1. PHÂN TÍCH DỊCH BÁNG
ThS GVC TRAÀN THÒ KHAÙNH TÖÔØNG
BM NOÄI ÑHYK PHAÏM NGOÏC THAÏCH
1

2. Maøu saéc
Vaøng trong, traéng trong (BC <1000/mm3 )
Maøu hoàng : HC >10.000/mm3
Nhö maùu ( bloody ascites) : HC > 50.000/mm3
 XH noäi : vôõ gan ( u gan hay chaán thöôøng ), laùch
 Gaëp 5% trong xô gan ( töï phaùt hay chaïm maïch : coù
maùu cuïc )
 Chieám 20% case K di caên maøng buïng
 Chieám 10% K maøng buïng nguyeân phaùt (peritoneal
carcinomatosis)
2

3. Maøu saéc
 Ñuïc  coù theå do BC, hay do Triglyceride
( > 50mg/dl hay 0,56mmol/l  ñuïc)
 Ñònh löôïng Triglyceride (TG)
 Ñuïc nhö sữa : Baùng buïng döôõng chaáp
(Chylous
ascites) khi TG > 200mg/dl (2,26mmol/l) vaø >TG
maùu : K, xô gan ( 0.5-1 %), nhieãm truøng ( lao,
giun chæ …)
 Naâu ñoû  Ñònh löôïng Bilirubin
(Bilirubin dòch baùng > maùu  VPM maät : vôõ
tuùi maät hay thuûng taù traøng)
3

4. P H AÂN T ÍC H D Ò C H
B AÙNG
Traû lôøi 2 caâu hoûi chính ( XN thöôøng
qui )
 Dòch baùng coù nhieãm truøng ?
 Coù taêng aùp TMC ?
Caâu hoûi phuï
 Protein cao hay thaáp ?
 Gôïi yù nguyeân nhaân ( keát hôïp LS)
XN choïn loïc.
4

5. XÉT NGHIỆM THƯỜNG QUI
(ROUTINE TESTS)
 Ñeám teá baøo
 Albumin
 Protein
 Traû lôøi caâu hoûi 1vaø
2
5

6. XÉT NGHIỆM CHỌN LỌC
(OPTIONAL TESTS)
Glucose
X E Ù T N G H IE Ä M
LDH
ÍT L A Ø M
Nhuộm gram  Bilirubin
Cấy trong chai cấy máu 
Triglycerit
ADA  Nhuoäm vaø caáy VK
Amylase lao
Cytology
6

7. Ñ E Á M TE Á B A Ø O
( c a â u h o û i 1)
Chaïm maïch : Tröø 1 BC/750 HC; 1Neu/250 HC
Dịch thấm thöôøng BC < 500 / mm3 ,
Neutrophil < 250/mm3
 Neáu Neutrophil ≥ 250/mm3 vaø ≥ 50% toång soá
BC  Dòch baùng nhieãm truøng (VPM)
7

8. VPM thöù phaùt nghi ngôø khi coù 2 trong 3 tieâu chuaån
sau:
1- Protein >1.0g/dl
2- Glucose < 50mg/dl (2.8 mmol/L)
3- LDH DB ≥ LDH maùu ( giôùi haïn treân bình thöôøng )
 Khi caáy DB thöôøng moïc ≥ 2 loaïi vi truøng.
2 tieâu chuaån ± caáy nhieàu loaïi VT 96% VPM thứ phaùt
*
 CEA >5 ng/mL hay ALP >240 UI/L dòch baùng : ñoä
nhaïy 92 % vaø chuyeân 88 % ñeå phaùt hieän thuûng taïng
roãng
vaøo dòch baùng **.
• Soriano G, Castellote J, Alvarez C, et al. Secondary bacterial peritonitis in cirrhosis: a retrospective study of clinical and analytical characteristics, diagnosis
and management. J Hepatol 2010; 52:39.
** Wu SS, Lin OS, Chen YY, et al. Ascitic fluid carcinoembryonic antigen and alkaline phosphatase levels for the differentiation of primary from secondary
bacterial peritonitis with intestinal perforation. J Hepatol 2001; 34:215.
8

