In het volgende worden er enkele bladzijden weergegeven uit een boek van Scott Hahn: Een Vader die Zijn beloften houdt; Gods verbondsliefte in de heilige schrift. Hierin spreekt hij als theoloog over onder meer over schepping en evolutie. Dit boek is een Nederlandse vertaling van: A Father Who Keeps His Promises; God's Covenant Love in Scripture.

1. Scott Hahn
(theoloog)
over
Bijbel en evolutie

2. Scott Hahn: bijbel en evolutie 2
Prof. Scott Hahn (1957) heeft zich als
presbyteriaans theoloog en dominee in 1986
bekeerd tot de Katholieke Kerk. Korte tijd
later heeft zijn vrouw, Kimberly Hahn,
dezelfde stap gezet. Thans is Scott Hahn
hoogleraar aan de Franciscaanse Universiteit
van Steubenville (Ohio) en vader van zes
kinderen. Voor meer informatie zie:
http://www.scotthahn.com/
Sommige van zijn boeken zijn ook in
Nederlandse vertaling beschikbaar bij
uitgever De Boog, zie http://www.deboog.nl/.

3. Scott Hahn: bijbel en evolutie 3
In het volgende worden er enkele bladzijden
weergegeven uit een boek van Scott Hahn::
Een Vader die Zijn beloften houdt
Gods verbondsliefte in de heilige schrift
Hierin spreekt hij als theoloog over onder meer
over schepping en evolutie. Dit boek is een
Nederlandse vertaling (© de Boog) van:
A Father Who Keeps His Promises
God's Covenant Love in Scripture
In this book, Scott Hahn explores the 'covenant
love' God reveals to us through the Scriptures, and
explains how God patiently reaches out to us to
restore us into relationship with his divine Family.
Servant publishers,
Ann Arbor, Michigan 1998

4. Scott Hahn: bijbel en evolutie 4
Vermijd buikspreken (Leg niets in de tekst) Daarentegen schijnt het scheppingsverhaal op enkele
andere – maar niet minder belangrijke – vragen in te gaan,
Heb je wel eens een gesprek gevoerd met iemand die – zoals wat en waarom God heeft geschapen. Om te zien hoe
zoals je direct merkte – niet echt geïnteresseerd was in wat deze vragen worden behandeld, is het misschien tijd om
jij denkt? Misschien kreeg je een signaal of een vreemd Genesis te herlezen met nieuwe ogen, door het te bekijken
antwoord, maar in elk geval was zijn instelling duidelijk: door de oude ogen. Dat betekent terug te gaan naar de
“Ik wil je ondersteuning, niet je mening” of erger: “Als ik tekst, op zoek naar aanwijzingen zoals wat de oude
je mening wil, zal ik het je zeggen”. In elk geval had je het schrijver aan zijn toenmalige lezers wilde zeggen.
gevoel te worden misbruikt. Het ging helemaal niet om Omwille van de eenvoud zullen we Mozes als auteur
jou. bekijken, en zijn oorspronkelijke lezers, de oude
Ik vermoed dat als de oude schrijver van Genesis vandaag Israëlieten, die dit materiaal van hem ontvingen als deel
nog zou leven, hij dat gevoel zou hebben aangaande van Gods wet (de vijf boeken van Mozes). Een dergelijke
moderne interpretaties van zijn werk, vooral met traditionele benadering moge uit de mode lijken, maar ze
betrekking tot zijn scheppingsverhaal. Om het botweg te heeft bepaalde voordelen die haar aanbevelen. Ze gaat
zeggen, veel lezers zijn meer bezig met zich afvragen in voor haar interpretatie uit van de bijbelse tekst zelf en
hoeverre Genesis in overeenstemming kan worden heeft daardoor een grotere verklarende kracht. Kortom, het
gebracht met de evolutietheorie, dan met het ontdekken boek Genesis als zodanig, en de hele Pentateuch, zijn zo
van wat de auteur werkelijk heeft willen zeggen. Wij zinvoller. Het weerspiegelt ook de levende traditie van de
moderne mensen zijn zozeer in beslag genomen door de Kerk, die door het kerkelijk leergezag steeds weer wordt
wetenschap dat we bijna niet meer in staat zijn het boek bekrachtigd.
Genesis te lezen zoals het is. Als we zo het boek Genesis voor zichzelf laten spreken,
Inderdaad is er in de Heilige Schrift maar één keer de wordt Mozes onze leraar, zonder hem iets in de mond te
vraag te vinden over hoe de wereld werd geschapen, en leggen. We worden zijn leerlingen in plaats van
wel in het boek Job, waar God eigenlijk zegt, vergeet het buiksprekers. Tegelijk zouden we ons bewust moeten
(Job 38-41). Het is eenvoudig te moeilijk om het ons voor worden hoe sommige lezers een moderne mening in de
te stellen, laat staan het te ontcijferen voor onszelf. bijbelse tekst leggen.

