Εργασία για το μάθημα Τεχνολογίας Α' Γυμνασίου

1. 5ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
ΤΑΞΗ: Α1΄
ΟΜΑΔΑ: Β΄
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2010-11
Γ΄ ΤΡΙΜΗΝΟ
ΕΝΟΤΗΤΑ
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
ΘΕΜΑ
ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ
ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΚΑΤΣΙΚΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ
ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ: ΙΩΑΝΝΗΣ
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ:
-1-

2. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Σελιδα
ο
1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Μεταφορές και Επικοινωνίες………………………………….. 3
2ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Περιγραφή αερόστατου………………………………………... 9
3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Τεχνικά σχέδια………………………………………………… 14
4ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Διαδικασία που ακολουθήθηκε………………………………... 15
5ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Ιστορική εξέλιξη αερόστατου…………………………………. 16
6ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Λειτουργία αερόστατου………………………………………... 25
7ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Χρησιμότητα και επιπτώσεις στην κοινωνία, τον άνθρωπο και
το περιβάλλον…………………………………………………. 30
8ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Κατάλογος υλικών……………………………………………... 39
9ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Κόστος κατασκευής…………………………………………… 40
10ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Βιβλιογραφία – Πηγές………………………………………. 41
-2-

3. 1Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Ο άνθρωπος, των προϊστορικών χρόνων, στη διαρκή προσπάθειά
του να επιβιώσει κατόρθωσε και να δαμάσει τη φύση και να την
αξιοποιήσει. Αρχικά επέλεξε την τροφή του και αξιοποίησε τη φωτιά,
ελέγχοντας τη δύναμή της, την οποία προσάρμοσε στη καθημερινή του
ζωή.
Το άλλο μεγάλο και σημαντικό βήμα, στην εξέλιξη του παγκόσμιου
πολιτισμού, ήταν η ανακάλυψη και η χρησιμοποίηση της γραφής. Με
αυτήν αποτύπωσε ο άνθρωπος τη σκέψη του, μετέδωσε την πείρα του και
εξυπηρέτησε την οργάνωση της ζωής.
Στα γραπτά κυρίως κείμενα θεμελίωσε η ιστορία την ανασύνθεση
του παρελθόντος. Η ανακάλυψη της γραφής, δηλαδή της απόδοσης του
προφορικού λόγου με γραφικά σύμβολα, αποτελεί τη μεγαλύτερη
πολιτισμική επανάσταση όλων των εποχών.
Εγκαινίασε τον πολιτισμό εκείνο που διαρκεί ήδη χιλιάδες χρόνια,
τον αποκαλούμενο «πολιτισμό της γραφής», τον δικό μας πολιτισμό, ο
οποίος, εξακολουθεί ακόμα και σήμερα, να αποκρούει την αμφισβήτησή
του, από τον έωλο «πολιτισμό της εικόνας».
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ
Το ανήσυχο και δραστήριο ανθρώπινο πνεύμα πάντα αναζητούσε
τρόπους για την καλυτέρευση της καθημερινότητας. Έτσι φτάσαμε στην
εξέλιξη της τεχνολογίας που
έδωσε τη δυνατότητα στον
άνθρωπο να μπορεί να
μετακινείται από το ένα μέρος στο
άλλο, χωρίς να είναι αναγκα-
σμένος να διανύσει μεγάλες από-
στάσεις με τα πόδια. Ταυτόχρονα,
έχοντας εξασφαλίσει τη δική του
μετακίνηση, μπόρεσε να μετα-
φέρει και αντικείμενα ή προϊόντα. Οι μετακινήσεις αυτές, είτε ανθρώπων
είτε αντικειμένων, επιτυγχάνονται με τα ονομαζόμενα μέσα μεταφοράς.
Έτσι, λοιπόν, κάθε μέσο μεταφοράς για να πετύχει το σκοπό του, δηλαδή
να μεταφέρει, πρέπει να εφαρμοστεί σε αυτό η τεχνολογία και φυσικά να
χρησιμοποιηθεί ενέργεια.
-3-

4. Η πρώτη ενέργεια που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος ήταν η μυϊκή
ενέργεια, για να μπορέσει να μετακινήσει τις τροχήλατες άμαξες και να
διανύσει αποστάσεις με το ποδήλατο.
Με την εφευρετικότητα του ανθρώπου και την αξιοποίηση όχι μόνο
των γνώσεων που αποκτούσε καθημερινά, αλλά και των φυσικών
φαινομένων (αέρας) κατασκεύασε τα ιστιοφόρα, κάνοντας χρήση της
αιολικής ενέργειας. Με τα πλοία, που διέσχιζαν τις θάλασσες με τη
βοήθεια του ανέμου, μπορούσε ο άνθρωπος να πάει σε διάφορα μέρη,
κοντινά ή μα-κρινά σχετικά με τον τόπο διαμονής του και να μεταφέρει
ότι ήθελε.
Όσο η τεχνολογία εξελισσόταν οι ανησυχίες του ανθρώπου
μεγάλωναν και μαζί με αυτές γίνονταν ακόμα μεγαλύτερη η ανάγκη για
την ε-ξεύρεση νέων -πιο εύκολων- τρόπων μεταφοράς. Πάλι στράφηκε
στη φύση αξιοποιώντας το «μαύρο χρυσάφι», το πετρέλαιο και τα
παράγωγά του. Με τη χρήση των καυσίμων κατόρθωσε να μετατρέψει τη
θερμική ενέργειά τους σε μηχανική ενέργεια. Έτσι κατάφερε να
λειτουργήσει τους κινητήρες εσωτερικής καύσης, τους στροβίλους και
τους κινητήρες αντιδράσεως.
Σιγά σιγά άρχισε να διαμορφώνεται, με όλες αυτές τις εφαρμογές,
ένα καινούριο περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί η σύγχρονη
κοινωνία της τεχνολογίας.
Μέσα μεταφοράς
Ο άνθρωπος εκμεταλλευόμενος αυτές τις δυνατότητες διακινεί
σήμερα μεγάλες ποσότητες πρώτων υλών, από το ένα κράτος στο άλλο,
μειώνοντας με τον τρόπο αυτό τις ανισότητες στην κατανομή των
προϊόντων από χώρα σε χώρα.
Γενικότερα οι μεταφορές εδώ και εκατοντάδες χρόνια αποτελούσαν
ίσως το σημαντικότερο κομμάτι της ζωής του ανθρώπου. Τα τελευταία
χρόνια με την διαρκή εξέλιξη που παρουσιάζουν αποτελούν αναπόσπα-
στο κομμάτι της καθημερινότητας, με πολλά παρακλάδια. Οι μεταφορές
γίνονται από τη στεριά, τη θάλασσα και τον αέρα. Δηλαδή μπορούμε να
τις χωρίσουμε σε χερσαίες, θαλάσσιες και εναέριες μεταφορές. Αυτές τις
τρεις βασικές κατηγορίες μπορούμε να τις χωρίσουμε σε υποκατηγορίες.
Χερσαίες μεταφορές
Οι μεταφορές από τη στεριά, δηλαδή οι χερσαίες μεταφορές επιβα-
τών και εμπορευμάτων, γίνονται
κυρίως με αυτοκίνητα και τρένα,
που διατρέχουν όχι μόνο την
επιφάνεια της γης αλλά τόσο το
υπόγειο μέρος της όσο και τις
σήραγγες.
-4-

5. Τα οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα συνέχεια αναβαθμίζονται και
πυκνώνουν, κάνοντας πιο εύκολες τις χερσαίες μεταφορές. Τα μέσα
μεταφοράς είναι πολυάριθμα και πολλών χρήσεων. Το κυρίαρχο μέσο
καθημερινής μετακίνησης είναι το αυτοκίνητο, επιβατικό ΙΧ ή
λεωφορείο ή φορτηγό. Με βασικό πλεονέ-κτημα την ευελιξία του και την
ταχύτητά του, αποτελεί βασικό εργαλείο στη ζωή μας. Είναι είδος
πρώτης ανάγκης και οι δυνατότητές του εξελίσσονται με πολύ γρήγορους
ρυθμούς.
Στα χερσαία μέσα μεταφοράς συμπεριλαμβάνονται εκτός από το
αυτοκίνητο, το τρένο, το δίκυκλο (ποδήλατο ή μοτοσικλέτα), αλλά και ο
ανελκυστήρας και οι κυλιόμενες σκάλες. Για ειδικές μεταφορές
χρησιμοποιούνται διάφοροι τύποι τρακτέρ, αυτοκίνητα - ψυγεία,
ανυψωτικά μηχανήματα, κοντέινερς κ.λ.π.
Θαλάσσιες μεταφορές
Θαλάσσιες μεταφορές ονομάζονται όλες εκείνες οι μετακινήσεις
ανθρώπων ή κάθε άλλου αντικειμένου που γίνεται από τη θάλασσα, τους
ποταμούς ή τις λίμνες.
Οι μεταφορές αυτές είναι ταυτισμένες σχεδόν με την παρουσία του
ανθρώπου στη γη. Χιλιάδες χρόνια
πριν οι ξυλοκόποι για παράδειγμα
έριχναν τους κορμούς των δέντρων
στα ποτάμια και με τη ορμή που
είχαν τα νερά τους γίνονταν η
μεταφορά σε άλλο μέρος.
Τα πρώτα πλωτά μέσα ήταν οι
σχεδίες και οι ξύλινες βάρκες που
κινούνταν με κουπιά ή πανιά.
Ακολούθησαν τα ιστιοφόρα, τα οποία
σταδιακά εξελίχθηκαν και επέτρεψαν στους μεγάλους θαλασσοπόρους
της Ευρώπης μεγάλα ταξίδια εξερευνήσεων στην Αφρική, την Ασία και
την Αμερική.
Μετά την ανακάλυψη της ατμομηχανής χρησιμοποιήθηκαν τα
σιδερένια ατμοκίνητα πλοία. Τα περισσότερα από αυτά χρησιμοποιούν
σήμερα τον πιο σύγχρονο ηλεκτρονικό εξοπλισμό και εξυπηρετούν το
μεγαλύτερο μέρος του διεθνούς εμπορίου. Τα είδη πλωτών μέσων
περιλαμβάνουν υδρόπτερα, χόβερκραφτ, παγοθραυστικά,
αεροπλανοφόρα, φορτηγά πλοία για μεγάλα φορτία, δεξαμενόπλοια,
πλοία ρυμουλκά, υποβρύχια και άλλα.
Εναέριες μεταφορές
Το αεροπλάνο αποτελεί το ταχύτερο μέσο μεταφοράς. Κινείται με
ταχύτητα υπερπολλαπλάσια των αυτοκινήτων και των τρένων και πολύ
-5-

