SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 46
Descargar para leer sin conexión
Ông C                                          1                          www.hobieuchanh.com



                                       Ông C
                                           Bi u Chánh


                                               I
            sát m t bên kinh thành Sài gòn, l i nh m y n m lúa g o cao giá làm cho cu c kinh
     âu âu c ng th nh phát, nên mi t Phú Nhu n m -mang mau l , ngày nay dân c ông- o
buôn-bán xôn xao xe h i, xe n r n r n, nhà gach ph l u ch n ch .
         Mà cách m i m y n m tr v trr c thì Phú-nhu n b t quá là môt làng tr ng tr ng
   a t nh Gia-Ð nh v y thôi. T y trong làng có m t cái ch kêu là ch Xã Tài, d a bên
     ng xu ng C u Ki u, song cái ch y leo-heo m i bu i s m mai b n hàng nhóm th a-th t
    t lát mà bán cá, tôm, rau, th t s s a cho bình-dân chung-quanh dùng hàng ngày, ch
không có món chi ngon, không có          chi quí. D c theo     ng xu ng C u Ki u thì có n m ba
tòa nhà ngói n n úc, rào s t coi s ch-s m i ch n xa xa có môt ti m ch t bán             t p-hoá
gi ng nh các ti m theo m y ch nhà quê còn bao nhiêu thì là nhà lá, ho c ph l u hay ph
ngói mà vách ván c mèm c t chen l n v i nhau coi d -dáy mà l i không th -t .
            ng dân trong m y nhà lá và ph c ây th ng th ng là:
         1) Nh ng ng i ch xe ki ng ho c xe song mã, s m xe y               m i ngày em xu ng
ch B n Thành mà a hành-khách;
         2) Nh ng th h , th m c, th ngu i, th s n, cùng ti u-công, làm n ti n ngày ho c
ti n tu n trong các s , hãng d i Sài-g n;
         3) Nh ng ng i mua bán hàng bông m i b a lên v n mua trái cây, b u, bí, rau c i,
gánh xu ng ch B n Thành mà bán ;
         4) Nh ng b i b p d n ph ng ho c i ch n u n cho Tây.
            i còn có m t h ng ng i n a - h ng n y ông h n h t - y là l ng ng i không
ngh -nghi p nh t nh, àn-ông có, àn-bà có, làm ngày nào n ngày n y, g p vi c gì thì làm
vi c y, vi c ph i c ng làm mà vi c qu y c ng làm.
         Ðám bình-dân lao-kh n y th ng th ng ban ngày r o i m i ng i m t n i, i theo
ngh n y mà làm n, n chi u t i m i tr v mà ph n nhi u thì ghé quán ch N m Ti n mà
 n u ng.
         Cái quán c m c a ch N m Ti n ây d n trong hai c n ph ngói c , vách ván, c a day
qua hông ch Xã Tài. B i b n c a dân trong ch nh v y, nên quán bu i s m mai th ng
th a khách còn bu i chi u l i ông y, làm cho N m Ti n là m t ng i goá ch ng ph i quay
mòng-mòng v i hai a con, m t a gái ch ng 20 tu i v i m t a trai 15 tu i, có b a m
con bán t i 9 gi t i m i r nh       c.
             t b a chúa-nh t, th cùng ti u-công các s , các hãng u            c ngh nên gi n
   m tr a, t u mhau l i quán c a ch N m Ti n g n vài m i ng i mà n u ng. Có ng i vì
không có v con, nên không i n u c m, có ng i tuy có v song v m c buôn gánh bán
   ng, nên l i quán mua c m n cho ti n mà có ng i trong nhà có v s n, v ã lo c m n c
cho mà c ng l i quán mua r u u ng r i làng-nh ng n m t hai gi             ng-h c ng ch a d t.
         Ch N m Ti n ng i t i b p mà kho n u. Ð a con gáí, tên là con C ng, thì lo b i c m
múc cá không h tay. Còn a con trai, tên là Cu, thì l ng-xãng lo b ng d n.
         Bàn n y hai ba ng i ng i n c m, tuy g o không          c tr ng,     n không có gì, song
 n coi ngon quá.
         Bàn kia n m ba ng i n r i, nên ng i ch i ng i hút thu c, k x a r ng, nói chuy n
om-sòm, ch i th vang rân, coi t -do mà l i t           c l m, Phía trong có m t t p ch ng m i
    y ng i, d m nhau l i trên m t b ván nh mà ánh bài cào, àn-ông có, àn-bà có, con
trai có, con gái có, l i qua ti ng l i cãi-c inh- i. Ch N m Ti n ang x i n i c m, ch nghe
Ông C                                                2                             www.hobieuchanh.com


  y l n1 thì day vô, tay c m a b p và ch và nói r ng: „Nè tôi l p quán ng buôn-bán, ch
không ph i l p ra cho m y ng i t u bài b c r i r y l n a. Cha ch ! B ánh bài có mua
thu hay sao mà lên ch d v y h ! D p i, n u cãi tôi,            kh i tôi kêu lính b t h t c ám
cho mà coi“.
         Hai Cao, làm cu-ly trong nhà thu c     ng Catinat, nghe ch N m Ti n r y, thì b sòng
bà , x c-x c i ra mà nói r ng: „Con Lãnh ngang quá mà không r y sao ng. Ch N m ngh
coi: nó làm cái, mình t trên m t c c d i n ng xu. Nó hô tám r i ùa h t hai t . Tôi xét bài,
té ra nó b y, ch không ph i tám; mà bi u nó tr t d i l i, nó không ch u tr . Ch i x u nh
   y thì ch i v i chó, ch ai thèm ch i n a“.
         Con Lãnh x c l i x a ngay m t Hai Cao mà nói làng: „Tao ch i v i m y! Sao m y
 àm nói tao ch i v i chó? th          ngu, khéo nói b y! Mu n xét bài thì h i ta      xu ng ó
sao không xét i nh p bài r i xét cái gì !“.
         Hai Cao gi n     m t, h t tay con Lãnh mà nói r ng: „M y mu n làm phách v i tao
   ? Tao ch     u m y cho m y coi. Th         thúi! ...
         Con Lãnh nh y d ng m ng r ng: „M m y con , bà n i m y con , ch ai . Ðây,
    y gi i ch âu tao thì ch th coi. M y ch không          c thì tao ch âu m y l i“.
         Ba Cam, là ch ng con Lãnh, làm th ngu i s Ba-Son nóng lòng nên b c l i xô
Hai Cao mà h i r ng: „Cao, sao m y dám kêu v tao là con . Nó làm h i nào m y ph
ch ra. M y n thua v i àn-bà có gi i gì âu. Nh m y là anh-hùng, thì b c ra cho kh i
quán ch N m, r i nói chuy n v i tao“.
         Hai Cao nói: „M y mu n binh v h ? Ð c mà. M y mu n ch i v i tao thì tao s n
lòng“.
         Hai àng thách- v i nhau, quy t ánh l n. Trong quán ai n y t u ng vây chung-
quanh mà coi làm cho có v náo- nhi t l m. Trong lúc l n-x n y, thình-lình có m t ng i
   c cao l n m t tr ng-tr o tu i ch a quá 50, mà râu tóc ã b c hoa râm, râu hàm d i        dài
hàm trên chu t ng nh trê, tóc h t      u ma-ninh2 u i nón xám, mình m c áo bành-tô3
xám, qu n v i en m i ch n mang gu c, t ng-m o ph ng-phi, b i nghiêm-ch nh b c vô
quán h i l n r ng: „Làm cái gì ch n-r n ó? Mu n ánh l n hay sao? Ai r y v i ai ó v y
   ?“
         Ai n y ngó l i ng nói: „Ông C , ông C “ r i dang ra h t,           có Hai Cao v i v
ch ng Ba Cam ng ó mà thôi.
         Ch N m Ti n nói r ng: „Hai Cao v i v Ba Cam ánh bài, r y l n, r i mu n làm d
   i nhau . Ông x giùm chút ông C “.
         Ng i mà ai n y kêu là „Ông C “ ó ng ngó Hai Cao v i v ch ng Ba Cam r i
chau mày nói ch m-rãi r ng: „Bây có cái tài làm b y v y hoài! Qua th ng nói v i em út,
mình m t ch nh con m t nhà, n u có vi c gì xích-mích thì l y l i hòa-nhã mà phân-tr n
cùng nhau, r y l n v i nhau, r i b còng b b t, tù r c, hay-ho gì mà tranh u“.
         Ông C nó d t l i r i kéo gh ng i d a m t cái bàn. Hai Cao v i v ch ng Ba Cam
áp l i, ai c ng mu n giành nói tr c.
           ng C l c u, khoát tay nói r ng: „Không oc. Giành nói l n-x n, ai c ng mu n
     c ph n ph i tôi bi t âu mà nghe. Thôi,     tôi hói th ng Cu m i công-bình. Cu a, chuy n
sao mà sanh gây g , âu cháu nói l i rõ-ràng cho bác nghe th coi.
         Th ng Cu là con ch quán, b c l i nói r ng: „Anh Hai Cao ánh bài-cào v m y
ng i kia. Ch Ba Lãnh c ng xen vô ánh n a. T i qu n ch làm cái, anh Hai Cao t trên
    t c c d i n m xu. Ch coi bài r i hô tám, nên dùa4 h t hai t . Anh Hai Cao xét bài thì có 7
nút, ch h ng ph i 8; nh òi 5 xu t d i l i. Ch Ba Lãnh không ch u tr , hai àng cãi-c r i

1
  Nói qua nói l i, cãi l n
2
    i h t tóc ng n nh ng mái tóc phía tr c v n dài, ngày nay có l i h t tóc c a gi i thanh niên n ch i c ng
    ng t
3
  (paletot), áo ng n nh áo veste ngày nay, thích h p cho àn ông l n àn bà.
4
  gom l i
Ông C                                          3                           www.hobieuchanh.com


gây l n. Anh Hai Cao m ng ch Ba Lãnh là               -thúi. Ch không nh n, ch ch i l i. Anh Ba
Cam binh v vô gây n a, hai àng thách- mu n ách nhau. Chuy n nh v y ó không có
chi n a h t“.
           ng C lóng tai nghe rõ u- uôi, r i c i và nói v i ba ng i gây l n ó r ng: „D
    n! C 5 ng xu mà n n i m ng ch i v i nhau, may hôn ã l                 u, ho c    ru t không
     t ch ng, r i có k tù ho c b ày n a. Em út h ng nghe l i qua, thi t qua bu n quá! Mình
là b n nghèo-kh , nhi u khi ói không có c m mà n, au không có thu c mà u ng. Làm có
     m t, hai ng thì dành, phòng khi không có công vi c làm, ho c khi au m, có s n ti n
nuôi thân. Sao có ng ti n l i bài b c chi v y. Ng i vô sòng thì mong n ng i ta, còn quên
tính cái thua. N u thua r i thì l y gì mà nuôi v con, l y gì n c m mà làm vi c. Mà d u mình
  n i n a, l i vui-s óng gì. N i ây em-út u nghèo h t th y. Ví nh có m t a n, còn 5
    a thua, a n ó ành h n-h l y ti n mà              cho n m a thua kia nh n ói hay sao? Qua
nói l n n y là l n chót, qua không mu n cho em út ánh hàì b c v i nhau n a. Còn cái vi c
     ch ng Ba Cam r y l n v i Hai Cao l i còn qu y nhi u h n. Sá gì 5 ng xu mà gây-g g n
móc h ng v i nhau h ? Ví nh con Ba n y có h ng x u n gian 5 xu, thì th ng Hai m y c i
mà b cho nó m c c , ho c i mét v i ch ng nó c ng               c, ch c n gì ph i gây. Còn th ng
Ba n y có v mà không bi t x . Khi hai àng m i gây nhau, m y ph i ngh m t àng là v
     t àng là anh em mà phân-gi i m t chút cho r i ch sao l i cho t i m ng ch i nhau, r i
     y xen vô mà c v i th ng Hai n a. Qu y h t th y, c ba a r y l n u qu y c , mà h t
th y em út trong quán n y c ng u qu y c , b i vì ba a nó có nóng-n y sanh ra r y, sao
anh em mu n cho ba a nó gi p u ch y máu, r i b còng b b t, ng anh em coi ch i cho
vui ch ng?
         Ai n y u g c m t nín khe, không bi t l y l i chi mà i- áp.
         Ông C móc túi l y ra 5 ng xu             trên bàn mà nói: „Th ng Hai Cao nói con Ba
Lãnh n gian 5 xu, thôi qua th ng cho ó, ng có r y rà v i nhau n a.“
         Con Ba Lãnh ng lòng li n móc túi l y 5 xu ra mà nói r ng: „Ông là cô bác, ông
phân x nh v y cháu ph c l m. Thi t không ph i cháu n gian; mà thôi,              cháu tr ti n l i
cho anh Hai Cao, ch ông có n thua gì âu mà ông ph i th ng“. Ba Lãnh l i day qua a 5
xu cho Hai Cao và nói: „Tôi tr ti n l i cho anh ó. Ph i h i nãy anh nói t t tôi tr li n. T i
anh ào-ào r i l i m ng tôi là        thúi nên tôi m i n i nóng ch “.
         Hai Cao l y 5 xu và c i và nói: „Ông C nói, mình bi t t i mình b y h t th y. Thôi,
    ng gi n h n chi nhau, mà t rày s p lên c ng ng a nào bày ánh bài n a“.
         Ba Cam b t tay Hai Cao r i d t nhau l i ng i n i bàn d a vách.
         Ng i mà nãy gi b n trong quán kêu là „Ông C “, phân-x cu c r y l n m t cách
   t êm-ái, làm cho k nóng ph i ngu i, k d ph i hi n, k gi n ph i c i, k qu y bi t l i ó,
ch ng ph i là „ông“ gì h t. y là m t ng i th s n, làm vi c t i hãng Tao-Trúc, chuyên
ngh s n nhà, s n c a, s n vách, s n rào v y thôi và n ti n m t ngày          c 1 ng.
         Ông y m n m t c n ph lá phía trên, cách ch ch ng 50 th c. Ông không có v ,
không có con, nh ng có m t ng i              u tên là Ba Sang, làm ngh n bán d o, m i ngày
mang m t gi mây, xu ng ti m nào ngang ch B n Thành ó không bi t, lãnh xà-bông
th m, d u th m, ph n ánh r ng, ph n gi i m t, bàn ch , v , dây n t, mu-soa, mang i các
   o      ng n t nhà mà bán. nhà không i n u c m, ông i làm, tr a n c m d i B n
Thành, nh ng m i bu i chi u và ngày chúa nh t thì ng n t i quán ch N m Ti n.
         Ông n ch Xã Tài ã h n 8 n m r i, mà không ai bi t ông tên h gì, g c gác             âu.
Nh n ông y bi t ngh võ, già r i mà s c hãy còn m nh, ông bi t ch An-nam bi t ch qu c-
ng và l bi t nói ti ng Tây chút nh, ông bi t th ng xót và bênh v c k nghèo, ông hay
giúp-      ng i b tai-n n, ông th ng hay d y-d k kh d i, ông a can d t a hung-h ng,
trong ch ai c y ông vi t th ông c ng vi t, ai c y ông làm n ông c ng làm, trong ám dân
nghèo chung-quanh ch X Tài, duy có m t mình ông thông-minh, hay ch , ng n, l i
hòa-nhã, nên h i tr c ng i nào ó, có tánh gi u c t, m i kêu ùa ông là „Ông C “ r i
Ông C                                          4                          www.hobieuchanh.com


truy n t ng lâu ngày hai ti ng y thành tên c a ông, mà ông c ng vui lòng nh n lãnh cái tên
  y, không phi n không gi n chi h t.
             a nay ông x êm          c ám r y l n ó, ng i vu t râu mà c i, b         c chí. Con
      ng, là con gái c a ch quán, b c ra h i ông r ng: „ Ông ói b ng hay ch a, ng tôi d n
   m cho ông n?“ Ông l c u và áp: „Ch a ói! Ch m t lát n a th ug Ba Sang v r i cháu
    d n n luôn m t hi p cho kh i th t công“.
         Trong lúc y có m t ng i àn bà b c vô quán ng ngó giáo-giác, th y ông C , bèn
   c-x c i l i g n, móc túi l y ra m t phong th , mi ng c i ng n ngo n và nói „Tôi             c
cái th n y, ai g i không bi t xin ông làm n c gìùm tôi coi th nói gi ng gì v y“.
         Ông C c m phong th coi ngoài bao và con cò nói th         Tân-an g i, r i xé bao l y ra
    t b c th mà c nh v y:
         “G i l i cho con hay. Má con au nhi u l m, chuy n n y s qua không kh i. Ðau ã
   n 10 ngày rày, n c m n cháo gì c ng không            c. Tía có r c th y Tý coi m ch, ng t
không ti n h t thu c, nên không bi t làm sao. D i n y bà con ai c ng nghèo quá, nên khôug
bi t c y m n ai, N u con có ti n, em v tía m n vài ng b c ng tía ch y thu c cho má
con, t i âu hay t i ó ch bi t sao. Ch ng lúa chín tía g t, có lúa r i s tr l i cho con xài“.
         Ng i àn-bà n y, tên Ta Th i, bán rau c i ngoài ch . Ch ta nghe c th r i thì hai
hàng n c m t ch y ròng-ròng, l y th x p b vô túi, mà ng trân-trân không i              c.
         Ông C th y ng i bi-ai b i-r i, ông ng lòng, nên h i:
         - Bà già em n m nay          cm ym i?
         - Th a, sáu m i l m.
         -        âu v y ?
         - Th a, g n K -s n.
         - Em i xe l a xu ng Tân-an r i m n xe ng a v              c. Em i chuy n xe tr a ây
              thì b n n m gi chi u em s v t i nhà. Thôi, em v s a-so n mà i cho s m i.
             Th i ng l ng thinh m t h i r i nói:
         - Có m t ng b c i xe tiêu h t thì còn gì ch y thu c?
         Ch ta b u-b o, l y v t áo lau n c m t, r i th ng-th ng b c ra c a. Ông C kêu l i
mà nói r ng: “Em không có ti n thôi        qua cho em m n hai ng b c”. Ông nói xong li n
móc bóp l y ra 2 ng b c mà a cho T Th i. T Th i ng i b p xu ng t l y ông mà t
  n, ông c n h t s c c ng không        c.
              Th i l y hai ng b c ra i; nh ng ng i trong quán bàn bàn lu n lu n, ng i nói
ch c ch ta v k p, k s bà ch u không n i t i b a nay, k Ba Sang x t-x t b c vô, h ì ông
     ch lâu hay mau và h i con C ng d n c m n k o ói b ng.
         Trong b p l a cháy        lòm; ch N m Ti n     giá vô ch o mà chiên ti ng nghe xèo-
xèo. Con C ng lau chén d n c m miêng c i chúm-chi m. Khách trong quán k                ng ng i
ng i, u n y c i, u kia nói, ti ng nghe không d t.
         Ba Sang, là ng i m i vô ó tr c ch ng 25, 26 tu i m c m t b ô An-nam b ng v i
tr ng, ch n mang gu c, u i nón tây tr ng mà c               n i rách, n c da tuy en, song
     ng m t vui-v . Ba Sang ng i chung m t bàn v i ông C , ngó vòng trong quán, chào ng i
   y kêu ng i n , mi ng c i hoài. Anh ta ngó quanh-qu t r i kêu m t ng i ng i g n c a
mà h i r ng: “Anh Sáu Hi, anh ki m ch làm           c ch a ?” Sáu Hi b c l i g n nói; „H m
nay i cùng h t mà ki m c ng ch a           c ch nào. Tôi t c quá C p r ng ki m chuy n          i
tôi, ng em th ng kia vô mà n ti n ch có gì âu. Tôi mu n c y ông C làm giùm cho tôi
    t lá n ng tôi th a nó. Nó em ng i ta vô            nó n m t tháng l ng u, r i nó ki m
chuy n         i mình, có d t c không?“.
         Ông C c i và h i:
         -       p r ng ó tên gì ?
         -       p-r ng L ng.
         - Em nói nó         i em ng em ng i khác vô n ti n, v y mà em có b ng-c chi
              ch ng?
Ông C                                          5                          www.hobieuchanh.com


        -     Trong s ai c ng bi t h t. H i ó tôi c ng vây. M i vô lãnh tháng l ng u tôi
              ph i a h t cho nó.
        - Ph i có ch ng-c , m i t -cáo ng i ta           c.
        - Có ch ng-c . Th ng vô th cho tôi ó có nói v i th ng Sô r ng, c p-r ng L ng
               em nó vô, nó ph i ch u h t m t tháng l ng. Th ng Sô ch u làm ch ng giùm cho
             tôi luôn.
        -        u th ng Sô ch u làm ch ng thì       c. Thôi,  t i em l i nhà, r i qua vi t n
             giùm cho.
        Có m t ng i tr n, nghe ông C h a làm n giùm cho sáu Hi c ng b c l i nói:
“Ð t i tôi mua gi y em l i r i ông làm n vi t giùm cho tôi m t b c th              ng tôi g i v
th m v tôi và h i coi nó n m ch hay ch a nghe”. Ông C g c u áp: “Ð c, t i em l i
qua vi t cho”.
        Con C ng b ng mâm c m ra, ông C v i Ba Sang ng i n nói chuy n vui-v l m.
Ba Sang nói v i ông C r ng:
        -        a nay ngh mà tr i t t, chú có i ch i âu hay không?
        - Không.
        - Thôi n c m r i, hai chú cháu mình th x ng ch B n Thành ch i.
        - Ði ch i thì chú a i lên v n, lên r y ch chú ít xu ng ch l m.
        - Lên trên r y mà ch i gi ng gì ?
        - Coi h tr ng-t a ng ch !
        - Chú i trên r y hoài, b a nay i v i cháu xu ng ch ch i m t b a mà. N u chú
             không i, cháu bu n l m .
        -        u cháu mu n thì chú i v i, song chú nói tr c, i coi v n thú thì          c, ch
             chú không ch u xu ng B n Thành.
        -          c. Thôi i xu ng v n thú ch i.
           n c m r i hai ng i d t nhau i, Tuy ã nh t nh i coi V n thú r i v , xong
xu ng t i ó coi cùng v n r i, Ba Sang theo nài-n hoài, ông C ph i i luôn ra                   ng
Catinat. Ð n tr c r p hát Tây th y có m t cái b ng tr ng hai ng i m i ng i l i mà ngh
ch n.
            i 2 gi r i chi u, l i nh m mùa m a, nên m t tr i ui-ui, khí tr i mát-m . Hai ng i
ng i coi oàn xe h i qua l i, cái thì ch khách m t-mày h n-h , cái thì ch khách b -t ch
bu n hiu, nghe b n kéo xe lu n- àm, a thì có ti n no , nói nói c i c i, a thì ki m
ch a      ti n xe nên than phi n s -ph n.
        Cách m t lát có m t a nh            phía d i mé sông i lên, tay l c chuông kêu leng-
keng, vai vác m t t m b ng         lói, i t i cái b ng ch ông C và Ba Sang ng i, a nh y
   ng t m b n m t bên, r i ng i g n Ba Sang mà ngh ch n. Ba Sang không bi t ch , không
hi u t gi y        dán trên t m b ng y nói chuy n gì, nên v vai th ng nh mà h i: „Em rao bán
gi ng gì v y em ?”
        Th ng nh c i áp „Tr i i, anh n y quê quá” B ng rao hát c i l ng ch bán gi ng
gì.” Anh không th y hình ó sao? Hình ó là hình cô ào nh t trong gánh, t i nay th vai
Bàng Quí-Phi c p l m .”
        Ba Sang vói l y t m b n, c m coi cái hình, khen cô ào xinh- p, r i kêu ông C
     n c, coi nh ng hàng ch in trên cái hình ó nói gi ng gì v y.
        Ông C không n ti c công l i c ng mu n bi t cái b ng rao hát tu ng gì, nên ông li n
   m t m b ng mà c nh v y.

