2. Welkom / Grad / klimaat / wat zijn? Gevolgen klimaatverandering droogtes en extremere buien Wat zijn dat nou eigenlijk: Groendaken? 2 e niveau in de stad, natuurlijke leefomgeving
3. Keuze voor groen / groen in stad Keuze voor groen. Functies van groen in een stad. Verbetert leefbaarheid, beter milieu, beging van regenwater Steden merken effecten van groendaken snel. Hitte - eilanden.
5. 2 soorten extensief + intensief Twee soorten groendaken: extensieve daken / kenmerken intensieve daken / kenmerken Verschillende Groendaken .
6. Groendaken op bestaande bebouwing Groendaken op bestaande bebouwing . Extensieve groendaken op bestaande daken. Intensieve groendaken op sterke dakconstructies. Vele voordelen van groendaken in steden. Mogelijkheden in een nieuwbouwwijk.
7. Voorbeelden van extensieve groendaken Voorbeelden van extensieve groendaken. Sedumdak Kruidendak Bloemenweide Ecologisch dak
8. Verschillen tussen intensieve en extensieve daken Verschillen tussen intensieve en extensieve daken. intensief groendak grasdak – daktuin - Groengrasdak extensief groendak begroeid dak - sedumdak Opbouw laagdikte > 20 cm 25 - 50 cm: gras, kruiden, struiken > 50 cm: kruiden, struiken, bomen. < 20 cm 2 - 6 cm: mossen en vetplanten 6 - 10 cm: mossen, vetplanten, kruiden. 10 - 15 cm: vetplanten, gras, kruiden Helling van het dak 1° tot 6° (2% tot 8%) Groengrasdak tot 45° (2% tot 8%) 1° tot 35° of 55° (2% tot 5%) belasting > 200 kg/m² tot > 900 kg/m² 30 tot 150 kg / m² beloopbaar ja nee (geen daktuin / terras) Realisatie bij nieuwbouw In overleg te bepalen ja Realisatie bij renovatie nee ja Draagkracht dakconstructie controle door bouwkundige controle door bouwkundige Vergunning vereist ja nee (meestal) onderhoud onderhoud zoals een ‘echte tuin’ beperkt onderhoud
26. Verdeling van de privé kosten en opbrengsten . Kosten Opbrengsten Investering onderhoud langere levensduur van het dak. besparing op energiekosten. meerwaarde gebouw. multifunctioneel gebruik van beperkte/ beschikbare ruimte. verhoogd kwaliteit leefomgeving binnen en op het gebouw.
27. Verdeling van de publieke kosten en opbrengsten . Kosten Opbrengsten subsidieverlening betere luchtkwaliteit. betere waterkwaliteit. minder belasting van het rioolstelsel. verkoeling van de stad. meer natuur in de stad. multifunctioneel gebruik van ruimte. positief effect op mensen.
Deze presentatie gaat over het begroenen van bouwwerken. Daarmee bedoelen we het aanleggen van groendaken en daktuinen op gebouwen. Het groen maken van bijv. gevels hoort daar ook bij. Wij nemen u mee naar groene daken: de verschillende typen, de voordelen en waar u aan moet denken bij het aanleggen.
Door de klimaatverandering worden de zomers warmer, met langere hittegolven, droogtes en extremere buien. In de steden ontstaat daardoor overlast. Groene pleinen, groene gevels zijn nuttig voor verkoeling van de stad. Groendaken zijn nuttig voor het koelen van de gebouwen. Met groendaken ontstaat er een tweede niveau in de stad, dat door velen beleefd kan worden als een natuurlijke leefomgeving. Wat zijn dat nou eigenlijk: Groendaken? Hier maakt u kennis met deze daken en met het verschil in groendaken. Daarnaast ontdekt u welke soorten vegetatie u op een groendak kunt gebruiken.
Groen verbetert de leefbaarheid in de stad. Groen in de stad heeft verschillende functies . Het maakt de stedelijke omgeving aantrekkelijk om in te wonen, te werken en te recreëren. Groen draagt ook bij aan een beter milieu en geeft mogelijkheden bij de berging van regenwater. Groendaken spelen een grote rol bij de laatste twee functies. Steden merken de effecten van klimaatverandering namelijk relatief snel. De temperatuur in een stenen bebouwing stijgt veel meer dan op het platteland. Dit verschijnsel noem je het hitte - eilandeffect . Het aanleggen van groendaken in een stedelijke omgeving en op bedrijventerreinen vermindert het ontstaan van hitte-eilanden. Zo verbetert het leefklimaat voor de mensen die in die gebieden wonen en werken.