6. περισσότερο των πλοίων. Κινούνται ανεξάρτητα από την διαμόρφωση
του εδάφους και μπορούν να μεταφέρουν επιβάτες αλλά και ευαίσθητα
εμπορεύματα μεγάλης αξίας και μικρού όγκου.
Στα είδη των εναέριων μεταφορών περιλαμβάνονται:
· αεροσκάφη με σταθερά φτερά (αεροπλάνα)
· αεροσκάφη με περιστρεφόμενα φτερά (ελικόπτερα)
· αερόστατα
Με τα μέσα αερομεταφοράς εξυπηρετούνται και δραστηριότητες ό-
πως:
· φωτογράφηση απομακρυσμένων περιοχών
· έλεγχος αυτοκινητοδρόμων
· ψεκασμός καλλιεργειών
· κατάσβεση πυρκαγιών
· μεταφορά ασθενών
Οι τύποι των μεταφορικών
μέσων που είναι διαθέσιμοι σε μία
χώρα είναι ενδεικτική για τις
τεχνολογικές δυνατότητες και τον
βαθμό ανάπτυξής της. Οι οι-
κονομικά αναπτυγμένες χώρες
διαθέτουν σύγχρονους
αυτοκινητόδρομους, αερογέφυρες,
μετρό, υπόγεια τούνελ, πυκνό
οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο και διεθνή αεροδρόμια. Έτσι
επιτυγχάνεται η γρήγορη, εύκολη, οικονομική και ασφαλής μετακίνηση
των πολιτών και εμπορευμάτων.
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους με τις κινήσεις, τον λόγο,
την εικόνα και την γραφή. Κάθε μέρα, κάθε στιγμή, οι άνθρωποι -αλλά
και κάθε ζωντανό πλάσμα- επικοινωνούν ανταλλάσσοντας πληροφορίες.
Όλες οι μορφές επικοινωνίας περιλαμβάνουν έναν πομπό, έναν δέκτη και
το μήνυμα που μεταβιβάζεται. Απαραίτητος είναι ένας κώδικας
επικοινωνίας και το μέσον που σήμερα προσφέρει η τεχνολογία.
Αν για παράδειγμα δύο άνθρωποι συζητούν, ο ένας είναι ο πομπός και ο
άλλος ο δέκτης. Και φυσικά, όσο διαρκεί η συζήτηση, οι ρόλοι αυτοί
αλλάζουν συνεχώς. Το θέμα της συζήτησης αποτελεί το μήνυμα που
μεταδίδεται μέσο του αέρα και ο κώδικας επικοινωνίας είναι η γλώσσα
που χρησιμοποιούν.
Η δυσκολία επικοινωνίας αυξάνεται, όταν οι άνθρωποι είναι πολλοί
ή οι αποστάσεις είναι μεγάλες. Τότε είναι απαραίτητα τα τεχνολογικά
μέσα (ασύρματος, μεγάφωνο, τηλέφωνο) για να υπάρξει δυνατότητα
επικοινωνίας.
-6-

7. Η επικοινωνία είναι από τις βασικές ανάγκες του ανθρώπου. Σε όλη
την διάρκεια της πορείας του, πάνω στη γη, χρησιμοποίησε σε μεγάλο
βαθμό και την μη λεκτική επικοινωνία, δηλαδή τα μηνύματα που στέλνει
με την στάση του σώματός του, την εμφάνισή του και τις χειρονομίες που
κάνει.
Μία από τις πρώτες μαρτυρίες επικοινωνίας είναι τα σχέδια που οι
προϊστορικοί άνθρωποι ζωγράφιζαν στα σπήλαια, εδώ και 17.000 χρόνια.
Η εμφάνιση της γραφής αποτέλεσε και αποτελεί το βασικό μέσο
επικοινωνίας.
Ένας συνηθισμένος τρόπος
επικοινωνίας σε όλον τον αρχαίο
κόσμο, που ήταν σε χρήση μέχρι τα
μεσαιωνικά χρόνια, ήταν η μετάδοση
φωτεινών σημάτων κατά την διάρκεια
της νύχτας με φωτιές (φρυκτωρίες).
Η αλληλογραφία, ένας άλλος
πανάρχαιος τρόπος επικοινωνίας, που
είναι πολύ διαδεδομένος μέχρι σή-
μερα, χρησιμοποίησε μία ποικιλία υλικών ανάλογα με την εποχή πηλός,
πάπυρος, όστρακα, κυρωμένο σανίδι, χαρτί και άλλα. Ο τρόπος
διακίνησης των επιστολών είναι επίσης διαφορετικός σε κάθε εποχή
(αγγελιοφόροι στα αρχαία χρόνια, ταχυδρομεία και ηλεκτρονικά μέσα
σήμερα).
Από την δεκαετία του 1960 άρχισε η ραγδαία ανάπτυξη των
επικοινωνιών. Ο κόσμος έμοιαζε να μικραίνει και οι ειδικοί προέβλεπαν
ότι η γη θα γινόταν «παγκόσμιο χωριό». Τα υπερατλαντικά
τηλεφωνήματα έγιναν πραγματικότητα και η τηλεόραση συναγωνιζόταν
το ραδιόφωνο και τον τύπο.
Σήμερα, στο ξεκίνημα της νέας χιλιετίας οι περισσότερες χώρες του
κόσμου έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, ενώ μία τεράστια ποικιλία από
συσκευές επικοινωνίας που ολοένα εμπλουτίζεται έχουν συμπιέσει τους
χρόνους και τις αποστάσεις. Περισσότεροι από 200 τηλεπικοινωνιακοί
δορυφόροι γύρω από την γη μεταφέρουν χιλιάδες τηλεφωνικές κλήσεις
και τηλεοπτικά σήματα.
Μερικά από τα μέσα επικοινωνίας που έχουν συνδεθεί με την
καθημερινή μας ζωή είναι:
· τα βιβλία μέχρι τον 15ο μ.Χ. αιώνα ήταν χειρόγραφα και στην συνέχεια
τυπωμένα
· οι εφημερίδες που διακρίνονται σε καθημερινές ή εβδομαδιαίες
τα περιοδικά, που εμφανίστηκαν μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας
· η φωτογραφία που αρχικά ήταν ασπρόμαυρη και στην συνέχεια εξελί-
χθηκε σε έγχρωμη
· ο κινηματογράφος που ξεκίνησε με βωβές ασπρόμαυρες ταινίες και έ-
-7-

8. φτασε στις υπερπαραγωγές του Χόλυγουντ
· ο τηλέγραφος και το τηλέφωνο που μεταδίδουν τον ήχο χάρη σε
κωδικοποιημένα μηνύματα ο πρώτος και στον ηλεκτρισμό το δεύτερο
· το ραδιόφωνο και η τηλεόραση που μεταδίδουν τον ήχο και την εικόνα
τηλεπικοινωνιών μέσω ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων
· τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών που διακρίνονται σε καλωδιακά (τηλέφωνο),
ραδιοηλεκτρικά ή ερτζιανά (ραδιόφωνο ή τηλεόραση) και κυψελοειδή
(κινητά τηλέφωνα). Όταν οι αποστάσεις που πρέπει να διατρέξουν τα
κύματα είναι μεγάλες, αυτά στέλνονται μέσω δορυφόρου
· η διαφήμιση που μεταδίδει πληροφορίες με σκοπό να γοητεύσει και να
πείσει
· ο ηλεκτρονικός υπολογιστής που επιλέγει και επεξεργάζεται πολύ
γρήγορα κάθε είδους πληροφορία
· τα πολυμέσα στα οποία ο χρήστης επεμβαίνει και διαμορφώνει τον
τρόπο με τον οποίο του παρουσιάζεται η πληροφορία.
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας άνοιξε νέους ορίζοντες στην εύκολη,
γρήγορη και οικονομική επικοινωνία μεταξύ
των ανθρώπων, με τρόπο που θα θύμιζε
ταινία επιστημονικής φαντασίας πριν από
μερικές δεκαετίες. Μεταξύ των πλέον
σύγχρονων τρόπων επικοινωνίας, ο ση-
μερινός άνθρωπος μπορεί να διαλέξει το
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ και τα πολυμέσα.
Το διαδίκτυο προσφέρει πολλές υπηρεσίες.
Επιτρέπει την λήψη και την αποστολή
μηνυμάτων πολύ γρήγορα, σε οποιοδήποτε
μέρος του κόσμου μέσω του ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου, την συμμετοχή σε συζητήσεις με άλλους χρήστες, την
ανταλλαγή ιδεών, φωτογραφιών, μουσικής κ.λ.π.
Καθώς ο ιστός του ίντερνετ απλώνεται γύρω από τον πλανήτη, οι
υπολογιστές γίνονται όλο και πιο ισχυρότεροι ενώ ο όγκος των
πληροφοριών στις οποίες έχουμε πρόσβαση γίνεται όλο και μεγαλύτερος.
Τα πολυμέσα μας επιτρέπουν να χρησιμοποιούμε πληροφορίες με μορφή
κειμένου, εικόνας και ήχου. Ο χρήστης ενός πολυμέσου δεν δέχεται τις
πληροφορίες παθητικά, όπως ένας τηλεθεατής, αλλά μπορεί να επέμβει
και να διαμορφώσει ο ίδιος τον τρόπο με τον οποίο του προσφέρεται η
πληροφορία. Σήμερα, τα πολυμέσα καλύπτουν τομείς όπως της
ψυχαγωγίας, της εκπαίδευσης κ.α. Η τεχνολογία των πολυμέσων
επιτρέπει την δημιουργία της εικονικής πραγματικότητας που
αποτελείται από τρισδιάστατες εικόνες συντεθειμένες στον υπολογιστή
που συνοδεύονται από ήχους και επιτρέπουν την επικοινωνία με όλες
σχεδόν τις αισθήσεις μας.
-8-