“Hát t i nhà hát thành-ph Saigon
  i chúa-nh t l6 Aout 19. . .
Ban hát c i-l ng S c-Thinh i L c t nh m i v
  di n tu ng „X t i Bàng Quí-Phi“
Cô Sáu H o th vai Bàng Quí-Phi xu t-s c
Ông C                                         6                          www.hobieuchanh.com


Hay l m! Hay l m!

         Ông C       c t i câu: “Cô Sáu H o th vai Bàng Quí-Phi xu t-s c”, thì b ông ng n-
ng i, ông c nho-nh , m t ch m ch ngó phía d i.
         Ba Sang h i: „Cô ào thi t là l ch-s , chú h ?”. Ông C không tr l i, ông c nhìn cái
hình h i lâu, r i ông tr t m b ng cho th ng nh và ng i th ra.
         Th ng nh vác t m b ng mà i tay l c chuông leng-keng. Ba Sang ngó theo, v a c i
   a nói: „Cô ào ó th t là ep, ch chi cho tôi           c g n cô m t êm, r i        t i già tôi
   ng ch u n a.
         Ông C ngó xu ng t, b bu n l m. Ch ng ông nghe Ba Sang m              c nh v y, ông
ng c m t lên mà nói r ng: „Cháu còn nh , ch a t ng tr i vi c i nên cháu m            c vi c k
quá.        i vi c gì c ng v y h có t t thì t nhiên có x u. Cháu ngh ó mà coi, loài ng i h
có sanh thì có t . Cái bông h nó p thì trong hay có sâu. Cái bánh h mu n làm coi cho
  t thì l i n không        c. Còn vi c i c ng v y, h mình vui quá i r i thì sao c ng có khi
bu n. y vây, m i vi c gì mình c ng nên           phòng. Cháu th y hình ào hát c i-l ng ó
cháu khen p. Cô p thi t, mà cách m i n m tr c cô còn p h n nhi u n a a cháu ;
    t tr n c i c a cô ph i t n m t hai ngàn ng, ng i ta c ng không ti c. Ng c vì cái p
 ó có gi u m t cái h i trong, cái h i l n vô cùng, cái h i kh n-n n là t i nó trà-tr n v i cái
   p làm cho mình không th y nó        c, n ch ng ngó th y thì ã tr r i, không th tr n-tránh
cho kh i. Chú nói ây là do ch chú ã kinh-nghi m r i mà chú nói, ch không ph i chú n
   p nh ng câu luân-!ý trong sách ng em ra mà khuyên-r n hay h m d a cháu âu. Chú có
   n cô ào Sáu H o ó h t m y tháng. T i chú th y cô, chú m           c nh cháu, nên chú g n
cô, mà ngày nay thân chú m i ra n i n y … ”.
         Ông C luôn tr n, nói l vi c riêng c a ông ra r i coi b ông n-n n, nên ông ng ng
  i không nói n a, mà c p m t ông t r t.
         Ba Sang không rõ tâm-s c a ông, b i v y nghe ông nói câu sau thì anh ta ch ng
   ng, ng i ngó s ng ông r i nói r ng : “Té ra chú bi t cô ào n y à ?”.
         Ông C ng i l ng thinh m t h i r i ng c m t lên nói r ng : “Cháu t ng chú là m t
tên th s n t h i m i l n lên cho t i bây gi hay sao? Vi c nhà c a chú không vui, nên m y
   m nay chú gi u-gi m không ch u nói ra làm chi, ch ngày tr c thân chú sung-s ng l m,
có ph i nh v y âu. H i tr c chú có v , có con, có v n, có ru ng, có ghe h u ca-nô, có
nhà ngói nhà nghê, chú là m t tay giàu sang không thua ai h t. Chú có m t chút l i nh , là
   n v i cô Sáu H o, mà vi c nhà chú h h t r i thân chú m i hoá ra m t anh th s n nh v y
 ây. Nói cho công-bình, chú g n cô Sáu H o m y tháng, chú t n hao v i cô ch ng m y ngàn
   ng b c là nhi u, b i v y không nên nói cô làm tán gia b i s n c a chú. Chú phi n là phi n
ng i khác, không th ng chú, nên th a cái d p ó mà xô gia- ình chú r i rã, phá s -nghi p
chú tan-tành, làm cho cha con chú phân-ly, làm cho thân-danh chú hèn-h …” Ông C nói t i
 ór in cm td md .
         Ba Sang th y ông au- n v vi c nhà c quá, anh ta không dám khêu-g i thêm ra
   a, nên ng d y r ông v . Ông C lau n c m t i theo Ba Sang, th ng-th ng tr v nhà,
không nói ti ng chi n a h t.
Ông C                                          7                          www.hobieuchanh.com



                                               II

             t bu i chi u kia, cách ngày náo-n c trong quán ch N m Ti n ó ch ng n m-sáu
    a, có m t cái xe-h i phía d i C u Ki u ch y lên g n t i ch X Tài, r i ng ng ngay m t
dãy ph c d a bên            ng. Trên xe b c xu ng m t ng i An-nam, m t ng i ch ng 24, 25
tu , mình m c m t b            Tây tr ng may ki u thi t kim-th i, c th t n en, u i nón n
xám, và m t ng i n a tu i l i 40, m t r hoa mè râu hàm trên lún-thún, m c m t cái áo
bành-tô vàng bâu ng v i cái qu n lãnh en m i tinh, chân mang giày sú- ê tr ng, u i
nón c ng tr ng. Hai ng i t hai ra, m i ng i i d c theo m t mép               ng mà h i th m nhà
ông Cai-T ng c u, tên là Ngô-Minh-Tâm.
          Hai ng i ghé t nhà mà h i, cái xe h i th ng-th ng i theo sau, trên xe l i còn có m t
ng i Tây ng i v i tên s p-ph n a.
          Lúc y chánh là lúc mãn gi làm vi c nên th y th i v , ngoài            ng thiên-h ông
    y, ai th y xe h i có ng i Tây ng i, l i có hai ng i An-nam ki m nhà Cai-T ng Tâm nào
  ó, thì c ng t ng là s m t-thám ki m b t ng i ph m t i. Hai ng i h i th m trong nhà
ngoài        ng r t k -l ng, song ch ng có m t ng i bi t c u Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm nào
mà ch .
          Lên t i ch Xã Tài xe h i ng ng ngay ch , r i ng i Tây leo xu ng hi p v i hai
ng i An-nam mà h i th m. Ba ng i dòm vô phía hông ch th y trong cái quán c a ch
    m Ti n ng i ta ang n u ng l ng-x ng bèn men vô ó mà h i.
          Khi b c vô g p Ba Sang ang ng i n c m t i cái bàn d a c a, ng i nh m c             tây
tr ng ó, bèn h i: „N y anh, ng i ta nói ch c có th y Cai-T ng c u tên là Ngô-Minh-Tâm,
   i chung-quanh ch Xã Tài n y ây, sao t h i chi u t i gi tôi h i cùng h t, mà không ai
bi t. N u anh có bi t, xin anh làm n ch giùm“.
          Ba Sang thu nay không có nghe cái tên ng i ta h i ó song c ng mu n déo-d t ch i
nên tính h i coi ng i g c          âu, có chuy n gì nh ng anh ta v a mu n h i, l i th y có m t
ng i Tây v i m t ng i b n áo bành-tô vàng b c vô, trong lòng phát nghi nên l c u r i
nói c t ng n : „không bi t“.
          Nh ng ng i trong quán mu n hi u coi chuy n gì nên áp l i ng vây chung-quanh
Ba Sang. Ch N m Ti n h i ng i b n            Tây:
          - Th y h i chuy n chi v y th y?
          - Tôi h i th m nhà ông c u Cai - T ng Ngô-Minh-Tâm.
          -       ây có ông T ng, ông Xã nào âu. Nh l n tôi ch n y nh ng tôi không có
              nghe tên y.
          - Có mà, ng i ta nói ch c l m. Ông Ngô-Minh-Tâm làm Cai-T ng h i tr c kia,
              ch bây gi ng nghèo, ng vô          ây không làm Cai-T ng n a.
          - Th y ki m ng i y chi v y?
          - Quan Ch ng-Kh ây, ngài ki m ng ng nói vi c nhà c a ng cho ng bi t, r i
              xin ký tên gi y t ch không có chuy n chi l .
          - Ch n y dân lao- ng , có ông T ng Tâm nào âu. N u có thì tôi bi t li n.
          Ba Sang suy ngh r i h i:
          - Ông Cai-T ng Tâm ó ch ng bao nhiêu tu i, g c-gác           âu, hình d ng ra th nào?
          Ng i b n       Tây tr ng day l i ngó ng i m c áo bành-tô vàng và nói:
          - Ông ra sao âu th y bi t th y nói cho ng i ta hi u, ch tôi có bi t ng âu.
          Ng i m c áo bành-tô vàng b c t i nói r ng:
          - Tôi v i ông Cai-T ng Tâm không g p nhau c ng ã h n 10 n m r i, nên hình
                ng tôi bi t h i tr c ó ch c là bây gi       i khác nhi u. Ông vóc-v c cao l n,
                  c da tr ng-tr o, h i tr c ng th ng       râu mép chu t ng nh trê, t ng-m o
              ph ng-phi, n nói nghiêm-ch nh l m. ng ng i g c M -tho, ch ngh a gi i, bi t
              nói ti ng Tây, l i bi t ngh võ n a. Anh em có bi t    ây có ng i nào gi ng hình-
Ông C                                       8                        www.hobieuchanh.com


              ng nh v y hay không? Ng i ta nói ch c ông g n ch ây, làm th gì ó
           không bi t.
        Hai Cao ng sau l ng Ba Sang, vùng c i l n va h i r ng:
        - Làm th s n ph i hôn? Tr i i! Anh n y nh tr ng hình coi gi ng ông C c a
           mình quá.
        Ba Sang day l i tr n m t ngó Hai Cao. Ch N m Ti n c ng v t mi ng m ng:
        - Th ng ó không bi t gì h t, mà xem vô nói b y hoài. Ông C gì mà k v y!
        Hai Cao b tr n, r i còn b m ng n a h i-ý bi t mình nói sai , bèn b c dang ra xa,
kéo gh mà ng i. Ba Sang li c ch N m Ti n r i nói v i m y ng i l ó r ng: „Theo hình
dáng c a ông T ng Tâm mà hai th y m i nói ó, thì tôi bi t d ng nh phía d i kia in là5 có
    t ng i gi ng-gi ng m t chút. Mà hai th y ki m ông T ng Tâm có vi c chi, hãy nói thi t
cho tôi nghe r i tôi giúp tôi ki m giùm cho, ch n u nói gi u thì tôi có bi t sao âu mà tôi
ki m“.
        Ng i m c áo tây tr ng b c ra ngoài ng nói chuy n v i ng i Tây ít câu r i tr vô
nói v i Ba Sang r ng: „Quan-Ch ng-Kh bi u tôi nói v i anh ng có nghi-ng i gì h t,
chúng tôi không ph i cò lính gì âu mà s . Quan Ch ng-Kh ó, An-nam mình kêu là Nô-
Te, anh bi t hôn? Tôi ây là thông-ngôn c a Ngài. Còn th y i v i tôi ây là ng i h i tr c
làm bi n cho ông T ng Tâm, d t chúng tôi i ki m ng ng ch ng cho chúng tôi bi t m t
thôi. S là ông Cai-T ng Tâm h i tr c có v sanh         c m t ng i con gái, khi v ch ng
    nhau, Tòa giao con cho ng i v ông nuôi. Bây gi con ông l n khôn, ch ng i nói, song
lu t bu c ph i có ông ng g m i           c. Quan Nô-Te i ki m ông ng nói chuy n ó v i
ông và xin ông ký tên gi y t     ng làm ám c i, ch không ph i b t bu c ông v chuy n gì.
Xin anh em ng ng i, bi t ông        âu c ch ngay ra làm n giùm cho ông“.
        Ch N m Ti n nói : „T ng chuy n gì kìa, ch chuy n ó thì ki m có l         c mà“.
Ba Sang tr n mà ngó ch N m Ti n, r i nói v i th y thông-ngôn r ng: “Xin th y b m l i v i
quan Ch ng-Kh tôi có quen m t ng i hình-d ng gi ng ông Cai-T ng Tâm ó l m, ng t vì
   a nay ng i y i kh i. V y xin chi u mai, l i 6 gi ho c 6 gi r i, th y v i quan
Ch ng-Kh tr l i ây, tôi s ki m ng i y d t l i cho giáp m t coi có ph i hay không?”
        Th y thông-ngôn b c ra tr l i v i quan Ch ng-Kh r i tr vô nói r ng : “Quan
Ch ng-Kh cám n anh t m, và xin anh làm n ki m giùm ng i y r i chi u mai d t l i
quán n y mà ch ngài, úng 6 gi r i s có ngài lên không sai”. Th y thông t -giã r i hi p
   i ng i m c áo vàng i theo quan Ch ng-Kh ra xe h i mà v .
        Ba Sang kêu th ng Cu bi u rót cho m t chén n c trà u ng r i ng d y mu n i v .
Khách i xa r i, Ba Sang m i nói r ng: “Anh Hai Cao d i quá! Mình không bi t chuy n gì,
  t hô “ông C ” om-sòm, chúng b t ng, r i làm sao?“.
Hai Cao nói: “T i nó nói hình d ng nghe gi ng ông C c a mình quá, ta ch ng nói ông C ”.
Ba Sang áp : “Tôi v i ch N m c ng bi t v y song          g n i g n l i coi ã ch , nói b y
mang h a ch ch i sao. Nó nói ám c i ám h i gì ó, mà tôi c ng không dám tin. Tuy có
ông C n m ng nhà, mà tôi còn nói v i nó ng nó v cho tôi h i l i ông C coi ã. N u
chuy n nó nói h i nãy mà thi t có nh v y thì mai mình cho ông C ra cho nó nói chuy n.
Còn nh nó s p m u mà th p ông C , thì mình ki m th gi u ông luôn cho yên.           i mình
ph i cho khôn m i      c ch ”.
        Ch N m Ti n c i va nói: “Th ng Ba m y lanh thi t. Tao khen m y l m. Thôi v nói
chuy n cho ông C nghe coi ph i h ki m ông ó có h i gì hay không?”
        Chi u b a nay ông C không n c m t i quán ch N m Ti n là vì có anh em trong s
   ông n d i Sài-gòn r i. Ông n m trên võng         ng a tòn-ten mà ngh l ng. Ba Sang
  ng quán l n-t n v , v a b c vô li n nói v i ông C :
        - Có Nô-Te ki m chú.
        - Nô-Te nào? Ki m làm chi?

5
    nh là
Ông C                                         9                         www.hobieuchanh.com


        -         nói ki m chú ng ký tên gi y t mà g con l y ch ng.
        -         nói làm sao mà cháu bi t h ki m chú?
        -         h i th m ông c u Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm, g c M -tho . . . Ph i h h i chú
             hay không?
         Ông C nghe nói m y l i, vùng ng i d y ngó Ba Sang trân-trân. Ba Sang c ng ngó
ông, r i anh ta gãi u, mi ng chúm-chím c i, trong ý ch c ã trúng l i, ông C nín m t h i
  i l i h i Ba Sang:
         -         h i tl m c u Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm M -tho, mà sao cháu bi t h h i
             chú?
         -        v hình-tr ng ông T ng Tâm, cháu nghe sao gi ng h t chú nên cháu oán ch c
             là h ki m chú ch gì.
    Ông C l ng thính m t h i n a r i châu mày, s c m t coi lo-l ng l m. Thình-lình ông
vùng ng d y mà h i:
         - Nô-Te ki m ông Cai-T ng Tâm ó bây g              âu?
         - Ba Sang c i mà áp r ng:
         -        r i...
    Ông C tr n m t h i l n ti ng r ng:
         - Ng i ta ki m sao không ch u ch l i ây, cho ng i ta v i ?
    Ba Sang th y ông C gi n, anh ta c i n a và nói r ng:
         - Mà c u Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm ó ph i là chú hay không? Chú tr l i i, r i
             cháu s nói h t cho chú nghe.
    Ông C x m t, ng suy-ngh m t chút n a r i ch m-rãi áp r ng:
         - Ph i, Cai-T ng Tâm là chú ây. Vì cháu ã bi t r i, nên chú ph i nói thi t, song
             chú xin cháu ng có nói i nói l i cho thiên-h bi t làm chi nghé. Ch ng ph i chú
             có t i l gì nên s pháp-lu t mà gi u tên gi u h . M y n m nay chú không mu n
             cho thiên h bi t chú là ai, y là vì cái thân c a chú không áng mang cáí tên ó
                a mà thôi. L i nh c t i cái tên ó nh khêu vi c bu n-r u c a chú ngày x a ra,
             nên chú không mu n nghe kêu t i cái tên y n a.
    Ba Sang th y ông C au- n quá, anh ta h t c i l i ng i trên gh , m i ông C ng i m t
bên, r i nói r ng:
         -        cháu thu t công chuy n cho chú nghe, chú ng nóng. H h i chú mà cháu
             không ch u d t h v nhà là vì cháu không hi u vi c lành d l nào, nên cháu dè-
                t, ch không ph i cháu có ý chi khác. H i nãy cháu        ng ng i trong quán ch
                 m Ti n mà n c m, cháu th y có m t ông Tây i t nhà h i th m vi c gì ó
             không bi t. M t lát h i t i quán, h b c vô th y cháu ng i phía ngoài, h bèn
                i cháu có bi t nhà c u Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm         âu thì làm n ch giùm cho
                . Thi t ban u cháu không dè h ki m chú, nên cháu l c u nói không bi t.
             Ch N m Ti n v i anh em trong quán c ng tr l i nh cháu v y. H qu -quy t nói
             nghe ch c ông T ng Tâm g n ch Xã Tài. H l i nói rõ hình-tr ng c a ông ra
                a. H t th y trong quán ai c ng nghi h ki m chú. Cháu c ng nghi l m, song
             cháu không bi t h là ai, i ki m chú có vi c gì nên cháu h i g n l i h , h nói ông
             Tây ó là quan Nô-Te i ki m chú ng ký tên gi y-t gì mà g con l y ch ng gì
               ó không bi t. Cháu không dám tin, cháu m i l p ch c nói g t h r ng cháu có
             bi t m t ng i hình-d ng gi ng ông T ng Tâm ó l m, song b a nay ng i y i
             ch i. Cháu khuy n h       i chi u mai, l i 6 gi r i, tr lên quán ch N m Ti n r i
             cháu t ng i y l i cho giáp m t coi có ph i ông T ng Tâm hay không. H ch u,
             và h h a chi u mai s tr lên. Cháu làm nh v y là ý cháu dè-d t, cháu mu n v
             bàn-tính l i v i chú, n u có v c gì không t t thì chú n m t luôn, còn nh không
             có vi c gì ph i s thì chi u mai chú s ra nói chuy n v i h , ngh ch ng mu n gì“.
    Ông C g c u nói r ng:
Ông C                                         10                         www.hobieuchanh.com


           -Cháu k -l ng nh v y thì            c l m.      i ph i dè-d t m i kh i l m ng i ta.
            Nh ng mà bình-sanh chú ch ng bao gi có làm m t vi c gì trái v i l ng-tâm, hay
            là ph m n pháp-lu t, mà cháu ph i lo s cho chú. X a nay chú không mu n
            thiên-h bi t tên thi t c a chú là vì chú bu n vi c nhà, ch không ph i chú s ai
            mà gi u tên. Thôi,       chi u mai chú l i quán ch N m Ti n mà ón m y ng i ó
            coi h ki m chú có vi c gì. Mà chuy n chú t thi t v i cháu nãy gi ó, cháu ph i
            kín mi ng ng có cho ai bi t chú là c u Cai-T ng Tâm a nghe hôn, nói cho h
            bi t chú thêm x u-h ch không ích gì.”
     Ba Sang áp :
        - Chuy n riêng c a chú ai i h c cho thiên-h nghe làm chi mà chú ph i d n. Té ra
            chú có con hay sao chú?
        -     .
        -        y Ng i ?
        - Có m t a con gái thôi.
        - Sao h i nào t i gi không th y t i lui th m chú?
        - Chú có cho nó bi t chú         âu mà th m.
        -       y ch h i nào t i gi nó v i ai?
        -      v i m nó.
        - Thi m còn hay sao?
        - Còn ch . M nó có ch ng khác            âu trong Ch -l n.
        - Con gái chú n m nay           c bao l n?
        -       i ch ng 19, 20 tu i.
        -       u v y thì m y ng i ki m chú ó h nói thi t r i. Nè, có m t anh b n áo bành-
            tô vàng, nh nói h i tr c nh làm bi n cho chú.
        - Có th ng bi n i ó n a sao?
        - Có … Chuy n khó hi u quá! Làm Cai-T ng, có v con, t i sao không nhà l i i
            nh v y chú?
        - Tâm- s c a chú dài l m, l i nh c n càng thêm bu n, nên chú không th nói ra.
                y th ng-th ng r i cháu bi t.
        Ba Sang mu n bi t mà ông C không ch u nói, b i v y anh ta i bán bu i s m m i,
  i bu i chi u tr n6 nhà có ý i No-Te lên g p ông C coi hai àng nói chuy n gì v i nhau.
           n 6 gi t i, ôg C i làm v , th y Ba Sang n m ch             nhà. Ông t m r a, thay áo
qu n s ch-s , r i i v i Ba Sang l i tr c ch Xã Tài, i lên i xu ng th -th n mà ch Nô-Te.
Cách ch ng bao lâu thi t qu có m t cái xe h i phía Sài-gòn ch y lên ng ng ngay ch . Ba
Sang kêu ông C ch mà nói: „Cái xe hôm qua ó chú.”
           t ông Tây v i hai ng i Ví t-Nam hôm qua ó leo xu ng xe, m t ngó ch ng vô
phía cái quán ch N m Ti n. Ba Sang thôi-thúc ông C i l i g n. Ng i m c áo bành-tô vàng
ngó tk y ông C thì ch mà nói v i hai ng i kia r i xâm-xâm i ri t t i, l t nón cúi u mà
chào kh v y : “B m Ngài, Ngài m nh gi i ?”
        Ông C g c u áp l và h i : “ a! Em Bi n! Em ki m qua có chuy n gì ?”
Thi t ng i n y là Bi n H n h i tr c làm Bi n cho th y Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm.
        Bi n H n nói : „Bà bi u tôi d t ông Nô-Te ây i ki m Ngài ng nói chuy n nhà
   i Ngài“. Ông C cúi u chào ông Nô-Te v i th y thông-ngôn. Hai ng i áp l r i th y
thông-ngôn m i h i : „Ông ph i là c u Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm h i tr c M -tho ch ng?”
Ông C g c u áp : „Ph i, tôi tên Ngô-Minh-Tâm”. Ba Sang xen vô nói : “Hôm qua th y v
hình- tr ng tôi bi t mu n ki m chú tôi ây ch c c ng nh v y. Nay tôi d t ra ó…”
Th y thông c i và nói : „Cám n anh l m. Nh có anh, ch không thì bi t âu mà ki m.
 ây thi t không ai bi t tên ông T ng h t“. Ông C nói : „ Ph i Ng i ch n y h kêu tôi là
ông C , ch h không bi t tên thi t c a tôi âu“.

