Een vergezicht op de manier waarop ontwikkeling en leren in de 21ste eeuw zijn weg zou kunnen vinden. Een prikkelende presentatie die aanzet om erover na te denken.

1. EEN NIEUWE LENTE VOOR LEREN
Over het failliet van het leerstofjaarklassensysteem en
wat we zien wanneer we de bladzijde omslaan naar een leven lang leren.
INSPIRATIE – DENKRICHTING – VERLANGEN
PETER VEREIJKEN & HENK DERKS
PARTNERS KENIISNETWERK (S3]
DELEN IS HET NIEUWE HEBBEN

2. Het is beter uit te gaan van horizontale kracht
dan van verticale macht.
Voor jou…
Deze presentatie is gemaakt met als doel de
mogelijkheden te ontdekken van de horizontale
kracht. Het zoeken naar de kansen die ontstaan in een
tijdsgewricht van veranderingen.
Hoe moeilijk is het om anders te zien, even los te
komen van het moment nu en te beschouwen. Het is
de moeite waard om even de rust te nemen, te
beschouwen, even te dagdromen en samen te
fantaseren over de toekomst.
De prenten van een ‘gestalt’ bewijzen hoe moeilijk dat
is om anders te zien. Zie de oude of de jonge vrouw…
het kost veel inspanning het anders te zien en vast te
houden.
De beschrijving van ‘een nieuwe lente voor leren’, is
gemaakt zonder pretentie. Het is gemaakt om te
prikkelen, niet stellig bedoeld maar gericht op het
duiden van de ontwikkeling en het oproepen van
vragen. We willen het verhaal graag vertellen over een
leven lang leren.
Peter en Henk

3. “There is no reason why anyone would
want a computer in their home”
Ken Olsen, Digital Equipment Corporation, 1977
Een stelsel wijziging in onderwijs, och waarom zou dat nodig zijn? We
leven in een tijdsgewricht waar veel verandert. Vanuit de politieke
werkelijkheid wordt ons verteld dat de verzorgingsstaat passé is. Het
gaat om het creëren van een participatiesamenleving. Ook dat is een
verzorgingsstaat maar dan vanuit ‘samen leven’, een horizontale
verbinding tussen mensen waar het eigenaarschap ligt op de plaats
waar er iets mee gedaan kan worden.
Het gezin is niet meer de hoeksteen van onze samenleving. Eén op de
drie gezinnen heeft te maken met een scheiding. Daarbij is 30% van
die scheidingen een vechtscheidingen waar kinderen veelal de dupe
van zijn. Kinderen groeien op in een gedifferentieerde wereld waarin
veiligheid, normen en waarden niet meer vanzelfsprekend zijn. We
zien dan ook dat veel van de opvoeding van het private domein
verschoven is naar het publieke domein. Dagelijks worden
leerkrachten, pedagogisch medewerkers of de trainer van de
voetbalclub geconfronteerd met opvoedingsvraagstukken.
We leven in een tijdperk waar de post verdwijnt onder invloed van het
digitale e‐mailverkeer. Tegen de recessie in de online winkels hun
omzet met 8% zien groeien en de pakketdiensten en koeriers goede
zaken doen. Een tijd waarin de winkels met CD’s en videobanden uit
het straatbeeld verdwijnen. En de vraag is wanneer ook alle boeken
net als de muziek en film via digitale streaming beschikbaar zijn. De
bibliotheken zijn dan niet meer nodig. Niet nodig voor het uitlenen
van boeken maar mogelijk dat ze dan een functie krijgen van rust,
ontmoeting en inspiratie.
Er liggen veel vraagstukken voor de toekomst rond veiligheid, milieu,
voeding, emigratie, ouderenzorg en bijvoorbeeld energie. Of neem het
thema ‘samenwerken in Europa’ en de globalisering van de wereld. Er
zijn ontwikkelingen in de wetenschap op het gebied van nano
technologie en bestrijding van ernstige ziektes zoals kanker en
dementie. Maar ook genetische manipulatie van cellen waarmee
voedingsstoffen verrijkt worden. We staan nog aan het begin van een
tijdperk van veranderingen en het oplossen van de bijbehorende
vraagstukken, ‘Shift happens’. Wat is bijvoorbeeld het effect wanneer
de energievoorziening gedecentraliseerd wordt, iedereen thuis zijn
eigen energiecentrale. Het is noodzakelijk alle talenten te ontwikkelen
en te mobiliseren om nieuwe oplossingen te vinden voor de vragen van
nu en morgen.
Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd al had!
… dat is dus niet wat we nodig hebben. Er is een ander soort denken
nodig. Dus tijd voor ‘een nieuwe lente van leren’. Tijd om het systeem
dat 150 jaar lang stand heeft gehouden wezenlijk te verbouwen. Het is
tijd om ‘de school’ als sterk merk opnieuw te definiëren tegen de
achtergrond van de huidige veranderingen. Zoeken naar mogelijkheden
waar een leven lang leren duurzaam zijn plek kan vinden en een
veelheid van talenten kansen krijgen om een bijdrage te leveren aan de
vraagstukken van morgen. Een stelsel wijziging in onderwijs is nodig…
maar hoe dan?
Ons verhaal over ‘een nieuwe lente voor leren’.

