an Rezelman, Mental Coach van Nationaal Bridge Team beschrijft de waarde van het programma Best Year Yet voor het team.

1. 41
JUNI 2004
DOEL BELANGRIJKER
DAN SPELERS
IMP ontmoet Jan Rezelman, mentaal
coach van Team Oranje
Bij topsport groeit steeds meer het besef over het belang geestelijk fit aan de start te komen. Aan de vooravond
van het EK in Malmö, waar Team Oranje zijn eerste echte vuurdoop zal ondergaan, sprak Elisabeth van Ettinger*
met Jan Rezelman, die als mentaal coach is toegevoegd aan de staf van de kernploeg.
‘Ik kom uit de kop van Noord-Holland. werkvloer ontbreekt aan een duidelijk met de spelers. Om ze ervan te over-
Ben opgegroeid tussen de koeien. De groepsdoel. Als je daar goede aandacht tuigen dat een gestructureerde aanpak
enige sport die telde was voetbal. aan durft te besteden, gaan de resultaten hen ten dienste kan staan bij het
Bridge? Daar had ik helemaal niets mee. van een bedrijf, een organisatie, een realiseren van topprestaties, heb ik ze
Wist niet eens van het bestaan. Pas veel team met sprongen vooruit. laten terugkijken naar hun successen uit
later, toen ik op mijn werk bij Cap Succes valt niet zo maar uit de lucht, je het verleden en naar hun teleur-
Gemini met Enri Leufkens in aanraking moet er wel aan werken natuurlijk. Best stellingen. Iemand als Bauke Muller
kwam, begreep ik dat er zoiets bestond Year Yet!, zoals ik dat voor het bridge- vormde een goed voorbeeld. Tien jaar
als een denksport genaamd bridge. team hanteer, voorziet in een program- geleden werd hij wereldkampioen, een
Na mijn HEAO bedrijfseconomie in ma van een jaar. Aan een korte cursus, groter succes was niet denkbaar. De
Alkmaar kwam ik op een bank terecht. van een paar dagen bijvoorbeeld, hecht teleurstelling kwam voor hem in de
Mijn volgende stap was Cap Gemini, ik veel minder waarde. Twee weken later daaropvolgende jaren toen het open
waar ik net als Enri Leufkens, begonnen ben je alles weer vergeten. Het bridge- team niet of nauwelijks meer interna-
ben als programmeur. Gezien mijn team komt iedere vrijdag bij elkaar voor tionaal aansprekende resultaten haalde.
opleiding en achtergrond zat het er dus oefenwedstrijden, speeltechniek en Hij had het gevoel dat Nederland zich
niet in dat ik mij beroepsmatig bezig systeembesprekingen. Eens in de maand, eigenlijk geen raad wist met het
zou houden met mensen. Toch ging het
wel die kant op bij mij. Ik begon mijn
belangstelling te verliezen voor de
Open naar binnen,
techniek, terwijl ik het werken met
mensen steeds leuker ging vinden. Ik
professioneel naar buiten
kwam terecht bij een klein adviesbureau
dat zich bezighield met mentale
processen binnen het bedrijfsleven.
Ondertussen volgde ik allerlei cursussen ook op vrijdag, doe ik een sessie van een ongekende resultaat en er geen cultuur
op dat gebied en drie jaar geleden ben ik paar uur. Een dergelijk ritme is belang- heerste om de toppositie te willen
voor mezelf begonnen. rijk om iedereen bij de les te houden.’ vasthouden. Aan de hand van Bauke’s
beleving probeer ik de groep aan te
Best Year Yet! Rezelman schetst hoe hij aan de slag is geven hoe belangrijk het is om een doel
De kern van mijn activiteiten zijn geënt gegaan met de bridgeploeg. voor ogen te hebben en gestructureerd
op het concept van Best Year Yet!. Dat is ‘Je begint met het maken van een plan te willen werken aan het bereiken ervan.
een in oorsprong Amerikaans program- op basis van een heldere doelstelling. Ik laat de groep zelf nadenken over hoe
ma. Het bestaat nu een jaar of twintig en Vervolgens ga je proberen het beoogde de spelers kunnen werken aan het
wordt toegepast bij het begeleiden van doel te verwezenlijken en daarna volgt verbeteren van de resultaten. Zo
teams en bedrijfsorganisaties. Over het evaluatie. De doelstelling is mij aan- kwamen we vanzelf op een aantal zaken
nut ervan, ben ik erg enthousiast. Best gereikt door het stichtingsbestuur die voor de groep zwaar telde.