6
    l n tr n
Ông C                                            11                           www.hobieuchanh.com


         Ông Nô-Te nói ti ng Tây v i th y thông-ngôn, r i th y thông-ngôn nói l i v i ông C
  ng: “Quan Nô-Te h i nhà ông            âu. Ngài mu n l i nhà ông ng nói chuy n v i ông, ông
   t v nhà          c hay không?“. Ông C nói          c r i m i h t v nhà, Ði d c       ng, ông h i
Bi n Hu n r ng :
         - Sao em bi t qua          ây nên lên ây mà ki m?
         - Th a, h i n m ngoái có ng i M -tho g p ngài                 ây, v nói chuy n l i, tôi nh ,
              nên m i lên ây mà ki m.
         -        y n m nay em làm vi c gì        âu?
         - Th a, t ngày ngài thôi làm vi c, thì bà bi u tôi coi ru ng t cho bà. Tôi d i
                  -tho coi góp lúa ru ng, góp ti n v n, lâu lâu lên óng l i cho bà. Chuy n n y
              tôi lên, bà bi u tôi l i ng i ki m giùm ngài.
         - Nghe nói em i ki m qua ng nói chuy n g con Minh-Nguy t l y ch ng ph i
              hôn?
         - Th a, ph i.
         -        cho ai     âu?
         - Th a, v nhà r i ông Nô-Te s nói rõ công vi c cho ngài hi u
         Ông C d t khách v t i nhà thì ã t i r i. Ba Sang l y chìa khóa m c a r i qu t h p
qu t mà t èn. Khách dòm trong nhà th y m t c n ph lá ch t h p, t không lót g ch, phía
tr c ch         có m t cái bàn b ng cây d u v i hai cái gh          u và có gi ng m t cái võng mà
th i.
            i xóm h th y có ng i l nh t là có m t ông Tây, t i nhà ông C , h không hi u
chuy n gì nên xúm nhau ng ngoài c a mà coi. Ông C c y Ba Sang ra bi u h i ch i
ông thong-th mà nói chuy n riêng c a ông. Ông m i ông Nô-Te ng i                   trên m t cái gh
   u, còn ông ng m t bên mà h i r ng: “Quan l n ki m tôi mu n nói chuy n chi, xin quan
  n cho tôi bi t th coi”.
         Ông Nô-Te m c p da ra, l y gi y t             trên bàn, nói ti ng Tây v i th y thông-ngôn
    t h i, r i th y thông c t ngh a l i nh v y: „Ông là Ngô-Minh-Tâm h i tr c ông làm b n
   i bà Lý-Th -Ph ng. V ch ng c i có hôn-thú b c nh t, n v i nhau có sanh                      cm t
ng i con gái t tên là Ngô-th Minh-Nguy t, có khai-sanh                  phép. Khi ng i con gái y
     c 9, 10 tu i, thì ông bà có vi c chi b t-hòa v i nhau ó không bi t mà bà vào n t i Tòa
xin phá hôn-thú. Tòa s M -tho lên án cho b , cái án có t i tay quan Ch ng-Kh làm ây.
Theo cái án y thì Tòa cho           mà nói l i v ph n ông nên Tòa nh giao ng i con gái là cô
Minh-Nguy t cho bà nuôi. Ông nh l i coi chuy n nhà c a ông có ph i nh l i tôi nói ó lay
không ?” Ông C g c u nói : “Ph i, trúng l m“. Th y thông-ngôn l i nói ti p : “Cô Minh-
Nguy t n m nay           c 20 tu i, cô h c ã thi u Brevet Elémentaire r i. Bây gi có ông Thái-
Duy-Càng là m t v h c sinh bên Pháp m i v , ông nh p-t ch theo dân Lang-sa7, ông có
   ng-c p Lu t-khoa T n-s , ông th y cô Minh-Nguy t ông ph i lòng nên ông xin c i. Cô
Minh-Nguy t ã ng ông Thái-Duy-Càng mà bà thân c a cô c ng ch u n a. Có                     u n y làm
khó m t chút: ông Thái-Duy-Càng thu c dân Lang-sa nên vi c c i xin g r i ph i làm theo
lu t Lang-sa, Cô Minh-Nguy t 20 tu i, lu t bu c cô ph i l i t i Xã Tây l p t hôn-thú m i
     c. V ph n bà thì ã ký tên r i h t. Bây gi còn ph n ông n a, h ông ký tên cho phép con
  y ch ng thì xong vi c, xin ông vui lòng ký tên vô, ng cho con gái ông l y ch ng cho kh i
sái-lu t“.
         Th y thông-ngôn nói d t l i, bèn l y m t t gi y tín-ch , có ch ánh máy m t m t mà
   a cho ng C , l i rút trong túi l y cây vi t ra mà a cho ông ký tên.
         Ông C c m t gi y c t               u chí cu i r i nói r ng : „Xin th y làm n th a l i v i
quan Ch ng-Kh , tôi nghe con gái tôi có ch ng thì tôi m ng l m. Nh ng mà s -nghi p c a
tôi ã h r i, bây gi cái tôi quí tr ng ch còn có a con y mà thôi. Cái t n y b nào tôi
   ng ký tên vào, song tr c khi ký tên tôi mu n bi t m t chàng r tôi m i ký            c”.

7
    (France) Pháp
Ông C                                        12                         www.hobieuchanh.com


        Th y thông-ngôn c i mà nói r ng : „Ông làm khó chi vây! Ông Thái-Duy-Càng là
    t ng anh-tài c a Vi t-nam. Ông m -côi cha m song ông có m t cái gia-tài l n B c-
liêu, nghe nói m i n m s lúa ru ng t i n m b y ch c ngàn gi . X a nay ông H          ng Qu n-
   t Thái-Duy-C là chú c a ông, th -h cái gia-tài y l y huê-l i mà nuôi ông n h c. Ông
    i- ng Qu n-h t Thái-Duy-C c ng là m t nh n-v t giàu có Sai-Gòn, ai ai c ng u
nghe danh. Ông Thái-Duy-Càng ó h c gi i, l i giàu l n, vô dân Lang-sa, l i nghe nói ít
tháng n a ây s         c Chánh-Ph c p b ng cho làm quan Tòa n a. Ông           c m t ng i r
nh v y thì có ph c quá, t i sao ông còn d c-d c“.
           ng C l c u áp : “Th y không hi u ý c a tôi. Con gái c a tôi sanh ra, tôi không
có công d ng nuôi d y-d nó. Nay nó l y ch ng, tôi có gan d nào mà ng n tr . Nh ng mà
nó là máu th t c a tôi, tôi ã có nói v i th y, ch quí tr ng c a tôi ch còn có bao nhi u ó mà
thôi, cái ngh a v s s ng c a tôi c ng ch có lao nhiêu ó mà thôi. N u nó l y ch ng mà nó
không cho tôi hay thì ch ng nói làm chi, ch l y ch ng mà tôi ph i cho phép, thì d u tôi ngu
   t th nào i n a tôi c ng ph i bi t chàng r coi ra sao r i tôi m i ký tên cho phép     c ch .
Thi t bây gì tôi làm m t tên th s n hèn-h , không có danh-giá gì nh ng mà theo ý riêng c a
tôi, cái h nh-phúc c a con ng i ch ng ph i n i gia-tài l n, hay là b ng-c p to âu. H c
gi i, danh cao, giàu to, ch c l n mà thi u t -cách làm ng i ph i, thì có quí gì âu. Xin th y
th a l i v i quan Ch ng-Kh , tôi xin ngài tha-th cái l i tôi làm th t công ngài. Ngài làm n
cho tôi g p chàng r      ng tôi coi ng i ra th nào r i tôi s ký tên t n y“.
        Ông C tr l i l i cho th y thông-ngôn, th y thông-ngôn nói l i v i quan Ch ng-Kh
    t h i r i th y h i ông C r ng: “Quan Ch ng-Kh h i ông n u mu n òi m t hai tr m
   ng b c ng ký tên, thì xin ông nói ngay ra, ngài s nói giùm l i v i bà ng bà cho mà ký
tên cho r i”.
        Ông C nghe m y l i, ông n i gi n         m t, nên ông áp: “Xin th y nói v i ng, ng
không       c phép th y tôi nghèo mà khinh-khi tôi nh v y. Tuy nhà tôi nghèo, ngh tôi hèn,
song ph m tôi cao, trí tôi s ch, ch không ph i tôi ê ti n nh ng i ta v y âu. N u ng còn
dùng cái gi ng ó mà nói chuy n v i tôi n a, thì tôi ph i ép mình mà m i ngài ra kh i nhà
tôi l p t c, d u mích lòng thì tôi ch u, ch không th nào tôi nói chuy n v i ng n a”.
        Th y thông-ngôn c t-ngh a l i cho ông Nô-Te nghe, ng c i r i ng d y, b gi y t
vô c p và nói r ng: „Thôi,       tôi v tôi nói chuy n l i v i bà Lý-Th -Ph ng coi bà tính l
nào r i s hay“.
        Ông C g c u, a khách ra c a.
Ông C                                           13                           www.hobieuchanh.com



                                                III

          Bà Lý-Th -Ph ng là nguyên-ph i c a ông Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm h i tr c M -
tho, Khi bà        c án Tòa cho bà ch ng b t con            c r i, bà m i d t con tr v quê-quán t i
    n-l c c t nhà mà . Bà           ó      c vài n m k có m t ng i Ch -l n, tên là Cao-Xuân-
Qu nh, nhà giàu l n, n a ch ng gãy gánh cang-th ng, nên c y mai nói mà c i bà. Bà v n
có ru ng t, có b c ti n, có n -trang, nên khi m i ch ng bà tính m t mình mà nuôi con
    ng kh i ai ng t i s -nghi p c a là            c.
          Nay ông Cao-Xuân-Qu nh nh h n bà n 5 tu i, ông theo quy n-luy n hoài, l i bà
th y ông giàu có l n, có nhà máy xay g o t i Bình- ông, có nhà l u Lò G m, có m y dãy
ph l u t i Ðèn N m Ng n, v i v tr c không có con, bà nh m làm b n v i ông n y không
   , b i v y bà m i ng ông Cao-Xuân-Qu nh r i d t con v                v i ch ng m i t i cái nhà l u
   t p Lò G m. Nh cái hoàn-c nh y, bà m i có th mà cho cô Minh-Nguy t vào h c t i
tr ng m ngoài Sài Gòn, nên cô m i thi u Brevêt Elémentaire ó. Bà l i mu n có danh-
      v i ng i ta, nên n m tr c bà xúi ông Cao-Xuân-Qu nh ra tranh-c Ngh -viên Thành-
ph , tuy t n ti n nhi u, song may c c , b i v y h n m t n m nay thiên h m i kêu bà là „bà
     i- ng Qu nh”.
          Ông H i- ng Cao-Xuân-Qu nh lúc n y trong mình không ng m nh, nên v ng l i
th y thu c ra mé bi n Long-h i mà h ng gió d ng b nh.
          Bà H i- ng Qu nh nhà m t mình, bà lo s p- t vi c g con l y ch ng. Bà n m nay
  ã 45 tu i r i, mà da ch a dùn, vóc ch a m, r ng còn ch c, tóc còn en. Bà c ng làm y theo
cách trang        m c a m y bà sang-tr ng ng-th i, t i ngày m t gi i ph n môi thoa son, tóc
ch i láng-nhu t, d u trong nhà c ng m c áo màu nh s a-so n i ch .
          Bu i chi u mà ông Nô-Te v i Bi n H n i ki m nói chuy n v i ông C ó thì bà
     i- ng Qu nh nhà, trong lòng không yên, không ch c có ki m                  c ông hay không, l i
không bi t nh ki m            c mà ông ký tên hay là ông làm khó.
          Bà      ng i vô i ra mà t -l , còn cô Minh-Nguy t thì ng i thêu trên l u. T i m t lát,
xe h i v ông Nô-te bi u th y thông-ngôn thu t chuy n l i cho bà H i- ng Qu nh hay r ng,
mình ã ki m            c ông Ngô-Minh-Tâm, song ông nài cho ông nói chuy n v i chàng r r i
ông m i ch u ký tên cho phép con ông l y ch ng.
          Bà H i- ng Qu nh cám n ông Nô-Te, bà nói                th ng-th ng bà tính, va bà xin ông
     ngh , ch ng nào ký tên         c r i bà s cho ông hay.
          Ông Nô-Te v r i, bà H i- ng kêu Bi n H n vào phong gi y, bà bi u ng i tr c
     t bà r i bà h i nh -nh r ng:
          - Thi t em có g p ng hay không ?
          - Th a, g p thi t ch Ngài có nói chuy n v i tôi n a mà.
          - Nói nh -nh v y, ng có nói l n con Minh-Nuy t nó nghe. ng có nói t i sao mà
               ng không ch u ký tên hôn?
          - Th a, có ch . Ngài nói không ph i ngài không ch u ký tên. Ngài nghe cô Hai có
              ch ng, ngài m ng l m. Song cô Hai là máu th t c a ngài, bây gi suy-s p, s quí-
              báu c a ngài ch còn có bao nhiêu ó mà thôi. Ví nh cô Hai l y ch ng mà không
              cho ngài hay thì thôi, còn nh l y ch ng mà bu c ngài ph i ký tên cho phép thì
              ngài nài ph i cho ngài g p m t chàng r            ng ngài coi ng i ra sao, ngài nói
              chuy n m t chút, r i ngài s ký tên.
          - Sao em không nói cho ng nghe, sao em không c t-ngh a cho ng hi u chàng r
                 ng- áng l m, dân Tây h c có b ng T n-s lu t-khoa, m -côi mà làm ch m t cái
              gia-tài l n, l i là cháu m t ông H      ng Qu n-h t có danh-giá n a?
          - Th a, ông Nô-Te có c t-ngh a rành-r h t. Ông còn nói chàng r nay mai s                 c
              nhà-n c c p b ng làm t i ch c quan Tòa. Mà nói gi ng gì ngài c ng không nghe,
              ngài nài cho g p m t chàng r r i ngài m i ch u ký tên.
Ông C                                        14                         www.hobieuchanh.com


        -      p m t sao      c! S g p m t r i ông nói chuy n b y-b nghe k l m. ng ch
           nào âu ?
        - Th a, g n ch Xã Tài, t i nhà ch i lên ch ng 50 th c.
        -     làm gi ng gì ó? Nhà c a t -t hay không? B ng có ti n hay là nghèo?
        - Úy! Nghèo l m bà i. Nghe nói ngài làm th s n.
        - Làm th s n! Tr          i! V y mà òi g p m t r ch !
        - Ngài m t c n ph lá ch t-h p d -dáy l m, ti n ph m i tháng ch ng m t hai
              ng, trong nhà không có gì h t.
        - Tr i i! V y mà mu n sanh chuy n ch ! Ð sáng mai em lên nói v i ng mà cho
             ng ít ch c ng b c r i bi u ng ký tên ch gì.
        - Úy! Cha ch ! Không           c âu. H i nãy ông Nô-Te nói thôi     v xin bà cho ngài
               t vài tr m ng b c ng ngài ký tên thì ngài gi n        m t, ngài h i ông Nô-Te
           sao ám khinh-b ngài, ngài òi           i ông ra kh i c a. Nói ti n b c không     c
             âu.
        -      t r i mà c ng còn làm-phách! B ng gi n qua hay không? ng có nh c chuy n
              , có nói ti ng gì ng t i qua hay không?
        - Th a, không. Ngài g p tôi ngài m ng quá. Ngài nói chuy n nghe hòa-h õn, không
           nh c chuy n c , mà c ng không h i t i bà.
        Bà H i- ng Qu nh ng i suy-ngh m t h i r i bà nói:
        - Thân ng bây gi hèn-h nhà ng thì nh chòi n mày, cho ng g p ông T n-s sao
           ti n. Ông T n-s ng th y cha v nh v y, ch c ng h i hôn i còn gì! Kh quá!
           Mà ng bu c nh v y n u mình không cho g p thì ng không ch u ký tên r i làm
           sao mà l p hôn-thú cho        c”
        Bi n H n áp:
        - Tôi t ng làm nh v y có l           c.
        - Làm sao?
        - Bà may áo qu n t -t cho ngài m c, r i bà m i ngài v i ông T n-s l i ây mà cho
           giáp m t nhau.
        - Không         c. ng t i nhà qua sao       c. Ông H i- ng t -t thi t, nh ng mà qua
           có phép nào m i ch ng tr c c a qua t i nhà ng. Làm nh v y coi k l m ch .
        - Ông H i- ng ngoài Long-h i mà. . .
        -    ng v ng hay ng phi n qua ch .
        - Thôi, bi t làm sao ? Ch bi u ông T n-s lên ch Xã Tài thì khó coi quá.
        - Lên tr n sao        c ... Khó quá!... Qua mu n g p m t ng ng qua c t ngh a cho
             ng nghe …
        - Th a, cái ó thì d . Bà mu n i thì tôi d t i … Tôi bi t r i, h chi u t i mình lên
             ó thì ch c g p ngài.
        - Qua lên nhà ng c ng không ti n. Qua nh v y mà l t t i cái ch nh v y thì còn
           gì th -di n c a qua. Ðã v y mà qua t i nhà ng, r i ng nói b y-b r i b m mi ng
             ng sao       c.
        - Thôi thì m i ngài xu ng ây.
        -       i ng t i nhà, l i s e ông H i- ng ng hay r i ng phi n.
        - Bà ng cho trong nhà bi t ngài là ai, thì ông H i- ng hay sao         c.
        - Làm sao mà gi u ng i trong nhà cho nh m?
        - Th a, vi c ó có khó gì âu. Ví nh bà cho ngài g p ông T n-s t i ây, ngài ph i
            n-m c t -t ph i ng i nói chuy n àng-hoàng, cái ó gi u không            c; ch n u
           bà m i ngài t i ây nói chuy n riêng v i bà, ngài b n      th ng, bà cho vô phòng
           gi y nói chuy n nh nói v i tôi nãy gi ây thì ng i trong nhà bi t sao cho n i.
           Tôi d t ngài vô nhà tôi nói v i ng i trong nhà r ng ngài là m t ng i tá- n d i
                -tho lên làm gi y m n v n, thì có ai mà nghi.
Ông C                                        15                         www.hobieuchanh.com


