1. 30 maart 2015 © Het Financieele Dagblad
Hoehalenwemeeruitons
gunstigeinnovatieklimaat?
RONDETAFEL
Nederland heeft een gunstig innovatieklimaat, maar
de puzzelstukjes liggen nog niet goed op hun plek om
daadwerkelijk te profiteren van de kansen die cleantech biedt.
Er is onder andere betere afstemming nodig tussen talent,
kapitaal en markt, stellen Frans Nauta (Climate-KIC), Ad van
Wijk (TU Delft) en Hans van der Spek (FME). Waar liggen de
kansen en hoe zijn ze te benutten?
Door Niels Achtereekte F
D
e ontwikkeling van
nieuwe bedrijven
stokt vooral na het
makenvaneenpro-
totype, stelt Hans
van der Spek, pro-
grammadirecteur
CleanTech bij branche-organisatie FME,
gevraagdnaardehuidigestandvanzaken
binnen cleantech. “Het ontbreekt vaak
aan opschaling.We moeten ons meer in-
zetten jonge bedrijven door die lastige
fase heen helpen.” Ad van Wijk, buiten-
gewoondeeltijdhoogleraarFutureEnergy
Systems aan de TU Delft, wijst op beper-
kingen door omgang met human capital.
Een groot deel van de technische studen-
ten komt uit het buitenland. Er wordt
veel in hen geïnvesteerd en op het mo-
ment dat ze ons ookweerwat kunnen op-
leveren sturen we ze vaak terug naar hun
moederland. “Een goede ondernemer die
het met een eerste project niet helemaal
redt, mag weer vertrekken, terwijl hij in
een tweede rondje vaak juist wel zal sla-
gen.” Frans Nauta, directeur onderne-
merschap bij Climate-KIC, dat cleantech
startups begeleidt, spreekt op zijn beurt
over een grotere behoefte aan kapitaal.
Cleantech-startups vragen bijvoorbeeld
om een grotere investering dan IT-star-
tups omdat hun terugverdientijd langer
is. Daarvoor is geduldiger venture capital
nodig en dat is er momenteel nog niet in
ons land. “In de VS zie je dat er ook later
in het proces wordt geïnvesteerd”, aldus
Nauta.
Het potentieel is er
De drie heren tonen zich kritisch, maarDe drie heren tonen zich kritisch, maar
benadrukken dat Nederland een goud-
mijn is op het gebied van cleantechkan-
sen. Er is veel potentie in bijvoorbeeld
zonne- en windenergie, energieopslag en
biobased processen. Nauta: “De meeste
teams die wij begeleiden komen uit Ne-
derland. Ook als een eerste businesscase
niet succesvol is, ontwikkelen ze zich in
een later stadium tot iets succesvols.”
Cruciaal voor succes is ook de aanwezig-
heid van een goede thuismarkt. Volgens
Nauta tonen venture capitalists zonder
goede thuismarkt geen interesse. Van
Wijktrektdevergelijkingtussenwind-en
zonne-energie.Bij die eerste komen tech-
nologie en bedrijvigheid vooral uit Euro-
pa, bij die tweede is China overheersend.
De thuismarktvoorwindenergie is in een
aantal Europese landen goed en langdu-
rig gestimuleerd Voor zonne-energie is
dat veel wisselender geweest, waardoor
de zonne-energie industrie ontwikkeling
niet goed van de grond is gekomen. Bij de
Chinezen was dit anders. Van der Spek
herkent bij verduurzaming van wonin-
gen. “De Franse regering heft geen rente
op financiering van verduurzaming van
woningen. Daar hebben ze grote stappen
door kunnen zetten.” De overheid speelt
dan ook een belangrijke rol in de ontwik-
kelingvancleantech.“Erisvooralbehoef-
te aan stabiliteit in regelingen”,vat Nauta
samen. “Met het Energieakkoord is daar
een begin mee gemaakt, maar dat is niet
toereikend.” Van der Spek: “Het Energie-
akkoord heeft nog een aantal witte vlek-
ken. Die moeten bij de herijking in 2016
goed ingevuld worden. Energiebesparing
is zo’n witte vlek. Daar worden te weinig
meters gemaakt.” Ook wijst hij op het
belang om Energieonderzoek Centrum
Nederland (ECN) uit de duinen van Pet-
ten weg te halen en die in een bestaand
Energie ecosysteem te plaatsen. Waar-
bij TU Delft de enige logische plek is, vult
Nauta aan.
Commerciële blik richting inno-
vatiesvaties
Waar liggen de oplossingen voor de ge-
noemde uitdagingen? Nauta ziet heil in
het opnemen van ondernemerschap als
bijvak in de eerste twee studiejaren. Van
der Spek stemt in, maar ziet studenten
dan graag ook daadwerkelijk bij bedrij-
ven aan de slag gaan.“Momenteel komen
studenten pas in de laatste maanden van
hun master bij bedrijven binnen, waar-
door ze vooral vanuit de theorie blijven
denken.”
Nauta pleit ook voor een andere verde-
ling van funding. Er wordt volgens hem
veel geïnvesteerd in wetenschappelijk
onderzoek en maarweinig in de commer-
cialisering daarvan, terwijl dit laatste de
economie juist geld oplevert. “Een pro-
centvan het NWO-budget zou alvoldoen-
de zijn”, aldus Nauta. Van Wijk vult aan:
“Onderdeelvan de definitievan een inno-
vatief product is dat het het goed doet op
de markt.Overheid enventure capitalists
kunnen meer samen optrekken om sub-
sidievoorstellen en ondernemersplannen
te beoordelen.” Dat Amerikaanse venture
capitalists met afvlakking van de thuis-
markt op zoek zijn naar beter rendement
biedt extra kansen. Steeds meer van hen
vestigenzichinLondenenBerlijnenAm-
sterdam kan devolgende in de rij zijn.
Als laatste wordt gesproken over een
tweeledige rol van de overheid. Ten eer-
ste door regels sneller aan te passen aan
de nieuwe realiteit. Bijvoorbeeld op ge-
bied van energieopslag en flexibilisering
moeten nog slagen worden gemaakt. Zo
mag een Regionale Netbeheerder wel
een batterijopslag in het elektriciteits-
net opnemen maar de energie die is op-
geslagen niet op de markt brengen. Ten
tweede kan de overheid (vaker) fungeren
als launching customer. Institutionele
investeerders die achter grote cleantech
projecten zitten, laten vaak alleen be-
proefde technieken toe –in verband met
eisen van verzekeraars – terwijl nieu-
we innovaties juist behoefte hebben aan
praktijkervaring.Van Wijk: “In windpar-
ken is het erg interessant om op één of
twee plekken een nieuwe molen bouwen
om ze verder te kunnen ontwikkelen. De
overheid is eigenlijk de enige die dat kan
financieren.”
Lees meer over cleantech op:
duurzame-energie.nu/
innovatie
Foto’s Mona van den berg
Ad van Wijk
Buitengewoon
deeltijdhoogleraar
Future Energy
Systems aan
de TUDelft
Hans
van der Spek
Programma
Directeur
FME
Frans Nauta
Directeur
ondernemers
bij Climate