Year Yet! is zeer resultaat gericht. Het (Stichting Topbridge Nederland; EvE). Bijvoorbeeld de gedachte Open naar
gaat er in essentie om heldere doelen te De bedoeling is te pieken over drie jaar, binnen, professioneel naar buiten. Vrij
formuleren en die aan je professionele tijdens de Bermuda Bowl van 2007. En vertaald: een vriendschappelijk
omgeving duidelijk te maken. Dat is met pieken, denken we aan het halen onderlinge verstandhouding zonder
misschien een open deur, maar in de van een medaille. Het uitwerken van een geheimen voor elkaar, waarbij je vrijelijk
praktijk blijkt vaak dat het op de plan om dat te bereiken doen we samen je mening mag geven. Naar de buiten-

2. BRIDGE MAGAZINE IMP®
42
wereld evenwel vorm je een front. Dat is niet vruchtbaar als we zaken aan nog heel wat lacunes. Daardoor had men
Een andere gedachte die tijdens de het bespreken zijn als doelstellingen en het gevoel met het spelen ervan zich in
groepssessies naar boven kwam drijven topsportcultuur. Omdat ik niet bridge is de vingers te snijden in de selectie. In
was Hoe beperken we ons succes? Ofwel, de groep gedwongen de kwestie helder dat opzicht gold de OK als een belem-
zijn er factoren die ons kunnen onder woorden te brengen. Daardoor merende factor voor een individueel
belemmeren in het behalen van ons doel gaat zij er vanzelf beter over nadenken. paar. In de discussie rond de OK hebben
en welke zijn dat dan? Zo was het Iedere maand hebben we met het team we in overleg met de stichting onszelf de
waardevol te ontdekken dat ook bij een follow-up binnen het Best Year Yet! vraag gesteld waar het ons nu eigenlijk
sommige topbridgers het idee leeft dat programma. We kijken naar de behaalde om gaat: iedereen hetzelfde systeem
bridge maar een spelletje is. Als we dat successen en uiteraard ook naar de laten spelen of een goed resultaat
onder ogen durven te zien en door teleurstellingen waar we op zijn gestuit. neerzetten op een EK? Vanwege onze
krijgen dat we een serieus doel voor Bij de uitvoering van een jaarplan basisdoelstelling zou die vraag makkelijk
ogen hebben, dan zijn we een belang- verloopt lang niet alles vlekkeloos te bantwoorden moeten zijn. Dat kostte
rijke stap verder. De groep begon gevoel natuurlijk. De praktijk is weerbarstig. moeite, omdat het bestuur en de spelers
te krijgen voor het belang van een top- Een van de eerste problemen waar we het uiteindelijk doel nog niet scherp
sportcultuur. Daaraan verbond zij zelf mee werden geconfronteerd was de genoeg op het netvlies hadden staan.
een drietal waarden: presteren, inzet en Oranje Klaveren. Het idee was om de Gelukkig was uiteindelijk iedereen het
de lol die je eraan beleeft.’ hele kernploeg hetzelfde systeem te er over eens dat presteren bovenaan het
laten spelen. De voordelen waren lijstje stond, zodat het OK project voor-
niet bridgen is een voordeel evident: discussies over en verbeteringen lopig in de ijskast is beland. Een paar
Zelf ziet Rezelman het als een enorm aan het systeem kwamen onmiddellijk heeft het wel aangedurfd om over te
voordeel dat hij niet bridget. ten goede aan de hele groep. Bovendien stappen op de OK: Jansma-Verhees. Met
‘Omdat ik niet speel, creëer ik automa- kon de trainer zich richten op een name Jan Jansma toonde zich er zeer
tisch een zekere afstand en weet ik systeem en niet op de verschillende enthousiast over.’