        - Em tính k ó hay thi t, Ð c a. Thôi, chi u mai em lên m i ng, coi ng nh
          gi nào xu ng th m qua         c, thì em lên r c ng. T i gi ng l i, qua saì b y tr
          trong nhà i u n y u n , còn con Minh-Nuy t thì b t nó trên l u ho c qua
          cho nó i th m ch em b n nó, t -nhiên nó không g p ng. Vi c n y qua c y m t
          mình em thôi. Em ph i h t lòng a, ng có xì h i cho h bi t, nh t là ng có nói
          cho con Minh-Nguy t hay a nghé.
       - Tôi làm tôi bà, tôi âu ám không h t lòng. Xin bà an tâm, chi u mai tôi i m i.
       Chi u b a sau, Bi n H n i xe l a ra Sài Gòn r i kêu xe kéo lên ch Xã Tài. Anh ta
lên s m m t chút, ông C i làm ch a v , nên nhà còn khóa c a kín mít. Anh ta ng i d a l
    ng mà ch , n 6 gi t i ông C m i l n-t n v . Bi n H n chào ông, th y trò g p nhau
   ng-r r i d t nhau vô nhà.
       Ông C m i Bi n H n ng í r i h i r ng:
       - Em tr lên ây có chuy n chi hay không?
       - Th a ngài, hôm qua ngài không ch u ký tên, tôi v tôi nói chuy n l i v i bà, thì bà
          bu n l m. N u ngài không ch u ký tên thì làm sao cô Hai l y ch ng cho       c.
       - Không ph i qua không ch u ký tên. Qua mu n bi t chú r là ng i th nào r i qua
             ký tên ch .
       - Bà nói ngài nài vi c ó khó quá. Làm sao mà cho ông T n-s g p ngài cho               c
          bây gi .
       - Sao v y? Chú r không có         ây hay sao?
       - Th a có. Sài Gòn ây ch âu.
       -      u có Sài Gòn thì bi u lên ây, có gì âu mà khó?
       - Vi c ó khó nói quá.
       -    , . Em nói m t chút ó          cho qua hi u r i. Trong th m con Minh-Nguy t
          th y qua nghèo-nàn, còn chàng r là ng i giàu có, sang-tr ng, n u cho chàng r
             p qua thì e m t th -di n chàng r i há.
       - Th a. . .
       - Qua bi t h t. Cái óc c a m con Minh-Nguy t là cái óc c a k giàu-sang i nay,
          không l gì. H ti n nhi u, h làm ch c l n thì là quí; ng i mà không             c hai
          món ó, nó u cho là ê-ti n h t th y!
       - Th a, không l bà dám khinh r ngài. Bà không mu n cho ông T n-s g p ngài ó,
          ch c là bà có ý gì riêng, tôi không rõ       c. Bà nói    bà g p ngài r i bà s c t
          ngh a cho ngài hi u.
       - Bà mu n g p qua?
       - Th a, ph i. Bà sai tôi lên ây m i ngài ch u phi n vô nhà bà trong Lò G m ng
          bà nói chuy n cô Hai l y ch ng cho ngài nghe.
       Ông C châu mày, suy-ngh , r i ông l c u nói r ng
       - Qua th ng con qua l m. Nh ng mà t i nhà b , qua t i sao             c! Vi c nhà c a
          qua có l em ã bi t rõ h t. H i qua c i b thì b là ng i gì? Qua v n bi t v
          ch ng ã        b nhau r i, n u qua còn nói vi c x u c a b ra, thì té ra qua ch ng
          ph i là quân-t . Nh ng mà        ây không có ai, còn em là em út trong nhà, v y
          qua nh c chuy n c l i cho em nghe. Qua là con nhà giàu có, l i là con m t n a.
              i nh i h c ít n m cho bi t chút- nh v i thiên-h r i cha m b t v c i v .
          Nhà b suy-s p r i, nh ng mà b có s c nên i coi thì qua ành li n. Cha m m i
             y mai nói. G n ngày c i qua         c nhi u b c th r i nói chuy n b nh -nh p
            m. Qua vì cái th ng, qua không thèm k chi h t, nên qua gi u cha m          ic i
          cho r i. Khi qua c i v        c ít n m, k sanh con Minh-Nguy t. Cha m qua l n-
            n khu t h t, qua làm ch m t cái gia-tài c ng trên 300 m u v ru ng, v v n.
              là ng i n i-tr , t -nhiên b cai-qu n vi c trong nhà cho qua. B th a d p y b
          làm t làm riêng, ý b nh mu n l p thêm m t cái gia-tài khác cho b v y. B mua
          vu n, mua ru ng b        ng b , b cho vay t n b         riêng, Qua th y h t, nh ng
Ông C                                         16                         www.hobieuchanh.com


            mà qua ngh tình v ch ng, d u c a v hay là c a ch ng u là c a chung, b v y
            qua không thèm ý t i. Khi qua ra lãnh ch c Cai-t ng thì qua ph i giao-thi p v i
            ng i ta. B sanh tánh ghen, b c r y-rà trong nhà hoài. Thi t có m t lúc n qua
            có g n-g ch i v i cô Sáu H o là m t cô ào hát có danh. Qua ch i theo cái thú
            phong-l u v y thôi, ch không ph i tính vi c gì. B th a cái d p y b hành-hung,
            nói qua mê -thõa, làm tiêu h t s -nghi p, r i ngày sau con không có c m n, b
            ép qua, n u mu n cho b tin qua còn thu ng v con, thì qua ph i làm t sang
            ru ng v n cho b          ng b m i       c. Qua không có lòng nghi b ng v i con, v
              i qua c ng mu n t cái ch thi t c a qua ra, nên qua c làm t sang ru ng v n
            cho b úng b , m i ph n qua sang h t tám. Ch ng dè khi b             c làm ch gia-
            tài c a qua r i, b li n vào n t i Tòa mà xin phá hôn-thú. Ban u b nói b làm
            nh v y là vì b th y qua m c n , b phá hôn-thú ng cho ch n thi-hành ru ng
               t không       c. Nào dè b       c án Tòa cho -b r i b m i tom-góp ti n-b c,
                 t h t ru ng v n, d t con v B n-l c c t nhà mà . Qua th y nh n-tình nh v y
            qua chán-ngán quá, qua m i xin t ch c Cai-T ng, qua b ph vi c nhà h h t,
            nên ngày nay t m thân qua m i ra nh v y ây. . . Em ngh coi, con ng i n
            nh v y qua còn m t-m i nào mà g p m t n a cho           c”.
        Ông C nói t i ó, ông v a t c gi n, v a bu n r u, nên lai làng n c m t r ng-r ng.
Bi n H n bi t chuy n ông nói ó là chuy n có thi t nh v y, nên không bi t l y l i chi mà
khuyên gi i. Anh ta bèn nói r ng: „Vi c Ngài phi n bà, tôi không dám út mi ng vô. Nh ng
mà n u ông bà phi n nhau. r i cu c hôn-nh n c a cô Hai l -d thì tôi-nghi p cho ph n cô
  m”.
        Ông C nghe nói t i con, thì ng lòng, nên ông khóc, n c m t ch y ròng-ròng.
Cách m t h i, ông m i nói v i Bi n H n: „Em v nói l i v i bà vì qua th ng con qua l m,
nên qua nài cho bi t m t chàng r . Tuy qua nghèo, nh ng mà qua ti p r qua trong c n ph lá
   y qua không h -th n chút nào h t. N u r qua nó chê qua nghèo hèn, không áng m t cho
nó th m, thì nó không x mg- áng làm r c a qua n a. Còn vi c b m i qua t i nhà b ó thì
qua xin t . Tuy bây gi qua nghèo c c, song cái nh n-ph m c a qua v n còn v ng-vàng luôn-
luôn, ch không ph i nghèo mà m t h t liêm-s âu“.
        Bi n H n v nói l i v i bà H i- ng Qu nh r ng: „Tôi nói h t s c mà không              c.
Ngài ã không ch u xu ng ây, mà ngài c nài cho g p m t ông T n-s r i ngài m ch u ký
tên”.
        Bà H i. ng Qu nh nh n m t châu mày, bà tính sao ó không bi t mà bà nói: “Thôi,
vì con mà qua ph i ch u s t ng m t l n. ng không ch u t i nhà qua, thôi qua t i nhà ng.
Em ng nói cho ai bi t, chi u mai em t qua i”.
        Chi u b a sau, bà H         ng Qu nh nói d i v i cô Minh-Nguy t r ng bà ra Ch -l n bà
mua . Bà bi u kêu hai cái xe kéo r i bà i v i Bi n H n. Ra t i Ch -l n bà m n m t cái
xe h i i ch Xã Tài. M y b a rày Ba Sang i làm v tr luôn-luôn. Ông C v tr c                  ng
   m trên võng mà a tòn-ten và nhìn vào vách.
        Xe h i ng ng ngay c a, Bi n H n b c vô chào ông C và nói: „Có bà ra, bà mu n
nói chuy n v i ngài“. Ông C          ng d y nói: “M i vô ây”. Bi n H n ra ngoài xe nói sao ó
không bi t mà bà H           ng leo xu ng xe r i th ng-th ng i vô. Bà m c áo màu c m-th ch,
qu n l a tr ng, u choàng kh n màu tr ng gà, ch n mang giày thêu c m cao gót. Bà i
khoan-thai, b t         c l m. Khi bà b c vô kh i c a r i, hai ông bà ng nhìn nhau, không ai
chào ai h t. Ông C ch m t cái gh           u, t ý m i bà ng i r i ông ng i trên cái võng gi ng
ngang ó. Bà ngó cùng trong nhà, mi ng chúm-chím c i. Ông ã phi n ng m trong lòng, mà
th y b bà kiêu-c ng, thì ông l i càng thêm gi n nên h i:
        - Bà t i nhà tôi làm gì ? Nhà giàu không bi t h -th n hay sao?
        Bà H i- ng Qu nh ngó ngay ông mà áp r ng:
        - Tôi có qu y, tôi có làm b y âu mà h -then.
Ông C                                           17                         www.hobieuchanh.com


        -  Ðàn-bà có ch ng ã không bi t lo cho ch ng, l i l p m u sang- t s -s n c a
           ch ng; r i p ít mà l y th ng khác, n nh vây ó ph i l m há ?
        -      ! Tôi t ng ngày nay ông ã có hai th tóc trên u, ông bi t khôn r i, té ra ông
              ng còn d i quá.
        - Ph i, tôi d i l m. B i tôi d i, tôi m i b ng i ta gi t h t ru ng v n, ch ph i tôi
           khôn thì ng i ta gi t sao       c.
        - Nói chuy n v i tôi, ông c n gì ph i nói nh ng ti ng cay ng làm chi. Ông ngh
           th nào thì ông c nói ngay ra         c mà. Nói cho h t ý, thì ông nên phi n ông ch
           ch ng nên phi n ai h t. Ông nh l i chuy n x a mà coi, có ph i là ông d i hay
           không? Có c a không bi t gìn-gi mà h ng,             cho tiêu h t, r i bây gi tr l i
           oán ng i ta ch . Ông xét l i mà coi, n u ngày tr c tôi không gi t c a ông, thì
           ng i khác h c ng gi t, b nào c ng tiêu h t v y ch thà là tôi gi t tr c còn hay
              n.       i tôi không ch u d i h n ai h t. Tôi n c a ng i ta không        c thì thôi,
           ch ch ng h tôi m c l n ng i ta bao gi .
        - Tr i i! Nói nh v y thì còn nh n-ngh a gì n a âu!
        -    i! Ð i n y mà nh n-ngh a gì. Ai nh n-ngh a v i mình mà mình nh n-ngk a v i
               kìa ? Ông v i tôi l i nh n-ngh a gì ó? V ch ng n v i nhau có con r i mà
           ông c mê            m hoài không coi v nhà ra chi h t, nh v y ó có nh n-ngh a
               há?
        - Thi t rõ ràng bà là ng i khôn-ngoan úng b c, hèn chi             i n y bà     c cái a-
               sang-giàu là ph i l m.
        - Tôi không khoe v i ai r ng tôi khôn-ngoan, song tôi không ch u d i h n ai h t.
        -      i bà khôn-ngoan quá, nên vi c qu y mà nói nghe c ng ph i, vi c h bà nói nghe
           nh nên. Bà gi i thi t, song bà nói r i, bây gi xin bà tôi nói l i cho bà nghe. Bà
           là m t ng i tham ti n, ch bà không bi t nh n-ngh a chi ráo. Ngày tr c bà ng
           tôi làm ch ng, là vì bà th y cha m tôi giàu l n, l i sanh có m t mình tôi, nên bà
           quy t nh y vô mà gi t c a, ch không ph i vì tình vì ngh a mà l y ch ng. Tôi nói
           có b ng c ch không ph i tôi cáo gian cho bà. Khi l t vô nhà tôi, bà li n lo làm t
           làm riêng, lo út nhét mua ru ng v n mà ng b . Thi t n lúc tôi làm T ng, tôi
           có ch i-b i chút nh v i anh em, mà cách ch i-b i ó b t quá là ch i theo thú
           phong-l u v y thôi, ch không ph i tôi ch i n i b bê con v . Bà l i th a d p
            y mà tr cái ngón c-ác c a bà ra. Bà gi ch c ghen mà làm nh c lòng tôi áo-
              , r i bày m u rúng ép tôi sang b v n ru ng cho bà ng. Ðo t s -nghi p c a
           tôi r i bà p ít tôi li n, cách làm nh v y ó thì          th y, theo trí c a bà, s l y
           ch ng là m t ch c gi t c a thiên-h , ch không ph i ch -ý l p gia-th t mà.
        - Ông ch i-b i, ông m c n cùng h t, n u tôi không gi t thì ch n c ng thi-hành
           phát mãi h t v y. Tôi có con, tôi th ng con tôi l m, nên tôi ph i lo cho nó.
        -      u thi t bà th ng con, bà s tôi phá h t s -nghi p nên bà gi t ng dành cho
           con, thì khi ly-d r i bà v y ng dùng c a y mà nuôi con, ch sao bà p ít tôi
           không bao lâu r i bà l i l y ch ng khác?
        Ông b t t i kho n ó g t quá, bà li u tr l i không xuôi, nên bà nói túng r ng:
        - Tôi th ng con tôi l m. Ph n tôí àn bà tôi nuôi nó n-h c không                c, nên tôi
           ph i ki m ôi b n ng n ng d a mà nuôi nó.
        - Ông chúm-chím c i. Bà m c-c nên nói ti p r ng:
        - Mà ru ng v n c a ông sang cho tôi ng b , tôi còn gi y nguyên cho con ó.
           Bây gi nó l y ch ng thì nó h ng, tôi có thèm âu.
        Ông châu mày mà ngó bà. Bà hi u ý ông không tin, nên bà nói thêm r ng:
        - Tôi bi u Nô-Te làm t gi y, h           ng làm ó, ông h i th coi ph i có nh v y hay
           không. Con nó có ch ng ch x ng- áng h t s c, ch ng nó dân Tây thi u b ng
             p T n-s , m -côi l i có gia tài l n, m i n m góp huê-l i t i n m b y ch c ngàn
           gi lúa. Con nó        c nh v y là có ph c l n l m, t i sao ông l i còn làm khó d ,
Ông C                                          18                         www.hobieuchanh.com


           không ch u ký tên m t chút cho nó có ch ng? Ông là m t ng i không có l ng-
           tâm. Ông có con, ông không nuô . Tôi nuôi, tôi cho nó n h c thi u Brevêt
           Elementaire bây gi tôi ki m           c ch x ng- áng tôi g nó, h có ch ng r i thì
           ng       ta kêu nó là “cô T n-s ” mà nay mai ây ch ng nó làm quan Tòa, ng i ta
           kêu nó là “bà l n Tòa” n a. Ông có ký tên m t chút, ông l y c gì mà không ch u
           ký, ông n i cho tôi nghe th coi”.
        Ông l c u áp r ng:
        - Không ph i tôi không ch u ký, tôi nài cho tôi bi t chàng r r i tôi s ký cb .
        -      ! Bi t chàng r mà làm gì? Ông mu n làm nh c cho con ông hay sao? Ông
           mu n cho ch ng nó h i hôn, không thèm c i nó, nên ông m i bu c nh v y ó.
        - Tôi xin cho bi t chàng r mà nói tôi mu n làm nh c cho con là sao!
        - Ông T n-s là ng i giàu có sang tr ng. Ng i ta nói mà c i con Minh-Nguy t là
           ng i ta vì tôi, ch ng i ta có bi t ông âu. Tôi nói d i v i ng i ta r ng ông thôi
           làm Cai-T ng, ông lên kh n t làm ru ng trên Battambang, ông mua th y-l i
           mi t Bi n-H , ông m c làm n l n, nên không v Sàì-gòn           c. Tôi nói cái t t cho
           ông, bây gi lòi ông ra, ông T n-s th y cha v hèn-h quá, ch c ng bu n ng có
           thèm con Minh-Nguy t âu.
        -        i v là vì ái-tình, vì nh n-ngh a, ch không ph i vì quy n-t c, vì l c ti n. Bà
           thu c v h ng ng i dùng gian-x o làm n c thang mà b c lên a-v giàu-sang,
               b c lên        c r i thì khinh-khi h y-b c k nghèo c c, r i bà t ng thiên-h ai
              ng nh bà h t th y. S giàu-sang c a bà ó theo con m t tôi coi, thì không có
           ngh a-lý gì h t. Bà có ti n nhi u, bà        c ch c t c, nh ng k ngu-d t, nh ng
           ng i dua-b , h theo b m d , h tôn-tr ng bà là th ng-l u, mà không ph i
           thiên-h h t th y u ngu-d t hay là dua-b ; nh ng ng i rõ vi c hành-tàng c a
           bà; bi t cái tâm c a bà, nh tôi bi t bà ây, thì h coi bà ch ng h n gì h , n u
            n hay là gi phòng cho bà âu.
        -    ng không        c phép m ng tôi a.
        - Không, tôi m ng bà mà có ích-l i gì. T i h i nãy là khuyên tôi ng có nói cay-
              ng, h ngh th nào c nói ngay ra, nên tôi m i dám nói cho bà nghe ch .
        - Ông làm th s n, ông c n nhà nh chòi n mày, tôi nói ông không áng g p m t
           ông T n-s là b c sang-tr ng, tôi nói thi t tình, ch nào tôi có khinh-khi h y-b c
           ông âu.
        - Ông T n-s là ng i có h c-th c, bi t nh n-ngh a. Có l nào ng th y cha v
           nghèo ng mà ng h i hôn. Ví nh ng vì cái l ó mà ng không ch u c i con
           tôi, thì tôi không ti c chút nào h t. Bà có s ng th y tôi ng h i hôn, thôi thì bà c
           vi c g m t mình, kh i nài tôi d vô làm chi?
        - Ta nói ng dân Tây, lu t bu c ph i có ông ký tên cho phep thì làm hôn-thú m i
                c.
        - Mu n tôi ký tên thì tr c ph i cho tôi bi t chàng r .
        - Cho bi t x u-h quá, cho bi t sao          c.
        -      y ch tôi không bi t chàng r mà tôi ký tên cho phep con l y ch ng, tôi l i
           không x u-h hay sao?
        - Thân ông ã nh v y mà x u-h n i gì!
        -    a! Sao v y? Tôi nghèo ch nh n-ph m c a tôi còn cao l m, cái liêm-s c a tôi
              n còn nguyên, Tôi có ph i nh h , h g p d p thì b nh n-ph m, b liêm-s h t,
           mà c ng không bi t x u h v y âu.
        - Bà ng d y tr n m t h i r ng:
        - Còn mu n nói xiên nói x o n a sao? Tôi h i thi t, bây gi ch u ký tên hay không?
           Nói d t cho r i”.
        - Ông l c u áp l ng:
        -     p chàng r r i s ký tên.
Ông C                                  19                          www.hobieuchanh.com


      Bà ngoe-ngo y b c ra c a, kêu Bi n H   n bi u i v . Bi n H     nb   c vô xá ông,
  t bu n xo r i theo bà lên xe h i.
Ông C                                        20                         www.hobieuchanh.com


                                             IV

        Chuông ng-h gõ bon … bon … bon…Cô Minh-Nguy t m 8 ti ng. trên l u i
xu ng, cô dòm bàn n th y chén a t s n-sàng, mà v ng ti ng bà H i- ng, cô bèn h i
   y a trong nhà r ng: “Bà ch a v hay sao? Ði âu mà t h i chi u t i bây gi v y kìa?”
   y a nói            n ngu i h t, mà không bi t t i sao bà không v .
        Cô Minh-Nguy t châu-mày, b c ra c a ng ngó ch ng, m t có s c lo. Cách ch ng
bao lâu, có m t cái xe h i ng ng ngay c a, bà H i- ng Qu nh leo xu ng, a ti n cho Bi n
Hu n tr ti n xe, r i bà xâm-xâm i vô nhà. Cô Minh-Nguy t b c ra m ng m , mi ng c i
và h i r ng: „Má i ch mua gi ng gì âu mà lâu d v y, nhà con lo quá!“ Bà H i- ng áp
  t-ng n r ng: „Lo gi ng gì? Ði có chuy n mà v mau sao           c”.
        Bà H i ng l t kh n thay áo, b bà qu u l m, cô Minh-Nguy t không dám h i n a,
bèn lo bi u tr      d n c m. Bà H i- ng ng i n c m v i con, má bà không thèm ngó con, l i
  ng không nói chi h t. Cô Minh-Nguy t tánh hòa-hu n, nói d u-dàng, cô th y m cùn qu n
không vui, thì cô lo trong lòng, m t lát cô li c m t dòm lén m t cái mà thô , ch không dám
nói.
          n c m r i, bà H i- ng lên l u, ng i trên b ván c m-lai têm tr u mà n. Cô Minh-
Nguy t b c lên coi m có sai-khi n vi c gì không. Bà th y cô thì nói r ng: “Con Minh-
Nguy t l i ây bi u chút”.
        Cô rón-rén b c l i ng tr c m t m ch l nh. Bà ng i x a thu c long-m t, mà ngó
ngay ngoài c a m t h i r t lâu, r i t ng-h ng m t ti ng th t l n mà nói r ng: “Vi c ch ng i
nói m y ã h r i. Không làm ám c i, ám h i gì âu, ng có lo may áo n a mà th t-
công”.
        Cô Minh-Nguy t ch ng-h ng, ngh n-ngào nói không               c. Cô a n c m t mà h i
  ng : “Sao v y má? T i ai mà h vi c hôn-nh n c a con?”
        Bà H i- ng ngó con mà áp r ng:
        -      i th ng cha m y ch t i ai. Nó kh n-n n l m, nó không ch u ký tên cho phép
                y l y ch ng thì làm sao mà l p hôn-thú cho      c.
        - Cha c a con        âu bây gi ?
        - Nó làm th s n trên ch Xã Tài.
        - Cha c a con nói làm sao mà không ch u ký tên?
        - Nó nài ph i cho nó g p m t ông T n-s           ng nó bi t ông, r i nó m i ch u ký. Ð
             n mày mà nhi u chuy n! Ông T n-s th y m t nó thì mình mang x u c ám h t
            th y, cho th y m t sao       c Tao ngh thi t tao gi n l m. Không bi t ai khi n h i
            tr c tao ng ng i ó mà sanh m y ra làm chi, nên bây gi ph i ch u nh c lòng
            nh v y. Ph i tao dè ngày sau khó d , thì h i tao không cho khai sanh hay h n.
            Nó v n c khai sanh, nó có quy n làm cha m y, r i nó nói ng óc ch u không n i.
        Cô Minh-Nguy t nghe m nói nh v y, cô au- n trong lòng quá, au v n i hôn-
nhân tr c-tr , mà lai au v câu n ng nh thân cha, b i v y cô b c l i cái gh           g n ó mà
ng i, l y kh n y m t mà khóc t m-t t m-t i. Cách m t h i lâu cô m i nói r ng:
        -      i cha con b con h n 10 n m r i, cha con không nuôi d ng con, nên cha con
                i không bi t th ng con. V y con xin má cho phép con i lên ch Xã Tài ki m
            cha con mà nói ph i qu y cho cha con hi u. Ví nh thi t cha con không th ng
            con, mu n phá cu c hôn-nhân c a con, thì con ch t ph t cho r i, cho tr n ni m
            cha con.
        Bà H i- ng ng i l ng thinh suy-ngh r i h i r ng:
        -       y mu n ki m cha m y ng nói gi ng gì?
        - Con mu n h i cha con có cái công nuôi d ng d y d con h i nào âu, mà bây gi
              i sanh chuy n làm khó cho con nh v y?
        -       y mu n i thì mai tao bi u th ng Bi n Hu n nó d t cho mà i. Nè, mà tao nói
            tr c cho mà bi t, cha m y bây gi nó nghèo r i nó láo-x c, gian-x o, kh n-n n
Ông C                                        21                         www.hobieuchanh.com


              m. Nó nói gi ng gì c ng ng tin nó. Nó g p m y ây ch c nó bày chuy n nói
              u cho tao, vì nó xin ti n không    c nó oán tao l m. M y ph i li u nói sao cho
            nó m c-c       ng nó ký tên, ch n u nó không ký thì có làm ám c i          c âu.
            Mà tao lén tao cho m y i ây m y ph i kín mi ng, ch ng ba m y Long-h i v
               ng có nói cho ng hay. L i ông T n-s ch a bi t cha m y là ai       âu. X a rày
            tao gi u, tao nói cha m y c n trên Battambang kh n t làm ru ng và mua th y-
              i Bi n-H . M y ph i nói v i ông T n-s nh v y, ch      ng có xì ra thành tao nói
            láo v i ng i ta.
        -   Th a má, con bi t. Chuy n x u c a mình, con d i gì mà khai cho ng i ta hi u.
        -        c. Thôi, mai r i tao cho i.
Ông C                                          22                          www.hobieuchanh.com