9. Χάρη στα ψηφιακά δίκτυα τηλεπικοινωνίας και τα πολυμέσα, ο πλανήτης
ετοιμάζεται να γίνει μία πόλη που οι κάτοικοί της θα επικοινωνούν όσο
συχνά θέλουν καταργώντας τις αποστάσεις.
-9-

10. 2Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ
Το Αερόστατο είναι ένα πτητικό μέσο, (πτητική μηχανή),
ελαφρύτερο από τον αέρα, που αιωρείται χάρη στην αεροστατική άνωση.
Σκοινί ελέγχου βαλβίδας
(περνά από το εσωτερικό του σάκκου) Κώνος διαρροής
Βαλβίδα
Περσίδα
σχισμής Πλέγμα
Μικρά
ανοίγματα
πλέγματος
Μεγάλα ανοίγματα
Σκοινί ελέγχου πλέγματος
βαλβίδας
Στόμιο
Σκοινιά αναρτήσεως
Σκοινί ελέγχου
βαλβίδας Στεφάνη συγκρατήσεως
Άγκυρα
Καλάθι
Σάκκοι με έρμα Σκοινί πρόσδεσης
- 10 -

11. Υπάρχουν 4 διαφορετικοί τύποι αερόστατων σύμφωνα με την
στρατηγική που χρησιμοποιείται για την απογείωση τους:
Θερμού αέρα: το μπαλόνι γεμίζει με ζεστό αέρα (το οποίο
θερμαίνεται μέχρι μια θερμοκρασία μεγαλύτερη της θερμοκρασίας του
περιβάλλοντος) τα σημερινά αερόστατα είναι αυτού του τύπου.
Αερίου: τροφοδοτούνται με ελαφρύ αέριο μη θερμαινόμενο.
Μεταξύ τον αερίων που χρησιμοποιούνται είναι: Υδρογόνο, Ήλιο,
αμμωνία, Συνθετικό γκάζι
Αερόστατο του Γκολζιερ: Χρησιμοποιεί είτε ελαφρά αέρια είτε
θερμαινόμενα με σκοπό να επιτύχει μέγιστες αποδόσεις είναι αερόστατα
του Γκοζιερ αυτά που πραγματοποίησαν πρόσφατα τον γύρο του
πλανήτη.
Ελαστικά: Είναι σε θέση να ρυθμίζουν την πίεση του ωθούμενου
αερίου ακόμα και κατά την διάρκεια της πτήσης με σκοπό να
εκμηδενίσουν την απώλεια αερίου της ημερήσιας θέρμανσης.
Ένα αερόστατο για επανδρωμένες πτήσεις χρησιμοποιεί ένα
μπαλόνι, με ένα άνοιγμα στο κάτω μέρος που ονομάζεται στόμα ή
λαιμός. Συνδεδεμένο με το μπαλόνι είναι ένα καλάθι, ή γόνδολα, για τη
μεταφορά των επιβατών. Τοποθετημένη πάνω από το καλάθι και στο
κέντρο του "λαιμού" είναι ο "καυστήρας", ο οποίος διοχετεύει μια φλόγα
στο μπαλόνι, που θερμαίνει τον αέρα στο εσωτερικό του. Ο καυστήρας
τροφοδοτείται από προπάνιο, ένα υγροποιημένο φυσικό αέριο που
αποθηκεύεται σε ειδικά δοχεία.
ΜΠΑΛΟΝΙ
Τα μοντέρνα αερόστατα κατασκευάζονται συνήθως από ελαφρύ και
ισχυρό συνθετικό ύφασμα.
Κατά τη διάρκεια της παραγωγικής
διαδικασίας, το υλικό κόβεται σε πλάκες,
ράβεται και ενώνεται με ειδικές ταινίες
φορτίου που σηκώνουν το βάρος του
καλαθιού.
Τα επιμέρους τμήματα, τα οποία
τρέχουν από τον λαιμό προς την κορυφή
του αερόστατου, λέγονται αδράχτια. Ένα
μπαλόνι μπορεί να έχει από 4 έως
περισσότερα από 24 αδράχτια.
Στην κορυφή του μπαλονιού υπάρχει ένα αλουμινένιο δαχτυλίδι, με
διάμετρο περίπου 30 εκατοστά, στο οποίο δένονται οι ταινίες φορτίου.
- 11 -

12. Οι ραφές
Η πιο συνηθισμένη τεχνική για το ράψιμο των κομματιών
υφάσματος είναι η πλακοραφή.
Επιστρώσεις
Το ύφασμα (ή τουλάχιστον ένα μέρος αυτού) μπορεί να είναι
επικαλυμμένο με στεγανωτικό, όπως σιλικόνη ή πολυουρεθάνη, ώστε να
είναι στεγανό στον αέρα. Συχνά η υποβάθμιση της επίστρωσης και άρα η
απώλεια της στεγανότητας είναι αυτή που τελειώνει την ζωή του
μπαλονιού και όχι η αποδυνάμωση του ίδιου του υφάσματος. Ζέστη,
υγρασία και φθορά κατά τη διάρκεια του στησίματος ή του
πακεταρίσματος του μπαλονιού είναι τα κύρια αίτια της υποβάθμισης
αυτής
Μεγέθη
Είναι διαθέσιμη μια μεγάλη ποικιλία μεγεθών. Το μικρότερο είναι
μπαλόνι για καλάθι ενός ατόμου. Στο άλλο άκρο της κλίμακας
βρίσκονται τα μπαλόνια που χρησιμοποιούνται από μεγάλες εμπορικές
επιχειρήσεις που μεταφέρουν πάνω από 20 άτομα.
Ωστόσο, τα περισσότερα μπαλόνια είναι τέτοιου μεγέθους ώστε να
μεταφέρουν από 3 έως 5 άτομα.
Βαλβίδα διαρροής
Στην κορυφή του μπαλονιού υπάρχει συνήθως μια κάποιου είδους
διέξοδος. Αυτή επιτρέπει στον χειριστή να απελευθερώσει ζεστό αέρα
για να επιβραδύνει την άνοδο ή να αυξήσει το ρυθμό της καθόδου,
συνήθως για την προσγείωση.
Μερικά αερόστατα έχουν πλάγιες σχισμές οι οποίες όταν ανοίξουν,
αναγκάζουν το μπαλόνι να περιστραφεί. Αυτές οι σχισμές είναι ιδιαίτερα
χρήσιμες για μπαλόνια με ορθογώνια καλάθια, για να διευκολυνθεί το
αερόστατο κατά την προσγείωση.
Σχήμα
Εκτός από ειδικά σχήματα, πιθανόν για λόγους μάρκετινγκ, υπάρ-
χουν αρκετές παραλλαγές για το παραδοσιακό σχήμα του αερόστατου.
Η απλούστερη είναι ένα ημισφαίριο στην κορυφή ενός κόλουρου
κώνου. Περισσότερο εξελιγμένα σχέδια επιχειρούν να ελαχιστοποιήσουν
την περιφερειακή πίεση στο ύφασμα.
Τέλος, υπάρχουν εξειδικευμένα σχήματα που αποσκοπούν στην
ελαχιστοποίηση της αεροδυναμικής αντίστασης (στην κάθετη
κατεύθυνση), ώστε να βελτιωθούν οι επιδόσεις πτήσης σε διαγωνισμούς.
- 12 -

13. ΚΑΛΑΘΙ
Τα καλάθια είναι συνήθως κατασκευασμένα από λυγαριά ή καλάμι.
Αυτά τα υλικά έχουν αποδειχτεί ότι
είναι αρκετά ελαφριά, γερά και
ανθεκτικά για πτήση αερόστατου.
Το σχήμα τους είναι συνήθως
τετράγωνο ή τρίγωνο.
Το μέγεθός τους ποικίλλει από
πολύ μικρό (για 1-2 άτομα) έως αρκετά
μεγάλο (για μεταφορά έως 30 άτομα)
Καλάθια μπορούν επίσης να είναι
κατασκευασμένα από αλουμίνιο.
ΚΑΥΣΤΗΡΑΣ
Η μονάδα του καυστήρα, αναμιγνύει το αέριο με τον αέρα,
αναφλέγει το μίγμα, και κατευθύνει την φλόγα στο στόμα του μπαλονιού.
Οι καυστήρες ποικίλλουν ανάλογα με την
ισχύ.
Είναι στηριγμένοι πάνω από το καλάθι, κι
ο χειριστής έχει τον έλεγχο των βαλβίδων τους
ώστε να ρυθμίζει την ένταση της φλόγας.
O μόνος λόγος που χρησιμοποιείται ο
καυστήρας είναι για να κρατά το αερόστατο
στον αέρα, απλά με την πρόοδο της
τεχνολογίας και την ισχύ των μηχανημάτων
σήμερα είμαστε εξαιρετικά ακριβείς στο πόσο
ψηλά πετάμε. Το αερόστατο μπορεί να κρατηθεί ακόμα και 10 εκατοστά
από το έδαφος ακόμα κι αν αυτό είναι εξαιρετικά ανώμαλο. Ο έλεγχος
αυτός είναι δυνατός με ριπές μεγάλης ακριβείας.
ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΚΑΥΣΙΜΩΝ
Οι δεξαμενές καυσίμων είναι κυλινδρικά δοχεία από αλουμίνιο,
ανοξείδωτο χάλυβα ή τιτάνιο, με βαλβίδα στο ένα άκρο για να
τροφοδοτήσουν τον καυστήρα. Μπορεί να
έχουν μετρητή καυσίμου και έναν μετρητή
πίεσης. Συνηθισμένα μεγέθη δεξαμενής
είναι 10, 15 και 20 γαλόνια. Μπορούν να
χρησιμοποιηθούν σε όρθια ή οριζόντια
- 13 -

14. στάση και τοποθετούνται μέσα ή έξω από το καλάθι. Το καύσιμο που
συνήθως χρη-σιμοποιείται είναι το προπάνιο.
ΟΡΓΑΝΑ
Ένα μπαλόνι μπορεί να είναι εφοδιασμένο με μια μεγάλη ποικιλία
μέσων για την διευκόλυνση του πιλότου.
Αυτά περιλαμβάνουν συνήθως ένα υψόμετρο, ένα βάριο (όργανο
μέτρησης της κατακόρυφης ταχύτητας), θερμόμετρα για τη μέτρηση της
θερμοκρασίας του μπαλονιού και του περιβάλλοντος. Ένας δέκτης GPS
βοηθάει στη γνώση της ταχύτητας και της κατεύθυνσης.
- 14 -