oeverloze discussies te vermijden. Mij is systemen van de verschillende paren.
mooie rol
namelijk opgevallen dat bijna ieder Toch kwam de OK niet echt van de
probleem dat je in de groep op tafel legt grond. Paren durfden er niet mee aan de Rezelman is zichtbaar blij met het
in no time wordt herleidt tot een bridge- gang te gaan, omdat zij nog niet aan het nieuws dat Jansma-Verhees met hun
technisch probleem en leidt tot een nieuwe systeem gewend waren. Veel nieuwe systeem het zo goed hebben
kakafonie van minstens een kwartier. moest nog worden ontwikkeld; er waren gedaan in de driedaagse oefeninterland

3. 43
JUNI 2004
tegen een Poolse selectie. Zij wonnen de
Butler. De rest van de kernploegparen
eindigden in de min. ‘Over het enthou-
siasme van Jan Jansma wil ik nog wel
wat kwijt. Hij heeft in het team een
mooie rol. Door zijn extraverte houding
kan hij dingen raak zeggen, juist op de
momenten dat het belangrijk is.
Bijvoorbeeld in de discussie over de OK,
waarin hij het jammer vond dat het
project niet van de grond kwam.
Ondanks de positieve inzet op dat punt
van Jan hebben we in een vrij vroeg
stadium moeten erkennen dat er
wrijving ontstond over de invulling van
de vrijdag. Het liep niet lekker met de
OK. Deadlines met betrekking tot de
ontwikkeling van het systeem werden
niet gehaald. Kortom, de sturing ging
niet goed. De impact daarvan moet je
niet onderschatten. De spelers besteden
een dag per week op om zich profes-
sioneel te wijden aan bridge. Aan het
eind van die dag moeten ze naar huis
kunnen keren met een goed gevoel, een
gevoel van voldaanheid. Dat goede
gevoel verdween echter als sneeuw voor
de zon. Omdat we onze doelstellingen
plaatsen voor de Bermuda Bowl. De voor henzelf niet altijd gunstig uit-
helder hadden geformuleerd (presteren
Olympiade als proeftuin voor jong pakken, maar wel in lijn zijn met een
boven alles) waren we alert en konden
talent, zoiets is in de sportwereld nog van te voren uitgedacht hoger doel.’
we tijdig ingrijpen. Uiteindelijk heeft
niet eerder vertoond. We proberen dat De vrijdag is wat het stichtingsbestuur
Enri Leufkens (bestuurslid technische
op de spelers over te brengen, maar het betreft zeker niet voorbehouden aan
zaken; EvE) de knoop doorgehakt en
vergt wel overredingskracht. Het kan bridgetechnische zaken alleen.
iedereen speelt voorlopig weer zijn eigen
best zijn dat Nederland op het EK zich ‘De groep is verplicht eens in de maand
vertrouwde systeem. Ik ben wat dat
plaatst voor de volgende Bermuda Bowl, met mij een programma door te lopen.
betreft aangenaam verrast door de
maar dat aan de Olympiade in Istanboel Dat blijkt nuttig, want problemen
flexibiliteit van het bestuur, dat niet
twee of drie andere paren namens ons kunnen zo in een vroeg stadium worden
krampachtig wilde vasthouden aan een
land meedoen. Die beslissing nemen we gesignaleerd. Zo was er vorig jaar nogal
eerdere keuze.´
overigens na het EK. Het nu gekozen EK wat commotie ontstaan over het
einde zoek
Als het om doelstellingen gaat kent
Rezelman geen enkele twijfel.
Olympiade ondergeschikt
´Spelers zijn belangrijk, maar het eind-
doel is belangrijker. Mooi voorbeeld
aan EK
daarvan is het vasthouden aan een hoger
doel. Hoe moeilijk het soms ook is, je
mag niet van je koers afwijken. Kijk,
topbridge is maar een klein wereldje. Je
team is daarvan heel goed doordrongen. interview van Huub Bertens in IMP.
komt als coach of captain makkelijk in
Leuk of niet, het einddoel staat voorop: Toen even later Huub en Ton toch bij de
de verleiding je oren te laten hangen
zoveel mogelijk paren klaarmaken voor kernploeg kwamen, hebben we meteen
naar de mening van een paar topspelers.
de Bermuda Bowl. In dat verband, het een sessie gewijd aan de onstane onrust.