4. SCHOOL OF BREDE SCHOOL
MUSEA
CULTUURHUIS
SPORTKANTINE
THUIS
THEMAPARK
BOERDERIJ
PARK OF BOS
INTEGRAAL KINDCENTRUM (IKC)
BUURT ACTIVITEITENCENTRUM
BUURTCENTRA
WERKPLAATS
DIERENTUIN
CENTRUM VOOR OUDEREN
In de nabije toekomst heeft de ‘school’ veel verschillende verschijningsvormen. Het zijn plekken in een dorp, wijk of
buurt waar mensen elkaar ontmoeten en activiteiten plaatsvinden. Mensen van verschillende leeftijden en met een
grote diversiteit aan activiteiten. ‘De school’ is geïntegreerd. Soms wordt het zelfgeorganiseerd door ouders of bewoners,
soms geëxploiteerd door professionals. Het formeel en informeel leren gaat in elkaar over. De ‘school’ heeft daarbij geen
monopolypositie op het leren en de ontwikkeling van kinderen..

5. Het leren is niet langer gedefinieerd in tijd en plaats. De lerende bepaalt de momenten in tijd en plaats waar, wanneer en
voor een belangrijk deel wat geleerd wordt. De kinderen en hun ouders creëren hun eigen ‘playlist’ om te leren. Een
‘playlist’ die gebaseerd is op persoonlijke interesses en doelen, passend binnen de eigen waarden en normen. De
‘playlist’ staat voor een leven lang leren.

6. Net als Spotify (muziek) of Netflix (film) neemt de gebruiker een abonnement. Alle content wordt daarmee ontsloten en
is ‘any time any place’ beschikbaar. Uit de content wordt de ‘playlist’ samengesteld. Een ‘playlist’ die passend is bij het
kind (inhoudelijk) en in tijd en planning afgestemd is op het weekprogramma van de opvoeders. Opvoeders kunnen hun
‘Playlist’ delen met andere ouders bijvoorbeeld via Facebook. Zo ontstaat er een persoonlijk portfolio dat groeit met de
jaren.

7. Deze ‘playlists’ bevat mogelijk activiteiten op een school zoals we die nu kennen. De ‘playlist’ heeft echter ook een grote
variëteit aan zelfsturende digitale materialen. Je kunt leren op afstand en/of op fysieke andere plaatsen kennis en
(basis)vaardigheden leren. Er zijn veel geschikte plaatsen waar kinderen kunnen leren en experimenteren.

8. Welke leeractiviteiten en/of locaties ook gekozen worden, de norm is dat het leren is afgestemd op het individu. De
‘playlist’ gaat uit van een persoonlijke aanpak en een opmaat gemaakt pedagogisch en didactisch model. De inhoud is
afgestemd op de mogelijkheden van het kind, passend bij de leerstrategie en interesses. De ‘playlist’ is uitdagend naar de
veelheid van verschillen in talenten en mogelijkheden van kinderen.

9. De stip op de horizon: het kind een ontwikkeling gunnen die aansluit bij zijn/haar autonomie, competenties en van
waaruit relaties vorm krijgen. Relaties waarbij het gaat om het zien dat samenwerken het productief maken is van het
verschil. De omgeving waarin het kind opgroeit is een belangrijk voorspeller van succes. Het gaat bij een leven lang leren
om eigenaarschap, uitdaging, facilitering en het vertrouwen. En even zozeer moeten we kaders stellen en onze
verwachtingen duidelijk communiceren.