5. Scott Hahn: bijbel en evolutie 5
Enerzijds houden sommige lezers vast aan letterlijk zes kerkvaders en geleerden van de Kerk Genesis letterlijk
dagen van 24 uren en beweren dat Genesis elke vorm van geïnterpreteerd in termen van zes dagen van 24 uur. En
evolutie tegenspreekt (theïstisch of niet), bijna alsof Mozes toch zouden we ze niet als fundamentalisten brandmerken,
en de Schrift zouden hebben samengezworen om enkele net zomin als we Nebukadnessar een nazi zouden noemen
duizenden jaren van tevoren een eerste beslissende slag omdat hij de Joden vervolgde en hun tempel in het jaar
tegen het Darwinisme te voeren. Terwijl velen van hun 586 v.Ch. plunderde. Sommige etiketjes passen gewoon
critici dit beantwoorden door ze te brandmerken als niet.
“fundamentalisten” wat zoals veel etiketjes niet zinvol of Maar er zijn problemen met dit soort letterlijk lezen. Hoe
passend is. zijn bijvoorbeeld de eerste drie dagen van 24 uur gemeten
als de zon eerst de vierde dag werd geschapen? Bovendien
Enerzijds houden sommige lezers vast wordt er voor de zevende dag geen einde aangegeven
omdat hij wijst op de rust van God en niet op een periode
aan letterlijk zes dagen van 24 uren en van 24 uur.
beweren dat Genesis elke vorm van Natuurlijk zou God de wereld in zes dagen geschapen
kunnen hebben, als Hij dat zou hebben gewild – of in zes
evolutie tegenspreekt, bijna alsof Mozes uur of zes minuten of zes seconden. Maar “dag”
en de Schrift zouden hebben (Hebreeuws yom) heeft niet altijd betrekking op de tijd van
de klok. Zo is het hier niet noodzakelijk gebruikt om aan te
samengezworen om enkele duizenden geven hoelang God nodig had voor zijn werk.
jaren van tevoren een eerste beslissende
Ik besef dat verdedigers van het “letterlijk” zich van deze
slag tegen het Darwinisme te voeren. problemen bewust zijn. Ik breng ze daarom ook alleen ter
sprake om erop attent te maken dat ze voor Mozes in het
Anderzijds zijn bepaalde versies van de evolutietheorie geheel geen probleem waren (die er zich niet van bewust
duidelijk in tegenspraak met Genesis, alsook met het was), precies omdat ze niets met de zaak te maken
gezonde denken. Zo hebben enkele van de vroege hadden, d.w.z. met zijn zaak. Maar deze vorm van

