1. HET KIND & ZIJN VRIJE TIJD
EEN ZOEKTOCHT NAAR KWALITEITSVOLLE
VRIJE TIJDSBELEVING BIJ KINDEREN.

2. INHOUD
EN VORM VAN HET OPLEIDINGSONDERDEEL

3. HET OPLEIDINGSONDERDEEL
5 Clusters :
- Kind en Vrije Tijd
•
•
vrije tijd
vrijetijdsbesteding
- Natuur
•
•
•
•
het belang en de meerwaarde
educatie versus beleving
buitenruimte
de praktijk
- Cultuur
•
•
•
het cultuurlandschap
kunstbeleving
cultuurparticipatie
- Kinderparticipatie
•
•
•
•
meerwaarde
drempels
valkuilen
de praktijk
- Relatie en Organisatie
•
•
•
•
•
gender
indeling van de omgeving
groepssamenstelling
tijdsindeling
dilemma‟s

4. HET OPLEIDINGSONDERDEEL
4 Hoorcolleges :
- Kind en Vrije Tijd (28/01)
- Natuur (28/01)
- Kinderparticipatie (31/01)
- Cultuur (10/02)
- Dilemma’s (17/02)
3 gastcolleges :
- BAZART een kunstjeugdbeweging
 Amber Vansintjan, Mooss (14/02)
- Despiegel, kunst voor de allerkleinsten
 Karel Vanransbeeck, theater Despiegel (17/02)
- Genderbewust opvoeden
 Maarten Rombouts, Rosas (11/03)

5. HET OPLEIDINGSONDERDEEL
3 uitstappen :
- Aan tafel !
Theatervoorstelling in HETPALEIS (21/02)
- Technopolis
 Doe centrum voor wetenschap en technologie (10/03)
- Eigen uitstap
 Zelf inhoudelijk en vormelijk te bepalen (04/02-14/03)

6. HET OPLEIDINGSONDERDEEL
5 workshops :
- Natuurbeleving en Avontuurlijk buitenspel
 Mira Van Olmen, Kleefkruid (30/01 of 31/01)
- Kinderparticipatie
 Een eigen uitstap organiseren (21/01 of 04/02 of 07/02)
- Voor we aan tafel gaan
 Voorbereiden cultuuruitstappen (13/02 of 14/02)
- Physicality in children’s play & Risky Play
 Sisse Winther Oreskov & Annika Foxby, University College Sjælland Denmark
(13/03 of 14/03)
- Outdoor activities in nature with digital technologies
 Peter Hersted, University College Sjælland Denmark (13/03 of 14/03)

7. HET OPLEIDINGSONDERDEEL
Assesment :
• casustoets (mondeling of schriftelijk)
Studiemateriaal :
• Reader Kind en Vrije Tijd
• Wat Kan …? Wat mag … ?
• Aanvullende info op BB

8. WAT
IS VRIJE TIJD ?

9. WAT DOE JIJ IN
JE VRIJE TIJD ?

10. EEN DEFINITIE
VAN VRIJE TIJD
Overleg even met je collega’s.
Hoe zouden jullie vrije tijd
proberen te omschrijven?
Maak je definitie zo kort
mogelijk (max twee zinnen).

11. DE BRIL VAN EEN
VOLWASSENE
Vrije tijd is de tijd buiten de schooltijd.
Volwassenen maken de vergelijking met hun persoonlijke beleving
Zij beleven vrije tijd vaak als de tijd buiten de werktijd.
Want :
1.
2.
in principe zijn er dan geen verplichtingen
uitstel van taken is mogelijk

12. KLOPT DAT?
• Is ‘huiswerk maken’ vrije tijd?
• Is ‘de afwas doen’ vrije tijd?
• Is ‘je kamer opruimen’ vrije tijd?
• Is ‘wachten bij de tandarts’ vrije
tijd?
• Is ‘bedtijd’ ook vrije tijd?
• …
 deze omschrijving vraagt om nuancering