15. 3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ
ΠΡΟΣΟΨΗ
18 εκ.
22 εκ.
35 εκ.
10 εκ.
2 εκ.
3 εκ.
12,5 εκ.
ΚΑΤΟΨΗ
- 15 -

16. 4ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΗΘΗΚΕ
Κατασκευή μπαλονιού αερόστατου
Πήρα ένα μπαλόνι και το φούσκωσα. Έκοψα εφημερίδες σε
κομμάτια και άρχισα να κολλάω με ξυλόκολλα τα κομμάτια πάνω στο
μπαλόνι έτσι ώστε να το καλύψω εντελώς. Άφησα να στεγνώσει και
επανέλαβα την ίδια δουλειά για πολλές μέρες.
Όταν είχε σχηματιστεί ένα στρώμα που μου φαινόταν ανθεκτικό,
έσπασα το μπαλόνι και έμεινε μόνο το εξωτερικό περίβλημα που
σχημάτιζε το μπαλόνι του αερόστατου.
Κατασκευή καλαθιού αερόστατου
Το καλάθι του αερόστατου, το έφτιαξα χρησιμοποιώντας οδοντο-
γλυφίδες, που της κόλλησα με πιστολάκι σιλικόνης, που έχει την ιδιότητα
να στεγνώνει γρήγορα.
Έφτιαξα ξεχωριστά τα 5 κομμάτια που χρειάζονταν και μετά τα
κόλλησα μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα καλάθι.
Έφτιαξα και ένα ακόμη κομμάτι που το στερέωσα λίγο πάνω από το
καλάθι, γιατί εκεί ήθελα να στερεώσω τα σκοινιά του αερόστατου.
Μετά ζωγράφισα το μπαλόνι και το καλάθι του αερόστατου
χρησιμοποιώντας τέμπερα, σε διάφορα χρώματα.
Ένωση καλαθιού-μπαλονιού
Χρησιμοποιώντας ένα καρφί έκανα 4 τρύπες στο κάτω μέρος του
μπαλονιού και από εκεί πέρασα 4 καλώδια, τα οποία ένωσα με το
κομμάτι που είχα στερεώσει λίγο πάνω από το καλάθι. Αυτά τα καλώδια
τα πέρασα με μονωτική ταινία για να είναι πιο σταθερά. Το αερόστατο
ήταν πλέον έτοιμο.
Κατασκευή βάσης αερόστατου.
Πήρα σύρμα γαλβανιζέ, λίγο χοντρό, και δημιούργησα ένα κύκλο με
διάμετρο λίγο μικρότερη από τη διάμετρο του μπαλονιού, και έναν
ακόμη κύκλο πολύ μεγαλύτερο από τον προηγούμενο, ο οποίος θα
χρησίμευε σαν βάση.
Οι δύο αυτοί κύκλοι ήταν ενωμένοι με το σύρμα, το οποίο δεν το
έκοψα για να είναι σταθερή όλη η κατασκευή. Τέλος για να γίνει ακόμα
σταθερότερη την πέρασα με μονωτική ταινία.
- 16 -

17. 5Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ
Αν και πολλά εγχειρίδια της Φυσικής αναφέρουν τους Αδελφούς
Μονγκολφιέ ότι πρώτοι αυτοί επινόησαν το αερόστατο αυτό είναι
αναληθές. Σ΄ αυτούς όμως δίκαια αποδίδεται η πρώτη επιτυχής πτήση.
Πριν την επινόηση της Μονγκολφιέρας, όπως ονομάστηκε τότε το
αερόστατο, είχαν προηγηθεί πολλές άλλες προσπάθειες με κατασκευές
όμως βαρύτερες του αέρα.
Κατά την αρχαιότητα, ένας αρχαίος λαός στη Μικρά Ασία οι Μυσοί,
χαρακτηρίζονταν "καπνοβάτες", όπου και κατά μία παράδοση που
διασώθηκε, ένας Μυσός άναψε φωτιά εκ της οποίας ο καπνός τον
ανύψωσε και τον μετέφερε στην πατρική του οικία. Να πρόκειται άραγε
για πρόγονο του αερόστατου των Μονγολφιέρων;
Ένας ακόμη θρύλος αναφέρει ότι οι Ίνκας τοποθετούσαν επιφανείς
νεκρούς σε ένα όχημα που έμοιαζε με αντεστραμμένη πυραμίδα, ή
ασπίδα, το οποίο στη συνέχεια απογειωνόταν με τη βοήθεια θερμού αέρα
και μετέφερε τους νεκρούς στους
θεούς (προφανώς στον εγγύτερο
ωκεανό). Ευρήματα γι' αυτό το θρύλο
δεν υπάρχουν όμως ακόμα.
Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι σχε-
δίασε πολλές «μηχανές» και
διατάξεις, οι οποίες θα μπορούσαν να
χρησιμεύσουν για πτήση, αλλά δεν
υλοποίησε καμία από αυτές.
Ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε
στα τέλη του 17ου αιώνα περιελάμβανε
σχέδια για «χάρτινους δράκους» (χαρταετούς στα καθ' ημάς), οι οποίοι
ανυψώνονταν με θερμό αέρα. Έτσι η ιδέα του ελαφρύτερου του αέρα
μέσου άρχισε να καλλιεργείται.
Αρχικά το 1550 ο Βαυαρός
Ιησουΐτης Γκάσπαρ Σκοτ δημοσίευσε
ένα έργο με τίτλο "Παγκόσμιος Μαγεία"
όπου έδειχνε πως είναι δυνατόν κάποιος
να κινηθεί στους ουρανούς
χρησιμοποιώντας μέοο ελαφρύτερου του
αέρα. Το μέσον αυτό το είχε ονομάσει
"υπερατμοσφαίρα". Έκανε όμως το
τραγικό λάθος να γράψει ότι τέτοιο μέσον δεν πρόκειται να βρεθεί και
- 17 -

18. έτσι δεν κατόρθωσε να οδηγήσει τη λύση του προβλήματος χωρίς να
μάθει ποτέ ότι είχε καθορίσει τουλάχιστον την αρχή της λύσης.
Το 1670 ο Ιταλός κληρικός πατήρ Φραντζέσκο Λάνα, φιλόσοφος,
θεολόγος και σπουδαίος φυσιοδίφης, γνωστός και ως "πατέρας της
αεροναυτικής" δημοσίευσε ένα σύγγραμμά του με τίτλο " Προοίμιο ή
Δοκίμιο μερικών νέων εφευρέσεων προτεινομένων από τη μεγάλη τέχνη".
Στο έργο του αυτό ο πολυτάλαντος εκείνος Ιησουΐτης καθόρισε με
εξαιρετική σαφήνεια τη θεωρία των αερόστατων και της αεροναυτιλίας
με χρήση ελαφρύτερων μέσων του αέρα η οποία και τελικά πραγματοποι-
ήθηκε ένα αιώνα μετά το θάνατό του.
Μάλιστα στο έκτο κεφάλαιο του έργου του
ο Λάνα περιγράφει σε σχέδιο ένα μικρό σκάφος
που φέρει τέσσερις σφαίρες από φύλλα
ορείχαλκου στις οποίες θα έπρεπε απαραίτητα
να δημιουργηθεί κενό δια των οποίων και θα
υψώνονταν και θα μετατρέπονταν σε
αερόπλοιο. Ιστορικοί της εποχής βεβαιώνουν
ότι ο Λάνα από έλλειψη χρημάτων δεν μπόρεσε
να πειραματιστεί στο "ιπτάμενο πλοίο" όπως το
είχε ονομάσει, για 10 δουκάτα που κανείς δεν
προθυμοποιήθηκε να προσφέρει.
Αν αληθεύει ότι στον Λάνα οφείλεται η πρώτη ιδέα του
"ελαφρύτερου μέσου", τότε η ιδέα της εφαρμογής ανήκει σ΄ έναν άλλο
επίσης ιερωμένο τον Βραζιλιάνο Βαρθολομαίο Λορέντζο ντε Γκουσμάο.
Το 1709 πέτυχε η πρώτη καταγεγραμμένη «πτήση» "ελαφρύτερου
μέσου" στην Πορτογαλία: Ο Bartholomeo Lourenco de Gusmao,
(1685-1724), κατασκεύασε ένα μπαλόνι με διάμετρο περί τα 70 εκ. και το
οποίο τροφοδοτείτο με το ζεστό αέρα που
δημιουργούσε η καύση χόρτων και ξύλων σε
ένα μικρό δοχείο στο κάτω μέρος του.
Η επίδειξη ήταν τόσο εντυπωσιακή ώστε ο
Γκουσμάο εκλήθη να επαναλάβει την επίδειξή
του στη Λισαβώνα, μπροστά στο βασιλιά, στη
μεγάλη αίθουσα υποδοχής των "Ανακτόρων
των Ινδιών". Οι αυτόπτες μάρτυρες μετα-
βλήθηκαν όμως σε πυροσβέστες, γιατί το
μπαλόνι αυτό ανερχόμενο, στη συνέχεια ακούμπησε στις κουρτίνες του
ανακτόρου, με αποτέλεσμα να προκληθεί πυρκαγιά. Ποιός όμως ήταν ο
εφευρέτης αυτός που ονομάσθηκε στη συνέχεια "Βοαντόρ" (=ιπτάμενος)
δεν είναι ακριβώς γνωστό. Το πείραμά του αυτό θεωρήθηκε μαγεία! Τα
- 18 -