Daar mag je nooit aan toegeven. Dan is
EK team hoeft niet noodzakelijkwijs het Dat hielp, want de negatieve gevoelens
het einde zoek en ga je concessies doen
team voor de Bermuda Bowl te zijn. Ook dienaangaande, hebben we kunnen weg-
aan je einddoel. De Stichting heeft heel
dat is vooraf helder. En dat is nu de poetsen. We richten ons ook op de
duidelijk gekozen voor een topresultaat
kracht van het Best Year Yet! programma, instelling en doelstellingen van
tijdens een Bermuda Bowl. Met die
namelijk dat al dit soort dingen versneld individuele spelers en paren. Enri en ik
keuze gaan ze heel ver. Zo ver zelfs, dat
en goed op hun plaats vallen. In hebben een vragenlijst ontwikkeld die
ze bereid zijn deelname aan een
vergelijking met vroeger zullen spelers iedere speler heeft ingevuld. Sommige
Olympiade ondergeschikt te maken aan
nu eerder beslissingen accepteren die van die vragen zijn heel basaal, in de
een EK, met de mogelijkheid je te

4. BRIDGE MAGAZINE IMP®
44
trant van waarom je eigenlijk bridget of weet op te brengen. Bovendien weet omdat ze goed bespreekbaar bleken. Als
wat je denkt te bereiken via bridge. Een Huub heel goed dat hij Ton keihard je bij een topsportproject bent betrokken
andere vraag gaat over de coachbaarheid nodig heeft als partner en dat er maar weet je dat er zich altijd nieuwe
van een speler. Hoe reageert hij op zijn weinigen zijn die hem kunnen bieden problemen zullen aandienen. En de
captain, op zijn trainer, op zijn mentale wat Ton hem biedt. Ik zie het als een vraag die dan rijst is natuurlijk, hoe er
coach? Zo hebben Simon en Bauke na van mijn taken om ieders rol in kaart te mee om te gaan? Een professionele
invulling elkaar de lijst meteen gemaild. brengen, om de taakverdeling helder te houding die voor de hand ligt, kan zijn
Zoiets vind ik mooi om te zien. Ik krijgen binnen een partnership.’ om rumoer te negeren, maar dat hoeft
bespreek de antwoorden per paar. Het niet altijd de beste weg te zijn. De
balletje slaan
helpt het paar elkaar nog beter te leren kwestie met Onno was in dat opzicht
kennen en levert mooie gesprekken op. Tijdens de finale van de Meesterklasse interessant omdat de zes spelers van het
Je krijgt dan ook beter inzicht hoe heeft Enri Leufkens de basisregels van Malmö team daar een eigen rol bij
spelers binnen een partnership elkaar bridge aan Jan Rezelman uitgelegd. hebben gespeeld. Bauke heeft namens de
beter kunnen laten functioneren. Een ‘Ik vond het fascinerend. Bij thuiskomst groep duidelijk aangegeven Onno er
van de dingen die mij opviel is dat je dacht ik aan niets anders meer. Die graag bij te hebben, omdat het de kans
ruwweg een onderscheid kunt maken in nacht kon ik niet slapen. Wat mij vooral op succes zou vergroten. Dat zijn
twee type spelers: de rationele speler en raakte was de mentale factor bij bridge. momenten waarop een team groeit door
de speler die zich vooral door zijn Toch wist ik ook meteen: dit is voor mij goed om te gaan met onverwachte
gevoel laat leiden. Als beide types geen sport. Laat mij maar lekker simpel situaties. Een volwassen ploeg spelers
binnen een partnership zijn vertegen- tegen een bal slaan. Voor mij is sport hoeft naar mijn idee daar geen last van
woordigd hebben zij elkaar wel eens wat toch iets fysieks. Topsport zeker. Ik te hebben. Wat we op dit ogenblik
uit te leggen. Een voorbeeld van zo’n moet nog altijd wennen aan het idee dat hebben bereikt is een sterke structuur,
partnership vormen Sjoert Brink en topbridge ook topsport is. Trouwens, waarin voor iedereen een heldere rol is
Ricco van Prooijen. De laatste is een wat een volgende stap in de begeleiding weggelegd. Let wel, de prestaties van het
typische exponent van de rationele van topbridge kan zijn is ook aandacht team staan voorop. Individuele belangen
speler, die zich altijd zal laten leiden voor lichamelijke voorbereiding. Naar zijn ondergeschikt.’