6. Scott Hahn: bijbel en evolutie 6
letterlijke interpretatie is niet de enige manier om iets in Mythische opvattingen
de tekst te leggen (buikspreken). Er is een andere
benadering, aan het andere einde van het Het is niet ongewoon lezers te vinden die het Genesis
interpretatiespectrum, die ook zijn moderne stem in de verhaal willen reduceren tot weinig meer dan een oude
oude tekst laat spreken. Hebreeuwse mythe. Hun manier van argumenteren gaat
dikwijls als volgt: Daar het scheppingsverhaal een
religieus verhaal is en geen wetenschappelijke beschrijving
van de wereldgeschiedenis, moet het worden beschouwd
als oude Hebreeuwse mythologie, die berust op hun
primitieve bijgeloof en heilige propaganda.
Maar de indeling van Genesis als een mythe heeft een
probleem: Ze stemt niet overeen met de feiten. Een
vergelijking tussen Genesis en andere oude
scheppingsverhalen, die wereldwijd voor mythische
worden gehouden, onthult veel grotere verschillen en
afwijkingen dan parallellen of overeenkomsten.
Bijvoorbeeld, de oude mythen beschrijven allemaal het
scheppingproces in termen van oorlog onder de goden,
waarin de winnaars de kosmos vormen uit de lijken van de
verliezers. Eveneens worden in de mythen de zon, de maan
en de hemellichamen beschouwd als godheden.
Daarentegen is het boek Genesis duidelijk uit ander hout
gesneden.
Deze beide vormen van mythische en letterlijke
interpretatie gaan eender te werk: Mozes worden woorden
in de mond gelegd, om zo de oude tekst te dwingen zich

7. Scott Hahn: bijbel en evolutie 7
bezig te houden met moderne problemen. Ofschoon er precies en allereerst ons doel. We moeten hem alleen juist
tegengestelde conclusies uit worden getrokken, berusten ze benaderen.
op dezelfde vooronderstellingen, niet uit oude teksten van Een zodanig juiste lezing van Genesis vraagt om
Genesis gehaald, maar uit de categorieën van de moderne onafhankelijkheid van actuele discussies, die woeden
wetenschap. Helaas beleven vrome lezers, die uitgaan van tussen evolutie en religie, om objectief en zonder
deze wetenschappelijke categorieën, een innerlijk conflict vooringenomenheid de instrumenten voor literaire analyse
tussen wetenschap en godsdienst. Ik ben ervan overtuigd toe te passen. Dat betekent echter niet dat we onszelf
dat dit een vals dilemma is, omdat het berust op twee niet losmaken van de bijbelse tekst. Integendeel, we moeten
passende opties. ons zo dicht mogelijk aan de tekst houden. Hij nodigt ons
uit om met grote zorg te lezen en met een kritisch
Deze beide vormen van mythische en invoelingsvermogen voor de cultuur en de tijd waarin het
oorspronkelijk is geschreven en overgeleverd.
letterlijke interpretatie gaan eender te werk: Als het scheppingsverhaal in eerste instantie wordt
Mozes worden woorden in de mond gelegd, benaderd en bestudeerd op deze manier, naar zijn eigen
om zo de oude tekst te dwingen zich bezig te maatstaven, zal de tekst een letterlijke zin opleveren die
houden met moderne problemen. open blijft, zowel voor de echte ontdekkingen van de
moderne wetenschap, alsook voor de geldige bevindingen
van vergelijkende godsdienstwetenschap en mythologie.
Ik zou eraan willen toevoegen dat, zonder in te gaan op Inderdaad ben ik er als overtuigd Katholiek Christen van
ingewikkelde discussies over verklarende theorie, de overtuigd dat de resultaten van een dergelijke benadering
letterlijke betekenis van Genesis niet moet worden tenslotte een diepe complementariteit van religie en
onderschat. Integendeel, de Kerk leert dat het wezenlijk is wetenschap, geloof en rede zullen aantonen.
om van de letterlijke betekenis van de Schrift uit te gaan, Laten we nu verder zonder veel drukte de sandalen
alvorens dieper te graven in haar geestelijke betekenis aantrekken, de lendenen omgorden en met het oude volk
(CKK nn.116-18). Daarom is de letterlijke betekenis Israël het boek Genesis lezen.

