1. Inleiding

1. Ontwikkelingspsychologie
“Groot worden”

2. Mijn kind wordt groot!?!
Ontwikkelingsvragen
“Ons Bartje (10 m) stopt voortdurend speelgoed in
zijn mond, moet ik hem meer te eten geven?”
“Als Lotta (2,5 j) haar zin niet krijgt, roept en tiert
ze. Is dit wel normaal, ze moet tenslotte toch
leren luisteren?”
“Onze thomas (15 j) kleurt zijn haar zwart, luistert
naar harde muziek, zit steeds op zijn kamer, en
wil niet meer mee op familiebezoek … ‘t gaat de
foute kant uit met hem.”

3. Je gaat babysitten, er zijn 4 kinderen. Lies is
13, Toon is 9, Frauke is 5 en Leon is 2 jaar.
1. Wat doe je om al deze kinderen een
prettige namiddag te bezorgen?
2. Welke leeftijd geniet jouw voorkeur?
Waarom?

4. De ontwikkeling van het kind :
gewikt en gewogen
Wat is ontwikkeling?
Wat is psychologie?
Hoe ontstaat ontwikkeling?
Hoe met ontwikkeling omgaan?
Handboek in een notendop
Hoofdstuk 1: Inleiding

5. De ontwikkeling van een kind: gewikt
en gewogen
Waarom is inzicht in ontwikkeling nodig?
• Omgang met kinderen
• Om de karakteristieken van een bepaalde ontwikkelingsfase
beter te begrijpen.
• Ontwikkelingsfasen lopen over in elkaar en bouwen op elkaar
verder
1.
• Om een afwijkende ontwikkeling beter te kunnen
identificeren.
2.
• Om de eigen levensloop en die van anderen beter te
begrijpen.
3.

6. De ontwikkeling van het kind :
gewikt en gewogen
Wat is ontwikkeling?
Wat is psychologie?
Hoe ontstaat ontwikkeling?
Hoe met ontwikkeling omgaan?
Handboek in een notendop
Hoofdstuk 1: Inleiding

7. Wat is ontwikkeling?
Veranderen
structuur
Vanaf conceptie
tot dood
Winst en/of
verlies
Geleidelijk
Bouwt verder
op vorige - basis
voor volgende
Voortgang

8. De ontwikkeling van het kind :
gewikt en gewogen
Wat is ontwikkeling?
Wat is psychologie?
Hoe ontstaat ontwikkeling?
Hoe met ontwikkeling omgaan?
Handboek in een notendop
Hoofdstuk 1: Inleiding

9. Wat is psychologie?

10. De ontwikkeling van het kind :
gewikt en gewogen
Wat is ontwikkeling?
Wat is psychologie?
Hoe ontstaat ontwikkeling?
Hoe met ontwikkeling omgaan?
Handboek in een notendop
Hoofdstuk 1: Inleiding

11. Hoe ontstaat ontwikkeling?
Heb jij al ooit een ei een kip zien leggen?

12. Nature-nurture debat
aanleg, genen? opvoedingsmilieu?
= autonome ontwikkeling, = omgeving heeft
ongeacht milieu actieve invloed op
ontwikkeling
Hoe ontstaat ontwikkeling?

13. Derde ontwikkelingsfactor?
Victor is zes jaar. Hij zit in het eerste leerjaar. Hij heeft heel wat
cognitieve mogelijkheden in zich die van hem een sterke leerling
kunnen maken. Victor leeft echter in een gezin waarin deze
vaardigheden niet belangrijk geacht worden. Hij woont op een
boerderij waar vooral ‘het kunnen werken met je handen’ belangrijk
is. Van thuis uit wordt hij bijgevolg weinig gestimuleerd voor de
schoolse vaardigheden. Zelf is Victor iemand die vlug opgeeft
wanneer hij iets niet kan. Hij is vaak ‘liever lui dan moe’ en kiest er
dan ook regelmatig voor om schoolse lessen en taken uit te stellen of
niet te maken. De resultaten op zijn taken en toetsen spreken
boekdelen: Victor presteert relatief laag. Van een (potentiële) sterke
leerling is dus helemaal geen sprake.
Hoe ontstaat ontwikkeling?