19. σχέδια και οι μελέτες του κατασχέθηκαν και κάηκαν από την Ιερά
Εξέταση, ο ίδιος δε, πέθανε εξόριστος στη Σεβίλλη.
Το 1782 ο Ναπολιτάνος Τιβέριος Καβάλο (1749-1809) παρουσίασε
σε μεγάλο κοινό που είχε συγκεντρωθεί στην έδρα της Βασιλικής
Εταιρίας του Λονδίνου μία έκθεσή του στη οποία και βεβαίωνε ότι:
"οποιοδήποτε περίβλημα του οποίου το περιεχόμενο θα ήταν υδρογόνο
τούτο θα μπορούσε στον αέρα ν΄ ανυψωθεί", παρουσιάζοντας επιτυχή
πειράματα με μπαλόνια από έντερα βοδιού. Αναμφίβολα και αυτή η
ιδιοφυΐα της μελέτης και των πειραμάτων διευκόλυνε τελικά τη λύση του
προβλήματος που τόσο καιρό αντιμετώπιζαν τόσοι μελετητές.
Ταυτόχρονα, την ίδια περίοδο, οι ερευνητές συζητάνε για τον «αέρα
της φωτιάς» που προκαλεί η καύση, ένα ιδιαίτερο είδος αέρα, το οποίο
ανέβαινε με τον καπνό ψηλά, επειδή ήταν ελαφρύτερο από τον ατμο-
σφαιρικό. Επίσης ότι το υδρογόνο που ανακάλυψε το 1766 ο Κάβεντις
και ονομάστηκε «καύσιμος αέρας» ήταν ελαφρύτερο του ατμοσφαιρικού
ήταν ήδη γνωστό, καθώς και ότι ο συνάδελφός του, Μπλακ είχε ήδη τότε
εκτιμήσει ότι θα έπρεπε αντικείμενα που είναι γεμάτα με αέρα
ελαφρύτερο του ατμοσφαιρικού να ανεβαίνουν ψηλά, χωρίς όμως και να
έχει πειραματιστεί.
Μονγκολφιέρα, η πραγμάτωση του ονείρου
Οι διάφορες απόψεις και σκέψεις για τον «ελαφρύ αέρα»
καταγράφηκαν κάποια στιγμή στη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών και
έγιναν γνωστές σε όλα τα μέλη της.
Ανάμεσά τους ήταν και οι αδελφοί Joseph-Michele (1740-1810)
και Jacques-Etienne Montgolfier (Μονγκολφιέ, 1745-1799) από την
περιοχή της Λυών. Οι εύποροι αδελφοί
αποφάσισαν τότε να κατασκευάσουν ένα
μπαλόνι που θα ανέβαινε ψηλά με ζεστό αέρα.
Υπάρχουν πολλές εκδοχές για τις εργασίες
και μυστικές δοκιμές που εκτελέστηκαν, μέχρι
να γίνει η επίσημη παρουσίαση της εφεύρεσής
τους, δεδομένου ότι τις επόμενες δεκαετίες
έγιναν λαϊκοί ήρωες και διάφορα κατορθώματά
τους, πραγματικά και φανταστικά, περι-
γράφονταν σε εφημερίδες και βιβλία. Αυτοί
ουσιαστικά ήταν και οι πρώτοι που πέτυχαν
πρακτικά αποτελέσματα, αν και ο έπαινος για
την επιτυχία αυτή ανήκει μεν και στους δύο αλλά περισσότερο στον
Ιωσήφ.
- 19 -

20. Η πρώτη τους προσπάθεια λέγεται πως έγινε με χάρτινες σφαίρες
γεμισμένες με ατμό. Πλην όμως αυτός γρήγορα υγροποιήθηκε βρέχοντας
τα περιβλήματα καθιστώντας τα βαρύτερα του αέρα με συνέπεια τη
πτώση τους. Το γεγονός δεν τους πτόησε και συνέχισαν τις προσπάθειες.
Το φθινόπωρο του 1782 κατασκεύασαν ένα επίμηκες μπαλόνι από
μεταξωτό ύφασμα και το τροφοδότησαν με ζεστό αέρα από την καύση
χόρτων και μαλλιού. Η επιτυχία τους ήταν σημαντική, γιατί αυτό το
μπαλόνι πέταξε για περίπου 10 λεπτά σε ύψος 20 μέτρων.
Στην επόμενη προσπάθειά τους ήταν τέτοια η δύναμη άνωσης, ώστε
έσπασαν τα σκοινιά που το κρατούσαν και το μπαλόνι έφτασε περίπου
στα 300 μέτρα, μέχρι να πέσει σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων.
Μετά από αυτές τις επιτυχίες οργανώθηκε στις 4 Ιουνίου του 1783
μια επίσημη παρουσίαση στη γενέτειρα πόλη Ανοναί. Κατασκεύασαν μια
σφαίρα από ύφασμα αδιάβροχο, ψιλό, με χωρητικότητα 600 m 3, που
καλύπτονταν με χρωματιστό χαρτί και που τη γέμισαν με θερμό αέρα,
όπου και την άφησαν να υψωθεί στον
ουρανό στις 5 Ιουνίου 1783. Η
κατάκτηση του αέρα είχε γίνει. Το
αερόστατο αυτό ανέβηκε σε ύψος
περίπου 180 μ. και κά-λυψε απόσταση
2.337 μ. από το σημείο της εκκινήσεώς
του. Οι επίσημοι κα-λεσμένοι από την
εξουσία και την επιστήμη πήραν θέσεις
σε ξύλινες εξέδρες και παρακολούθησαν
την πτήση της "Μονγκολφιέρας" όπως
ονομάστηκε, που είχε διάμετρο 30
μέτρων, για το ο-ποίο και λέγεται ότι
έφτασε σε ύψος μερικών χιλιομέτρων.
- 20 -

21. Η έκθεση για την πτήση που παραδόθηκε από παρατηρητές στην
Ακαδημία Επιστημών ανατέθηκε στον ερευνητή Jacques Alexandre
Cesar Charles (Σαρλ,
1746-1823) για περαιτέρω
μελέτη και οι αδελφοί
εφευρέτες προσκλήθηκαν να
παρου-σιάσουν το έργο τους
στο Παρίσι. Έτσι το πείραμα
αυτό επανέλαβαν οι
Μονγολφιέροι ένα χρόνο μετά
στις 19 Σεπτεμβρίου του 1784
στην μεγάλη αυλή του
Ανακτόρου των Βερσαλιών
παρουσία του Βασιλέως.
Μάλιστα τότε για
περισσότερο επιστημονικό
ενδιαφέρον προσδέθηκε στο
κάτω μέρος ένα καλάθι από
λυγαριά το οποίο και μετέ-φερε τους πρώτους αεροναύτες της Ιστορίας.
Ήταν ένας κόκορας, μια πάπια κι ένα αρνί. Το μέγα πλήθος που
παρευρέθηκε περίμενε ανυπόμονα να μάθει για τη τύχη των "επιβατών".
Πράγματι το πείραμα και αυτή τη φορά πέτυχε απόλυτα και τα ζώα
επέστρεψαν στη Γη "σώα και αβλαβή" αποδεικνύοντας ότι και ζωντανοί
οργανισμοί μπορούν να αντιμετωπίσουν χωρίς ζημιά την ελεύθερη
ατμόσφαιρα.
Παράλληλα όμως με τα πειράματα των Μονγκολφιέρων ο
καθηγητής της Σορβώνης ο Ιάκωβος Αλέξανδρος Καίσαρ Σάρλ
συνδυάζοντας την εφεύρεση με τις πληροφορίες που είχε από την
Ακαδημία για τη συμπεριφορά του υδρογόνου και με τη βοήθεια των
αδελφών Ρόμπερτ που είχαν επινοήσει μέθοδο διάλυσης του καουτσούκ
και εξ αυτής την παραγωγή ενός βερνικιού που καθιστούσε το ύφασμα
απόλυτα στεγανό,
οργάνωσε με συλλογή
χρημάτων από φίλους
και συνεργάτες του,
την πραγματοποίηση
πτήσης με μπαλόνι
υδρογόνου.
Πράγματι στις 27
Αυγούστου 1783, στο
Πεδίο του Άρεως, στο
Παρίσι, μπροστά σε
300.000 Παριζιάνους, ο Γάλλος φυσικός Σαρλ ύψωσε μια σφαίρα από
- 21 -

22. ύφασμα, ντυμένο με καου-τσούκ με διάμετρο 3,5 μ., γεμάτη υδρογόνο,
που μόλις είχε ανακαλυφτεί. Η πρωτόγονη διάταξη για παραγωγή
υδρογόνου προκάλεσε τεράστια ρύπανση και πολλοί από τους, όπως
λέγεται με δόση υπερβολής, 300.000 θεατές, το μισό Παρίσι δηλαδή,
έφυγαν μακριά για να μην δηλητηριαστούν. Τελικά η πτήση
πραγματοποιήθηκε με επιτυχία και θεωρήθηκε η πρώτη πτήση
μπαλονιού, στο Παρίσι, δεδομένου ότι οι αδελφοί Μονγκολφιέ ήταν
ακόμα άγνωστοι στην πρωτεύουσα.
Παρά ταύτα η σημαντικότερη δοκιμή για τη κατάκτηση των αιθέρων
από τον άνθρωπο δεν είχε γίνει ακόμα.
Πρώτοι αεροναύτες
Η Ιστορία χάρισε τελικά τον επίζηλο τίτλο των πρωτοπόρων
αεροναυτών σε δύο Γάλλους συνονόματους, στους Φρανσουά Πιλάτρ
ντε Ροζιέ (1754-1785) και Φρανσουά Λωραίν (1742-1809). Οι δύο
αυτοί θαρραλέοι πρωτοπόροι στις 21 Νοεμβρίου του 1783 επιβαίνοντας
σε περιστόλιστη Μονγκολφιέρα, στο πάρκο της Λα Μυέτ, ανυψώθηκαν
στον αέρα περίπου 1000 μέτρα και αφού
διέσχισαν το Παρίσι, ύστερα από 25 λεπτά
της ώρας, προσγειώθηκαν ομαλά στη
περιοχή του Μουλέν ντε Μερβέιγ σε
απόσταση 12 χλμ. από το σημείο της
αναχώρησης. Η συγκίνηση της επιτυχίας
αυτής ήταν ζωγραφισμένη στα πρόσωπα
όλων των κατοίκων του Παρισιού που
έτρεχαν χοροπηδώντας ακολουθώντας το
αερόστατο. Με δάκρυα συγκίνησης οι ηρω-
ικοί πρωταγωνιστές επέστρεψαν στο έδα-
φος, και ενώ ο κόσμος μέσα στον ενθου-
σιασμό του σχεδόν κατέστρεφε το αερόστατο, αυτοί μεταφέρονταν από
το πλήθος θριαμβευτικά στους ώμους προς στ΄ ανάκτορα.
Η ημερομηνία εκείνη αποτελεί σήμερα και το γενέθλιο της
αεροναυτιλίας, ή αεροναυτικής.
Μετά από αυτή τη τόσο μεγάλη επιτυχία, δυστυχώς η τύχη δεν
στάθηκε ευνοϊκή για τους δύο αυτούς πρωταγωνιστές. Ιδιαίτερα τον ντε
Ροζιέ, που βρήκε τραγικό θάνατο τον Ιούνιο του 1785, όταν η
Μονγκολφιέρα που επέβαινε, στη προσπάθειά του να περάσει τη Μάγχη,
δέχθηκε ριπαίο ισχυρό άνεμο με συνέπεια τη πτώση και ανάφλεξή της
στη περιοχή του Βιμερέ. Η φωτιά εκείνη ήταν τελικά και η "πυρά τιμής"
της ανθρωπότητας για τον πρωτοπόρο στη κατάκτηση των αιθέρων.
Η αποτυχημένη εκείνη προσπάθεια τελικά έγινε επιτυχία από έναν
άλλο επίσης Γάλλο αεροναύτη, τον Ζαρ Πιέρ Μπλανσάρ (1753-1809)
- 22 -