13. HOE BELEVEN KINDEREN
VRIJE TIJD ?
kinderen ervaren tijd als ‘vrije’ tijd als ze
1.
2.
de EIGEN tijd zelf vorm kunnen geven
kunnen genieten van het sociale karakter van GEDEELDE tijd
3.
een combinatie van beiden
kinderen ervaren frustratie als ze hierin worden gedwarsboomd

14. TIJD
IN AL ZIJN VORMEN
kinderen brengen hun tijd op veel manieren door
•
•
•
•
•
•
thuistijd
schooltijd
tijd om te spelen
tijd met vrienden
verveeltijd
ambigutijd

15. 1. THUISTIJD
Als iedereen thuis is, dan eten we vaak samen. Dat is leuk, dan kan je over school praten,
dan kom je van alles te weten.
De leukste momenten thuis, dat vind ik als we met de hele familie een groot spel spelen:
twister of een gezelschapsspelletje.
Ja, naar de bioscoop gaan. Ik heb dat een keer gedaan met mijn papa, naar Asterix. Dat
was leuk, ik heb nacho‟s gegeten, zo vierkante chips… En ik zeg tegen mijn moeder: „dat
was de leukste dag van mijn leven‟. Ik vond dat heel leuk! En de wereld mag dat weten!
Dat is eigenlijk niet zo vaak omdat mijn papa altijd werkt. Ik zie hem bijna nooit, alleen ‟s
morgens als hij mij naar school brengt en soms ‟s avonds. Dus familietijd heb ik niet vaak,
de zondag het meest, dan is er meer tijd.
Als ik te lang bezig ben aan mijn huiswerk,
dan lukt dat toch niet meer en dan ga ik even fietsen
of naar mijn konijn, en dan ben ik weer rustig

16. ENKELE VORMEN VAN TIJD :
1. THUISTIJD
- dagelijkse vertrouwde tijd met het gezin (vb aan tafel)
- speciale evenementen (vb feest, uitstap)
= een combinatie van EIGEN tijd en GEDEELDE tijd
 samen met gezinsleden
 geborgenheid (oa door het vertrouwde)
 ruimte voor zichzelf
(eigen plekje, specifieke activiteit, contact met huisdieren,…)

17. 2. SCHOOLTIJD
“boekentas maken, spijtig genoeg
naar school „”
“einde van de school, dat was het
leukste moment van de dag”
“als ik op school ben
aangekomen, ben ik beginnen
voetballen. na de schooldag terug
naar huis.”
“naar school vertrokken met de fiets.
het was maar een halve dag.
gelukkig!”

18. 2. SCHOOLTIJD
- veel kinderen praten minimaal over school
- sommigen doen weinig enthousiaste uitspraken
= weinig tot geen EIGEN tijd
een minimum aan GEDEELDE tijd
 kinderen vinden school belangrijk
 botsing onvrije tijd op school met eigen vrije tijd
 huiswerk breekt rechtstreeks in op eigen vrije tijd

19. 3. TIJD OM TE SPELEN
“buiten spelen of in de tuin op de schommel”
“we hebben in het park gespeeld”
“met de fiets rijden”
“springtouwen”
“rolschaatsen en jumpen”
“tikkertje, de kieteldood en muurke shot”
“met de lego spelen en tv kijken”
“met de I-pad spelen”
“sportvoetbalmagazine lezen”
“aan mijn stuwmeer werken”
“Toen vond ik een ballon. Die blies ik op en ik
speelde ermee in de gang”
“Als de school uit is ga ik dansen, en Lena en
Marie zijn er ook en dat vind ik leuk”;

20. 3. TIJD OM TE SPELEN
- kinderen hebben het ‘druk’ met spelen
- leukste activiteiten gebeuren in informele context
- TV en PC populairste zelfgekozen activiteiten
= veel EIGEN tijd, veel GEDEELDE tijd
 grote variatie
(buiten, binnen, op school, wild, rustig,…)
 gewone dingen (tv kijken, voetballen, fietsen,…)
 aparte dingen (een eigen stuwmeer, archeologie,…)
 alleen (experiment met ballon, tafereel met lego,…)
 vaak en graag met anderen (met broer, met nichtje,…)

