, levert dat zo nu en dan wel spanning op’.
via het raamcontrac t werkzaamheden te laten
Geldermalsen innovatief
ui tvoeren dan steeds voor elk onderdeel een bestek Transactiekosten die gepaard gaan met innovatief aanbesteden zijn lastig
maken. Het kiezen van de juiste aanbestedingsvorm te vergelijken. Kramer: ‘je doet het op een bepaalde manier en je weet
nooit wat de andere manier uiteindelijk had gekost. Hoewel je wel in kunt
voor een projec t is en blijf t maatwerk.
schatten dat voor complexe en moeilijke projecten het proces zwaarder is
en gewoon meer kost’. Een aantal jaren geleden is de gemeente gestopt
met het zelf schrijven van bestekken, dit wordt extern uitbesteed aan
regionale bureaus. Wanneer het om zeer specialistisch werk gaat wat
bureaus binnen de regio niet kunnen, wordt ook buiten de regio gekeken.
wegenonderhoud. Daarbij gaat het om grotere volumes, bijvoorbeeld ‘We zijn best innovatief!’, zegt Kramer. ‘We hebben het marktplein, de
reconstructies of grote hoeveelheden kleinschalig onderhoud. gymzaal en bergbezinkbassins aanbesteed op basis van E&C’. Zoals
gezegd, blijft het maatwerk en zal de gemeente per project de meest
‘Deze manier van werken vraagt relatief weinig uren van de opdrachtgever geschikte aanbestedingsvorm kiezen. Bezuinigingen spelen ook in de
en bevalt ons goed’, zegt Kramer. ‘Inmiddels hebben we deze contract- gemeente Geldermalsen een rol. ‘Maar als het even kan besteden we
32 vorm ook toegepast op baggeren en de renovatie van sportvelden. Bij de innovatief aan!’ 33
aanbesteding van de OMOP voor het wegenonderhoud bleek een plaatse-
lijke combinatie van 3 aannemers de beste aanbeding te hebben gedaan.
Een mooi voorbeeld van hoe aannemers de krachten kunnen bundelen,
om gezamenlijk toch een groot bestek binnen te halen. En als dat ook nog
eens plaatselijke aannemers zijn is dat mooi meegenomen. De aannemers
waren en zijn heel positief over deze manier van werken. Als je het alleen
niet kan, dan moet je het samen doen is mijn stelling’, zegt Kramer.
Overeenkomsten
De gemeente Geldermalsen werkt graag met raamcontracten waarbij ver-
schillende aanbiedende partijen betrokken zijn. Kramer: ‘het is efficiënter
om in één keer een aantal wegen helemaal in kaart te brengen en vervol-
gens via het raamcontract werkzaamheden te laten uitvoeren dan steeds
voor elk onderdeel een bestek maken. Je moet de middelen die je hebt zo
We zijn best innovat ief!
goed mogelijk verdelen om de openbare ruimte te onderhouden, en via dit
soort overeenkomsten hebben zowel aanbieders als opdrachtgevers meer
ruimte’.Kramer heeft goede ervaringen met raamovereenkomsten, die hij
graag met zijn collega’s uit andere gemeentes in de regio deelt.

19. 2.3 Strategie & communicatie
Strategie loont!
Uit recent onderzoek van de Rabobank en Bouwend Nederland is 1. Neem het besluit om serieus met strategie aan de slag te gaan
gebleken dat bedrijven die een strategie hebben en er bewust naar 2. Doe het! Voeg de daad bij het woord. Ga aan de slag met strategie.
handelen betere vooruitzichten hebben voor de toekomst dan bedrijven 3. Stel vast waar u staat.
die in mindere mate aan strategievorming doen. 4. Ontwikkel een aantal toekomstscenario’s voor uw bedrijf (laat u hierbij
ondersteunen als dat nodig is!).
In de veranderende aanbestedingsmarkt wordt strategievorming steeds 5. Evalueer uw toekomstmogelijkheden en kies.
34 belangrijker voor u als ondernemer. Het maakt namelijk een behoorlijk 6. Werk de strategie uit in heel concrete acties in de agenda van de direct 35
verschil of u op aanbestedingen in gaat schrijven waar u alleen een prijs betrokkenen.
moet indienen, of op aanbestedingen waar u een heel plan moet schrij- 7. Houd de vinger aan de pols
ven. Het schrijven van een goed plan vraagt bepaalde competenties en
vraagt mogelijk om ontwikkeling van bepaalde activiteiten binnen uw De publicatie is te downloaden via de websites van Bouwend Nederland
organisatie. (www.bouwendnederland.nl), Rabobank (www.rabobank.nl/bedrijven/
kennis) en De Bouwer & Partners (www.debouwer.nl).