Schematisch weergegeven
Er zijn twee soorten groendaken: extensieve en intensieve. We baseren dit onderscheid op het type vegetatie dat op het dak groeit, de manier waarop het dak gebruikt word, maar vooral op de dikte van de substraatlaag. Extensieve daken hebben weinig onderhoud nodig. De planten op een extensief dak moeten bestand zijn tegen het extreme leefklimaat op een dak. Ze moeten kunnen overleven onder verschillende omstandigheden, zoals extreme warmte en kou, harde wind, droogte en vocht. Voorbeelden van vegetaties die aan deze vereisten voldoen zijn: gras, kruiden, mos en/of sedum. Extensieve groendaken zijn niet geschikt als gebruiksruimte of daktuin. U kunt er vanwege de begroeiing namelijk nauwelijks op lopen en ze zijn daardoor alleen toegankelijk voor onderhoud.Het groendak weegt tussen de 30 en 150 kilogram per vierkante meter. De lichtste uitvoering kunt u op vrijwel alle daken toepassen, zonder dat u de dakconstructie hoeft aan te passen.
Extensieve groendaken kunt u meestal aanleggen zonder dat u de dakconstructie hoeft aan te passen. De substraatlaag is relatief dun en daken met grind kunnen meestal het gewicht van het groendak dragen dat ervoor in de plaats komt. Voor intensieve groendaken heeft u een extra sterke dakconstructie nodig. Deze is bij bestaande bouw vaak niet aanwezig, waardoor u de dakconstructie zult moeten aanpassen. Daarnaast is het oppervlak aan bestaande daken in de stad groot. Als een deel van deze, meestal bitumen, daken zou veranderen in groendaken levert dit veel voordelen op. Bij nieuwbouw in de bestaande stad en in nieuwbouwwijken is alles op voorhand nog mogelijk. Er kunnen zowel extensieve als intensieve groendaken worden aangelegd. U kunt hiervoor zelfs in aanmerking komen voor subsidieregelingen van de provincie of het Rijk.
Sedumdak : de vegetatie bestaat uit verschillende sedumsoorten (vetplantjes). Sedum is een laaggroeiende, bodembedekkende dakbegroeiing. Sedumdaken zijn over het algemeen erg kleurrijk, zeker in de bloeiperiode. Dit type dak kunt u ook gebruiken op hellende daken. Kruidendak: een bloemrijke variant onder de groendaken. U gebruikt een zaadmengsel van verschillende soorten kruiden. U kunt de kruiden eventueel combineren met Sedum. Bloemenweide: een bloemenweide bestaat uit wild gras gemend met kruiden. Voor het aanleggen van de bloemenweide gebruikt u een speciaal zaadmengsel. Ecologisch dak: op dit dak laat u de vegetatieontwikkeling spontaan opkomen. U legt dus wel een volledige basis voor een groendak aan met substraat, maar u brengt zelf geen beplanting aan. Een ecologisch dak heeft hierdoor geen onderhoud nodig en is relatief goedkoop.
Intensieve daken zijn uitstekend geschikt als extra gebruikruimte. De begroeiing op intensieve daken heeft meer onderhoud nodig dan een extensief groendak. Een bekende gebruiksfunctie is het dakterras: een terras aangekleed met potten, bakken en/of pergola’s. Intensieve groendaken vindt u in allerlei situaties terug: als privétuin bij appartementen, als lunchplek bij kantoren of als openbare groenvoorzienig op winkelcentra of parkeergarages. De substraatlaag op intensieve groendaken is tussen 20 en 80 centimeter dik. Een intensief dak weegt tussen de 220 en 1100 kilogram per vierkante meter. Bij bestaande bouw is hiervoor vaak een ombouw nodig van de dakconstructie en daar moet een bouwvergunning voor worden aangevraagd.