21. 4. TIJD MET VRIENDEN
“Mijn beste tijd ooit dat is als er
vrienden mogen komen en mijn mama
en papa zijn weg, dan kan je spelen”.
“Als mijn vriend bij mij komt, dan ziet
mijn vader ons niet meer beneden! Dan
zitten wij boven, te spelen en zo, dan
maken wij lawaai, en doen de deur op
slot… Dat vind ik pas tof.”
“Bijvoorbeeld met Halloween. Toen ben
ik met mijn beste vriendin en nog een
vriendin „snoep of ik schiet‟ gaan doen,
zonder ouders. Dus ja, dat was wel
leuk, want dan had je zo zelf je
verantwoordelijkheid en dat vond ik wel
leuk.”

22. 4. TIJD MET VRIENDEN
- kinderen vinden het heel leuk als er vrienden komen spelen
= veel EIGEN tijd
groot deel GEDEELDE tijd
 doen wat je wil
 (gezellig) samen zijn
 zelf verantwoordelijkheid mogen nemen

23. 5. VERVEELTIJD
“In het weekend of na school, als het huiswerk
af is en er mag niemand komen spelen. Als ik
dan thuis ben en mijn mama is thuis en ik was
vergeten om te vragen of er iemand mocht
komen spelen, dan mag dat soms niet; dan ga
ik kijken of er iemand online is en als er dan
niemand online is, dan moet ik soms mijn
kamer opruimen. Als dat dan klaar is, dan
verveel ik me. Vooral als Kaat er niet is.”
“Soms als ik op de speelplaats ben, dan voel
ik me ook alleen. Als we tikkertje spelen en ik
vind dat niet zo leuk, dan verveel ik me ook.
Dan zeg ik: ach, laat ze maar spelen.”
“Op zaterdag heb ik saxofoon en zingen.
Daartussen weet ik niet wat doen, want dan
kan ik niemand uitnodigen: dat is maar een
uurtje. Dan ga ik wel buiten, naar de buren…
maar dan kan ik niets doen.”

24. 5. VERVEELTIJD
- kinderen hebben de mogelijkheid om hun tijd zelf in te vullen
maat hebben geen inspiratie
= genoeg EIGEN tijd
meestal geen GEDEELDE tijd
 vaak op zondag (niets leuks te doen, gn vrienden in buurt)
 soms op school (als anderen iets anders willen spelen)
 tussen twee activiteiten door
Hoe lossen kinderen dit op ?
 lijstje maken met leuke dingen
 hulp van ouders inroepen
 zelf iets verzinnen om te doen

25. 6. AMBGUÏTIJD
1. Alleen thuis zijn
+
een grote autonomie
-
gebrek aan geborgenheid
(vertrouwde aanwezigheid van de ouders is er niet)
2. Bedtijd
+
bedrituelen zorgen voor geborgenheid
-
regels rond bedtijd botsen met het verlangen
om de eigen tijd vorm te geven

26. BELEVING IS BEPALEND
1. kinderen beleven tijd op hun manier (verschilt vaak van wat
volwassenen denken)
2. ‘vrije tijd’ is context afhankelijk en hangt af van hoe de
kinderen die tijd beleven

27. EEN SCHEMA ROND
VRIJE TIJD

28. VERSCHILLENDE SOORTEN
VRIJE TIJD
Zingeving : de manier waarop het kind de tijd beleeft
Gestructureerde tijd : doel, tijd en ruimte is bepaald
•
VERPLICHTE TIJD
gestructureerd, zin komt van buitenaf
•
•
WACHTTIJD ongestructureerd, zin komt van buitenaf
•
•
VIERTIJD
vb muziekschool
ongestructureerd, zin van binnenuit (vaak : plezier)
•
•
vb wachten bij de dokter
GROEITIJD deelname aan gestructureerd aanbod, uit
vrije wil
•
•
vb op bezoek bij een tante
vb vriendje komt spelen : fietsen -> knikkeren -> tv kijken,…
OVERBRUGGINGSTIJD
•
vb spel is gedaan, nog niet direct een nieuw spel