14. Hoe ontstaat ontwikkeling?
De natuur (nature)
• Aanlegtheorie
• Ontwikkeling biologisch bepaald door erfelijkheid en verloopt
autonoom.
• Omgeving schept hooguit gunstige voorwaarden
De omgeving (nurture)
• Milieutheorie
• De mens wordt bepaald door de omgeving en door opvoeding
Zelfbepaling
• Eigen keuze belangrijk, de mens kiest zelf zijn doelen en
bepaalt zelf wat belangrijk is.

15. Ontwikkeling
Nature
(aanleg, erfelijk
heid)
Nurture
(omgeving, mili
eu)
Zelfbepaling
(vrije keuze)
Hoe ontstaat ontwikkeling?

16. Persoon
Zelfbepaling (vrije
keuze)
Nurture
(omgeving, milieu)
Nature
(aanleg, erfelijkheid)
Hoe ontstaat ontwikkeling?
Gulden middenweg?

17. De ontwikkeling van het kind :
gewikt en gewogen
Wat is ontwikkeling?
Wat is psychologie?
Hoe ontstaat ontwikkeling?
Hoe met ontwikkeling omgaan?
Handboek in een notendop
Hoofdstuk 1: Inleiding

18. Belangrijk voor leerkrachten: 2 vuistregels!
1.Werken in de zone van
naaste ontwikkeling
2. Streven naar welbevinden en betrokkenheid
Hoe gaan we met ontwikkeling om?

19. • NIET: ‘welke vragen kan het kind al beantwoorden?’
= gerijpte functies
• WEL: ‘welke vragen kan ik het kind leren
beantwoorden?’ = rijpende functies
• ‘Actief Helpen’: stapje voorop + hulp bieden
(vb. hint, tip)
Hoe gaan we met ontwikkeling om?
Zone van de naaste ontwikkeling
IN de zone werken!
Niet té hoog, niet té laag!

20. = kind voelt zich als visje in het water, gelukkig
Hoe gaan we met ontwikkeling om?
Welbevinden
http://www.youtube.com/watch?v=daAWbadzcGs

21. = kind gaat volledig op in een taak/activiteit,
diepgaand leren
Hoe gaan we met ontwikkeling om?
Betrokkenheid
http://www.youtube.com/watch?v=ibjW5rUwqxM

22. De ontwikkeling van het kind :
gewikt en gewogen
Wat is ontwikkeling?
Wat is psychologie?
Hoe ontstaat ontwikkeling?
Hoe met ontwikkeling omgaan?
Handboek in een notendop
Hoofdstuk 1: Inleiding

23. Handboek in een notendop:
ontwikkelingsfasen
Ongeboren
baby, geboort
e, pasgeboren
e
Baby
(0 – 1,5
jaar)
Peuter
(1,5 – 3
jaar)
Kleuter
(3-6 jaar)
Lagere
schoolkind
(6-12 jaar)
Adolescent
(12 – 18/25
jaar)

24. baby
peuter
kleuter
Lagere
schoolkind
adolescent
1.5 j 3 j 6 j 12 j 18/25 j
Ontwikkelingsfasen

25. Handboek in een notendop:
ontwikkelingsdomeinen
- Lichamelijke ontwikkeling
- Motorische ontwikkeling
- Tekenontwikkeling
- Perceptuele ontwikkeling
- Cognitieve ontwikkeling
- Taalontwikkeling
- (Schoolse ontwikkeling)
- Spelontwikkeling
- Seksuele ontwikkeling
- Sociaal emotionele ontwikkeling
- Morele ontwikkeling
- Persoonlijkheidsontwikkeling

26. Samenhang tussen ontwikkelingsgebieden
• Vb. puber voelt zich slecht in zijn vel omdat hij zich lichamelijk niet
aantrekkelijk voelt
Samenhang over ontwikkelingsfasen
• Vb. kind leert eerst krabbelen vooraleer een kopvoeter te tekenen
Per ontwikkelingsfase andere samenhang tussen
ontwikkelingsgebieden
• Vb. seksuele ontwikkeling bij baby sluit aan bij lichamelijke
ontwikkeling; bij adolescent sluit dit aan bij sociaal-emotionele
ontwikkeling

27. Jobbe, doe dat niet… voor je’t
weet krijg je huisklusjes van
mama!