                                               V

           a sau, bà H i- ng kêu Bi n Hu n vào phòng gi y, bà nói nh mà c n-d n trót m t
gi     ng-h r i li u g n n gi g p ông C              c, bà m i bi u kêu xe h i lô-ca-xông m n
cho cô Minh-Nguy t v i Bi n Huõn i lên ch Xã Tài.
            ngày cô Minh-Nguy t theo m v B n-L c mà cho t i ngày nay tính ã h n 10
   m, cô không g p m t cha l n nào, mà c ng không nghe m nóì cha                 âu, làm ngh gì.
Hôm nay cô nghe nói cha làm th s n ch X Tài thì cô l y làm l . T i sao mà làm th s n?
   i sao mà lên ch Xã Tài? Cô nh trí mà nh chuy n c l i. Cô nh mài-m i h i cô còn
nh thì cha hay b ng- m, n ng-n u cô, cha có râu, mi ng hay c i nói d u-ng t. Cha m t
cái nhà l n, trong nhà có bàn gh t t, chung-quanh nhà có v n tr ng cau, d a, mít, m n. T i
sao bây gi l i làm th s n trên ch Xã Tài. Cô Minh-Nguy t ra i mà trong lòng không
vui, nên m t không t i-t n.
        Cô m c m t b           l a tr ng, u choàng kh n c ng tr ng, cô eo s m t s i dây
chuy n nh n h t xoàn nh , song tai cô eo m t ôi bông, và tay cô eo m t chi c vàng nh n
   t xoàn thi t l n. M t cô c ng d i ph n s -sài, mà môi không thoa son, ch n mày không v
    c. Tuy v y mà n c da cô tr ng           g ng m t cô có duyên ng m, b i v y tay xách bóp
   m, ch n mang dày thêu, b c lên xe coi thi t là p.
        Xe ch y kh i Ch L n, cô bèn h i Bi n Hu n r ng:
        - Anh Bi n, anh bi t cha tôi nhi u hôn?
        -       i tr c tôi làm Bi n cho ngài.
        - Nghe nói h i tr c cha tôi làm Cai-T ng ph i hôn?
        - Th a ph i.
        -      i sao bây gi l i làm th s n?
        - Cái ó tôi không hi u.
        -      i sao rná tôi thôi cha tôi mà l y ch ng khác?
        - Cái ó tôi c ng không hi u.
        - Anh gi u, ch h i tr c anh làm Bi n cho cha tôi mà không hi u sao              c.
        - Thi t ch .
        Cô Minh-Nguy t c i g n r i h i r ng:
        - Anh th ng cha tôi h n. Cha tôi nghèo l m h ?
        Bi n Hu n nghe h i t i m y câu ó thì anh ta a n c m t, ngh o c , day ngó cô
Minh-Nguy t r i m i áp r ng:
        - Ngài bây gi nghèo l m. Tôi th y tôi t ru t.
        Cô Minh-Nguy m bóp l y kh n ch m n c m t. B a nay ông C v i Ba Sang i
làm v m t l t, c t nón, r a m t r i s a-so n d t nhau l i quán ch N m Ti n mà n c m.
        Hai ng i m i b c ra c a thì xe h i c a cô Minh-Nguy t ã ch y t i ng ng ngay ó.
Bi n Hu n leo xu ng xá ông C , cô Minh-Nguy t bi t ng i n y là cha mình, nên cô l t- t
xách bóp leo xu ng xe. Ông C và Ba Sang u ng ngó s ng cô. Cô nói: “Cha, con ây,
cha”, r i cô ng ngó ông, n c m t tuôn d m-d . Bi n H n v i Ba Sang ng dan ra xa,
th y c nh cha con g p nhau nh v y, thì hai ng i c ng ng lòng. Ông C nói: „Con vô
  ây“ r i ông C tr vô nhà. Cô Minh-Nguy t i theo, l y sa không d t.
        Ðèn d u l a l -m . Ông C ng i trên m t cái gh          u, tay ch ng trán, m t ngó con mà
nói r ng: “Con còn nh cha hay sao ? Cha con phân cách nhau ã h n 10 n m, mà con còn
nh cha…”. Ông nói có m y l i, r i trong lòng c m quá, nói n a không             c, ông ng i khóc,
     c m t n c m i chàm-ngoàm. Cô Minh-Nguy t ng m t bên cha, cô c ng khóc.
        Cách m t h i lâu, cô Minh-Nguy t m i h i r ng:
        -      i sao mà cha không th ng con, cha ành b con?
        Ông C khóc m t h i n a r i áp r ng:
        - Thú-v t còn bi t th ng con, hu ng chi loài ng i. Cha lìa con, cha au- n th
            nào duy có Tr i-Ð t bi t cho cha mà thôi. Mà chuy n x a con ch ng c n bi t làm
Ông C                                          23                         www.hobieuchanh.com


            gì. Cha khuyên con hãy tin r ng cha mà xa con, y là s b t c d mà thôi ch
            không ph i ý cha mu n nh v y.
        Cô Minh-Nguy t h i ti p r ng :
        -       n cha mà cha c ng còn gi u con, thì con bi t h i ai?
        - Con h i làm chi ?
        -       i cho bi t cái c n-nguyên c a con ch . Hay là t i m con có l i u chi v i cha,
            nên cha phi n mà b h t m con c a con?
        - Cha m là ng t o-hoá c a con. Làm con ch ng nên nghi cha m . Nh t là m con
            có công sanh thành, mang n ng          au, l i còn có công d ng nuôi d y-d . V y
            con ch ng nên nghi m con có l i, n u con nghi thì là trái thiên-luân l m.
        Hai cha con l ng-thinh m t h i n a r i ông C nói r ng:
        - Cha bi t m con nó kh ng cho con t i ây ng con g p m t cha là t i vi c hôn-
            nh n c a con. Cha ã c t ngh a r i mà coi b m con không hi u. Ch ng ph i cha
            làm khó không ch u ký tên cho phép con l y ch ng, ng làm ng n-tr cu c hôn-
            nh n c a con âu. Vì con l y ch ng mà bu c cha ph i ký tên cho phép, nên cha
            nài xin cho bi t chàng r r i s ký tên ch . Con ngh ó mà coi, n u không bi t
            chàng r mà nh m m t ký tên, thì còn gì th -di n c a cha. Ph n con làm con, há
            con ành cha nh c hay sao?
        Cô Minh-nguy t ng suy-ngh r i áp r ng :
        - Cha nói con hi u r i, n u cha không bi t m t ch ng c a con mà cha ký tên cho
            phép thì ngày sau ch ng c a con bi t cha âu. Cha nài nh v y ph i l m.
        - Nghe nói ng i xin c i con ó h c gi i mà l i giàu l n l m ph i hôn?
        - Th a ph i. Nh ng mà con ng ng i y, con h a làm b n tr n i, không ph i là
              i con ham h c gi i hay là ham giàu. Con ng ng i là vì con th y tánh-tình         c
              m, nên con m i ng.
        - Con bi t ch n-l a nh v y thì cha khen con l m. Tánh con nh v y thì m i thi t
            gi ng cha. V y thôi con bi u ng i y n th m cha, cho cha bi t r i cha ký tên
            li n cho con làm ám c i.
        Cô Minh-Nguy t suy-ngh m t h i n a r i cô nói r ng:
        - Vi c n y thi t là khó tính. Ð i n y thiên-h th ng ham giàu khinh nghèo. H i nãy
            con nói v i cha r ng tánh-ý c a ông T n-s c ng           c l m, là con th y b ngoài
            mà thôi, ch con ch a g n-g i ng i nên con không th u hi u tâm- c a ng i
                  c. N u con bi u ng i n th m cha thì ch c i li n, ng t vì ng i th y cha
            ch nh v y, d u ng i không khinh-b cha con mình, mà con ngh c ng th n-thùa
            cho ph n cha quá.
        Ông C nói r ng :
        - Ng i ó th ng con hay không?
        - Con ch c th ong con, mà l i tr ng con l m.
        - Còn con th ng ng i ó hay không?
        Cô Minh-Nguy t day m t vô vách l y kh n lau n c m t và nói nh -nh r ng:
        - Con c ng th ng nhi u, n u con không th ng thì con ng sao               c.
          ng C ng i ngó ch m-ch ng n èn r i ông th dài mà nói r ng:
        - Thôi, cha vì con, cha không c n danh-giá, th -di n gì n a h t. Bây gi con mu n
               nào, cha c ng vui lòng làm y theo h t th y mi n là hôn-nh n c a con thành thì
            thôi, thân cha kh ng k gì”.
        Cô Minh-Nguy t day l i áp r ng:
        - Th a, cha nói nh v y không           c. Thà là con không l y ch ng, ch con âu ành
            lo cho       c vi c c a con mà     cho cha b ng i ta khinh-b . B nào con c ng
            bu c ng i i nói con ph i giáp m t cho bi t cha r i m i c i con            c. Ng t có
                t     u n y là má con ã nói d i l v i ng i ta r ng cha trên Battambang lo
            làm ru ng và mua th y l i, công vi c a- oan không th xu ng Sài Gòn            c. Bây
Ông C                                          24                          www.hobieuchanh.com


            gi n u con cho ng i ta hay cha            ây, l i ch nh v y, thì lòi cái s gian-d i,
            má con v i con m c c ch u sao           c.
        Cô nín mà suy ngh r t lâu, r i nói ti p r ng:
        - Con tính         c r i, song con xin cha ph i ch u c c lòng mà gi -d i m t chút, thì
                i v c u xong.
        - Gi -d i cách nào?
        -        con may áo qu n t -t cho cha m c, con m n m t c n phòng nhà hàng d i
            Sài Gòn cho cha , r i con nói v i ông T n-s Càng r ng cha trên Battambang
                i xu ng ng ký tên t cho phép con l y ch ng. ng nghe nói nh v y, t -
            nhiên ng tìm n nhà hàng mà th m cha. Cha g p ng r i thì cha ký tên. Cha ch u
            khó gi -d i m t chút ó.
        - Ví nh ch ng c i r i, ng i nài lên Battambang ki m th m cha, r i không có cha
                i làm sao?
        - Cái ó không lo gì. Con             l i bi n-b ch       c. Ví nh i ki m không      c thì
            thôi, con có t i nhà cha l n nào âu, mà bi t ch c ch cha           c.
        - Cha nghèo, cha có ti n âu mà s m áo qu n cho t -t nh t là tr ti n nhà hàng . . .
        - Vi c ó xin cha ng ngh t i làm gì m t b ng. Ð m t mình con lo. Cha nhà
            hàng t i T t con ch u c ng n i, hu ng chi n m, m i b a.
        - Thôi, con mu n tính l nào c ng             c. Vì th ng con nên cha không k chi h t.
        - Mà cha ph i nói d i r ng cha trên Battambang m i xu ng a.
        -       ng     c n a.
        - Ngày nay con m i hi u cha th ng con, ch có ph i phân-cách nhau r i cha không
            th ng âu. Thôi, sáng mai cha vô s cha làm ó mà xin phép ngh n m, m i
            ngày r i v      nhà ch con. H n c m s m m i r i thì con ra ây r c cha i
            xu ng B n Thành t áo qu n, mua giày v và m n nhà hàng cho cha .
        Ông C g c u, cô Minh-Nguy t m ng quá, c n-d n ngày mai l i l l gi , ông ph i
nhà ch cô, r i cô t -giã ông, kêu Bi n H n i v .
        Xe ch y r i, ông C kêu Ba Sang mà h i r ng:
        - Nãy gi cháu          âu?
        - Tôi ng i ngoài l nói chuy n ch i v i anh Bi n. Nè, anh Bi n nh th ng, mà nh
            ph c chú l m. Còn cô hai coi b cô t -t quá. Anh Bi n nói cô h c gi i, thi u
               ng c p Tài-N ng r i ph i hôn?
        -     .
        - Cô s a-so n l y ch ng ph i hôn?
        -     . Cháu nè, vi c nhà c a chú, chú không mu n cho ai bi t h t. V y cháu nghe l i
            chi, hay là th y vi c chi thì cháu       b ng, ng có h c l i cho anh em ch n y
                bi t làm chi.
        - Chú t ng tôi d i sao? Chuy n nhà c a chú ai i h c cho thiên-h hay làm gì.
        Hai ng i khóa c a d t nhau l i quán n c m.
            Minh-Nguy t v thu t l i cho m hay chuy n mình ã tính v i cha. Bà H i- ng
Qu nh l y làm m ng, mà nói r ng: “Con tính cái ó hay l m. Làm nh v y thì v n toàn, kh i
lòi cái d i c a má, mà con c ng         c xuôi vi c n a. Con c làm i, d u t n hao n m ba tr m
má không ti c, mi n là        c vi c thì thôi“.
        Sáng b a sau, ông C vô s xin phép ngh 10 ngày r i tr v nhà n m ch con; l l gi
tr a cô Minh-Nguy t v i Bi n H n i m t cái xe ki ng n r c ông xu ng ch B n-Thành.
Cô Minh-Nguy t d t ông C vô ti m may t may cho ông m t cái áo t xanh thêu bông b c,
hai cái áo c gi a, hai cái áo dài tr ng, hai b áo mát b ng l a tr ng, m t cái qu n lãnh en,
   n ph i may cho mau, chi u b a sau ph i cho r i m t b áo dài v i m t b          mát. Cô l i d t
ông i l a mua m t cái kh n en, m t ôi giày Tây da láng, m t ôi giày hàm ch, m t cây
dù, m t cái va-ly da, và mua v , mua kh n mu-soa            h t.
Ông C                                          25                          www.hobieuchanh.com


             t áo qu n, mua        c xong r i, cô a v ch Xã Tài, h a chiêu b a sau cô l y áo
qu n em lên cho ông m c t -t r i s em ông xu ng Sài Gòn m n phòng cho ông .
         Khi cô Minh-Nguy t t giã cha mà v cô m bóp l y ra m t tr m ng b c mà a
cho cha và nói r ng: “Cha hãy c t cái n y          mà xài v t còn ti n t áo qu n và ti n phòng,
ti n n cho con tr riêng. Ông C t ch i, không ch u l y ti n, Cô b              i trên bàn mà nói:
„Ti n c a con, cha ng ng i chi h t. Ch ng con có ch ng r i, con còn tính vi c khác n a,
ch con không ành cho cha hèn-h c c-kh nh v y âu.”
         Chi u b a sau, cô c ng i v i Bi n H n ra ti m may l y áo qu n em lên cho ông C
     c t -t r i r c ông xu ng nhà hàng “Nam-K Palace” m n m t cái phòng th ng-h ng
cho ôngg x ng- áng. Ông nh m phòng s 2 trên l u, phòng r ng rãi, trong có ch ng ,
ngoài có ch r c khách. Tuy ông có áo qu n t t song ông c ng còn em m t b                 th s n
theo.
         Minh-Nguy t        Bi n Hu n t i ó mà ph c-s ông, và cô có nói b a nào T n-s
Càng n th m, thì cô s cho hay tr c, r i t -giã mà v . Cô Minh-Nguy t v r i, ông C
     c áo t t i qua i l i trong phòng, ông ngó Bi n Hu n mà c i và nói r ng : “T ngày qua
khôn-l n cho t i bây gi , d u nguy-bi n n th nào, qua c ng ch ng h ch u gi -d i. Bây
gi , qua vì th ng con mà ph i mang l t làm h nh v y, em th y hay không, Bi n ?“
         Bi n Hu n áp:
         - Ái t chi tâm vô s b t chí. Ngài vì th ng con mà ph i gi -d i, tôi ngh có t i gì.
         - Nh m, nh m l m! Mà ai bi t cho qua?
         - Tôi bi t.
         Ông C g c u mà c i r i thay áo mát ngh .
         Bà H i- ng Qu nh nh s c con mà              c mãn-nguy n, b i v y bà vui-v ch không
còn qu u-qu v i con n a. Bà vi t th sai ng i c m ra Sài Gòn m i ông T n-s Càng vô cho
bà nói chuy n.
         Ông T n-s Thái Duy Càng t i nhà chú, là ông Ngh -viên Qu n-h t Thái Duy C g n
Ch -Ð i. Khi ti p         c th , ông l t- t thay áo qu n r i kêu s p-ph em xe h i ra cho ông
  i Lò G m.
         Bà H i- ng Qu nh th y ông T n-s b c vô, bà chào h i vui-v và m i ông ng i
   ng-x ng. Cô Minh-Nguy t là gái tân-h c, l i m rèn t p tánh-tình theo gái kim-th i, b i v y
cô c ng ra chào ông T n-s r i ng i g n m t bên, không ké-né chút nào.
         Bà H i- ng nói v ông T n-s :
         - Má kêu con vô            ng nó cho con hay. Cha c a con Minh-Nguy t               trên
              Battambang m i xu ng h i hôm.
         - May d hôn! Cha con           âu bây gi má?
         -       ngoài Sài Gòn. Hôm tr c má nói v i con r ng ng m c công vi c làm n b -
                 n l m, ng xu ng không          c, nên má bi u Nô-Te làm gi y t s n ng con
              Minh-Nguy t g i cho ng ký tên. H m nay ng không tr gi y t l i, té ra ng
                ng c m xu ng ch ng không ch u g i. ng xu ng t i, ng m i nh n cho con
              Minh-Nguy t hay ó.
         - May l m! V y thì ám c i tính g p             c r i, mà ám c i có cha d n a, thì con
              vui không bi t ch ng nào. Ð con i th m cha và con n n-n          ng cha con mà
              làm ch hôn luôn th . Cha con ngoài Sài-gòn, mà nhà nào v y má^?
         - Con h i con Minh-Nguy t, ch má có bi t âu.
         Ông T n-S day qua mà c i; ông ch a k p h i thì cô Minh-Nguy t ã nói tr c: „Cha
   nhà hàng „Nam-K Palace” phòng s 2. Cha nh n anh Bi n Hu n ra, r i cha b t luôn nh
ngo i“.
         Ông T n-s       ng d y, m t ngó v r t h u tình, r i th a v i bà H i- ng: “Th a má,
    u má không còn d y con vi c chi n a, thì con xin phép má cho con v       ng con i th m cha
con m t chút. B nào con c ng n n-n xin cha con luôn t i ám c i. Con xin                    c hay
không, t i con c ng tr vô mà cho má hay“.
Ông C                                          26                          www.hobieuchanh.com