Intensieve daken zijn uitstekend geschikt als extra gebruikruimte. De begroeiing op intensieve daken heeft meer onderhoud nodig dan een extensief groendak. Een bekende gebruiksfunctie is het dakterras: een terras aangekleed met potten, bakken en/of pergola’s. Intensieve groendaken vindt u in allerlei situaties terug: als privétuin bij appartementen, als lunchplek bij kantoren of als openbare groenvoorzienig op winkelcentra of parkeergarages. De substraatlaag op intensieve groendaken is tussen 20 en 80 centimeter dik. Een intensief dak weegt tussen de 240 en 900 kilogram per vierkante meter. Bij bestaande bouw is hiervoor vaak een ombouw nodig van de dakconstructie en daar moet een bouwvergunning voor worden aangevraagd. Daktuin/dakpark: de beplanting van een daktuin of dakpark kan variëren van gazon tot struiken en zelfs kleine bomen. Daarnaast kunt u ook denken aan een terras of een waterpartij. Intensief grasdak: een intensief grasdak heeft een gebruiksfunctie: u kunt op het gras of gazon lopen. Een gazongrasdak dient u meerdere malen per jaar te maaien. Vijverdak: een aparte variant op de intensieve daken is het vijverdak. U maakt een vijverdak gebruikvriendelijk door er stapstenen of vlonder bij te plaatsen.
*Met een groendak bespaart u op energiekosten. Groendaken zorgen door het effect van de verdamping ervoor dat gebouwen zomers minder warm worden. Een commercieel groendak verdient zichzelf waarschijnlijk in 10 à 15 jaar terug. Dit komt door flinke kostenbesparing op airconditioning. In de winter levert een groendak geen energiebesparing op. Dit komt omdat een groendak nat is. De isolatiewaarde in de winter is hierdoor gering en zorgt zelfs voor een extra koelte ten opzichte van een zwart dak. Daarom moet een groendak op een goed geïsoleerd dak worden aangebracht.
Een groen dak isoleert. 's Zomers houdt het de warmte van buiten tegen, 's winters houdt het de warmte van binnen vast. Zo bespaar je energie: goed voor het klimaat dus. *Met een groendak bespaart u op energiekosten. Groendaken zorgen door het effect van de verdamping ervoor dat gebouwen zomers minder warm worden. Een commercieel groendak verdient zichzelf waarschijnlijk in 8 à 12 jaar terug. Dit komt door flinke kostenbesparing op airconditioning. In de winter levert een groendak geen energiebesparing op. Dit komt omdat een groendak nat is. De isolatiewaarde in de winter is hierdoor gering en zorgt zelfs voor een extra koelte ten opzichte van een zwart dak. Daarom moet een groendak op een goed geïsoleerd dak worden aangebracht.
Groene daken kunnen het binnenklimaat verbeteren. Traditionele platte daken zijn berucht omdat ze voor onaangename temperatuurschommelingen kunnen zorgen. Het toepassen van een groendak is een goede oplossing voor dit probleem. Als er een goed vegetatiedak-systeem wordt toegepast met een grote opbouw-dikte kunnen de temperatuursproblemen sterk verminderen.
*Groendaken zorgen voor verkoeling in de stad. In steden kunnen de temperaturen flink oplopen in de zomer, dit komt door stenen muren, asfalt en dakbedekking. Hierdoor ontstaan hitte-eilanden. Groendaken en groene gevels helpen bij de bestrijding van deze hitte-eilanden. Er ontstaat zelfs een soort koelsysteem doordat planten koel vocht transpireren en afgeven aan de omgeving.
Groendaken zorgen voor een betere luchtkwaliteit. Beplanting op groendaken kunnen een aantal schadelijke stoffen uit de lucht vangen. Planten binden bepaalde uitlaatgassen en andere stoffen en leveren daarna zuurstof. Bladeren vangen fijnstof en roet, dat vervolgens door de regen weggespoeld word en in de substraatlaag of in het riool verdwijnt.
Groendaken zorgen voor meer natuur in de stad. Groendaken vormen nieuwe leefruimte voor planten en dieren. Deze leefruimte is in de stad immers beperkt. U kunt de diversiteit van deze natuur beïnvloeden verschillende soorten vegetatie aan te leggen. Een groendak compenseert het gebrek aan groen in de stad, ziet er mooi uit (bloemetjes, geuren en kleuren) en verbetert de biodiversiteit (vogels, bijen, vlinders,...). De planten moeten bestand zijn tegen droge en warme omstandigheden. Vetplanten zijn hiervoor uitermate geschikt.
