IBT verslaving (kort programma)

Copyright © 2013 PraatmetHans.nl
All rights reserved.
Praten over verslaving,
afhankelijkheid, gebruik en
gedrag
Hans West
PraatmetHans(.nl)

Omdat IBT uit de Gestalt
voortkomt
En dialoog de centrale factor is van
IBT
Een vraagje:
– ben je bereid om je ook te laten raken,
beïnvloed op z’n minst?

Hans West
(in het kader van transparantie)
20 jaar privé praktijk naast:
– 15 jaar verslavingszorg (Centrum Maliebaan/Jellinek
-IBT & psycho-educatie)
– 5 jaar psychiatrie (beweging & creatieve therapie)
– 9 jaar fysiotherapie (Nederlandse Astmakliniek Davos)
– 4 jaar fabriekswerk (stukloon)
-drug gebruik:...
“nooit heroine gebruikt ” (anders moet ik zo’n lange lijst
noemen –geen behandeling nodig gehad-)

Vraagje vooraf
• Welke antwoorden hoop jij vandaag te vindenWelke antwoorden hoop jij vandaag te vinden
op welke vragen?op welke vragen?

Inhoud van vandaag
• Verslaving
– Een paar “vroegere” theorieën
– Een genuanceerder verhaal
• Triune Brain
• Verslaving - Afhankelijkheid
• Samenhang

Normen en waarden… toch?!
• Verslaving is een keus (visie op verslaving bepaalt houding van behandelaar)
• Verslaving is kostbaar (verslavingszorg moet junkies van straat houden)
• Afkicken moet altijd hét behandeldoel zijn binnen de verslavingszorg (visie op
behandeldoelen in de verslavingszorg)
• Veel (problematisch) gebruikers zijn NIET gemotiveerd en derhalve lastig voor
de hulpverlening (typering doelgroep)
• Reclame omtrent alcohol moet verboden worden (invloed politiek / bedrijven)
• Middelengebruik is fun!
Hoe kijk je tegen middelengebruik en verslaving(szorg) aan?

hedonistisch verhaal
Vroegere theorieën
• Prettige, aangename, euforische staat,
zó prettig dat de gebruiker niet meer zonder wil.

Echter (hedonie)
• Effect van drugs is niet altijd geweldig maar wel
verslavend (bijv. nicotine)
• Eerste keren van gebruik zijn er vaak geen aangename
effecten (bijv. misselijkheid bij opium en heroïne)
en toch bestaat er verslaving

(tolerantieverhaal)
Vroegere theorieën
• Tolerantie: er is steeds meer nodig om
hetzelfde effect te bereiken. Daarom is
steeds meer gebruik nodig voor effect...

Echter (tolerantieverhaal)
echter:
• Plezierige effecten nemen vaak af met de tijd en na een tijdje is
de drug zelfs helemaal niet meer zo werkzaam.

(ontwenningsverhaal)
Vroegere theorieën
• Ontwenningsverschijnselen zijn de (korte
termijn) motivatie om door op de lange
termijn door te blijven gaan met
druggebruik.

Echter (ontwenningsverhaal)
echter:
• Afhankelijkheid blijkt niet effectief behandeld te worden
door de ontwenningsverschijnselen te verlichten.
• Er blijft een grote neiging tot terugval bestaan, zelfs jaren
nadat de onthoudingsverschijnselen verdwenen zijn.

Verslaving
Relatief nieuwe theorie:
• verschillende drugs => invloed verschillende neurotransmittersystemen
=> specifieke effecten
• maar potentieel verslavende stoffen oefenen allemaal (direct of indirect)
effect uit op een specifiek gebiedje in de hersenen
• en verhogen allen het gehalte van dopamine in de nucleus accumbens.
Dat is het motivationeel circuit
van de hersenen,
het "zin-in-systeem"

Motivationeel circuit
• motivationeel circuit speelt rol in motivationele processen
• honger naar voedsel bijvoorbeeld:
=> op zoek naar eten
=> extra sensitief voor bepaalde prikkels
(bv geur van eten geeft ‘trek’)
=> veranderde waarneming => verminderde focus op
andere zaken
=> versterkte en eenzijdige aandacht voor voedsel