23. όπου στις 7 Ιανουαρίου 1785 αναχωρώντας από το Ντόβερ
προσγειώθηκε στη γαλλική ακτή διασχίζοντας τη Μάγχη με πολύ
δεξιοτεχνία και με ευνοϊκά ρεύματα του αέρος.
Έτσι το πάθος πλέον του αερόστατου αρχίζει να γενικεύεται.
Δεύτερη μετά τη Γαλλία ακολουθεί η Ιταλία, σε πτητικές παρόμοιες
δοκιμές όπου και η πρώτη ανύψωση συνέβη στο Μιλάνο στις 25
Φεβρουαρίου του 1784 που επιχείρησαν οι Ιταλοί αεροναύτες Πάολο
Αντρεάνι και Αγκοστίνο Τζέρλι. Το σκάφος τους διέφερε από τη
Μονγκολφιέρα στο ότι αντί για καλάθι έφερε λέμβο με ανετότερη
διαμονή.
Αυτούς ακολούθησαν οι επίσης Ιταλοί Βιτζέντζο Λουνάρντι
(1759-1799) και Φραντζέσκο Τζαμπεκάρι (1762-1812). Αυτοί
αναφέρονται τόσο για τις τολμηρές επιχειρήσεις τους όσο και για τη
συμβολή τους στη κατασκευαστική τεχνική της αεροπλοΐας.
Μάλιστα μετά την ανύψωσή του Λουνάρντι που επεχείρησε στο
Λονδίνο στις 14 Σεπτεμβρίου του 1784 οι μέχρι τότε δισταγμοί των
Άγγλων εξέλιπαν. Στο εγχείρημά του αυτό ο Λουνάρντι χρησιμοποίησε
υδρογόνο τελειοποιώντας τις θεωρίες του προηγηθέντος Τιβέριου
Καβάλο. Στο σχέδιο του αερόστατου του Λουνάρντι είναι σήμερα τα
"μετεωρολογικά αερόστατα".
Ο Φραντσέσκο Τζαμπεκάρι, γόνος ευγενών της Μπολόνια, επινόησε
αερόστατο που αποτελούνταν από δύο σφαίρες χωριστές η μία πάνω από
την άλλη. Η πάνω έφερε υδρογόνο και η κάτω που είχε σχήμα κόλουρου
κώνου έφερε θερμαινόμενο αέρα από μια λυχνία οινοπνεύματος. Τελικά
ο Τζαμπεκάρι μετά από αρκετές επιτυχείς πτήσεις φονεύθηκε σε μια
τολμηρή προσπάθειά του στις 21 Σεπτεμβρίου του 1812 στη Μπολόνια.
Βέβαια από τις γενναίες αυτές προσπάθειες δεν έλειψε η παρουσία
και η συμβολή της γυναίκας άλλοτε ως συζύγου αεροναύτη και άλλοτε η
ίδια αεροναύτης όπως η κυρία Γκαρνερέν και η δεσποινίδα Χένρυ που
επιχείρησαν επιτυχή ανύψωση στις 10 Νοεμβρίου του 1798 στο Παρίσι.
Μάλιστα η κ. Γκαρνερέν εκτός του ότι θεωρείται η πρώτη γυναίκα που
οδήγησε αερόστατο είναι και η πρώτη γυναίκα που χρησιμοποίησε
αλεξίπτωτο. Ο δε σύζυγός της Αντρέ Ζακ Γκαρνερέν (1769-1823) που
ήταν κι αυτός αεροναύτης ήταν ο πρώτος που πήδηξε με επιτυχία στο
κενό κάνοντας χρήση αλεξιπτώτου.
Στην Ελλάδα
Το 1803 ένας χρυσοχόος από το Συρράκο (αν και ο Κρυστάλλης και
το Αρχείο Δουρούτη ισχυρίζονται ότι η καταγωγή του ήταν από τους
Καλαρρύτες) έφτιαξε το πρώτο πετούμενο στον Ελλαδικό χώρο. Κατά
παραγγελία του ιδιαίτερα φιλομαθή Αλή Πασά που είχε εντυπωσιαστεί
με την πολεμική χρήση αερόστατων από τον Ναπολέοντα έβαλε μπρος
- 23 -

24. να σηκώσει ένα αερόστατο στον χώρο περίπου που είναι τώρα το αερο-
δρόμιο των Ιωαννίνων.
Από κακούς χειρισμούς, ξαφνική
ριπή ανέμου και την απειρία των βοηθών,
το αερόστατο γύρισε άτσαλα και άρπαξε
φωτιά. Και μόνο η προσπάθεια πάντως
έκανε έντονη εντύπωση στους ανθρώπους
της εποχής. Μέχρι και οι Σαρακατσάνοι
στις Σέρρες την θυμούνται την μέρα!
Το όλο γεγονός έγινε γνωστό από το
σατυρικό ποίημα του Γιάννη Βηλαρά με
τίτλο “Η εν Ιωαννίνοις περί το 1803
Αεροστατική Σφαίρα” το οποίο βέβαια αδικεί κατάφωτα την προσπάθεια
«...Τριχιές, παλούκια, τσαπιά και φτυάρια,
περόνια, ακρίδες, χονδρά σκεπάρια,
ασκιά με πίσσα και με κατράμι,
και δυο ζαλίκια λιανό καλάμι
όλα χρειώδη διά την Σφαίραν
που θα πηγαίνη χειμάρρου πέραν...»
…….
«Ο Γιώργης Γκιούρτης, Κολέτας Δήμος,
οι δυο προβάλλουν πολλά φρονίμως.
με τα σχοινιά καλά δεμένην
να την κρατούσι εσφαλισμένην·
λοιπόν ευθέως παλούκια σταίνουν,
και με τους σπάγγους την σφαίραν δένουν·
ωσάν τζαντήρι την εξαπλώνουν,
και τότ’ αρχίζουν να την φουσκώνουν.
Γκιούρτης, Κολέτας με τον Παχώμη,
και άλλοι είκοσι βλάχοι ακόμι»
Η αυλή του Αλή Πασά είχε έντονες επιστημονικές ανησυχίες και ο
Παχώμης ήταν από τους κατοίκους του Συρράκου που βοηθούσαν στην
ανάπτυξη του πνεύματος πρακτικά.
Οι περιηγητές της εποχής (πχ Pouqueville 1818 ή Leake 1815)
αναφέρουν ότι το Συρράκο είχε εντυπωσιακές βιβλιοθήκες, εμπορική
κίνηση όμοια με τις καλύτερες ευρωπαϊκές πόλεις και μάλιστα
κυκλοφορούσαν και οι ευρωπαϊκές εφημερίδες!
Στο Λεωνίδιο της Αρκαδίας, η νύχτα της Ανάστασης είναι η Νύχτα
των Αερόστατων, έθιμο που ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα. Η
- 24 -

25. όμορφη πρωτεύουσα της Τσακωνίας μετατρέπεται σε ένα
φαντασμαγορικό σκηνικό θεάματος.
Το έθιμο αυτό προέρχεται από ντόπιους ναυτικούς οι οποίοι
γυρίζοντας τον κόσμο, εντυπωσιάστηκαν από κάποιο αντίστοιχο
ασιατικό έθιμο. Στη συνέχεια, το
μετέφεραν στην πατρίδα τους, που
με το πέρασμα των χρόνων καθιε-
ρώθηκε και συνδυάστηκε με τον
εορτασμό της Ανάστασης.
Με το πρώτο "Χριστός
Ανέστη" οι ενορίες καίνε το
ομοίωμα του Ιούδα και αερόστατα
ελευθερώνονται στον ουρανό. Η
φαντασμαγορική ατμόσφαιρα συ-
μπληρώνεται με βεγγαλικά, βαρελότα, δυναμιτάκια και με κάθε είδους
πυροτεχνήματα.
Έχει παρατηρηθεί πως όποιες καιρικές συνθήκες και να επικρατούν
το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, τη στιγμή της Ανάστασης επικρατεί
σχετική νηνεμία, με ελαφρό δυτικό αεράκι.
Τα Αερόστατα, που είναι οι «πρωταγωνιστές» εκείνο το βράδυ, ετοι-
μάζονται εβδομάδες πριν από τη «μεγάλη» βραδιά.
Σχεδόν κάθε σπίτι κατασκευάζει το
δικό του και στην ετοιμασία του συμμε-
τέχει όλη η οικογένεια, μικροί και με-
γάλοι.
Η τεχνική που χρησιμοποείται είναι
ειδική και η προέλευση της χάνεται στα
βάθη των χρόνων. Τα αερόστατα είναι
φτιαγμένα από καλάμι και χαρτί. Το
μεγεθός τους ποικίλει, όμως δε ξεπερνάει
τα δύο μέτρα. Τα μεγάλα απαιτούν από 32
έως 36 κόλλες χαρτί για να φτιαχτούν, τα
μικρότερα χρειάζονται 8 κόλλες ενώ
κάποια άλλα από 16 ή 18.
Για την πυροδότησή τους γίνεται
χρήση ενός πανιού, εμποτισμένο με λάδι και πετρέλαιο, την
"καλυμμάρα". Έχει παρατηρηθεί πως από κάθε ενορία αφήνονται
περισσότερα από 100 αερόστατα το βράδυ της Ανάστασης.
- 25 -