10. Het vak van leerkrachten verandert in een diversiteit aan vormgeving van het vak. Er ontstaan nieuwe rollen om het
leren van kinderen te faciliteren. Er is soms hulp nodig bij het samenstellen van een ‘playlist’. Het ligt voor de hand dat er
leerkrachten zijn die kinderen begeleiden. Maar ook zijn er kansen bij het aanbieden van activiteiten van een ‘playlist’.
Aanbieders die als specialist of expert (live of online) in het Rijksmuseum of Continuüm, technicus, kok en
voedingsdeskundige, dichter, schrijver, publicist, danser of bijvoorbeeld bewegingsinstructuur activiteiten vorm geven.

11. Een uitgebreid en zeer gevarieerd digitaal netwerk, platforms en content is aanwezig om leraren en kenniswerkers te
faciliteren in het uitoefenen van hun vak. De ‘playlist’ bevat ook onderdelen waarvan ‘wij’ vinden dat deze minimaal
geleerd moeten worden. Deze doelen zijn belangrijk om goed te kunnen participeren in onze samenleving. Het
vastleggen van welke deel van het curriculum ‘verplicht’ is, is nationaal beleid. Het HOE is aan de lerenden en de ouders,
de samenstellers van de ‘playlist’.

12. De camera van een tablet volgt de oogbewegingen bij het technisch leren lezen. De tablet reageert adaptief! Welke rol
zouden de ‘Google Glasses’ kunnen hebben binnen educatieve content? Door een digitale curriculum wordt het leren
van kinderen minder afhankelijk van de momenten van instructie van een leerkracht. Wordt het mogelijk de omslag te
maken van consumptief leren naar meer ondernemend leren? En welke kansen liggen er in de technologie voor de
kenniswerkers in het leren van het ‘vak’?

13. De gebruikte materialen en content zijn kwalitatief hoogwaardig. Er wordt gebruik gemaakt van nieuwe
wetenschappelijke inzichten, kennis over de werking van hersenen, leerstrategieën, er is didactische kennis opgenomen
en suggesties om succesvol om te gaan met de content. Dat alles afgestemd op ervaringen van anderen. De materialen,
activiteiten en ervaringen van en met de ‘playlist’ worden continue geëvalueerd door de gebruikers.

14. Naast het leren vanuit de ‘playlist’ is de plek waar kinderen leven van zeer groot belang. Zowel de fysieke plek als de
virtuele omgeving zijn belangrijk voor de ontwikkeling van een kind (Civil society). Er ontstaat een scala aan nieuwe
mogelijkheden om samen activiteiten te ondernemen. Samen spelen, samen genieten, leren delen, leren van uitgestelde
aandacht, samen doen, een samenleving vorm geven, er zijn voor anderen… ‘Quality time’ krijgt een extra dimensie!

15. Omdat steeds meer mensen een eigen weg zoeken in de samenleving, ontstaan er vanzelf veel nieuwe vormen en ideeën
als oplossing. Sociale innovaties zorgen voor het ontstaan van nieuwe content en constructies. Dit zijn de sociale
innovaties die zorgen voor nieuwe kansen om te leren en te kunnen ontwikkelen.

16. Op forums, via certificering of door beoordelingen van gebruikers worden activiteiten en oplossingen geëvalueerd. Door
evaluatie evolueren materialen en activiteiten. Via verschillende media wordt gedemonstreerd welke oplossingen er zijn
en welke aanpak goed past bij bepaalde doelstellingen. Er ontstaat een soort consumentenbond voor ‘opvoeden, leren
en ontwikkelen’.

17. De ideeën en veranderingen wijzen in de richting van een diversiteit aan ecosystemen. Het leren is afgestemd op ieder
kind in verbondenheid met elkaar en de omgeving. De afstemming vindt plaats op individueel niveau en binnen het
kindnetwerk (Civil society). Het leren, de content en aanpak is adaptief naar het kind. Er is ruimte ontstaan voor een
brede talentontwikkeling. Tevens is dit het failliet van de huidige school waarbij van ieder kind verwacht wordt dat het
zich voegt in het schoolsysteem.

18. Partners kennisnetwerk (S3]
ADVISEURS SOCIALE DOMEIN
Henk Derks
Peter Vereijken
•
Vloeteind 27
5502 PT Veldhoven
0655 – 180960
hmgderks@onsbrabantnet.nl
•
De Stroom 29
9411 MB Beilen
06 ‐ 21 80 70 81
petervereijken@gmail.com
•
https://sites.google.com/site/derksadvies
•
https://sites.google.com/site/petervereijken/