29. DE BRIL VAN EEN
KIND
De beleving van het kind is bepalend : het kind moet de tijd als
zinnig ervaren (plezier, leerrijk, bevredigend,…).
Idealiter :
het kind krijgt autonomie
de zin komt van binnen uit
 dit impliceert dat slechts de helft van het schema over
vrije tijd gaat
 verplichte tijd kan naar vrije tijd evolueren
 vrije tijd is niet noodzakelijk plezier
 niet vrije tijd is niet noodzakelijk saai

30. IS EEN IBO DAN VRIJE
TIJD ?
Vrije tijd hangt af van de beleving van het kind.
 er is geen éénduidig antwoord op deze vraag
 dit is contextafhankelijk
vb vriendjes, begeleider, lievelingsspel, keuze mogelijk, …
DUS :
een positieve beleving nastreven en vrijheid bieden
(autonomie verlenen, eigen tijd bieden)
 aansluiten bij zingeving die kinderen zoeken
 ruimte laten voor ongestructureerde tijd (eigen tijd)
 ruimte laten voor eigen keuze (autonomie)

31. OPGEPAST
In onze maatschappij heersen enkele tendensen die
een kwaliteitsvolle vrij tijdsbeleving in de weg kunnen
staan !
• Overprogrammering
• Pedagogisering
• Overdreven protectie
• Spelen ervaren als overlast

32. DAN GAAT EEN IBO
VAAK DE MIST IN?
•
kinderen MOETEN vaak komen (<-> eigen zin)
•
tijd is GEORGANISEERD (<-> autonomie, eigen tijd)
•
regelmatige een GESLOTEN aanbod (<-> autonomie)
 verplichte tijd ombuigen naar vrije tijd
 afwisselen tussen open en gesloten aanbod
vrijspel en geleid spel vervullen andere noden
vrijspel : meer ruimte voor persoonlijke invulling
geleid spel :
neemt onzekerheden weg
levert unieke ervaringen op
 keuze voorzien (met keuze voor vrijspel)
 …

33. CONCLUSIE
Binnen een verplichte gestructureerde context kan
je een vrije tijdbeleving nastreven door :
• vrijheid te bieden
-> keuze voor eigen tijd of sociale tijd
-> zelf zin geven aan een activiteit
• een geborgen sfeer te garanderen
• infrastructuur en materiaal afstemmen op noden en
interesses (om grote keuze mogelijk te maken)

34. VT
BESTEDING

35. EEN OPDRACHT
• Maak een top drie van de activiteiten die je meest doet in
je vrije tijd.
• Maak een top drie van de activiteiten die kinderen meest
doen in hun vrije tijd.

36. WAT DOEN KINDEREN EN
JONGEREN IN HUN VRIJE TIJD ?

37. VIER SECTOREN
TAL VAN MOGELIJKHEDEN
Sport en Spel
buurtsport
sportclub
sportkamp
speelmaatje
…
Kunst –en Cultuur
Kindertheater
Dans
Concerten
Kinderfestivals
Musea
Toneelvereniging
Deeltijds kunstonderwijs
Fanfare
Koor
Majoretten
Crea-atelier
Creatieve workshops
…
Jeugdwerk
Grabbelpas
Vakantiekampen
Speelpleinwerking
Jeugdbeweging
(Buitenschoolse
Opvang)
…
Recreatieve sector
Pretparken
Vakantieparken
Kinderhotel
Binnenspeeltuinen
Kermis
…

38. HET VLAAMSE JEUGDWERK

39. HET VLAAMSE JEUGDWERK

40. CULTUUR FOR KIDS

41. CULTUUR FOR KIDS