Ketu ne kete projekte do te gjeni gjithcka rreth gjeneve dhe ADN-s. Projekt i punuar nga vet une!

1. Gjenet dhe ADN-ja

2. Hyrje
• Me perjashtim te rasteve kur keni kopjen
tuaj identike binjake, organizmi juaj
eshte ndertaur sipas nje grupi unik
instruksionesh biologjike, pra, kodit tuaj
gjenetik. Keto instruksione ose gjene
jane te pranishme ne te gjitha qelizat
dhe percillen nga prindi te pinjojte.

3. Cfare eshte ADN-ja
• Gjenet jane te perbera nga nje substance e
quajtur acid deoksirbonukleik ose ADN. ADN-ja
eshte nje molekule shume e gjate e
mbeshtjelle me se miri te kromozonet ne
berthamen e cdo qelize.
ADN-ja eshte e perbere nga dy zingjire te
lidhur ne mes nga molekulat te quajtura baza
te cilat ciftohen gjithmone ne te njeten
menyre. Rendi I bazave shkruan kodin
gjenetik.

4. Semundjet gjenetike
• Semundejt gjenetike disa prej gjeneve
permbajne gabime te cilat shpien ne
keqfuksionimin e tyre. Keto gjene mund te
shkaktojne semundje, siq eshte cistis fibrosis
dhe anemia. Pjesa me e madhe e semundjeve
gjenetike jane recesive (ne largim e siper),
p.sh: gjeni per syte e kalter. Kjo d.m.th se
semundja zhvillohet vetem atehere kur femija
trashegon nje kopje me gabime nga te dy
prinderit.

5. Dritherat MGJ
• Dritherat MGJ gjenet mund te trasferohen ne
bimesi per te krijuar transgjenin ose drithera
te modifikuar gjenetikisht (MGJ). Teknologjia e
MGJ-es eshte perdorur per te prodhuar oriz te
pasuruar me vitamina, miser I embel dhe lakra
qe prodhojne insekticidet e tyre, si dhe bime
soje qe mbijetojne, kur trajtohet me herbicide
qe mbysin cfardolloje bime tjeter.

6. Fazat kohore te mjeksise
• Libri I Carls Darvinit “Preardhja e specieve” nenvizon
rendesine e tipareve te trashiguara ne procesin e
evulucionit (1859).
Eksperimetet e kryera nga Gregor Mendel me bimen e
bizeles provuan ekzistencen e gjeneve (1860).
• Fridrif Misher nxori ADN-ne nga qelizat. Ai e quajti ate
nuklein (1869).
Xhejms Uston dhe Frensis Krik zbuluan strukturen e
ADN-se dhe treguan se si e kopjon ajo vetevetn.

7. • Marshall Nirenbergu deshifroi kodin gjenetik
te fshehur ne rendin e bazave (1961).
Frederik Sanger nis sekuencimin e ADN-se
(1970).
Per here te pare mjeket perdoren terapine e
gjeneve per te kuruar nje vajze katervjeqare
qe vuante nga crregullimi I imunitetit (1990).
Lindi I pari gjitar I kolonuar ne menyre
eksperimnetlae delja dolli (1996)
Publikohet sekuencat e plota te gjeonimit
njerzor (2003).