9. VPM thöù phaùt : thuûng hay khoâng thuûng
(abscess quanh thaän ) TV 100% neáu khoâng
PT *
Nghi ngôø VPM thứ phaùt : tìm thuûng taïng roãng
( lieàm hôi döôùi hoaønh…) hay nhieãm truøng khu
truù
( CT scan )
Neáu khoâng tìm thaáy ñieàu trò nhö VPM töï phaùt
* Akriviadis EA, Runyon BA. Utility of an algorithm in differentiating spontaneous from secondary
bacterial peritonitis. Gastroenterology 1990; 98:127. 9

10. VPM töï phaùt : khoâng hay chæ coù 1 tieâu
chuaån
Caáy chæ moïc 1 loaïi vi truøng.
PT khoâng caàn thieát ñ/v VPM töï phaùt : 80% TV
*
* Pinzello G, Simonetti RG, Craxì A, et al. Spontaneous bacterial peritonitis: a prospective investigation
in predominantly nonalcoholic cirrhotic patients. Hepatology 1983; 3:545
10

11. ÑOÄ CHEÂNH ALBUMIN (caâu hoûi 2)
SAAG : (Serum-ascities albumin gradient )
Chính xaùc 97% trong phaân loaïi dòch baùng
SAAG = Albumin maùu – Albumin dòch baùng
≥ 1.1g/dl : coù taêng aùp TMC
(SAAG cao)
< 1.1g/dl : khoâng taêng aùp löïc TMC
(SAAG thaáp)
11

12. P R O T E IN
Protein dòch baùng  dòch thaám hay tieát
Protein ≥ 2.5g/dl  dòch tieát, < 2.5g/dl  dòch
thaám
Nhöng chính xaùc chæ 56% !!!.
Döïa LDH DB/ maùu vaø protein DB/maùu
( gioáng
tieâu chuaån Light ) ñoä chính xaùc cuõng
khoâng
cao hôn.
o Suy tim P  dòch thaám, nhöng Pro ≥ 2,5g/dl
o Duøng thuoác lôïi tieåu nhieàu  Pro cao / xô
gan. 12

13. Keát hôïp caû SAAG vaø Protein DB
 gôïi yù NN gaây baùng buïng.
VD :
SAAG cao + Pro cao  thöôøng laø ST P
SAAG thaáp + Pro cao  thöôøng beänh
lyù
aùc tính hay lao maøng buïng.
13

14. C A ÙC XE ÙT
N G H IE Ä M K H A Ù C
N huo ä m G ra m va ø C a á y
10ml trong moâi tröôøng caáy maùu  ñoä
nhaïy cao hôn.
C y t o l o g y : tìm TB dò daïng
Ñoä nhaïy gaàn 100% K maøng buïng
nguyeân phaùt
Ñoäâ nhaïy 60%vôùi K di caên maøng
buïng.
14

15. C A ÙC XE ÙT
N G H IE Ä M K H A Ù C
A m y la s e
 DB xô gan khoâng bieán chöùng : 40IU/L
vaø Amylase DB/ maùu # 0.4
 Amylase DB/ maùu > 0.4 : Baùng trong Vieâm
tuïy hay thuûng taïng roãng vaøo DB.
 ADA
 ≥ 39IU/L : ñoä nhaïy 100% vaø ñoä chuyeân
97.2% trong lao maøng buïng *
* Riquelme, A, Calvo, M, Salech, F, et al. Value of adenosine deaminase (ADA) in ascitic fluid for the
diagnosis of tuberculous peritonitis: a meta-analysis. J Clin Gastroenterol 2006; 40:705.
15

16. ĐẶC ĐIỂM DỊCH BÁNG
TRONG MỘT SỐ BỆNH LÝ
16

17. LAO MÀNG BỤNG
Vàng chanh
BC : 150 - 4000 /mm3, Lympho chiếm ưu thế *
Protein >3.0 g/dL *
Trên BN không xơ gan : SAAG <1.1 g/dL
Nhuộm Ziehl-Neelson : nhạy 0 - 6 % **
Cấy (+) < 20 % **
PCR lao : độ nhạy 8-25%
ADA ≥ 39 IU/L : ñoä nhaïy 100% vaø ñoä chuyeân
97.2% trong lao maøng buïng
•Sanai FM, Bzeizi KI. Systematic review: tuberculous peritonitis--presenting features, diagnostic strategies and
treatment. Aliment Pharmacol Ther 2005; 22:685.
** Marshall JB. Tuberculosis of the gastrointestinal tract and peritoneum. Am J Gastroenterol 1993; 88:989
17