Verslaving is...
• Een keuze ...dus ‘vrije wil’
-zijn we al uitgelachen?-
• Héél erg! (een zwakte)
• fun!
• Manier om met spanning om te gaan
• Een gedrag dat in de plaats komt van emotie(s)
• Een ziekte
• Een chronische ziekte

hierarchy of human needs (Maslow)
cravingcraving
cravingcraving

Verslaving is...
-zijn we al uitgelachen?-
• fun!
• Een gedrag dat in de plaats komt van emotie(s))
• Een ziekte

the core of tension
tension versus work
(opposite forces
without anything really
happening)

Waarom spanning?
als ik maar “één” ben...
hoe kan er sprake zijn van
spanning?...
(noodzakelijkwijs tegengestelde
krachten)
tja... dat zijn we ook niet...
we “zijn” drie...

Ons brein in laagjes
neocortex
paleocortex
archicortex
archicortex
(hersen
stam)
paleocortex
(limbic
system)
neocortex
ruggemerg

information
processing
in laagjes
brainstem
spinal cord
krokodil
paleocortex
limbic
system
paard
neocortex mens
MacLean Vroon
vooral inhibitie

de Krokodil
• homeostase!
• hongers
• ritmes (i.e. dag/nacht)
• lust

de krokodil
• honger => craving! (van “trek” tot “jank”)
(NB honger ≠ trek - craving = “een gevoelde honger een trek naar
een bepaald gedrag”)
– Priming van waarneming door directe herkenning van
“jouw drug” (nog vóór je denkt)!
– Gedachten & Gedrag in de richting van de
bevrediging van die ‘honger’ geeft al een “goed
gevoel”! (en kleurt dus de denk-richting)
– Lichamelijke reacties om de werking van de drug vóór
te zijn (en daardoor een fysiek gevoel nog voordat je
gebruikt hebt)

pleasure centre...
Hoe wisten de eerste dieren dat
kiezeltjes uiteindelijk wel de maag
vullen (lees: “trek wegnemen”)
maar niet de eigenlijke honger
stillen?...
craving!craving!

genotcentrum, beloningcircuit of
(abstracter) motivationeel circuit
“Can-Do”-center
motivationeel circuit geeft dopamine
stijging bij het meemaken van een
verwachte bevrediging:
• food intake <= hunger
• liquid intake <= thirst
• reproduction <= sex drive
• parental care (not only for the parents)

information
processing
in laagjes
brainstem
spinal cord
Krokodilhomeostasis
hongers, lust etc.
paleocortex
limbic
system
Paardemoties & hun expressie,
intuïtie
neocortex Mens
o.a. Begrip verleden,
planning toekomst
MacLean Vroon
vooral inhibitie

Dus verslaving is:
(in dit MPK-model van het brein...)
K rokodil
P aard
M ens
waar vind ik ‘verslaving’?

information
processing
in laagjes
brainstem
spinal cord
Krokodilhomeostasis
hungers, lust etc.
paleocortex
limbic
system
Paardemotions & their expression,
intuïtion
neocortex Mens
o.a. understanind past,
planning future
MacLean Vroon
mostly inhibition

alcoholismcoretemperature
“those drinks look sooooo refreshing”
© 2006 - www.HelpDisk.nl
where is my crocodile
pub door first drinkleave home
homeostasis
control
alcoholic
dry drunk

perception
what a loaf of bread looks like depends on whether you’re hungry or not
alcoholism and the importance of others
hypersensitivity to drugs and (emotional) cues that predict drug usehypersensitivity to drugs and (emotional) cues that predict drug use

Trek en controle
verslavend middel in het vizier van de
‘kroko’ zonder mogelijkheden om
dat te controleren
TREK

Controle betekent vaak
Als zelfcontrole nog niet is ontwikkeld:
• Dat de aanwezigheid van het
middel in het leven van de cliënt
moet verminderen
• Dat externe controle actief moet
worden aangegaan
controle

Trek en controle
controle

Het tolerantie gevaar
gebruik
trek/craving
abstinentie
terugval
tolerantie R.I.P
craving/trek
detox

Verslaving is...
• -zijn we al uitgelachen?-
• fun!
• Een gedrag dat in de plaats komt van emotie(s)
• Een ziekte

Verslaving of afhankelijkheid
Is (biologische) verslaving hetzelfde als
(emotionele)afhankelijkheid?
of
Is wilskracht wel genoeg?