door de wetten van de logica. Sjoert is mijn overtuiging is een fysieke topcon-
tegenovergesteld. Niet alleen heeft hij ditie essentieel voor een dergelijk lang
een sterk ontwikkeld bridgegevoel, hij en zwaar kampioenschap. Wat mij
zal er ook niet voor terugdeinzen een betreft zouden ze aankomend bridgejaar
beslissing te nemen op basis van dat een uurtje van die vrijdag gaan Jan Rezelman (41) is partner binnen de
gevoel. De vraag die rijst is of je bereid gebruiken om een balletje met elkaar te Best Year Yet! organisatie. Deze aanpak is
bent als partner, maar ook als team- slaan op de tennisbaan naast het binnen de zakelijke omgeving in gebruik
genoot, zo’n beslissing te accepteren. En denksportcentrum. Aardig om te zien is bij het detecteren van problemen die een
dan met name natuurlijk wanneer die dat het programma Best Year Yet! ook in optimaal functioneren van teams in de
beslissing fout uitpakt. (Denk maar aan gebruik is bij verschillende andere top- weg staan. Enri Leufkens heeft
die beruchte ♥V uit het verslag van sporters: bij een shorttracker, een team Rezelman gevraagd de kernploeg
Sjoert Brink over de Vanderbilt in Reno, van aankomende topzwemmers en een mentaal te begeleiden. Meer over Best
elders in dit nummer; red.) ploeg vrouwen-zeilers die naar de Year Yet! op www.bestyearyet.nl.
Olympische Spelen van Athene gaat.’
mooi voorbeeld
nieuw
Een ander mooi voorbeeld hoe de
verhoudingen kunnen liggen is het Het is in de bridgewereld een nieuw
partnership van Huub en Ton. Ton uitgangspunt dat het belang van het
fungeert daarbij als de aangever. Hij mag resultaat zo sterk boven de individuele
geen rare dingen doen, maar dient zich belangen van spelers en trainers wordt
te ‘beperken’ tot goed en degelijk bridge. gesteld. Rezelman constateert dat naar
Daar moet Huub, de artiest van de twee, mate de tijd vordert de groep groeit.
op kunnen vertrouwen. Op het moment ‘Dat komt met name naar voren bij de
dat Ton uit zijn rol valt en gaat verschillende problemen waar we het
experimenteren, dan raakt Huub in de afgelopen jaar op zijn gestuit. De situatie
war en is de balans zoek. Dat leidt weer rond Huub en Ton, het gedoe rond de
tot de nodige spanningen en een slecht Oranje Klaveren, de selectie van het EK *Voormalig vrouweninternational
functionerend partnership. De kunst is team en recent de benoeming van Onno Elisabeth van Ettinger is
om Ton te laten spelen zoals hij moet Eskes als co-captain voor Malmö. Er psychotherapeut en verrichtte diverse
spelen en Huub zoals hij kan spelen. speelde dat Onno als redacteur afstand werkzaamheden voor de Nederlandse
Bridge Bond
Het heeft ook met ego’s te maken. Ton had moeten nemen van Frank Burghouts
❐
moet er geen problemen mee hebben dat column in IMP waarin met name kern-
hij het aantal creatieve acties tot een ploegchef Toine van Hoof nogal op de
minimum beperkt. De klasse van Ton is korrel was genomen. Al die zaken
dat hij dat in het partnership met Huub kregen we steeds beter onder controle