8. Scott Hahn: bijbel en evolutie 8
Van chaos tot kosmos lijken, zij is werkelijk niet groot genoeg om met de
De eeuwige liefdesgeschiedenis van de Schrift begint erg oneindige Schepper te worden gelijkgesteld.
eenvoudig: “In het begin schiep God hemel en aarde” Als het eerste vers ons vertelt wie God is (de Schepper)
(Gen. 1, 1). Is het niet verwonderlijk hoe eenvoudig dat alsook wat Hij niet is (de schepping), blijft nog de vraag:
klinkt? Zonder enige inspanning, of goden waartegen men wat is de schepping volgens Genesis? Dat is wat de rest
moet vechten, sprak God eenvoudig, en…BOEM (of van het eerste hoofdstuk verklaart.
BANG, als u daaraan de voorkeur geeft): het hele Het volgende vers begint met: “De aarde was vormeloos en
Universum – ruimte, tijd, melkwegen, zonnesystemen, leeg” (Gen. 1, 2). In het oorspronkelijke Hebreeuws luidt
planeten, moleculen, subatomaire deeltjes, dat alles barst de laatste zin, tohu wabohu, twee woorden die de
voort uit het niets tot bestaan. Dat noem ik macht. tweevoudige conditie van de oertoestand van de aarde
beschrijven: vormeloosheid en leegte.
Het eerste vers van de Bijbel maakt vanaf het Deze woorden passen strategisch tussen wat ervoor en wat
erna komt. Het voorafgaande vers “de hemelen en de
begin duidelijk dat God absoluut aarde” wijst naar de twee belangrijkste domeinen ? van de
oppermachtig is, totaal soeverein, almachtig schepping, het geestelijke en het materiële. Met de eerste
en dus op geen enkele manier te verwarren zijn de zuivere geesten, de “hemelse heerscharen” bedoeld
die wij engelen noemen, terwijl het tweede betrekking
met de wereld die Hij heeft geschapen. heeft op de mensheid. Verschillend van de hemelen echter
bevond zich de aarde nog in een onvolledige toestand van
Het eerste vers van de Bijbel maakt vanaf het begin
vormeloosheid en leegte. Na deze woorden vertelt de rest
duidelijk dat God absoluut oppermachtig is, totaal
van dit hoofdstuk over Gods creatieve antwoord en besluit
soeverein, almachtig en dus op geen enkele manier te
op deze twee problematische kenmerken van de
verwarren met de wereld die Hij heeft geschapen. Hij
oorspronkelijk chaotische conditie van de aarde. God
alleen is God, en niet wij. Evenmin is de enorme kosmos
vormt de aarde om – van chaos tot kosmos – volgens zijn
zijn lichaam of huis (in tegenstelling tot wat New Age
macht en plan.
leert). Hoe groot en enorm de schepping voor ons moge
Gods macht wordt in het volgende vers onthuld, dat

9. Scott Hahn: bijbel en evolutie 9
beschrijft hoe “de Geest van God over het wateroppervlak Hoe bouwt men een huis in zes dagen
bewoog” (Gen. 1, 2). Zoals de waakzame
Het scheppingsverhaal schijnt een zeer ordelijk schema te
tegenwoordigheid van mijn moeder op het terrein van ons
volgen. Zorgvuldig lezen van het verhaal toont aan hoe de
toekomstige huis, hield de Heilige Geest het
Schepper omgaat met het probleem van de vormeloosheid
scheppingsproces van de aarde in gang, van
van de aarde gedurende de eerste drie dagen, en dan met
bodemreiniging en het leggen van het fundament tot aan
de leegte in de laatste drie dagen. Misschien kan een
haar transformatie en heiliging (zie Psalm 104, 5-30;
diagram het beter begrijpelijk maken:
Spreuken 8, 1-31). zijn macht openbaart bijgevolg ook zijn
plan.
opvullen dag zon dag vogels dag mens
leegte 4 maan 5 vissen 6 dieren
sterren
structureren dag dag dag zee dag land
vormeloos- 1 nacht 2 lucht 3 vegetatie
heid,
tijd ruimte leven
Op dag één schiep God licht en scheidde het licht van de
duisternis om dag en nacht te maken (Gen. 1, 3-5). Zo
ontstond de aardse tijd. Op de tweede dag maakte God de
hemelen en de zeeën door de wateren te scheiden in boven
en beneden (Gen. 1, 6-8). Zo ontstond de aardse ruimte.
Op dag drie schiep God land en vegetatie (Gen. 1, 9-13. Zo