26. 6Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΕΡΟΣΤΑΤΟΥ
Η Αρχή λειτουργίας του αερόστατου βασίζεται στην Αρχή του
Αρχιμήδη όπως ισχύει η άνωση στην αεροστατική.
Αρχή του Αρχιμήδη
Μία μέρα, ο βασιλιάς Ιέρων Α' των Συρακουσών παρήγγειλε στο
μεγαλύτερο καλλιτέχνη της πόλης να του
φτιάξει μία κορώνα από καθαρό χρυσάφι.
Όταν ο βασιλιάς πήρε την κορώνα, άρχισαν
να διαδίδονται φήμες πως ο καλλιτέχνης τον
είχε κοροϊδέψει, παίρνοντας ένα μέρος από
το χρυσάφι και αντικαθιστώντας το με άλλο
μέταλλο. Ωστόσο, η τελειωμένη κορώνα είχε
το ίδιο βάρος με το χρυσάφι του βασιλιά. Ο
βασιλιάς κάλεσε τότε τον Αρχιμήδη να
εξετάσει το ζήτημα. Στα πειράματά του, ο
Αρχιμήδης βρήκε το νόμο του ειδικού
βάρους. Ανακάλυψε πως όταν ένα στερεό σώμα μπει μέσα σε υγρό χάνει
τόσο βάρος όσο είναι το βάρος του όγκου του νερού που εκτοπίζει.
Ο Αρχιμήδης επινόησε το σύστημα να παίρνει το ειδικό βάρος των
στερεών σωμάτων. Ζύγιζε πρώτα το στερεό στον αέρα και έπειτα το
ζύγιζε μέσα στο νερό. Και αφού το στερεό ζύγιζε λιγότερο μέσα στο
νερό, αφαιρούσε το βάρος που είχε μέσα στο νερό από το βάρος που είχε
στον αέρα. Τέλος, διαιρούσε το βάρος του στερεού σώματος στον αέρα
με την απώλεια βάρους που είχε το σώμα μέσα στο νερό. Έμαθε έτσι,
πως ένας δοσμένος όγκος από χρυσάφι ζυγίζει 19,3 φορές τον ίσο όγκο
νερού.
Όμως, καθώς δεν μπόρεσε να
προχωρήσει περισσότερο στο
πρόβλημα της βασιλικής κορώνας, ο
Αρχιμήδης σηκώθηκε να πάει στα
λουτρά για να ξεκουραστεί. Εκεί
βρήκε τη λύση. Μέσα στον εν-
θουσιασμό του βγήκε από το λουτρό
γυμνός στο δρόμο φω-νάζοντας:
"Εύρηκα! Εύρηκα!".
Ο Αρχιμήδης γύρισε στο σπίτι
του, ζύγισε την κορώνα στον αέρα και ύστερα τη ζύγισε μέσα στο νερό.
- 26 -

27. Με τη μέθοδο αυτή βρήκε το ειδικό βάρος της κορώνας. Το ειδικό βάρος
της δεν ήτανε 19,3. Δεν μπορούσε, λοιπόν, η κορώνα να είναι από
καθαρό χρυσάφι. Ο Αρχιμήδης απέδειξε πως ο καλλιτέχνης ήταν
απατεώνας.
Η Αρχή του Αρχιμήδη αποδεικνύεται πειραματικά με τον ακόλουθο
τρόπο: Λαμβάνοντας ένα σώμα και κρεμώντας το σ΄ ένα μικρό
δυναμόμετρο (κανταράκι) διαβάζουμε την ένδειξη του βάρους του. Στη
συνέχεια διατηρώντας το σώμα κρεμασμένο στο δυναμόμετρο το
βυθίζουμε σ΄ ένα ποτήρι τελείως ξέχειλο με νερό, που έχουμε όμως
τοποθετήσει προηγου- μένως σ΄ ένα βαθύ πιάτο. Βυθίζοντας το σώμα
μέσα στο νερό η ένδειξη του
δυναμόμετρου θα είναι
μικρότερη από την
προηγούμενη (εκτός νερού).
Ταυτόχρονα όμως θα δια-
πιστώσουμε ότι κάποια ποσό-
τητα του νερού από το ξέχειλο
ποτήρι θα χυθεί στο πιάτο. Αν
ζυγίσουμε τη ποσότητα αυτή
του νερού που υπερχείλισε θα
διαπιστώσουμε ότι αυτή θα είναι ίση με τη διαφορά του βάρους του
σώματος εκτός και εντός του νερού. Το πείραμα αυτό έχει ακριβέστερη
επιτυχία αν χρησιμοποιηθεί ειδικό «υπερεκχειλιστικό δοχείο».
Μετά το παραπάνω πείραμα απλουστεύοντας τον ορισμό της Αρχής
του Αρχιμήδη λέμε ότι:
Κάθε σώμα που βυθίζεται μέσα σ΄ ένα υγρό χάνει τόσο από το βάρος
του, όσο το βάρος του υγρού που εκτοπίζει.
Σύμφωνα με τα παραπάνω όταν ένα σώμα βρεθεί μέσα σ΄ ένα υγρό
θα παρατηρηθούν δύο κύριες δυνάμεις (συνισταμένες) κάθε φορά. Το
βάρος του σώματος και η ασκούμενη σ΄ αυτό άνωση. Ανάλογα των
τιμών που λαμβάνουν αυτές οι συνισταμένες κάθε φορά διακρίνονται
περαιτέρω τρεις περιπτώσεις:
1η Περίπτωση: Το βάρος του σώματος να είναι μεγαλύτερο της
άνωσης. Στη περίπτωση αυτή το σώμα βυθίζεται.
2η Περίπτωση: Το βάρος του σώματος να είναι ίσο προς την
άνωση. Στη περίπτωση αυτή το σώμα αιωρείται μέσα στο υγρό, δηλαδή
ακινητεί όπου κι αν βρεθεί μέσα στο υγρό, και
3η Περίπτωση: Το βάρος του σώματος να είναι μικρότερο της
ασκούμενης σ΄ αυτό άνωσης. Στη περίπτωση αυτή το σώμα δεν βυθίζε-
ται, οπότε και επιπλέει.
Είναι προφανές ότι και οι τρεις περιπτώσεις εξαρτώνται από το
ειδικό βάρος του σώματος (στερεού ή υγρού) το οποίο μπορεί να είναι
- 27 -

28. αντίστοιχα μεγαλύτερο, ίσο ή μικρότερο από το ειδικό βάρος του υγρού.
Για παράδειγμα το ξύλο, ο φελλός, το λάδι επιπλέουν στο νερό, ενώ
αντίθετα ο σίδηρος, το αλουμίνιο, ο υδράργυρος βυθίζονται.
Η Αρχή του Αρχιμήδη βρίσκει πολύ μεγάλη εφαρμογή στη
καθημερινή ζωή κυρίως στη Τεχνική. Οτιδήποτε πλέει, όπως τα πλοία,
όλα τα ελαφρύτερα του ύδατος σώματα, το ανθρώπινο σώμα, οι
πλωτήρες, αμφίβια οχήματα κ.λπ υπακούουν στην Αρχή αυτή.
Περισσότερο όμως ενδιαφέρει η Αρχή αυτή την Ναυπηγική, δηλαδή την
επιστήμη που ασχο-λείται στη κατασκευή των πλοίων. Εκεί η Αρχή του
Αρχιμήδη μελετάται, αναλύεται και εφαρμόζεται σε όλες τις
λεπτομέρειές της.
Μέγιστη εφαρμογή της Αρχής του Αρχιμήδη παρατηρείται στα
Υποβρύχια και στις Πλωτές Δεξαμενές που μεταβάλουν συνεχώς τις
τιμές πλευστότητάς τους (κατ΄ αντιστοιχία των περιπτώσεων σε
αρνητική, μηδενική και θετική).
Η Αρχή του Αρχιμήδη εφαρμόζεται ομοίως και στην αεροστατική
όπως π.χ. στα αερόστατα
Συγκεκριμένα το αέριο συμπεριφέρεται ως ρευστό. Έτσι κατά τη
Μηχανική των ρευστών, στην αεροστατική συμβαίνει ότι και
στην υδροστατική όπου η Αρχή του Αρχιμήδη διατυπώνεται ως
ακολούθως:
"Σε κάθε σώμα που
βρίσκεται μέσα σ΄ ένα αέριο
εφαρμόζεται δύναμη άνωσης ίση
με το βάρος του αερίου που
εκτοπίζεται από το σώμα".
Έτσι αν γεμίσουμε ένα
μπαλόνι με αέριο ειδικά
ελαφρύτερο από τον
ατμοσφαιρικό αέρα μπορεί να
πετύχουμε η δύναμη άνωσης που
θα εφαρ-μόζεται σ΄ αυτό να είναι
μεγα-λύτερη από το βάρος του συστήματος μπαλόνι - αέριο. Τότε το
μπαλόνι, που σε όλες τις παρόμοιες περιπτώσεις ονομάζεται αερόστατο ή
αερο-στατική σφαίρα, θ΄ αρχίσει να υψώνεται.
Άνοδος και κάθοδος του αερόστατου
Κατά την άνοδο το μπαλόνι στα αερόστατα πρέπει να είναι μεγάλο,
για να εκτοπίζει μεγάλη ποσότητα αέρα και να δημιουργεί έτσι αρκετή
άνωση, ώστε το καλάθι και οι επιβάτες να αιωρούνται. Το αερόστατο
- 28 -