        Bà H i- ng áp :
        - Má không có nói chuy n gì n a. Con mu n v thì v song vi c i th m ó có g p
            gì, chi u hay là mai con i c ng        c mà.
        - Th a, con ph i i li n, n u          tr thì con l i l m. Còn ba i h ng gió ngoài Long-
               i ch ng nào ba v má há?
        -     ng có g i th nói mai m t gì ây ng v . Ph i v              ng lo ám c i, ch m t
            mình má lo sao cho n i. ng l y xe h i ng i h m nay, nhà i mua                không có
            xe, thi t b t ti n h t s c.
        - Thôi, má l y xe c a con ây mà i.
        -      y xe c a con r i con i âu con làm sao?
        - Th a, con có xe c a chú con.
        - Không          c âu. Thôi,      coi nh mai m t ng ch a v r i s hay. Nè mà con i
            th m cha con thì        c, ch m i ng t i ám c i s e không              c, vì công vi c
            làm n c a ng a- oan l m.
        - Th a, má           ó m c con.
        Ông T n-s v r i, bà H i- ng lo n u ng m i mà ông C ch u d ám c i, thì cô
Minh-Nguy t có t i hai cha; khó coi l m, Cô Minh-Nguy t an- i, khuyên m                  ng lo, cô
 oán ch c d u m i th nào cha cô c ng không ch u .
        Ông T n-s Càng m c y-ph c r t tinh-khi t song ông m c             tr ng, s i th m cha v
nh v y th t l , b i v y ông v nhà mà thay , ông m c m t m t b                 n en thi t m i, i
bâu c ng, th t n en, r i m i lên xe ra nhà hàng “Nam-K Palace”.
        Ông lên t i phòng s 2 th y Bi n Hu n ng ngoài c a, ông a ra môt mi ng danh-
thi p và h i r ng :
        - Anh Bi n, tôi nghe nói có ông gia tôi xu ng, nên tôi l t- t ra th m. Có ông gia tôi
              trong phòng hay không?
        - Th a có. Ngài n m trong phòng.
        - Ông gia tôi th c hay ng ?
        - Th a, th c.
        - Anh làm n a danh-thi p n y cho ông gia tôi, và th a có tôi n, xin phép vô
            th m m t chút.
        Bi n Hu n b c vô phòng, ông T n-s i l i ng d a c a s ngó xu ng                     ng ch i
mà ch . Ông C hay có r l i th m, thì ông li n m c             dài àng-hoàng, r i bi u Bi n H n
    i vô. Ông T n-s Càng b c vô c a phòng th y ông C ng i nghiêm-ch nh t i phòng r c
khách thì ông ng ngay l i, cúi u chào theo l Tây. Ông C                  ng d y, b c ra n m tay
chào r i d t vô ch m t cái gh mà m i ng i. Ông li c m t ngó chàng r th y tu i ch ng 25,
26, n c da tr ng-tr o, g ng m t thông-minh, t ng-m o oan-trang, hình-d ng dong-d y,
ông ã b ng lòng.
        Ông T n-s ng i ghé n a cái gh r i nói r ng:
        - Con m i hay tin cha xu ng, nên con l t- t ra ây mà m ng cha. Theo nh l i má
            con nói, thì h m nay con t ng ám c i xong r i, v ch ng con c ng d t lên
            Battambang mà làm l l y cha, nh ng n u ám c i mà thi u cha, thì s vui-m ng
               a v ch ng con ã m t m t phân n a.
          ng C g c u áp r ng :
        - Ph i. Vi c nhà c a cha a- oan l m, hôm tr c cha t ng xu ng không                  c. Nay
              nh      c nên cha ph i nh n vài b a i xu ng ây, tr óc là cho bi t m t con, sau
               a ký tên vào t gi y cho phép con Minh-Nguy t l y ch ng luôn th .
        - Con cám n cha l m. Con xin cha vui lòng luôn t i ám c i ng ng ch hôn
            cho bên v con luôn th .
        -       e không         c, công vi c nhà c a cha không có ai coi.
        - Xin cha ánh dây-thép v c y ai ó coi giùm, ng cha l i v i con cho vui. Ðám
                 i mà thi u cha, thì v ch ng con bu n l m. Bên con thì không có cha m chi
Ông C                                         27                         www.hobieuchanh.com


               t. N u bên v con mà c ng thi u cha n a, thì ám c i l t-l t quá i, t i-nghi p
             cho v ch ng con l m.
         Ông C th y ông T n-s Càng l v bu n, ông li n ki m chuy n khác mà nói. Ông h i:
         - Con h c bên Tây h t th y là m y n m ?
         - Th a, con i h i 15 tu i, n m ngoái con v con 25 tu i, con h c bên Tây 10
               m.
         - Con i Tây mà h c thành danh nh v y thi t áng m ng, ch có nhi u ng i i
             Tây t n ti n mà h c không ra cái gì h t, ch ng v n c ch gi i cái ngh nh y
               m, thì u ng công, u ng c a bi t ch ng nào.
         - Th a, con h c        c thành công thì con không vui chút nào h t.
         -      i sao v y?
         - Th a cha, o làm con ng i ai c ng v y, lúc còn nh xu t thân i h c, ai c ng
             quy t cho gi i, h c cho thành công, tr c là làm v -vang cho t -tông, sau n a làm
             vui lòng cho cha me. Ph n con ây, cha m        u khu t s m; anh em c ng không có,
             ngày nay con h c thành công r i con vui v i ai? Con th a thi t v i cha, con mà
               c      c hoàn-toàn, y là cái may c a con vì con không dè         c vây. Trong 10
               m con bên Tây có nhi u lúc con ngh t i thân-ph n con, con nh cha m
             không có, thì làm con ngã lòng th i chí, con mu n b mà v không thèm h c n a
             làm gì. Cha ngh l i mà coi, làm vi c chi c ng ph i có m c- ích thì m i ph n-ch n
             mà làm cho n cùng          c ch . Con không có cha m , con h c ng làm vui lòng
             cho ai? H c không có m c- ích nh v y, thì có vui gì mà h c?
         - Sao con không l y qu c-gia hay là xã-h i mà làm m c- ích?
         - Th a cha, có cái gì mà sánh v i cha m cho k p.
         Ông T n-s Càng nh c t i cha m thì ông ng lòng nên bu n hiu. Ông C th y rõ
ng i ã h c gi i mà l i có hi u, thì trong b ng khen th m, song ông mu n d tánh tình cho
 áo- nên ông l ng thinh,           cho ng i thong-th mà t bày tâm-s , ông T n-S nói ti p
   ng: “Con mà h c        c ó, y là nh cái chí b n-b c a con, nh t là con s mang ti ng “bán
    nhi ph ”. Vi c h c c a con thì v y ó. Còn vi c hôn-nh n c a con là vi c tình-c . Con
th a thi t v i cha, vì con au-d n cho ph n côi-cút c a con t h i nh , nên cái tánh c a con
thu nay th ng bu n-b c hoài hoài. Ai r ch i cu c gì vui cho m y i n a c ng không bi t
vui. Lúc h c bên Tây c ng v y, mà t n m ngoái n bây gi con v bên nây c ng v y con
  a ch i m y ch thanh-v ng, con a n m m t mình mà suy ngh vi c i. B i cái tánh c a
con nh v y nên con không mu n c i v , ngh vì con s c i v r i con làm cho m t ng i
 àn-bà ham vui-v , ham bay nh y ph i ch u cái thói bu n th m c a con ó tr n i, thì t i-
nghi p cho ng i ta l m. Cách b n tháng nay, con d ti c t i nhà c a m t viên quan trong
Ch -l n, tình-c con g p cô Hai c ng n d ti c y. Hai con làm quen nói chuy n v i nhau,
con h i th m cô Hai còn        cha m hay không, cô nói r ng cô còn       cha m , nh ng mà cha
    t n i, m m t ng , m l i l y ch ng khác, thành ra cô ph i v i m và cha gh , cô nói v i
con nh v y r i cô khóc. Con v nhà, con suy ngh , con bi t cô thân-ph n thì khác con, mà
tánh-tình l i gi ng v i con l m, Ph n con au- n vì c a m khu t h t, ph n cô tuy cha m
còn , song không sum-hi p, nên c ng bu n-r u. Hai con c ng ng m t b nh bi-th m v n
sanh-thành. Cách ít ngày con g p cô Hai trong m t ti c khác n a, hai con bày t tánh-tình v i
nhau, con th y rõ hai con tâm u ý hi p con m i th a v i chú con c y mai i nói, thi t qu t
ngày h a hôn r i, con t i lui nói chuy n v i cô Hai, thì hai con tánh n t gi ng nhau l m, h
nh c t i cha thì c khóc li n. Con t ng hai cái tánh bu n c a hai con mà hi p l i thì ch c
kh n-khít tr n i, không chinh không mích, mà l i có l            i v i nhau c ng b t bu n chút
   nh      c”.
         Ông C mang l p gi -d i là t ng làm b ng cho vui lòng con mà thôi, mi n nó            c
   t tóc tr m n m v i ng i nó yêu th ng và nó khen úng- án, còn ph n ông thì ông ch ng
    gì. Nào dè làm gi -d i mà        c bi t tình con không quên mình, l i     c bi t chàng r có
hi u ngh a, ông v a c m, v a m ng, nên g c-g c u mà nói r ng: “Con nói chuy n nãy gi
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu
Ho bieu chanh   ong cu

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Ho bieu chanh doa hoa tan
Ho bieu chanh   doa hoa tanHo bieu chanh   doa hoa tan
Ho bieu chanh doa hoa tanKelsi Luist
 
Ho bieu chanh tien bac bac tien
Ho bieu chanh   tien bac bac tienHo bieu chanh   tien bac bac tien
Ho bieu chanh tien bac bac tienKelsi Luist
 
Ho bieu chanh ai lam duoc
Ho bieu chanh   ai lam duocHo bieu chanh   ai lam duoc
Ho bieu chanh ai lam duocKelsi Luist
 
Ho bieu chanh no doi - quyen nhi
Ho bieu chanh   no doi - quyen nhiHo bieu chanh   no doi - quyen nhi
Ho bieu chanh no doi - quyen nhiKelsi Luist
 
Ho bieu chanh con nha ngheo
Ho bieu chanh   con nha ngheoHo bieu chanh   con nha ngheo
Ho bieu chanh con nha ngheoKelsi Luist
 
Ho bieu chanh loi the truoc mieu
Ho bieu chanh   loi the truoc mieuHo bieu chanh   loi the truoc mieu
Ho bieu chanh loi the truoc mieuKelsi Luist
 
Ho bieu chanh bo vo
Ho bieu chanh   bo voHo bieu chanh   bo vo
Ho bieu chanh bo voKelsi Luist
 
Ho bieu chanh tai toi
Ho bieu chanh   tai toiHo bieu chanh   tai toi
Ho bieu chanh tai toiKelsi Luist
 
Ho bieu chanh no doi - quyen nhut
Ho bieu chanh   no doi - quyen nhutHo bieu chanh   no doi - quyen nhut
Ho bieu chanh no doi - quyen nhutKelsi Luist
 
Ho bieu chanh khoc tham
Ho bieu chanh   khoc thamHo bieu chanh   khoc tham
Ho bieu chanh khoc thamKelsi Luist
 
Ho bieu chanh chi dao - chi ly
Ho bieu chanh   chi dao - chi lyHo bieu chanh   chi dao - chi ly
Ho bieu chanh chi dao - chi lyKelsi Luist
 
Ho bieu chanh nguoi that chi
Ho bieu chanh   nguoi that chiHo bieu chanh   nguoi that chi
Ho bieu chanh nguoi that chiKelsi Luist
 
Ho bieu chanh cuoi guong
Ho bieu chanh   cuoi guongHo bieu chanh   cuoi guong
Ho bieu chanh cuoi guongKelsi Luist
 
Chien tranhvahoabinh
Chien tranhvahoabinhChien tranhvahoabinh
Chien tranhvahoabinhĐào Phú
 
Ho bieu chanh ke lam nguoi chiu
Ho bieu chanh   ke lam nguoi chiuHo bieu chanh   ke lam nguoi chiu
Ho bieu chanh ke lam nguoi chiuKelsi Luist
 
Ren nghi luc de lap than
Ren nghi luc de lap thanRen nghi luc de lap than
Ren nghi luc de lap thanWilliam Smith
 
Cô gái đến từ hôm qua nguyễn nhật ánhtruonghocso.com
Cô gái đến từ hôm qua  nguyễn nhật ánhtruonghocso.comCô gái đến từ hôm qua  nguyễn nhật ánhtruonghocso.com
Cô gái đến từ hôm qua nguyễn nhật ánhtruonghocso.comThế Giới Tinh Hoa
 
Ho bieu chanh buc tho hoi han
Ho bieu chanh   buc tho hoi hanHo bieu chanh   buc tho hoi han
Ho bieu chanh buc tho hoi hanKelsi Luist
 
Ho bieu chanh cay dang mui doi
Ho bieu chanh   cay dang mui doiHo bieu chanh   cay dang mui doi
Ho bieu chanh cay dang mui doiKelsi Luist
 

La actualidad más candente (20)

Ho bieu chanh doa hoa tan
Ho bieu chanh   doa hoa tanHo bieu chanh   doa hoa tan
Ho bieu chanh doa hoa tan
 
Ho bieu chanh tien bac bac tien
Ho bieu chanh   tien bac bac tienHo bieu chanh   tien bac bac tien
Ho bieu chanh tien bac bac tien
 
Ho bieu chanh ai lam duoc
Ho bieu chanh   ai lam duocHo bieu chanh   ai lam duoc
Ho bieu chanh ai lam duoc
 
Ho bieu chanh no doi - quyen nhi
Ho bieu chanh   no doi - quyen nhiHo bieu chanh   no doi - quyen nhi
Ho bieu chanh no doi - quyen nhi
 
Ho bieu chanh con nha ngheo
Ho bieu chanh   con nha ngheoHo bieu chanh   con nha ngheo
Ho bieu chanh con nha ngheo
 
Ho bieu chanh loi the truoc mieu
Ho bieu chanh   loi the truoc mieuHo bieu chanh   loi the truoc mieu
Ho bieu chanh loi the truoc mieu
 
Ho bieu chanh bo vo
Ho bieu chanh   bo voHo bieu chanh   bo vo
Ho bieu chanh bo vo
 
Ho bieu chanh tai toi
Ho bieu chanh   tai toiHo bieu chanh   tai toi
Ho bieu chanh tai toi
 
Ho bieu chanh no doi - quyen nhut
Ho bieu chanh   no doi - quyen nhutHo bieu chanh   no doi - quyen nhut
Ho bieu chanh no doi - quyen nhut
 
Ho bieu chanh khoc tham
Ho bieu chanh   khoc thamHo bieu chanh   khoc tham
Ho bieu chanh khoc tham
 
Ho bieu chanh chi dao - chi ly
Ho bieu chanh   chi dao - chi lyHo bieu chanh   chi dao - chi ly
Ho bieu chanh chi dao - chi ly
 
Ho bieu chanh nguoi that chi
Ho bieu chanh   nguoi that chiHo bieu chanh   nguoi that chi
Ho bieu chanh nguoi that chi
 
Ho bieu chanh cuoi guong
Ho bieu chanh   cuoi guongHo bieu chanh   cuoi guong
Ho bieu chanh cuoi guong
 
Chien tranhvahoabinh
Chien tranhvahoabinhChien tranhvahoabinh
Chien tranhvahoabinh
 
Ho bieu chanh ke lam nguoi chiu
Ho bieu chanh   ke lam nguoi chiuHo bieu chanh   ke lam nguoi chiu
Ho bieu chanh ke lam nguoi chiu
 
Ren nghi luc de lap than
Ren nghi luc de lap thanRen nghi luc de lap than
Ren nghi luc de lap than
 
Cô gái đến từ hôm qua nguyễn nhật ánhtruonghocso.com
Cô gái đến từ hôm qua  nguyễn nhật ánhtruonghocso.comCô gái đến từ hôm qua  nguyễn nhật ánhtruonghocso.com
Cô gái đến từ hôm qua nguyễn nhật ánhtruonghocso.com
 
Ho bieu chanh buc tho hoi han
Ho bieu chanh   buc tho hoi hanHo bieu chanh   buc tho hoi han
Ho bieu chanh buc tho hoi han
 
Nhà kdtm vĩ đại
Nhà kdtm vĩ đạiNhà kdtm vĩ đại
Nhà kdtm vĩ đại
 
Ho bieu chanh cay dang mui doi
Ho bieu chanh   cay dang mui doiHo bieu chanh   cay dang mui doi
Ho bieu chanh cay dang mui doi
 

Destacado

Ho bieu chanh no tinh
Ho bieu chanh   no tinhHo bieu chanh   no tinh
Ho bieu chanh no tinhKelsi Luist
 
Ho bieu chanh cha con nghia nang
Ho bieu chanh   cha con nghia nangHo bieu chanh   cha con nghia nang
Ho bieu chanh cha con nghia nangKelsi Luist
 
Ho bieu chanh hanh phuc loi nao
Ho bieu chanh   hanh phuc loi naoHo bieu chanh   hanh phuc loi nao
Ho bieu chanh hanh phuc loi naoKelsi Luist
 
THÔNG SỐ KỸ THUẬT CANON 600D
THÔNG SỐ KỸ THUẬT CANON 600DTHÔNG SỐ KỸ THUẬT CANON 600D
THÔNG SỐ KỸ THUẬT CANON 600DKelsi Luist
 
Ca dao dân ca kinh xáng cửu long nguyễn văn ba
Ca dao dân ca kinh xáng cửu long   nguyễn văn baCa dao dân ca kinh xáng cửu long   nguyễn văn ba
Ca dao dân ca kinh xáng cửu long nguyễn văn baKelsi Luist
 
Ban tin du lich so 10
Ban tin du lich so 10Ban tin du lich so 10
Ban tin du lich so 10Kelsi Luist
 
Ho bieu chanh dai nghia diet than
Ho bieu chanh   dai nghia diet thanHo bieu chanh   dai nghia diet than
Ho bieu chanh dai nghia diet thanKelsi Luist
 
Ho bieu chanh y va tinh
Ho bieu chanh   y va tinhHo bieu chanh   y va tinh
Ho bieu chanh y va tinhKelsi Luist
 
Chapter 13 thiet ke mot chien luoc marketing dien hinh
Chapter 13   thiet ke mot chien luoc marketing dien hinhChapter 13   thiet ke mot chien luoc marketing dien hinh
Chapter 13 thiet ke mot chien luoc marketing dien hinhdhhau1991
 
Ho bieu chanh con nha giau
Ho bieu chanh   con nha giauHo bieu chanh   con nha giau
Ho bieu chanh con nha giauKelsi Luist
 
Ho bieu chanh ai tinh mieu
Ho bieu chanh   ai tinh mieuHo bieu chanh   ai tinh mieu
Ho bieu chanh ai tinh mieuKelsi Luist
 
ðồ ðồNg cổ ðông sơn
ðồ ðồNg cổ ðông sơnðồ ðồNg cổ ðông sơn
ðồ ðồNg cổ ðông sơnKelsi Luist
 
Ho bieu chanh chua tau kim quy
Ho bieu chanh   chua tau kim quyHo bieu chanh   chua tau kim quy
Ho bieu chanh chua tau kim quyKelsi Luist
 
Ho bieu chanh cu kinh
Ho bieu chanh   cu kinhHo bieu chanh   cu kinh
Ho bieu chanh cu kinhKelsi Luist
 
GIA ĐỊNH TAM GIA
GIA ĐỊNH TAM GIAGIA ĐỊNH TAM GIA
GIA ĐỊNH TAM GIAKelsi Luist
 
Ho bieu chanh nha van lon cua mien nam
Ho bieu chanh   nha van lon cua mien namHo bieu chanh   nha van lon cua mien nam
Ho bieu chanh nha van lon cua mien namKelsi Luist
 
Kỷ niệm 590 năm khởi nghĩa lam sơn
Kỷ niệm 590 năm khởi nghĩa lam sơnKỷ niệm 590 năm khởi nghĩa lam sơn
Kỷ niệm 590 năm khởi nghĩa lam sơnKelsi Luist
 
Ho bieu chanh hai vo
Ho bieu chanh   hai voHo bieu chanh   hai vo
Ho bieu chanh hai voKelsi Luist
 

Destacado (18)

Ho bieu chanh no tinh
Ho bieu chanh   no tinhHo bieu chanh   no tinh
Ho bieu chanh no tinh
 
Ho bieu chanh cha con nghia nang
Ho bieu chanh   cha con nghia nangHo bieu chanh   cha con nghia nang
Ho bieu chanh cha con nghia nang
 
Ho bieu chanh hanh phuc loi nao
Ho bieu chanh   hanh phuc loi naoHo bieu chanh   hanh phuc loi nao
Ho bieu chanh hanh phuc loi nao
 
THÔNG SỐ KỸ THUẬT CANON 600D
THÔNG SỐ KỸ THUẬT CANON 600DTHÔNG SỐ KỸ THUẬT CANON 600D
THÔNG SỐ KỸ THUẬT CANON 600D
 
Ca dao dân ca kinh xáng cửu long nguyễn văn ba
Ca dao dân ca kinh xáng cửu long   nguyễn văn baCa dao dân ca kinh xáng cửu long   nguyễn văn ba
Ca dao dân ca kinh xáng cửu long nguyễn văn ba
 
Ban tin du lich so 10
Ban tin du lich so 10Ban tin du lich so 10
Ban tin du lich so 10
 
Ho bieu chanh dai nghia diet than
Ho bieu chanh   dai nghia diet thanHo bieu chanh   dai nghia diet than
Ho bieu chanh dai nghia diet than
 
Ho bieu chanh y va tinh
Ho bieu chanh   y va tinhHo bieu chanh   y va tinh
Ho bieu chanh y va tinh
 
Chapter 13 thiet ke mot chien luoc marketing dien hinh
Chapter 13   thiet ke mot chien luoc marketing dien hinhChapter 13   thiet ke mot chien luoc marketing dien hinh
Chapter 13 thiet ke mot chien luoc marketing dien hinh
 
Ho bieu chanh con nha giau
Ho bieu chanh   con nha giauHo bieu chanh   con nha giau
Ho bieu chanh con nha giau
 
Ho bieu chanh ai tinh mieu
Ho bieu chanh   ai tinh mieuHo bieu chanh   ai tinh mieu
Ho bieu chanh ai tinh mieu
 
ðồ ðồNg cổ ðông sơn
ðồ ðồNg cổ ðông sơnðồ ðồNg cổ ðông sơn
ðồ ðồNg cổ ðông sơn
 
Ho bieu chanh chua tau kim quy
Ho bieu chanh   chua tau kim quyHo bieu chanh   chua tau kim quy
Ho bieu chanh chua tau kim quy
 
Ho bieu chanh cu kinh
Ho bieu chanh   cu kinhHo bieu chanh   cu kinh
Ho bieu chanh cu kinh
 
GIA ĐỊNH TAM GIA
GIA ĐỊNH TAM GIAGIA ĐỊNH TAM GIA
GIA ĐỊNH TAM GIA
 
Ho bieu chanh nha van lon cua mien nam
Ho bieu chanh   nha van lon cua mien namHo bieu chanh   nha van lon cua mien nam
Ho bieu chanh nha van lon cua mien nam
 
Kỷ niệm 590 năm khởi nghĩa lam sơn
Kỷ niệm 590 năm khởi nghĩa lam sơnKỷ niệm 590 năm khởi nghĩa lam sơn
Kỷ niệm 590 năm khởi nghĩa lam sơn
 
Ho bieu chanh hai vo
Ho bieu chanh   hai voHo bieu chanh   hai vo
Ho bieu chanh hai vo
 

Similar a Ho bieu chanh ong cu

HO BIEU CHANH - AI LAM DUOC
HO BIEU CHANH - AI LAM DUOCHO BIEU CHANH - AI LAM DUOC
HO BIEU CHANH - AI LAM DUOCChau Duong
 
Ho bieu chanh mot doi tai sac
Ho bieu chanh   mot doi tai sacHo bieu chanh   mot doi tai sac
Ho bieu chanh mot doi tai sacKelsi Luist
 
Ho bieu chanh day oan
Ho bieu chanh   day oanHo bieu chanh   day oan
Ho bieu chanh day oanKelsi Luist
 
Ho bieu chanh tan phong nu si
Ho bieu chanh   tan phong nu siHo bieu chanh   tan phong nu si
Ho bieu chanh tan phong nu siKelsi Luist
 