10. Scott Hahn: bijbel en evolutie 10
begon het aardse leven. De drie basiscondities voor De Heer schiep eerst de structuur in drie dagen, en vulde
bestaan op aarde waren nu compleet: tijd, ruimte en leven. dan de structuur op met levende wezens op de tweede drie
Eender waren de drie wezenlijke elementen voor menselijk dagen. Eerst de terreinen en dan de heersers. Is dit louter
bestaan op zijn plaats: licht, water en voedsel. Drie toeval? Ik denk van niet.
domeinen verlangden nu naar heersers. Deze parallellen onthullen het literaire geraamte, ingebed
Op dag vier schiep God de zon, de maan en de sterren, om in het scheppingsverhaal, en wat Mozes gebruikte om
“te heersen over de dag en de nacht” (Gen. 1, 14-19), Gods transformatie van de aarde in een geëigende
d.w.z. over het tijdelijke bereik dat al gevormd was op dag woonplaats voor de mensheid te beschrijven . We hebben,
een. Op dag vijf schiep God de vissen en de vogels, opdat door zorgvuldig lezen, een eenvoudig maar diep
ze de hemelen en de zeeën zouden vullen (Gen. 1, 20-23), samenhangend geraamte ontdekt, een dat waardevolle
om te heersen over het ruimtelijke gebied dat God de aanwijzingen geeft over hoe de oorspronkelijke Israëlische
tweede dag had geschapen. Op de zesde dag schiep God de lezers waarschijnlijk het scheppingsverhaal hebben
dieren en de mens, opdat ze zouden heersen over het land begrepen. Meer nog helpt het ons de bedoeling en de
en de vegetatie, d.w.z. het biologische bereik dat God op betekenis van de schepping te begrijpen. Kortom, het toont
de derde dag had geschapen. ons wat en waarom God heeft geschapen.
We hebben, door zorgvuldig lezen, een
eenvoudig maar diep samenhangend
geraamte ontdekt, een dat waardevolle
aanwijzingen geeft. (...) Kortom, het toont
ons wat en waarom God heeft geschapen.
Er bestaat een perfecte overeenstemming tussen wat God
deed op de eerste drie dagen en op de tweede drie dagen.