*Groendaken hebben een positief effect op mensen. Een groene stad oogt vriendelijker dan een stenen stad en mensen voelen zich er veiliger. Uitzicht op groen werkt bovendien rustgevend, waardoor stress en spanningklachten kunnen verminderen. Mensen houden van groen om zich heen en worden er gelukkig van. Door de productie van zuurstof wordt de lucht gezuiverd. Planten kunnen helpen de lucht in de stad schoner en dus gezonder te maken, doordat ze fijn stof uit de lucht filteren. ‘agent.nl’ denkt dat zo tot 20% vervuiling uit de lucht gehaald kan worden. Regenwater wordt gezuiverd door de beplanting Groen werkt rustgevend en stressverlagend
Met een groendak maakt u multifunctioneel gebruik van de beperkte/beschikbare ruimte. U kunt uw dak namelijk gebruiken voor meerdere doelen. Bij intensieve groendaken kunt u op het dak wandelen en lunchen. Bij de extensieve groendaken kunt u dat niet maar het kan wel een rustgevende functie hebben.
Groendaken ontlasten het rioolstelsel. De planten en substraat nemen ± 50% van de regen op. De andere 50% wordt trager afgegeven. Zo wordt overbelasting van het riool, een toenemend probleem door klimaatverandering, voorkomen. *Normaal gesproken komt regenwater dat op een dak valt in één keer via de regenpijp in het riool terecht. Dit leidt soms tot overstromingen van het riool, waardoor vervuild water in het oppervlaktewater komt. Groendaken kunnen deze piekbelasting van het riool verminderen.
Groendaken zuiveren vervuild regenwater. Regenwater kan bepaalde stoffen zoals fosfaat, stikstof, koper, zink en lood uit verontreinigde lucht opnemen. Groendaken filteren deze stoffen uit het regenwater. Het waterzuiverende effect heeft positieve gevolgen voor de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater. Zeker wanneer het regenwater is afgekoppeld van het riool en direct in de grond kan wegzakken.
Groendaken gaan langer mee dan traditionele daken . Een groendak gaat gemiddeld 60 jaar mee. Een traditioneel bitumen dak zonder grind gaat gemiddeld 18 jaar mee en met grind 5-10 jaar langer. De substraatlaag en de vegetatie laag beschermen het dak tegen schadelijke UV-straling en temperatuurverschillen. Daarnaast voorkomt de dakbegroeiing dat het dak uitdroogt en krimpscheuren gaat vertonen. Gebouwen met een groendak kunnen meer waard zijn. Vooral de isolerende factor kan van grote invloed zijn op de verkoopwaarde van het gebouw. Het leefgenot van een groene omgeving verhoogt ook de waarde van omliggend vastgoed. Een appartement met een groene omgeving is aantrekkelijker dan een appartement met uitzicht op alleen maar zwart bitumen.
Of uw dak geschikt is voor een groendak hangt af van uw dakconstructie. Dit moet sterk genoeg zijn om het dak te dragen. Bij bestaande bouw zijn de grinddaken vaak sterk genoeg voor een extensief groendak. Als u zekerheid wilt kunt u uw dakconstructie laten controleren door een bouwkundige, uit het onderzoek kan dan blijken of u een bouwvergunning nodig heeft. Let ook goed op dat de waterafvoer van uw dak goed is zodat er geen plassen op het dak kan komen te staan dit kan namelijk uw dak beschadigen. Hellende daken en platte daken stellen verschillende eisen aan het type groendak. Hellende daken zijn bijvoorbeeld niet beloopbaar en platte daken wel. Hier word dan ook het groendak aan aangepast als dat nodig is. Bij hellende daken moet u extra maatregelen treffen zodat uw groendak niet afglijdt. Andere aspecten waar u op kunt letten zijn: krijgt uw dak veel of weinig zonlicht? Dit is van belang voor de plantenkeuze op het dak.
De aanleg van een extensief groendak op een bestaand gebouw kost gemiddeld tussen de 45 en 60 euro per vierkante meter. Indien gewenst kunt u, tegen meerkosten van zo’n 20 euro per vierkante meter, een extra isolatielaag aanbrengen. U kunt op verschillende manieren besparen op de aanleg van een groendak. Kiest u bijvoorbeeld voor het (goedkopere) inzaaien van uw dak? Of gaat u voor (duurdere) voorgekweekte sedummatten? Voor particulieren geldt de keuze: legt u uw dak zelf aan of laat u dit doen door een gespecialiseerd bedrijf? Beiden manieren verschillen nogal in kosten. U kunt ook besparen op uw energierekening en uw groendak gaat langere mee dan een traditioneel dak.