Ho bieu chanh mot chu tinh
Ho bieu chanh   mot chu tinhHo bieu chanh   mot chu tinh
Ho bieu chanh mot chu tinhKelsi Luist
 
Ho bieu chanh hai tha cuoi vo
Ho bieu chanh   hai tha cuoi voHo bieu chanh   hai tha cuoi vo
Ho bieu chanh hai tha cuoi voKelsi Luist
 
Ho bieu chanh tinh mong
Ho bieu chanh   tinh mongHo bieu chanh   tinh mong
Ho bieu chanh tinh mongKelsi Luist
 
HO BIEU CHANH - BO CHONG
HO BIEU CHANH - BO CHONGHO BIEU CHANH - BO CHONG
HO BIEU CHANH - BO CHONGChau Duong
 
Ho bieu chanh bo chong
Ho bieu chanh   bo chongHo bieu chanh   bo chong
Ho bieu chanh bo chongKelsi Luist
 
Ho bieu chanh nhon tinh am lanh
Ho bieu chanh   nhon tinh am lanhHo bieu chanh   nhon tinh am lanh
Ho bieu chanh nhon tinh am lanhKelsi Luist
 
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 6
Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 6Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 6
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 6Kelsi Luist
 

Similar a Ho bieu chanh ong cu (12)

HO BIEU CHANH _ Ai Làm Duoc.pdf
HO BIEU CHANH _ Ai Làm Duoc.pdfHO BIEU CHANH _ Ai Làm Duoc.pdf
HO BIEU CHANH _ Ai Làm Duoc.pdf
 
HO BIEU CHANH - AI LAM DUOC
HO BIEU CHANH - AI LAM DUOCHO BIEU CHANH - AI LAM DUOC
HO BIEU CHANH - AI LAM DUOC
 
Ho bieu chanh mot doi tai sac
Ho bieu chanh   mot doi tai sacHo bieu chanh   mot doi tai sac
Ho bieu chanh mot doi tai sac
 
Ho bieu chanh day oan
Ho bieu chanh   day oanHo bieu chanh   day oan
Ho bieu chanh day oan
 
Ho bieu chanh tan phong nu si
Ho bieu chanh   tan phong nu siHo bieu chanh   tan phong nu si
Ho bieu chanh tan phong nu si
 
Ho bieu chanh mot chu tinh
Ho bieu chanh   mot chu tinhHo bieu chanh   mot chu tinh
Ho bieu chanh mot chu tinh
 
Ho bieu chanh hai tha cuoi vo
Ho bieu chanh   hai tha cuoi voHo bieu chanh   hai tha cuoi vo
Ho bieu chanh hai tha cuoi vo
 
Ho bieu chanh tinh mong
Ho bieu chanh   tinh mongHo bieu chanh   tinh mong
Ho bieu chanh tinh mong
 
HO BIEU CHANH - BO CHONG
HO BIEU CHANH - BO CHONGHO BIEU CHANH - BO CHONG
HO BIEU CHANH - BO CHONG
 
Ho bieu chanh bo chong
Ho bieu chanh   bo chongHo bieu chanh   bo chong
Ho bieu chanh bo chong
 
Ho bieu chanh nhon tinh am lanh
Ho bieu chanh   nhon tinh am lanhHo bieu chanh   nhon tinh am lanh
Ho bieu chanh nhon tinh am lanh
 
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 6
Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 6Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 6
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 6
 

Más de Kelsi Luist

Ho bieu chanh song thac voi tinh
Ho bieu chanh   song thac voi tinhHo bieu chanh   song thac voi tinh
Ho bieu chanh song thac voi tinhKelsi Luist
 
Ho bieu chanh o theo thoi
Ho bieu chanh   o theo thoiHo bieu chanh   o theo thoi
Ho bieu chanh o theo thoiKelsi Luist
 
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 5
Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 5Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 5
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 5Kelsi Luist
 
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 4
Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 4Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 4
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 4Kelsi Luist
 
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 3
Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 3Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 3
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 3Kelsi Luist
 
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 1
Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 1Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 1
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 1Kelsi Luist
 
Ho bieu chanh nang ganh cang thuong
Ho bieu chanh   nang ganh cang thuongHo bieu chanh   nang ganh cang thuong
Ho bieu chanh nang ganh cang thuongKelsi Luist
 
Ho bieu chanh nam cuc tinh huy
Ho bieu chanh   nam cuc tinh huyHo bieu chanh   nam cuc tinh huy
Ho bieu chanh nam cuc tinh huyKelsi Luist
 

Más de Kelsi Luist (8)

Ho bieu chanh song thac voi tinh
Ho bieu chanh   song thac voi tinhHo bieu chanh   song thac voi tinh
Ho bieu chanh song thac voi tinh
 
Ho bieu chanh o theo thoi
Ho bieu chanh   o theo thoiHo bieu chanh   o theo thoi
Ho bieu chanh o theo thoi
 
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 5
Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 5Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 5
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 5
 
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 4
Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 4Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 4
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 4
 
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 3
Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 3Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 3
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 3
 
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 1
Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 1Ho bieu chanh   ngon co gio dua - quyen thu 1
Ho bieu chanh ngon co gio dua - quyen thu 1
 
Ho bieu chanh nang ganh cang thuong
Ho bieu chanh   nang ganh cang thuongHo bieu chanh   nang ganh cang thuong
Ho bieu chanh nang ganh cang thuong
 
Ho bieu chanh nam cuc tinh huy
Ho bieu chanh   nam cuc tinh huyHo bieu chanh   nam cuc tinh huy
Ho bieu chanh nam cuc tinh huy
 