11. Scott Hahn: bijbel en evolutie 11
Beeld is alles wereldoorlog II, en het ligt ten grondslag aan de tragedie
van abortus en euthanasie in onze tijd. De heiligheid van
Wat heeft God geschapen? Hij bouwde een thuis voor zijn
menselijk leven omvat zowel de ongeboren mens als de
toekomstige kinderen. De schepping is een groot
bejaarde, de lichamelijk zwakke en de mentaal
bouwproject. Goede bouwlieden werken met een doel voor
gehandicapte. Elke persoon heeft deze eerbiedwaardige en
ogen. Aristoteles schreef: “Wat tenslotte wordt uitgevoerd,
onmetelijke waardigheid, omdat iedere mens geschapen is
ligt eerst in de intentie”. God werkt altijd met zijn doel
naar Gods beeld. Zelfs zij die zondigen of een of andere
voor ogen; daarom maken we uit het laatste wat Hij
gruwelijke misdaad plegen, blijven omhuld door deze
maakte zijn bedoeling op ons.
waardigheid. Geen mens is uitgesloten van de redding.
“Toen sprak God: ’Laten we de mens maken naar Ons
Op de tweede plaats betekent het dat ons werk speciale
beeld en gelijkenis…’ Dus schiep God de mens naar zijn
waarde heeft. De maatschappij doet het omgekeerde. Niet
eigen beeld, naar het beeld van God schiep Hij hem; man
mijn werk verleent mij waardigheid, maar het dragen van
en vrouw schiep Hij hen” (Gen. 1, 26-27). Nu wordt de
het beeld van God bekleed mijn werk met aanzien. Werk is
zaak ingewikkelder, zoals men zegt. Wat betekent het voor
geen vloek, in en van zichzelf, hoewel het vervloekt is
ons te zijn geschapen, als man en vrouw, naar Gods “beeld
vanwege de zonde van Adam, met een frustrerende last
en gelijkenis”?
(vgl Gen. 3, 17-19). God Zelf werkte om de schepping tot
stand te brengen. Voor de zondeval waren wij mensen
God werkt altijd met zijn doel voor ogen; ertoe geroepen om te werken in navolging van God onze
daarom maken we uit het laatste wat Hij Vader.
maakte zijn bedoeling op ons. Op de derde plaats betekent het dat wij op God gelijken.
Als personen hebben wij een redenerend intellect, een vrije
Allereerst betekent het dat menselijk leven een grote wil en een uniek vermogen om lief te hebben. Bovendien
heiligheid bezit. De maatschappij begaat dikwijls de fout maakte God onze natuur verschillend van alle andere. Als
de waarde van een persoon af te meten aan grote werken, menselijke wezens bevinden wij ons ergens tussen de
een goed uitzien of economische productiviteit en engelen en de dieren, met fysieke lichamen en rationele
opbrengst. Deze fout is door de Nazi’s gemaakt in zielen. Engelen kunnen beminnen maar zich niet

12. Scott Hahn: bijbel en evolutie 12
voortplanten. Dieren planten zich voort maar zonder liefde. oorspronkelijke betekenis van de zin houdt een nuchtere
Desondanks hebben wij mensen het waarlijk unieke waarheid in. Dit wordt duidelijk gemaakt in de volgende
vermogen om beide te doen in de voortplantingsdaad van tekst waarin deze uitdrukking verschijnt, namelijk Genesis
de echtelijke liefde, de oorsprong van het verbond van 5, 3, waar staat dat Adam een zoon verwekte, namens
interpersonele gemeenschap en familieleven. Seth, “naar zijn eigen beeld en gelijkenis”. Hier wordt
Als we werkelijk beminnen als echtelieden, ouders, zusters duidelijk verwezen naar vader en zoon relatie. En hier is
en broeders, nemen we uiteindelijk deel aan Gods heel wezenlijk hetzelfde bedoeld als in het scheppingsverhaal.
eigen leven van liefde (in God zijn leven en liefde
hetzelfde). Als personen in een familie zijn wij geroepen te
leven en lief te hebben zoals God de Vader, de Zoon en de
Heilige Geest. Het begint allemaal met de echtverbintenis,
wanneer de liefde tussen man en vrouw bewust op
levengevende wijze wordt gedeeld. Deze en andere presentaties en documen-
Velen spreken vandaag de dag over het belang van een
goed zelfbeeld. Anderen zeggen dat dit een vals probleem
ten over evolutie zijn te vinden op:
is, dat het niet echt van belang is. Ik ben het daarmee
oneens. Het is wel van belang, zeer zelfs. Maar we gaan er
op een verkeerde manier mee om. Het is niet het probleem
wat fout is, maar de zogenaamde oplossingen. Het is niet
verkeerd een goed zelfbeeld te hebben. Wat we nodig
hebben is niet het scheppen van een goed zelfbeeld voor
iedereen, maar te geloven dat iedereen geschapen is naar
Gods beeld.
De diepe waarheid over God, die ons geschapen heeft naar
zijn “beeld en gelijkenis” verschijnt voor het eerst in
Genesis, maar op een zeer eenvoudige wijze. De
http://www.slideshare.net/group/csr-evolution