Uit de publicatie ‘Strategie loont!’:
Het hebben van een strategie biedt uiteenlopende voordelen: Daarnaast is er op youtube een interessant filmpje beschikbaar:
• Het geeft intern en extern duidelijkheid en richting; http://www.youtube.com/watch?v=b27JNgzgJOk
• et biedt een kader voor afstemming van dagelijkse activiteiten en
H
keuzes;
• et leidt tot een meer onderscheidende marktpositie en de voorkeur
H
van klanten;
• Het draagt bij aan winst en continuïteit.
Redenen genoeg om zelf aan de slag te gaan met een strategie. Aan de
hand van de volgende 7 stappen kunt u een fundament leggen en deze
verder uitbouwen tot een volwassen strategie:

20. In gesprek met Koos van Moosel,
Als het gaat om duurzaamheid zijn we gefocust op een aantal onderwerpen:
Manager Facilitair Bedrijf, gemeente Tiel • Duurzaamheid
• MVO
Bouwers van Nederland: • TCO
ken uw klant en investeer in ‘Dit zijn de drie elementen die in elke aanbesteding terugkomen.
Ze kunnen in vorm en intensiteit verschillen, maar komen steeds terug.
marketingkennis en kunde! Als je als ondernemer aan deze drie begrippen geen invulling geeft
zet je jezelf op achterstand’.
De gemeente Tiel is aangesloten bij het regionaal inkoopbureau. ‘Als we
aanbestedingstrajecten in de markt willen zetten laten we ons door het
inkoopbureau ondersteunen’, zegt Van Moosel. ‘Daarmee is het inkoop-
bureau ook een belangrijk loket voor het bedrijfsleven. Als we werken ‘Op het moment dat je aan kunt tonen wat initiële kosten nu zijn en
en diensten in de markt willen zetten doen we dat vaak met andere onderhoud op langere termijn en dat afzet tegen besparingen tover je
Gemeenten én met ondersteuning van het inkoopbureau. Projecten een glimlach op het gezicht van alle betrokkenen. Terugverdieneffecten
worden in percelen opgesplitst om de regionale en lokale markt een worden gewaardeerd. Zeker in de gemeente Tiel. We kijken juist vooral
goede kans te geven’. naar TCO constructies’ zegt Van Moosel.
Door samen te werken met andere Gemeenten kunnen we inkoopvoordeel Duurzaamheid in aanbestedingen
behalen door volume te vergroten. Mocht er geen aansluiting zijn om regi- We maken altijd gebruik van de duurzaamheidcriteria van Agentschap.
36 onaal samen te werken op een project dan doet gemeente Tiel het zelf. Het NL, vooral omdat deze algemeen erkend zijn. Afhankelijk van het project 37
regionaal inkoopbureau speelt ook dan een belangrijke rol. Het bestek en worden aanvullende eisen toegevoegd. Juist ook die prikkel moet bij het
programma van eisen wordt door de vakafdeling opgesteld. ‘Als bijvoor- bedrijfsleven liggen, bedrijven kunnen aanvullende maatregelen voorstel-
beeld de afdeling Stadsbeheer een project heeft, leveren zij het bestek en len als ze goed aangeven wat het oplevert. ‘Ken je klant!’, Van Moosel kan
laten dat toetsen door de adviseur. Vervolgens zetten we het dan zelf in de het niet vaak genoeg zeggen. ‘Dat bepaalt als bedrijf je verkoopstrategie.
markt. Afhankelijk van het volume Europees of openbaar. We kennen lage Bouwers van Nederland, investeer in marketingkennis en kunde! Al heb
drempelbedragen’, zegt Van Moosel, ‘tot 25.000 vragen we één offerte je maar ergens in je klapper je potentiële opdrachtgevers staan en dat je
op, van 25 tot 150.000 drie offertes, en daarboven besteden we openbaar weet wat de zorg/het belang van je klant is!’.
aan. Dat geldt voor leveringen, werken én diensten. We gaan dus heel snel
openbaar, dan wel Europees. Gemeente Tiel heeft deze keuze zeer bewust Van Moosel vindt dat bouwbedrijven moeten weten wat de plaats en zorg
gemaakt om marktwerking zoveel mogelijk te bevorderen’. van de gemeente is: namelijk een belangrijke regisseur in de samenleving.
‘Neem scholingsprojecten. Kijk naar de rol van de gemeente en speel
Duurzaamheid hoog in het vaandel daarop in. Denk mee en vooral buiten je eigen kaders. Bij voorkeur samen
Het is bekend dat de toepassingen van het TCO principe (Total Cost of met medewerkers van de gemeente. Bij veel projecten zal je best gehoor
Ownership) vaak niet lukt omdat het budget voor initiële kosten en onder- vinden’.
houd uit verschillende potten komt. Gelukkig beseft men steeds vaker dat
het niet gaat om de redenering ‘hoe bouw ik zo goedkoop mogelijk’, maar
dat het ook gaat om de onderhoudsfase waar een veelvoud van initiële
uitgaven naartoe gaat.