18. SUY TIM
Protein DB thường cao từ 2.5 g/dl trở lên
SAAG cao
Đo pro-brain natriuretic peptide (pro-BNP) trong
huyết thanh  phân biệt báng bụng do xơ gan
hay suy tim .
pro-BNP >1000 pg/ml: độ nhạy để loại trừ xơ
gan gây báng bụng đơn thuần không suy tim là
100%
Xơ gan và suy tim ( xơ gan tim ) : trị số
pro-BNP như suy tim
Sheer TA, Joo E, Runyon BA. Usefulness of serum N-terminal-ProBNP in distinguishing ascites
due to cirrhosis from ascites due to heart failure. J Clin Gastroenterol 2010; 44:e23 18

19. N G U YE Â N N H A Â N
SAAG cao : S A A G tha á p :
Protein DB cao Protein DB cao
- Suy tim phaûi, vieâm - Ung thö nguyeân phaùt hay di
maøng ngoaøi tim co thaét . caên
- Hoäi chöùng Budd - Chiary - Lao maøng buïng
hay beänh taéc maïch giai - Vieâm tuïy hay doø tuyeán tuïy,
ñoaïn sôùm doø nang giaû tuïy...
Protein DB thaáp - Vieâm thanh maïc (serotitis )
- Xô gan , vieâm gan do Protein DB thaáp
röôïu, suy gan toái caáp. - Hoâi chöùng thaän hö
- Hoäi chöùng Budd - Chiary - Suy dinh döôõng
hay beänh taéc maïch ôû
giai ñoaïn treã)
19

20. TRƯỜNG HỢP 1
Máu : Protein 6.5g/dl, Albumin 2.8g/dl,
LDH ( 180 - 350 IU/l )
DB : vàng trong
– Protein : 1.3g/dl, Albumin 0.8g/dl
– BC : 650 / mm3 , Neu 452/ mm3
– HC : 150/ mm3
– LDH : 220 IU/l
– Glucose : 77 mg/dl
20

21. TRƯỜNG HỢP 2
Máu : Protein 5.5g/dl, Albumin 2.0g/dl
LDH ( 180 - 350 IU/l )
DB : trắng trong
– Protein : 1.8g/dl, Albumin 1.1g/dl
– BC : 150 mm3 / , Neu 52/ mm3, Mono 148/ mm3
– LDH : 190 IU/l
– Glucose : 87 mg/dl
21

22. TRƯỜNG HỢP 3
Máu : Protein 7.5g/dl, Albumin 3.9g/dl
LDH ( 180 - 350 IU/l )
DB : vàng trong
– Protein : 4.3g/dl, Albumin 3.1g/dl
– BC : 1450 / mm3 , Neu 20%, Lym 80%
– HC : 150 / mm3
– LDH : 250 IU/l
– Glucose : 85 mg/dl
22

23. TRƯỜNG HỢP 4
Máu : Protein 6.8 g/dl, Albumin 3.2 g/dl
LDH ( 180 - 350 IU/l )
DB : vàng trong
– Protein : 2.9 g/dl, Albumin 1.6 g/dl
– BC : 120 / mm3 , Neu 25%, Mono 70%
– LDH : 260 IU/l
– Glucose : 95 mg/dl
23

24. TRƯỜNG HỢP 5
Máu : Protein 7.8 g/dl, Albumin 3.9 g/dl
LDH ( 180 - 350 IU/l )
DB : hồng nhạt
– Protein : 4.9 g/dl, Albumin 3.2 g/dl
– BC : 220 / mm3 , Neu 25%, Mono 70%
– HC : 1250 / mm3
– LDH : 260 IU/l
– Glucose : 95 mg/dl
24