29. λειτουργεί ακριβώς αντίστροφα από τα υποβρύχια. Κάτω από το μπαλόνι
ο καυστήρας θερμαίνει τον αέρα στο εσωτερικό του μπαλονιού.
Ο αέρας διαστέλλεται, περίπου το 1/4 της ποσότητάς του, διαφεύγει
από την ανοιχτή βάση του μπαλονιού και η συνολική πυκνότητά του,
καθώς μειώνεται γίνεται μικρότερη από την άνωση και το αερόστατο
υψώνεται.
Ο καυστήρας λειτουργεί με καύσιμο προπάνιο που με θερμοκρασία
1000°C θερμαίνει τον αέρα του μπαλονιού.
Κατά την κάθοδο όμως όταν η λειτουργία
του καυστήρα σταματά, ο αέρας στο περίβλημα
ψύχεται. Καθώς συστέλλεται, από τη βάση του
μπαλονιού μπαίνει στο διαθέσιμο χώρο και
άλλος αέρας, αυξάνοντας τη συνολική που-
κνότητα. Τώρα η άνωση μειώνεται και το
αερόστατο κατεβαίνει. Το αερόστατο θερμού
αέρα μπορεί να αιωρείται και να κινείται
παράλληλα με τον άνεμο. Για να κρατηθεί σε σταθερό ύψος
χρησιμοποιείται ο καυστήρας με διακοπές.
Ένα αερόστατο στέκει στον αέρα, ακριβώς όπως στέκει το ψάρι στο
νερό.
Το καθένα τους εκτοπίζει με τον όγκο του περισσότερο αέρα ή νερό
από το βάρος του. Δηλαδή ο θερμαινόμενος από τη φωτιά αέρας εί-
ναι μικρότερου βάρους (επί ίσου όγκου ) από τον ατμοσφαιρικό,
δηλαδή μικρότερης πυκνότητας από αυτόν . Έτσι ο θερμαινόμενος από
τη φωτιά του περιβλήματος αέρας εισέρχεται στο μπαλόνι και το μπαλόνι
ανέρχεται στην ατμόσφαιρα.
Η ατμοσφαιρική πίεση ελαττώνεται
όσο ψηλότερα ανεβαίνει το αερόστα-το, και
είναι φυσικό, όταν η ατμοσφαιρική πίεση
γίνει μικρότερη από την πίεση του αερίου
που είναι μέσα στο μπαλόνι, το αέριο να
διασταλεί και το μπαλόνι να σπάσει. Έτσι
το γέμισμα του μπαλονιού
είναι περιορισμένο.
Η ανύψωση του αερόστατου
σταματάει όταν η πυκνότητα του μπα-
λονιού εξισωθεί με την πυκνότητα του
γύρω αέρα. Το ύψος στο οποίο θα στα-
ματήσει λέγεται «κανονικό ύψος» και ε-
ξαρτάται μόνο από τη χωρητικότητα της σφαίρας .
Στην πραγματικότητα το αερόστατο ξεπερνά το κανονικό ύψος από
κεκτημένη ταχύτητα, οπότε χάνει ακόμα λίγο αέριο και έτσι η άνωση του
- 29 -

30. δεν επαρκεί . Έτσι τώρα αρχίζει η κάθοδός του ως ημιπλήρες αερό-
στατο, που συνεχίζεται μέχρι το έδαφος, γιατί το αέριο συστέλλεται συ-
νεχώς. Για να σταματήσει αυτή η κάθοδος πρέπει να απορρίψει βάρος
και έτσι να ελαφρώσει το αερόστατο. Αυτό γίνεται με την απόρριψη του
έρματος, που έχει μαζί του.
Το αερόστατο θα κατέβει οριστικά, αν το βάρος του μετά την απόρ-
ριψη του έρματος, είναι μεγαλύτερο από την άνωση που δέχεται από τον
ατμοσφαιρικό αέρα ή όταν ο αεροναύτης εκδιώξει από τη βαλβίδα ανά-
λογη ποσότητα αερίου.
Η προσγείωση γίνεται με άγκυρα
Αλλαγή διεύθυνσης
Αφού εγκαταλείψουν το έδαφος, τα αερόστατα δεν έχουν την
ικανότητα ελέγχου της διευθύνσεώς τους και έτσι, αναγκαστικά,
παρασύρονται από τον άνεμο. Για το λόγο αυτό, οι αεροναύτες
προσπαθούν να διατηρηθούν σε τέτοιο ύψος, ώστε οι άνεμοι να τους
παρασύρουν προς την προσχεδιασμένη διεύθυνση. Η μέθοδος αυτή
προυποθέτει προηγούμενη γνώση και αξιόπιστη πρόβλεψη των
μετεωρολογικών συνθηκών.
Κατά τα πρώτα χρόνια, τέτοιου είδους γνώση του καιρού ήταν
ζήτημα τύχης και έτσι οι καταστροφές αεροστάτων ήταν συχνές. Ακόμη
όμως και με μετεωρολογικά στοιχεία από δορυφόρους ή συνεχή
ασυρματική επικοινωνία με μετεωρολογικούς σταθμούς, μια απόπειρα
διαπτήσεως του Ατλαντικού ωκεανού με ελεύθερο αερόστατο, το 1970,
κατάληξε σε τραγωδία, όταν το αερόστατο συνάντησε απρόβλεπτη
κακοκαιρία με αποτέλεσμα να καταπέσει στη Νέα Γη και να σκοτωθούν
οι 3 επιβάτες του. Μόνον πρόσφατα (1978) κατόρθωσε ο άνθρωπος να
περάσει πάνω από τον Ατλαντικό με αερόστατο.
- 30 -

31. 7Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΤΟΝ
ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Στρατιωτικές επιχειρήσεις
Πολύ σύντομα μετά την πρώτη πτήση του, συνειδητοποιήθηκε η
χρησιμότητά του στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, αρχικά σε ρόλους ανα-
γνώρισης και καθοδήγησης πυρών πυροβολικού (και αργότερα ως μέσο
αεράμυνας, κατασκοπείας αλλά και βομβαρδισμού με τη μορφή αερό-
πλοιων Ζέπελιν).
Η χρησιμοποίηση των αερόστατων (ελεύθερων ή δέσμιων) για
στρατιωτικούς σκοπούς χρονολογείται από τη μάχη του Φλερύ στο
Βέλγιο (1794).
Είναι εντυπωσιακό ότι
κατά τους ναπολεόντειους
πολέμους στην Ευρώπη, μέχρι
το 1815, δεν χρησιμοποιήθηκε
το αερόστατο συστηματικά
για κατασκοπευτικές πτήσεις
κοντά στον εχθρό, αν και
προτάθηκε και φαίνεται να
δοκιμάστηκε κατά καιρούς. Η
αδυναμία διακυβέρνησης του
μπαλονιού το καθιστούσαν
εύκολο στόχο στις εχθρικές δυνάμεις.
Στον αμερικάνικο εμφύλιο πόλεμο χρησιμοποιήθηκαν σε μικρή έ-
κταση δέσμια αερόστατα για επιτήρηση του πεδίου της μάχης.
Η μέθοδος αυτή παρατηρήσεως αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στον Α’
Παγκόσμιο πόλεμο.
Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο σε πολλά σημεία της Βρετανίας
χρησιμοποιήθηκαν δέσμια αερόστατα για την κατασκευή φραγμάτων για
προστασία εναντίον των βομβαρδισμών από χαμηλό ύψος.
Επιστήμη
Τα αερόστατα αποδείχτηκαν εξαιρετικά χρήσιμα και στην επιστήμη.
Από το 1911-1912, ο Φ. Ες, ένας Αυστριακός φυσικός, πραγματο-
ποίησε τολμηρές ανόδους με αερόστατο μέχρι ύψους 5.000 μέτρων, για
να αποδείξει την ύπαρξη των κοσμικών ακτινών.
- 31 -

32. Οι πρόοδοι που πραγματοποιήθηκαν από το 1900 και μετά στη
Μετεωρολογία οφείλονται κατά μεγάλο μέρος στην εντατική εξερεύνηση
της ανώτερης ατμόσφαιρας με ελευθέρα αερόστατα, εξοπλισμένα με
επιστημονικά όργανα. Τα αερόστατα αυτά έφτασαν σε ύψος μέχρι 30
χιλιόμετρα.
Τα ελεύθερα αερόστατα, επανδρωμένα ή όχι αποδείχτηκαν ανεκτί-
μητα στην ατμοσφαιρική έρευνα
και στην πρόβλεψη του καιρού.
Οι πρώτοι επιστήμονες που
ασχολήθηκαν με τα θέματα αυτά
κατέγραψαν με επιμέλεια τις
θερμοκρασίες του αέρα σε με-
γάλα ύψη, την πίεση, τις ταχύ-
τητες του ανέμου και άλλα φαι-
νόμενα της ανώτερης στοιβάδας
της ατμόσφαιρας, χρησιμοποι-
ώντας αερόστατα.
Το Μάιο του 1931 ο Ελβετός φυσικός Ωγκυστ Πικαρ κατέρριψε το
παγκόσμιο ρεκόρ ύψους με ένα αερόστατο δικής του κατασκευής, που
ήταν εξοπλισμένο για πρώτη φορά με θάλαμο υπό πίεση. Ο Ζαν-Φελιξ,
δίδυμος αδερφός του Ωγκυστ, έκανε πειράματα με πλαστικά αερόστατα
και βοήθησε στη σχεδίαση των αερόστατων από πολυαιθυλένιο της
σειράς Σκαυχοοκ.
Με αυτά τα αερόστατα μεγάλου ύψους η αμερικανική αεροπορία
πραγματοποίησε επανδρωμένες πτήσεις μέχρι ύψους 30.000 μέτρων, για
τη συλλογή στοιχείων που αφορούσαν την ανώτερη ατμόσφαιρα.
Πριν από την εμφάνιση των πυραύλων και των ερευνητικών αερο-
πλάνων μεγάλου ύψους, η πληρέστερη έρευνα της ανώτερης στοιβάδας
της ατμόσφαιρας έγινε από Σοβιετικούς αεροναύτες το 1933-34 και από
τον στρατό των Ηνωμένων Πολιτειών και ομάδες επιστημόνων το
1934-35. Οι Ρώσοι έφτασαν σε ύψος 19.620 μέτρων (63.200πόδια).
Το «Explorer II», ένα αμερικάνικο σφαιρικό αερόστατο, που
μετέφερε γόνδολα με μόνωση, στο εσωτερικό της οποίας η πίεση
διατηρούταν σταθερή και είχε πλήρωμα δύο ατόμων, εκτέλεσε και
κατέγραψε ατμοσφαιρικές παρατηρήσεις μέχρις ύψους 22.066 μέτρων
(72.395 πόδια ).
Αργότερα τέτοιου είδους έρευνες έγιναν κυρίως με μη επανδρωμένα
αερόστατα, δηλαδή με ραδιοβολίδες, που μεταφέρονται σε μεγάλα ύψη
- 32 -