21. Binnen de gemeente Tiel wordt TCO benaderd vanuit het concern in plaats denken. TCO past daar juist in zou ik bijna zeggen, en biedt de opdracht-
van verschillende potjes. Dat laatste is beheersmatig en administratief, de nemer kansen. Gemeenten gaan kritischer kijken naar uitgaven. Als jij als
gemeente wil hiervan af. Zo zijn bij het project Westluidense poort mensen ondernemer innovatieve ideeën hebt waardoor bijvoorbeeld maar één
van verschillende afdelingen in het projectteam geplaatst. Vastgoed, facility- keer in plaats van twee keer gemaaid hoeft te worden, laat het dan horen!
management en meer, verschillende vakdisciplines zijn nú al aangesloten. Timing is belangrijk, weet wat de zorgen van je opdrachtgever zijn en
houdt de lokale pers in de gaten. Als accountmanager moet je zorgen dat
je daar een neus voor hebt. Kansen voor regionale en lokale aanbieders
zijn er zeker!
MVO Inkopen is een vak
De gemeente is o.a. verantwoordelijk voor werkgelegenheid en vindt het ... en dat vakgebied verandert heel erg snel, volgens Van Moosel. ‘Ik denk
belangrijk dat ondernemers ook bijdragen leveren om de werkgelegen- dat veel overheidsinkopen worden gedaan door mensen die geen inkopers
heid te steunen. Denk aan sociaal zwakkere groepen. ‘Werkgelegenheid zijn. Daarmee kan ik de angst verklaren die men heeft om bijvoorbeeld een
vindt zijn oorsprong terug in positie gemeente als opdrachtgever’ zegt plafondbedrag in te zetten en functioneel uit te vragen. Dat inkopers liever
Van Moosel. Werkgelegenheid is belangrijk als sociale component in de bestekken schrijven is begrijpelijk. Vaak zijn het inhoudelijk deskundigen
samenleving. ‘Als mensen werk hebben heeft dat zoveel neveneffecten, die zich liever niet in de kaart laten kijken en hun budget niet af willen ge-
denk aan minder uitkeringen, kans op minder criminaliteit en meer onder- ven. Inkopen is een vak! In de praktijk kom je tegen dat men onder inkopen
wijs. Wij nemen altijd een sociale paragraaf op in onze aanbestedingen of verstaat ‘op een A4 opschrijven wat ik nodig heb’ en dan een aantal bedrij-
het nu om schoonmaak, gebouwonderhoud of catering, SROI gaat altijd ven bellen. Vaak werkt dit wel maar als je praat over tonnen of miljoenen
mee’. kan je beter een andere inkoopstrategie volgen om zoveel mogelijk waar
voor je geld te hebben’.
38 De gemeente Tiel stelt vaak een criterium door bijvoorbeeld te eisen dat 39
een x% van de uren wordt geleverd door mensen uit sociaal kwetsbare Belangrijkste veranderingen in het inkoopvak betreft het toepassen van
groepen en/of vanuit de inzet door mensen van LANDER (regionaal nieuwe aanbestedingstechnieken. Van Moosel is stellig. ‘Hoe vaak wordt
SW bedrijf). Op deze manier biedt de gemeente kansen aan mensen. een Concurrentie Gerichte Dialoog toegepast? Of eenplafondbedrag in
Van Moosel ziet hierin ook mogelijkheden voor de vastgoed- en bouw- de markt gezet? Die werkwijze vereist toch een andere kijk op je inkoop-
sector, ‘zeker bij meerjaren contracten, in zo’n tijdsbestek kan je als rol. Het is een open deur maar zorg dat je als inkoper op de hoogte bent
opdrachtgever en opdrachtnemer best een afspraak maken om iemand van je ontwikkelingen in je vak en pas die toe. Of ga eens kijken bij het
gedurende die periode (drie jaar met een jaar verlenging) te scholen. Vak- NEVI. Inkopen is niet alleen een vak aan de voorkant, maar ook realisatie,
mensen worden alleen maar schaarser, voor goede vaklui is altijd werk’. contractmanagement en projectmanagement horen daarbij. Daarom is het
goed dat we een inkoopbureau hebben in de Regio Rivierenland, daar ben
SROI - Bottom line is dat opdrachtgevers én opdrachtnemers met elkaar ik echt van overtuigd!’
in gesprek gaan om invulling te geven aan wat haalbaar is. Als opdracht-
gever moet je goed specificeren wat je wilt en hoe je dat beoordeelt.