Dit is belangrijk voor de eisen die u aan het dak stelt. Is het dak vooral bedoeld om naar te kijken? En wilt u weinig tijd besteden aan het onderhoud? Dan is een extensief groendak erg geschikt wilt u het dak gebruiken als daktuin? En vindt u het leuk om veel tijd te besteden aan het onderhoud? Dan kunt u voor een intensief groendak kiezen.
Laag 0 : waterkerende en wortelwerende laag. Het is erg belangrijk dat het dak waterdicht is. Hiervoor gebruikt men vaak EPDM folie. De folie word direct op de dakconstructie bevestigd. Het werkt ook als een wortelwerende laag. De wortels van de begroeiing kunnen namelijk niet door deze folie heendringen. En kunnen hierdoor de dakconstructie niet aantasten.
Laag 1 : beschermlaag. Deze laag beschermt de dakbedekking tegen beschadiging en lekkage. Men gebruikt hier speciaal beschermdoek voor.
De drainagelaag zorgt voor de afwatering van overtollig water, Aan de andere kant kan met een drainagelaag ook een deel aan waterberging worden gedaan. De bekertjes zorgen voor het vasthouden van water.
Laag 3: filterlaag. Het is verstandig om tussen het substraat en de drainage een bescherming aan te leggen, bijvoorbeeld worteldoek. Hiermee voorkomt u dat wortels doordringen tot de dakbedekking. En u voorkomt dat het substraat in de drainagelaag terechtkomt. De kans op doorwortelen van planten is sowieso gering als u het dak voldoende vochtig houdt.
De substraatlaag is de voedingsbodem voor de beplanting. Vaak is deze opgebouwd uit korrels voor een vlotte afwatering en minder kans op dichtslibben (wat potgrond wel doet). De substraatlaag kan echter deels voeding of potgrond bevatten; en kan ook vocht vasthouden, De samenstelling bepaalt de eigenschappen. Soms worden substraatplaten zoals steenwol gebruikt om gewicht te beperken. Groendak is hier geen voorstander van.
Laag 5: Vegetatielaag. = de plantjes. Groendaken zijn begroeid met plantjes zoals sedums, vetplanten en kruiden De sedummixmat met gemiddeld 6 soorten Sedum o.a. Album, Lydium, Sexangulare en Spurium. niet dagelijks beloopbaar. vrije groei en een ongeorganiseerd uitzicht.
Laag 5: Vegetatielaag. = de plantjes. Groendaken zijn begroeid met plantjes zoals sedums, vetplanten en kruiden De sedummixmat met gemiddeld 6 soorten Sedum o.a. Album, Lydium, Sexangulare en Spurium. niet dagelijks beloopbaar. vrije groei en een ongeorganiseerd uitzicht.
Bij een schuindak dienen we er op te letten dat het substraat niet wegglijdt. Dit kan bij een lichte helling met een afschuifdoek of drainagefleece. Bij een helling boven 35 graden zullen echter aanvullende voorzieningen getroffen moeten worden. Dit kan met substraatrasters.
Naast het gebruik van substraatrasters kunnen aanvullende voorzieningen gewnst zijn om te zorgen dat beplatingsmatten niet afschuiven naar beneden. Dit zijn grote krachten welke vaak onderschat worden. Om dit op te vangen werkt groendak met matten waarin een dubbel kunststofnet is opgenomen, hierin zijn dan de planten al geworteld. Door dir net heen kunnen we werken met pinnen. Daarnaast kunnen nog stangen over de matten worden aangebracht om deze echt tegen het dak te klemmen.
De dakconstructie moet voldoende draagkracht bezitten. Controle is belangrijk om later constructie- of stabiliteitsproblemen te vermijden. Veiligheidsvoorzieningen tijdens aanleg tijdens onderhoud
Woningbouwcorporaties en bedrijven zijn verplicht om volgens de dakbegroeiingrichtlijn te werken. Deze richtlijn helpt architecten en uitvoerders bij het ontwerpen, aanleggen en onderhouden van dakbegroeiingen. In de richtlijn komen o.a. de volgende onderwerpen aan bod: wet- en regelgeving rond dakbegroeiing, stedenbouwkundige en landinrichtingfuncties en effecten, eisen aan het gebouw en de bouwmaterialen, drainage- en filterlagen, eisen aan zaaigoed, planten en vegetatie, nazorg en onderhoud.