het Paard
warmbloedig wezen
• emoties
– impressie
– expressie
– emotioneel herinneren
(trauma)
• intuitie
• sociale gevoelens
Basis emoties (als
richtingaanwijzer)
-vlgns. Machleid EEG’s-
•Benieuwd
•Bedroefd
•Boos
•Bang
•Begerig (geil dus)

Het Paard
over psycho-actieve middelen &
emoties...
(afhankelijkheid? verslaving?)
emo-tricksch !!!

het Paard
psycho-actieve middelen maken mogelijk
– Bereiken van sociale doelen
• (peer pressure, workaholism -instant rust-)
– Maken emotionele expressie mogelijk
• door de neocorticale remming te remmen => ontremming (zodat ik mijn
gevoelsleven kan uitleven -versiertruuk-)
– Creëeren van instant positieve gevoelens
• (i.e. instant geluk, instant zelfzekerheid)
– Het opheffen van negatieve gevoelens (in een negatieve situatie)
• bijvoorbeeld Alcohol als angstremmer, Cannabis als agressieremmer, NB
uitgestelde rouw.
– Remmen van de emotionele gedragsimpuls
• zodat ik mijn gevoelens niet hoef te voelen of te erkennen of dat ik niet
hoef te reageren op mijn intuïtie (NB patroon herkenning)
– Remmen van het emotionele geheugen
• (het verdrinken van traumatische intrusies -bij
fight/flight/freeze-reacties)

craving is not craving
A three pathway psychobiological model .., Verheul et al, Alcohol & Alcoholism, 1999
• now to complicate things a bit
MORE...

craving is not craving
Reward sensitivity
dopaminerge / opioiderge
disregulation
Stress reactivity
GABAerge / glutamaterge
disregulation
Emotional / cognitive
disinhibition
Serotonerge disregulation
Reward craving
Relief craving
Obsessive craving
A three pathway psychobiological model .., Verheul et al, Alcohol & Alcoholism, 1999
startrelapse
dependencychance

de MENSde MENS
• denken (wereldbeeld/zelfbeeld)
• realiteitsbesef (begrip)
• toekomst voorspellen (plannen)
• woorden
• retrieval memory
(lesstof, tel.No’s enzovoort)
neocortexneocortex

de Mens en middelengebruik
• verzachten van het super-ego
– (m.n. toestaan aan jouw ‘zelf’ om emotioneel te reageren)
en ‘ontschuldiging’ (want de expressie ligt natuurlijk aan de
drug...
• Vastklampen aan niet-realistisch zelfbeeld
– (self-handicapping)
• En het uitzetten van stressreacties
– (die door mijn manier van leven ontstaan)
• Het ‘uit zetten’ van verleden en/of het hier-en-nu
– en de daarbij behorende toekomst (realistisch gezien)
onder andere...

information
processing
in laagjes
brainstem
spinal cord
Krokodilhomeostasis
hungers, lust etc.
paleocortex
limbic
system
Paardemotions & their expression,
intuïtion
neocortex Mens
o.a. understanind past,
planning future
MacLean Vroon
mostly inhibition
contextual trigger
triggetrigger
trigger
contextual trigger
trigger
emotional trigger
trigger

Lagen in één(!) -dagelijks te nemen- beslissing
Krokodil
Paard
Mens “free will”
Honger!
een (nabije!)
toekomst die
emotioneel zo
aantrekkelijk is dat
het letterlijk “al die
moeite waard” is
or rather..
“free won’t”,
instant geluk
voornl. inhibitie
traumatische
herinnering

Verslaving is mogelijk NIET
hetzelfde als Afhankelijkheid
(N.B. mensen kunnen afhankelijk zijn zonder verslaafd te zijn)
 Verslaving is de (niet biologische) nieuwe honger die het gedrag
bepaalt zoals andere hongers dat ook doen
inclusief (als de craving een ruim-voldoende krijgt) trillen, zweten, krampen,
angst, paniek
 Afhankelijkheid is een CH-EMOtruuk
(chemisch gedrag om in de emotionaliteit in te grijpen)
 Om niet te voelen wat er wel aan de hand is
 Om expressie te kunnen geven aan emoties die geen expressie krijgen (zouden
horen te krijgen?)
N.B. NIET in de literatuur