Zet niet zomaar een bepaald percentage in je leidraad. Er kan vaak meer
dan men denkt.
Bezuinigingen
‘Bezuinigingen zijn een belangrijk thema, ook in de gemeente Tiel’, beaamt
Van Moosel. ‘Juist een periode van bezuinigingen vraagt om lange termijn

22. Syntens:
Een voorbeeld van ondernemend aanbesteden en het innovatieproces
Een voorbeeld van innovatieve manieren van aanbesteden is de Soft Se-
Ondernemend lection Methode. Deze is voor het eerst toegepast door Woningcorporatie
aanbesteden heeft Wonion in het kader van de bouw van 60 energieneutrale woningen in Ulft
(juni-juli 2009). Aan uiteindelijk vijf consortia van bedrijven werd gevraagd
alles te maken met om op basis van functionele specificaties en een maximaal budget een
ontwerp te maken. Een van deze ontwerpen is geselecteerd en gebouwd.
innovatie Alle consortia hebben er iets aan over gehouden. Sommigen hebben el-
kaar echt gevonden en een basis gelegd voor strategische samenwerking.
Een aantal consortia heeft het ontwerp doorontwikkeld tot een concept
dat breder toepasbaar is.
Ondernemend aanbesteden biedt een mooi perspectief De consortia moesten wennen aan deze manier van werken. Zo was men
Deze publicatie gaat over ondernemend aanbesteden. Nieuwe manieren onzeker over de verwachtingen van de opdrachtgever doordat er alleen
van aanbesteden vinden we belangrijk, omdat het concurrentie mogelijk functionele eisen werden gesteld. De verregaande samenwerking tussen
maakt op andere punten dan alleen de prijs. Dit leidt tot betere kansen ketenpartners in de conceptfase vergde dat deelnemers buiten hun tradi-
voor het mkb, meer innovatie, minder faalkosten, prettigere samenwer- tionele rollen traden en zich bemoeiden met ‘elkaars werk’. Syntens heeft
king en een hogere kwaliteit van het eindresultaat. Een mooi perspectief. twee consortia begeleid als coach en klankbord. Een eerste aandachts-
De koplopers in de branche zijn er al mee aan de gang. Ook u kunt van punt was het investeren in een goede start van het consortium met een
deze kans gebruik maken. Mits u de uitdagingen aangaat op het gebied uitgebreide kennismaking om de samenwerking te versoepelen. Verder
van product- en diensteninnovatie en vernieuwing van processen in het was het belangrijk om ook tijdens het proces steeds opnieuw aandacht te
bedrijf en de keten. besteden aan de samenwerking en communicatie. We letten erop dat de
40 consortiumleden zelf het initiatief namen en elkaar uitnodigden om actief 41
mee te denken. Tenslotte stimuleerden we de consortia om zich in te leven
in de opdrachtgever en gebruiker en zich te onderscheiden met de ‘unique
Procesinnovatie: selling points’ van hun consortium en hun plan.
• Aanbesteden op basis van
functionele criteria Syntens staat u bij met advies en een netwerk van samenwerkings-
• ndere communicatie met klant,
A
partners en kennisleveranciers
eindgebruiker en partners in de keten
Voor u als ondernemer is het van het grootste belang om omzet en winst
te kunnen genereren, nu en in de toekomst. Om op de lange termijn te
Product/dienstinnovatie: Organisatorische kunnen voortbestaan en groeien bent u steeds op zoek naar nieuwe
• Concepten ontwikkelen innovatie: mogelijkheden in de markt. Alles om te kunnen blijven concurreren en
• Sneller, duurzamer en
ONDERNEMEND • nbedding in de
I
groeien. Het succesvol deelnemen aan nieuwe vormen van aanbesteden
flexibeler bouwen organisatie
AANBESTEDEN en samenwerkingsverbanden maakt daar deel van uit. Steeds zoeken naar
• A ndere verdien-
• oslaten gewoontes,
L
modellen = concurreren op inhoud andere rollen, cultuur- nieuwe mogelijkheden en het ontwikkelen van producten, diensten en
• ansluiten bij behoefte
A omslag processen gaat niet overal vanzelf - sterker nog, dat gaat nergens vanzelf.
eindgebruiker Het is een continu spel van inspiratie en informatie vergaren, naar de
toekomst kijken, afwegen wat bij het bedrijf past, keuzes maken, plan-
Syntens biedt ondernemers die willen innoveren nen, tijd, geld en energie investeren. Maar ook de organisatie meekrijgen,
een klankbord, een netwerk en inspiratie samenwerkingspartners zoeken, processen op gang brengen en houden,