Verslaving is...
• a choice ‘free will’
-have you stopped laughing yet?-
• terrible! (and a weakness)
• fun!
• a way to cope with tensions
• a habit that replaces emotion(s)
• a disease
• a chronic disease

gebruik
middel
gevoelde
”trek”
het vermogen om trek te
kunnen krijgen
waargenomen
opportunity
actuele situatie
stress
(-) èn (+)
stress-coping
erfelijk
opvoeding
& voorbeeld
n.b. vroege
blootstelling
aan middel
externintern
verslaving is wat???
aanwezigheid middel
waaronder
de ”nieuwe
honger”
genotcentrum
-
+
+ +
+
controle
-
craving
verslavend
doorschieten in gebruik
waaronder
(h)erkenning v biol.-
emot./soc. behoeften
emot.- soc.
vaardigheden
gebruik
middel
afhankelijk
+
-
(en het verschil met afhankelijkheid)
+
+
Gerard M. Schippers: afhankelijkheid =
(gebruiks)gedrag i.p.v. een (taboe-)gevoel
onnodig
mogelijk

“Waarom wél?”-vraag
klinische redenen vóór gebruik
Dempen/inhibitie om niet te hoeven voelen
zelf medicatie bij stemmingsstoornis
Stimuleren/activatie om wel te kunnen voelen
stoere mannen met krokodilletranen
Dempen/inhibitie om niet te hoeven doen
dempen impuls (normopathie bij homofilie, kink)
Stimuleren/activatie om te kunnen doen
energie bij vermoeidheid de kick van een borrel
Dempen/inhibitie om te kunnen doen
emotionele pijn dempen om te kunnen 'fumctioneren'
Stimuleren/activatie om niet te hoeven doen
(self handicapping) bjiv. gróót zelfmedelijden: zitten op de
bank
Stimuleren/activatie om niet te hoeven voelen
de prikkel van de activiteit die overschreeuwt
Dempen/inhibitie om wel te kunnen voelen
remmende gedachten (perfectionisme) verminderen
Dempen/inhibitie om niet te hoeven denken
(remmen v angstdenken/piekeren)
Dempen/inhibitie om niet te hoeven herinneren
gebruik bij post traumatische stress stoornis
Stimuleren/activatie om wel te kunnen herinneren
LSD therapie bij kampervaringen
Stimuleren/activatie om wel te kunnen denken
(ADHD-zelfmedicatie)
© 2006 - www.HelpDisk.nl

Schadelijkheid & afhankelijkheid
• Een ander onderzoek in Engeland vergelijkt de mening van experts over
de schadelijkheid en de verslavingskans van drugs. Enerzijds waren dit de
experts uit het gebied van (psychiatrische) verslavingsbehandeling en
anderzijds experts uit de hoek van aanleunende kennisgebieden als
farmacie, chemie, forensische wetenschap.
In deze grafiek zijn de kans op afhankelijkheid en de kans op lichamelijke
schade door gebruik tegen elkaar uitgezet.
– The data in the paper is obtained solely from questionnaire results obtained
from two groups of people: the first comprised people from the UK national
group of consultant psychiatrists who were on the Royal College of
Psychiatrists’ register as specialists in addiction, while the second comprised of
people with experience in one of the many areas of addiction, ranging from
chemistry, pharmacology, and forensic science, through psychiatry and other
medical specialties, including epidemiology, as well as the legal and police
services; the experts are not named and were chosen by the authors.

paddo’s en LSD
cannabis
tabak
cocaïne
heroïne & crack
alcohol

Schadelijkheid 20 middelen

Schadelijkheid & afhankelijkheid

PraatmetHans
Praat met Hans (.nl)
•Enerzijds om discreet en zelfstandig
verslaving te tackelen van jezelf of van
vrienden/collega's
•Anderzijds om (arbeids)problemen voor te
zijn door verslaving
» (van bedrijfsatmosfeer,
manipuleerbaardheid tot verstoorde
klantencontacten, near-accidents etc. etc.)

www.despair.comwww.despair.com
It's always darkest just before
it goes pitch black.
einde
dank voor uw aandacht…
PraatmetHans.nl
BE-Management.com

IBT verslaving (kort programma)

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to IBT verslaving (kort programma)

Similar to IBT verslaving (kort programma) (7)

IBT verslaving (kort programma)

Editor's Notes