Ho bieu chanh ong cu

  • 1. Ông C 1 www.hobieuchanh.com Ông C Bi u Chánh I sát m t bên kinh thành Sài gòn, l i nh m y n m lúa g o cao giá làm cho cu c kinh âu âu c ng th nh phát, nên mi t Phú Nhu n m -mang mau l , ngày nay dân c ông- o buôn-bán xôn xao xe h i, xe n r n r n, nhà gach ph l u ch n ch . Mà cách m i m y n m tr v trr c thì Phú-nhu n b t quá là môt làng tr ng tr ng a t nh Gia-Ð nh v y thôi. T y trong làng có m t cái ch kêu là ch Xã Tài, d a bên ng xu ng C u Ki u, song cái ch y leo-heo m i bu i s m mai b n hàng nhóm th a-th t t lát mà bán cá, tôm, rau, th t s s a cho bình-dân chung-quanh dùng hàng ngày, ch không có món chi ngon, không có chi quí. D c theo ng xu ng C u Ki u thì có n m ba tòa nhà ngói n n úc, rào s t coi s ch-s m i ch n xa xa có môt ti m ch t bán t p-hoá gi ng nh các ti m theo m y ch nhà quê còn bao nhiêu thì là nhà lá, ho c ph l u hay ph ngói mà vách ván c mèm c t chen l n v i nhau coi d -dáy mà l i không th -t . ng dân trong m y nhà lá và ph c ây th ng th ng là: 1) Nh ng ng i ch xe ki ng ho c xe song mã, s m xe y m i ngày em xu ng ch B n Thành mà a hành-khách; 2) Nh ng th h , th m c, th ngu i, th s n, cùng ti u-công, làm n ti n ngày ho c ti n tu n trong các s , hãng d i Sài-g n; 3) Nh ng ng i mua bán hàng bông m i b a lên v n mua trái cây, b u, bí, rau c i, gánh xu ng ch B n Thành mà bán ; 4) Nh ng b i b p d n ph ng ho c i ch n u n cho Tây. i còn có m t h ng ng i n a - h ng n y ông h n h t - y là l ng ng i không ngh -nghi p nh t nh, àn-ông có, àn-bà có, làm ngày nào n ngày n y, g p vi c gì thì làm vi c y, vi c ph i c ng làm mà vi c qu y c ng làm. Ðám bình-dân lao-kh n y th ng th ng ban ngày r o i m i ng i m t n i, i theo ngh n y mà làm n, n chi u t i m i tr v mà ph n nhi u thì ghé quán ch N m Ti n mà n u ng. Cái quán c m c a ch N m Ti n ây d n trong hai c n ph ngói c , vách ván, c a day qua hông ch Xã Tài. B i b n c a dân trong ch nh v y, nên quán bu i s m mai th ng th a khách còn bu i chi u l i ông y, làm cho N m Ti n là m t ng i goá ch ng ph i quay mòng-mòng v i hai a con, m t a gái ch ng 20 tu i v i m t a trai 15 tu i, có b a m con bán t i 9 gi t i m i r nh c. t b a chúa-nh t, th cùng ti u-công các s , các hãng u c ngh nên gi n m tr a, t u mhau l i quán c a ch N m Ti n g n vài m i ng i mà n u ng. Có ng i vì không có v con, nên không i n u c m, có ng i tuy có v song v m c buôn gánh bán ng, nên l i quán mua c m n cho ti n mà có ng i trong nhà có v s n, v ã lo c m n c cho mà c ng l i quán mua r u u ng r i làng-nh ng n m t hai gi ng-h c ng ch a d t. Ch N m Ti n ng i t i b p mà kho n u. Ð a con gáí, tên là con C ng, thì lo b i c m múc cá không h tay. Còn a con trai, tên là Cu, thì l ng-xãng lo b ng d n. Bàn n y hai ba ng i ng i n c m, tuy g o không c tr ng, n không có gì, song n coi ngon quá. Bàn kia n m ba ng i n r i, nên ng i ch i ng i hút thu c, k x a r ng, nói chuy n om-sòm, ch i th vang rân, coi t -do mà l i t c l m, Phía trong có m t t p ch ng m i y ng i, d m nhau l i trên m t b ván nh mà ánh bài cào, àn-ông có, àn-bà có, con trai có, con gái có, l i qua ti ng l i cãi-c inh- i. Ch N m Ti n ang x i n i c m, ch nghe
  • 2. Ông C 2 www.hobieuchanh.com y l n1 thì day vô, tay c m a b p và ch và nói r ng: „Nè tôi l p quán ng buôn-bán, ch không ph i l p ra cho m y ng i t u bài b c r i r y l n a. Cha ch ! B ánh bài có mua thu hay sao mà lên ch d v y h ! D p i, n u cãi tôi, kh i tôi kêu lính b t h t c ám cho mà coi“. Hai Cao, làm cu-ly trong nhà thu c ng Catinat, nghe ch N m Ti n r y, thì b sòng bà , x c-x c i ra mà nói r ng: „Con Lãnh ngang quá mà không r y sao ng. Ch N m ngh coi: nó làm cái, mình t trên m t c c d i n ng xu. Nó hô tám r i ùa h t hai t . Tôi xét bài, té ra nó b y, ch không ph i tám; mà bi u nó tr t d i l i, nó không ch u tr . Ch i x u nh y thì ch i v i chó, ch ai thèm ch i n a“. Con Lãnh x c l i x a ngay m t Hai Cao mà nói làng: „Tao ch i v i m y! Sao m y àm nói tao ch i v i chó? th ngu, khéo nói b y! Mu n xét bài thì h i ta xu ng ó sao không xét i nh p bài r i xét cái gì !“. Hai Cao gi n m t, h t tay con Lãnh mà nói r ng: „M y mu n làm phách v i tao ? Tao ch u m y cho m y coi. Th thúi! ... Con Lãnh nh y d ng m ng r ng: „M m y con , bà n i m y con , ch ai . Ðây, y gi i ch âu tao thì ch th coi. M y ch không c thì tao ch âu m y l i“. Ba Cam, là ch ng con Lãnh, làm th ngu i s Ba-Son nóng lòng nên b c l i xô Hai Cao mà h i r ng: „Cao, sao m y dám kêu v tao là con . Nó làm h i nào m y ph ch ra. M y n thua v i àn-bà có gi i gì âu. Nh m y là anh-hùng, thì b c ra cho kh i quán ch N m, r i nói chuy n v i tao“. Hai Cao nói: „M y mu n binh v h ? Ð c mà. M y mu n ch i v i tao thì tao s n lòng“. Hai àng thách- v i nhau, quy t ánh l n. Trong quán ai n y t u ng vây chung- quanh mà coi làm cho có v náo- nhi t l m. Trong lúc l n-x n y, thình-lình có m t ng i c cao l n m t tr ng-tr o tu i ch a quá 50, mà râu tóc ã b c hoa râm, râu hàm d i dài hàm trên chu t ng nh trê, tóc h t u ma-ninh2 u i nón xám, mình m c áo bành-tô3 xám, qu n v i en m i ch n mang gu c, t ng-m o ph ng-phi, b i nghiêm-ch nh b c vô quán h i l n r ng: „Làm cái gì ch n-r n ó? Mu n ánh l n hay sao? Ai r y v i ai ó v y ?“ Ai n y ngó l i ng nói: „Ông C , ông C “ r i dang ra h t, có Hai Cao v i v ch ng Ba Cam ng ó mà thôi. Ch N m Ti n nói r ng: „Hai Cao v i v Ba Cam ánh bài, r y l n, r i mu n làm d i nhau . Ông x giùm chút ông C “. Ng i mà ai n y kêu là „Ông C “ ó ng ngó Hai Cao v i v ch ng Ba Cam r i chau mày nói ch m-rãi r ng: „Bây có cái tài làm b y v y hoài! Qua th ng nói v i em út, mình m t ch nh con m t nhà, n u có vi c gì xích-mích thì l y l i hòa-nhã mà phân-tr n cùng nhau, r y l n v i nhau, r i b còng b b t, tù r c, hay-ho gì mà tranh u“. Ông C nó d t l i r i kéo gh ng i d a m t cái bàn. Hai Cao v i v ch ng Ba Cam áp l i, ai c ng mu n giành nói tr c. ng C l c u, khoát tay nói r ng: „Không oc. Giành nói l n-x n, ai c ng mu n c ph n ph i tôi bi t âu mà nghe. Thôi, tôi hói th ng Cu m i công-bình. Cu a, chuy n sao mà sanh gây g , âu cháu nói l i rõ-ràng cho bác nghe th coi. Th ng Cu là con ch quán, b c l i nói r ng: „Anh Hai Cao ánh bài-cào v m y ng i kia. Ch Ba Lãnh c ng xen vô ánh n a. T i qu n ch làm cái, anh Hai Cao t trên t c c d i n m xu. Ch coi bài r i hô tám, nên dùa4 h t hai t . Anh Hai Cao xét bài thì có 7 nút, ch h ng ph i 8; nh òi 5 xu t d i l i. Ch Ba Lãnh không ch u tr , hai àng cãi-c r i 1 Nói qua nói l i, cãi l n 2 i h t tóc ng n nh ng mái tóc phía tr c v n dài, ngày nay có l i h t tóc c a gi i thanh niên n ch i c ng ng t 3 (paletot), áo ng n nh áo veste ngày nay, thích h p cho àn ông l n àn bà. 4 gom l i
  • 3. Ông C 3 www.hobieuchanh.com gây l n. Anh Hai Cao m ng ch Ba Lãnh là -thúi. Ch không nh n, ch ch i l i. Anh Ba Cam binh v vô gây n a, hai àng thách- mu n ách nhau. Chuy n nh v y ó không có chi n a h t“. ng C lóng tai nghe rõ u- uôi, r i c i và nói v i ba ng i gây l n ó r ng: „D n! C 5 ng xu mà n n i m ng ch i v i nhau, may hôn ã l u, ho c ru t không t ch ng, r i có k tù ho c b ày n a. Em út h ng nghe l i qua, thi t qua bu n quá! Mình là b n nghèo-kh , nhi u khi ói không có c m mà n, au không có thu c mà u ng. Làm có m t, hai ng thì dành, phòng khi không có công vi c làm, ho c khi au m, có s n ti n nuôi thân. Sao có ng ti n l i bài b c chi v y. Ng i vô sòng thì mong n ng i ta, còn quên tính cái thua. N u thua r i thì l y gì mà nuôi v con, l y gì n c m mà làm vi c. Mà d u mình n i n a, l i vui-s óng gì. N i ây em-út u nghèo h t th y. Ví nh có m t a n, còn 5 a thua, a n ó ành h n-h l y ti n mà cho n m a thua kia nh n ói hay sao? Qua nói l n n y là l n chót, qua không mu n cho em út ánh hàì b c v i nhau n a. Còn cái vi c ch ng Ba Cam r y l n v i Hai Cao l i còn qu y nhi u h n. Sá gì 5 ng xu mà gây-g g n móc h ng v i nhau h ? Ví nh con Ba n y có h ng x u n gian 5 xu, thì th ng Hai m y c i mà b cho nó m c c , ho c i mét v i ch ng nó c ng c, ch c n gì ph i gây. Còn th ng Ba n y có v mà không bi t x . Khi hai àng m i gây nhau, m y ph i ngh m t àng là v t àng là anh em mà phân-gi i m t chút cho r i ch sao l i cho t i m ng ch i nhau, r i y xen vô mà c v i th ng Hai n a. Qu y h t th y, c ba a r y l n u qu y c , mà h t th y em út trong quán n y c ng u qu y c , b i vì ba a nó có nóng-n y sanh ra r y, sao anh em mu n cho ba a nó gi p u ch y máu, r i b còng b b t, ng anh em coi ch i cho vui ch ng? Ai n y u g c m t nín khe, không bi t l y l i chi mà i- áp. Ông C móc túi l y ra 5 ng xu trên bàn mà nói: „Th ng Hai Cao nói con Ba Lãnh n gian 5 xu, thôi qua th ng cho ó, ng có r y rà v i nhau n a.“ Con Ba Lãnh ng lòng li n móc túi l y 5 xu ra mà nói r ng: „Ông là cô bác, ông phân x nh v y cháu ph c l m. Thi t không ph i cháu n gian; mà thôi, cháu tr ti n l i cho anh Hai Cao, ch ông có n thua gì âu mà ông ph i th ng“. Ba Lãnh l i day qua a 5 xu cho Hai Cao và nói: „Tôi tr ti n l i cho anh ó. Ph i h i nãy anh nói t t tôi tr li n. T i anh ào-ào r i l i m ng tôi là thúi nên tôi m i n i nóng ch “. Hai Cao l y 5 xu và c i và nói: „Ông C nói, mình bi t t i mình b y h t th y. Thôi, ng gi n h n chi nhau, mà t rày s p lên c ng ng a nào bày ánh bài n a“. Ba Cam b t tay Hai Cao r i d t nhau l i ng i n i bàn d a vách. Ng i mà nãy gi b n trong quán kêu là „Ông C “, phân-x cu c r y l n m t cách t êm-ái, làm cho k nóng ph i ngu i, k d ph i hi n, k gi n ph i c i, k qu y bi t l i ó, ch ng ph i là „ông“ gì h t. y là m t ng i th s n, làm vi c t i hãng Tao-Trúc, chuyên ngh s n nhà, s n c a, s n vách, s n rào v y thôi và n ti n m t ngày c 1 ng. Ông y m n m t c n ph lá phía trên, cách ch ch ng 50 th c. Ông không có v , không có con, nh ng có m t ng i u tên là Ba Sang, làm ngh n bán d o, m i ngày mang m t gi mây, xu ng ti m nào ngang ch B n Thành ó không bi t, lãnh xà-bông th m, d u th m, ph n ánh r ng, ph n gi i m t, bàn ch , v , dây n t, mu-soa, mang i các o ng n t nhà mà bán. nhà không i n u c m, ông i làm, tr a n c m d i B n Thành, nh ng m i bu i chi u và ngày chúa nh t thì ng n t i quán ch N m Ti n. Ông n ch Xã Tài ã h n 8 n m r i, mà không ai bi t ông tên h gì, g c gác âu. Nh n ông y bi t ngh võ, già r i mà s c hãy còn m nh, ông bi t ch An-nam bi t ch qu c- ng và l bi t nói ti ng Tây chút nh, ông bi t th ng xót và bênh v c k nghèo, ông hay giúp- ng i b tai-n n, ông th ng hay d y-d k kh d i, ông a can d t a hung-h ng, trong ch ai c y ông vi t th ông c ng vi t, ai c y ông làm n ông c ng làm, trong ám dân nghèo chung-quanh ch X Tài, duy có m t mình ông thông-minh, hay ch , ng n, l i hòa-nhã, nên h i tr c ng i nào ó, có tánh gi u c t, m i kêu ùa ông là „Ông C “ r i
  • 4. Ông C 4 www.hobieuchanh.com truy n t ng lâu ngày hai ti ng y thành tên c a ông, mà ông c ng vui lòng nh n lãnh cái tên y, không phi n không gi n chi h t. a nay ông x êm c ám r y l n ó, ng i vu t râu mà c i, b c chí. Con ng, là con gái c a ch quán, b c ra h i ông r ng: „ Ông ói b ng hay ch a, ng tôi d n m cho ông n?“ Ông l c u và áp: „Ch a ói! Ch m t lát n a th ug Ba Sang v r i cháu d n n luôn m t hi p cho kh i th t công“. Trong lúc y có m t ng i àn bà b c vô quán ng ngó giáo-giác, th y ông C , bèn c-x c i l i g n, móc túi l y ra m t phong th , mi ng c i ng n ngo n và nói „Tôi c cái th n y, ai g i không bi t xin ông làm n c gìùm tôi coi th nói gi ng gì v y“. Ông C c m phong th coi ngoài bao và con cò nói th Tân-an g i, r i xé bao l y ra t b c th mà c nh v y: “G i l i cho con hay. Má con au nhi u l m, chuy n n y s qua không kh i. Ðau ã n 10 ngày rày, n c m n cháo gì c ng không c. Tía có r c th y Tý coi m ch, ng t không ti n h t thu c, nên không bi t làm sao. D i n y bà con ai c ng nghèo quá, nên khôug bi t c y m n ai, N u con có ti n, em v tía m n vài ng b c ng tía ch y thu c cho má con, t i âu hay t i ó ch bi t sao. Ch ng lúa chín tía g t, có lúa r i s tr l i cho con xài“. Ng i àn-bà n y, tên Ta Th i, bán rau c i ngoài ch . Ch ta nghe c th r i thì hai hàng n c m t ch y ròng-ròng, l y th x p b vô túi, mà ng trân-trân không i c. Ông C th y ng i bi-ai b i-r i, ông ng lòng, nên h i: - Bà già em n m nay cm ym i? - Th a, sáu m i l m. - âu v y ? - Th a, g n K -s n. - Em i xe l a xu ng Tân-an r i m n xe ng a v c. Em i chuy n xe tr a ây thì b n n m gi chi u em s v t i nhà. Thôi, em v s a-so n mà i cho s m i. Th i ng l ng thinh m t h i r i nói: - Có m t ng b c i xe tiêu h t thì còn gì ch y thu c? Ch ta b u-b o, l y v t áo lau n c m t, r i th ng-th ng b c ra c a. Ông C kêu l i mà nói r ng: “Em không có ti n thôi qua cho em m n hai ng b c”. Ông nói xong li n móc bóp l y ra 2 ng b c mà a cho T Th i. T Th i ng i b p xu ng t l y ông mà t n, ông c n h t s c c ng không c. Th i l y hai ng b c ra i; nh ng ng i trong quán bàn bàn lu n lu n, ng i nói ch c ch ta v k p, k s bà ch u không n i t i b a nay, k Ba Sang x t-x t b c vô, h ì ông ch lâu hay mau và h i con C ng d n c m n k o ói b ng. Trong b p l a cháy lòm; ch N m Ti n giá vô ch o mà chiên ti ng nghe xèo- xèo. Con C ng lau chén d n c m miêng c i chúm-chi m. Khách trong quán k ng ng i ng i, u n y c i, u kia nói, ti ng nghe không d t. Ba Sang, là ng i m i vô ó tr c ch ng 25, 26 tu i m c m t b ô An-nam b ng v i tr ng, ch n mang gu c, u i nón tây tr ng mà c n i rách, n c da tuy en, song ng m t vui-v . Ba Sang ng i chung m t bàn v i ông C , ngó vòng trong quán, chào ng i y kêu ng i n , mi ng c i hoài. Anh ta ngó quanh-qu t r i kêu m t ng i ng i g n c a mà h i r ng: “Anh Sáu Hi, anh ki m ch làm c ch a ?” Sáu Hi b c l i g n nói; „H m nay i cùng h t mà ki m c ng ch a c ch nào. Tôi t c quá C p r ng ki m chuy n i tôi, ng em th ng kia vô mà n ti n ch có gì âu. Tôi mu n c y ông C làm giùm cho tôi t lá n ng tôi th a nó. Nó em ng i ta vô nó n m t tháng l ng u, r i nó ki m chuy n i mình, có d t c không?“. Ông C c i và h i: - p r ng ó tên gì ? - p-r ng L ng. - Em nói nó i em ng em ng i khác vô n ti n, v y mà em có b ng-c chi ch ng?
  • 5. Ông C 5 www.hobieuchanh.com - Trong s ai c ng bi t h t. H i ó tôi c ng vây. M i vô lãnh tháng l ng u tôi ph i a h t cho nó. - Ph i có ch ng-c , m i t -cáo ng i ta c. - Có ch ng-c . Th ng vô th cho tôi ó có nói v i th ng Sô r ng, c p-r ng L ng em nó vô, nó ph i ch u h t m t tháng l ng. Th ng Sô ch u làm ch ng giùm cho tôi luôn. - u th ng Sô ch u làm ch ng thì c. Thôi, t i em l i nhà, r i qua vi t n giùm cho. Có m t ng i tr n, nghe ông C h a làm n giùm cho sáu Hi c ng b c l i nói: “Ð t i tôi mua gi y em l i r i ông làm n vi t giùm cho tôi m t b c th ng tôi g i v th m v tôi và h i coi nó n m ch hay ch a nghe”. Ông C g c u áp: “Ð c, t i em l i qua vi t cho”. Con C ng b ng mâm c m ra, ông C v i Ba Sang ng i n nói chuy n vui-v l m. Ba Sang nói v i ông C r ng: - a nay ngh mà tr i t t, chú có i ch i âu hay không? - Không. - Thôi n c m r i, hai chú cháu mình th x ng ch B n Thành ch i. - Ði ch i thì chú a i lên v n, lên r y ch chú ít xu ng ch l m. - Lên trên r y mà ch i gi ng gì ? - Coi h tr ng-t a ng ch ! - Chú i trên r y hoài, b a nay i v i cháu xu ng ch ch i m t b a mà. N u chú không i, cháu bu n l m . - u cháu mu n thì chú i v i, song chú nói tr c, i coi v n thú thì c, ch chú không ch u xu ng B n Thành. - c. Thôi i xu ng v n thú ch i. n c m r i hai ng i d t nhau i, Tuy ã nh t nh i coi V n thú r i v , xong xu ng t i ó coi cùng v n r i, Ba Sang theo nài-n hoài, ông C ph i i luôn ra ng Catinat. Ð n tr c r p hát Tây th y có m t cái b ng tr ng hai ng i m i ng i l i mà ngh ch n. i 2 gi r i chi u, l i nh m mùa m a, nên m t tr i ui-ui, khí tr i mát-m . Hai ng i ng i coi oàn xe h i qua l i, cái thì ch khách m t-mày h n-h , cái thì ch khách b -t ch bu n hiu, nghe b n kéo xe lu n- àm, a thì có ti n no , nói nói c i c i, a thì ki m ch a ti n xe nên than phi n s -ph n. Cách m t lát có m t a nh phía d i mé sông i lên, tay l c chuông kêu leng- keng, vai vác m t t m b ng lói, i t i cái b ng ch ông C và Ba Sang ng i, a nh y ng t m b n m t bên, r i ng i g n Ba Sang mà ngh ch n. Ba Sang không bi t ch , không hi u t gi y dán trên t m b ng y nói chuy n gì, nên v vai th ng nh mà h i: „Em rao bán gi ng gì v y em ?” Th ng nh c i áp „Tr i i, anh n y quê quá” B ng rao hát c i l ng ch bán gi ng gì.” Anh không th y hình ó sao? Hình ó là hình cô ào nh t trong gánh, t i nay th vai Bàng Quí-Phi c p l m .” Ba Sang vói l y t m b n, c m coi cái hình, khen cô ào xinh- p, r i kêu ông C n c, coi nh ng hàng ch in trên cái hình ó nói gi ng gì v y. Ông C không n ti c công l i c ng mu n bi t cái b ng rao hát tu ng gì, nên ông li n m t m b ng mà c nh v y. “Hát t i nhà hát thành-ph Saigon i chúa-nh t l6 Aout 19. . . Ban hát c i-l ng S c-Thinh i L c t nh m i v di n tu ng „X t i Bàng Quí-Phi“ Cô Sáu H o th vai Bàng Quí-Phi xu t-s c
  • 6. Ông C 6 www.hobieuchanh.com Hay l m! Hay l m! Ông C c t i câu: “Cô Sáu H o th vai Bàng Quí-Phi xu t-s c”, thì b ông ng n- ng i, ông c nho-nh , m t ch m ch ngó phía d i. Ba Sang h i: „Cô ào thi t là l ch-s , chú h ?”. Ông C không tr l i, ông c nhìn cái hình h i lâu, r i ông tr t m b ng cho th ng nh và ng i th ra. Th ng nh vác t m b ng mà i tay l c chuông leng-keng. Ba Sang ngó theo, v a c i a nói: „Cô ào ó th t là ep, ch chi cho tôi c g n cô m t êm, r i t i già tôi ng ch u n a. Ông C ngó xu ng t, b bu n l m. Ch ng ông nghe Ba Sang m c nh v y, ông ng c m t lên mà nói r ng: „Cháu còn nh , ch a t ng tr i vi c i nên cháu m c vi c k quá. i vi c gì c ng v y h có t t thì t nhiên có x u. Cháu ngh ó mà coi, loài ng i h có sanh thì có t . Cái bông h nó p thì trong hay có sâu. Cái bánh h mu n làm coi cho t thì l i n không c. Còn vi c i c ng v y, h mình vui quá i r i thì sao c ng có khi bu n. y vây, m i vi c gì mình c ng nên phòng. Cháu th y hình ào hát c i-l ng ó cháu khen p. Cô p thi t, mà cách m i n m tr c cô còn p h n nhi u n a a cháu ; t tr n c i c a cô ph i t n m t hai ngàn ng, ng i ta c ng không ti c. Ng c vì cái p ó có gi u m t cái h i trong, cái h i l n vô cùng, cái h i kh n-n n là t i nó trà-tr n v i cái p làm cho mình không th y nó c, n ch ng ngó th y thì ã tr r i, không th tr n-tránh cho kh i. Chú nói ây là do ch chú ã kinh-nghi m r i mà chú nói, ch không ph i chú n p nh ng câu luân-!ý trong sách ng em ra mà khuyên-r n hay h m d a cháu âu. Chú có n cô ào Sáu H o ó h t m y tháng. T i chú th y cô, chú m c nh cháu, nên chú g n cô, mà ngày nay thân chú m i ra n i n y … ”. Ông C luôn tr n, nói l vi c riêng c a ông ra r i coi b ông n-n n, nên ông ng ng i không nói n a, mà c p m t ông t r t. Ba Sang không rõ tâm-s c a ông, b i v y nghe ông nói câu sau thì anh ta ch ng ng, ng i ngó s ng ông r i nói r ng : “Té ra chú bi t cô ào n y à ?”. Ông C ng i l ng thinh m t h i r i ng c m t lên nói r ng : “Cháu t ng chú là m t tên th s n t h i m i l n lên cho t i bây gi hay sao? Vi c nhà c a chú không vui, nên m y m nay chú gi u-gi m không ch u nói ra làm chi, ch ngày tr c thân chú sung-s ng l m, có ph i nh v y âu. H i tr c chú có v , có con, có v n, có ru ng, có ghe h u ca-nô, có nhà ngói nhà nghê, chú là m t tay giàu sang không thua ai h t. Chú có m t chút l i nh , là n v i cô Sáu H o, mà vi c nhà chú h h t r i thân chú m i hoá ra m t anh th s n nh v y ây. Nói cho công-bình, chú g n cô Sáu H o m y tháng, chú t n hao v i cô ch ng m y ngàn ng b c là nhi u, b i v y không nên nói cô làm tán gia b i s n c a chú. Chú phi n là phi n ng i khác, không th ng chú, nên th a cái d p ó mà xô gia- ình chú r i rã, phá s -nghi p chú tan-tành, làm cho cha con chú phân-ly, làm cho thân-danh chú hèn-h …” Ông C nói t i ór in cm td md . Ba Sang th y ông au- n v vi c nhà c quá, anh ta không dám khêu-g i thêm ra a, nên ng d y r ông v . Ông C lau n c m t i theo Ba Sang, th ng-th ng tr v nhà, không nói ti ng chi n a h t.
  • 7. Ông C 7 www.hobieuchanh.com II t bu i chi u kia, cách ngày náo-n c trong quán ch N m Ti n ó ch ng n m-sáu a, có m t cái xe-h i phía d i C u Ki u ch y lên g n t i ch X Tài, r i ng ng ngay m t dãy ph c d a bên ng. Trên xe b c xu ng m t ng i An-nam, m t ng i ch ng 24, 25 tu , mình m c m t b Tây tr ng may ki u thi t kim-th i, c th t n en, u i nón n xám, và m t ng i n a tu i l i 40, m t r hoa mè râu hàm trên lún-thún, m c m t cái áo bành-tô vàng bâu ng v i cái qu n lãnh en m i tinh, chân mang giày sú- ê tr ng, u i nón c ng tr ng. Hai ng i t hai ra, m i ng i i d c theo m t mép ng mà h i th m nhà ông Cai-T ng c u, tên là Ngô-Minh-Tâm. Hai ng i ghé t nhà mà h i, cái xe h i th ng-th ng i theo sau, trên xe l i còn có m t ng i Tây ng i v i tên s p-ph n a. Lúc y chánh là lúc mãn gi làm vi c nên th y th i v , ngoài ng thiên-h ông y, ai th y xe h i có ng i Tây ng i, l i có hai ng i An-nam ki m nhà Cai-T ng Tâm nào ó, thì c ng t ng là s m t-thám ki m b t ng i ph m t i. Hai ng i h i th m trong nhà ngoài ng r t k -l ng, song ch ng có m t ng i bi t c u Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm nào mà ch . Lên t i ch Xã Tài xe h i ng ng ngay ch , r i ng i Tây leo xu ng hi p v i hai ng i An-nam mà h i th m. Ba ng i dòm vô phía hông ch th y trong cái quán c a ch m Ti n ng i ta ang n u ng l ng-x ng bèn men vô ó mà h i. Khi b c vô g p Ba Sang ang ng i n c m t i cái bàn d a c a, ng i nh m c tây tr ng ó, bèn h i: „N y anh, ng i ta nói ch c có th y Cai-T ng c u tên là Ngô-Minh-Tâm, i chung-quanh ch Xã Tài n y ây, sao t h i chi u t i gi tôi h i cùng h t, mà không ai bi t. N u anh có bi t, xin anh làm n ch giùm“. Ba Sang thu nay không có nghe cái tên ng i ta h i ó song c ng mu n déo-d t ch i nên tính h i coi ng i g c âu, có chuy n gì nh ng anh ta v a mu n h i, l i th y có m t ng i Tây v i m t ng i b n áo bành-tô vàng b c vô, trong lòng phát nghi nên l c u r i nói c t ng n : „không bi t“. Nh ng ng i trong quán mu n hi u coi chuy n gì nên áp l i ng vây chung-quanh Ba Sang. Ch N m Ti n h i ng i b n Tây: - Th y h i chuy n chi v y th y? - Tôi h i th m nhà ông c u Cai - T ng Ngô-Minh-Tâm. - ây có ông T ng, ông Xã nào âu. Nh l n tôi ch n y nh ng tôi không có nghe tên y. - Có mà, ng i ta nói ch c l m. Ông Ngô-Minh-Tâm làm Cai-T ng h i tr c kia, ch bây gi ng nghèo, ng vô ây không làm Cai-T ng n a. - Th y ki m ng i y chi v y? - Quan Ch ng-Kh ây, ngài ki m ng ng nói vi c nhà c a ng cho ng bi t, r i xin ký tên gi y t ch không có chuy n chi l . - Ch n y dân lao- ng , có ông T ng Tâm nào âu. N u có thì tôi bi t li n. Ba Sang suy ngh r i h i: - Ông Cai-T ng Tâm ó ch ng bao nhiêu tu i, g c-gác âu, hình d ng ra th nào? Ng i b n Tây tr ng day l i ngó ng i m c áo bành-tô vàng và nói: - Ông ra sao âu th y bi t th y nói cho ng i ta hi u, ch tôi có bi t ng âu. Ng i m c áo bành-tô vàng b c t i nói r ng: - Tôi v i ông Cai-T ng Tâm không g p nhau c ng ã h n 10 n m r i, nên hình ng tôi bi t h i tr c ó ch c là bây gi i khác nhi u. Ông vóc-v c cao l n, c da tr ng-tr o, h i tr c ng th ng râu mép chu t ng nh trê, t ng-m o ph ng-phi, n nói nghiêm-ch nh l m. ng ng i g c M -tho, ch ngh a gi i, bi t nói ti ng Tây, l i bi t ngh võ n a. Anh em có bi t ây có ng i nào gi ng hình-
  • 8. Ông C 8 www.hobieuchanh.com ng nh v y hay không? Ng i ta nói ch c ông g n ch ây, làm th gì ó không bi t. Hai Cao ng sau l ng Ba Sang, vùng c i l n va h i r ng: - Làm th s n ph i hôn? Tr i i! Anh n y nh tr ng hình coi gi ng ông C c a mình quá. Ba Sang day l i tr n m t ngó Hai Cao. Ch N m Ti n c ng v t mi ng m ng: - Th ng ó không bi t gì h t, mà xem vô nói b y hoài. Ông C gì mà k v y! Hai Cao b tr n, r i còn b m ng n a h i-ý bi t mình nói sai , bèn b c dang ra xa, kéo gh mà ng i. Ba Sang li c ch N m Ti n r i nói v i m y ng i l ó r ng: „Theo hình dáng c a ông T ng Tâm mà hai th y m i nói ó, thì tôi bi t d ng nh phía d i kia in là5 có t ng i gi ng-gi ng m t chút. Mà hai th y ki m ông T ng Tâm có vi c chi, hãy nói thi t cho tôi nghe r i tôi giúp tôi ki m giùm cho, ch n u nói gi u thì tôi có bi t sao âu mà tôi ki m“. Ng i m c áo tây tr ng b c ra ngoài ng nói chuy n v i ng i Tây ít câu r i tr vô nói v i Ba Sang r ng: „Quan-Ch ng-Kh bi u tôi nói v i anh ng có nghi-ng i gì h t, chúng tôi không ph i cò lính gì âu mà s . Quan Ch ng-Kh ó, An-nam mình kêu là Nô- Te, anh bi t hôn? Tôi ây là thông-ngôn c a Ngài. Còn th y i v i tôi ây là ng i h i tr c làm bi n cho ông T ng Tâm, d t chúng tôi i ki m ng ng ch ng cho chúng tôi bi t m t thôi. S là ông Cai-T ng Tâm h i tr c có v sanh c m t ng i con gái, khi v ch ng nhau, Tòa giao con cho ng i v ông nuôi. Bây gi con ông l n khôn, ch ng i nói, song lu t bu c ph i có ông ng g m i c. Quan Nô-Te i ki m ông ng nói chuy n ó v i ông và xin ông ký tên gi y t ng làm ám c i, ch không ph i b t bu c ông v chuy n gì. Xin anh em ng ng i, bi t ông âu c ch ngay ra làm n giùm cho ông“. Ch N m Ti n nói : „T ng chuy n gì kìa, ch chuy n ó thì ki m có l c mà“. Ba Sang tr n mà ngó ch N m Ti n, r i nói v i th y thông-ngôn r ng: “Xin th y b m l i v i quan Ch ng-Kh tôi có quen m t ng i hình-d ng gi ng ông Cai-T ng Tâm ó l m, ng t vì a nay ng i y i kh i. V y xin chi u mai, l i 6 gi ho c 6 gi r i, th y v i quan Ch ng-Kh tr l i ây, tôi s ki m ng i y d t l i cho giáp m t coi có ph i hay không?” Th y thông-ngôn b c ra tr l i v i quan Ch ng-Kh r i tr vô nói r ng : “Quan Ch ng-Kh cám n anh t m, và xin anh làm n ki m giùm ng i y r i chi u mai d t l i quán n y mà ch ngài, úng 6 gi r i s có ngài lên không sai”. Th y thông t -giã r i hi p i ng i m c áo vàng i theo quan Ch ng-Kh ra xe h i mà v . Ba Sang kêu th ng Cu bi u rót cho m t chén n c trà u ng r i ng d y mu n i v . Khách i xa r i, Ba Sang m i nói r ng: “Anh Hai Cao d i quá! Mình không bi t chuy n gì, t hô “ông C ” om-sòm, chúng b t ng, r i làm sao?“. Hai Cao nói: “T i nó nói hình d ng nghe gi ng ông C c a mình quá, ta ch ng nói ông C ”. Ba Sang áp : “Tôi v i ch N m c ng bi t v y song g n i g n l i coi ã ch , nói b y mang h a ch ch i sao. Nó nói ám c i ám h i gì ó, mà tôi c ng không dám tin. Tuy có ông C n m ng nhà, mà tôi còn nói v i nó ng nó v cho tôi h i l i ông C coi ã. N u chuy n nó nói h i nãy mà thi t có nh v y thì mai mình cho ông C ra cho nó nói chuy n. Còn nh nó s p m u mà th p ông C , thì mình ki m th gi u ông luôn cho yên. i mình ph i cho khôn m i c ch ”. Ch N m Ti n c i va nói: “Th ng Ba m y lanh thi t. Tao khen m y l m. Thôi v nói chuy n cho ông C nghe coi ph i h ki m ông ó có h i gì hay không?” Chi u b a nay ông C không n c m t i quán ch N m Ti n là vì có anh em trong s ông n d i Sài-gòn r i. Ông n m trên võng ng a tòn-ten mà ngh l ng. Ba Sang ng quán l n-t n v , v a b c vô li n nói v i ông C : - Có Nô-Te ki m chú. - Nô-Te nào? Ki m làm chi? 5 nh là
  • 9. Ông C 9 www.hobieuchanh.com - nói ki m chú ng ký tên gi y t mà g con l y ch ng. - nói làm sao mà cháu bi t h ki m chú? - h i th m ông c u Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm, g c M -tho . . . Ph i h h i chú hay không? Ông C nghe nói m y l i, vùng ng i d y ngó Ba Sang trân-trân. Ba Sang c ng ngó ông, r i anh ta gãi u, mi ng chúm-chím c i, trong ý ch c ã trúng l i, ông C nín m t h i i l i h i Ba Sang: - h i tl m c u Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm M -tho, mà sao cháu bi t h h i chú? - v hình-tr ng ông T ng Tâm, cháu nghe sao gi ng h t chú nên cháu oán ch c là h ki m chú ch gì. Ông C l ng thính m t h i n a r i châu mày, s c m t coi lo-l ng l m. Thình-lình ông vùng ng d y mà h i: - Nô-Te ki m ông Cai-T ng Tâm ó bây g âu? - Ba Sang c i mà áp r ng: - r i... Ông C tr n m t h i l n ti ng r ng: - Ng i ta ki m sao không ch u ch l i ây, cho ng i ta v i ? Ba Sang th y ông C gi n, anh ta c i n a và nói r ng: - Mà c u Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm ó ph i là chú hay không? Chú tr l i i, r i cháu s nói h t cho chú nghe. Ông C x m t, ng suy-ngh m t chút n a r i ch m-rãi áp r ng: - Ph i, Cai-T ng Tâm là chú ây. Vì cháu ã bi t r i, nên chú ph i nói thi t, song chú xin cháu ng có nói i nói l i cho thiên-h bi t làm chi nghé. Ch ng ph i chú có t i l gì nên s pháp-lu t mà gi u tên gi u h . M y n m nay chú không mu n cho thiên h bi t chú là ai, y là vì cái thân c a chú không áng mang cáí tên ó a mà thôi. L i nh c t i cái tên ó nh khêu vi c bu n-r u c a chú ngày x a ra, nên chú không mu n nghe kêu t i cái tên y n a. Ba Sang th y ông C au- n quá, anh ta h t c i l i ng i trên gh , m i ông C ng i m t bên, r i nói r ng: - cháu thu t công chuy n cho chú nghe, chú ng nóng. H h i chú mà cháu không ch u d t h v nhà là vì cháu không hi u vi c lành d l nào, nên cháu dè- t, ch không ph i cháu có ý chi khác. H i nãy cháu ng ng i trong quán ch m Ti n mà n c m, cháu th y có m t ông Tây i t nhà h i th m vi c gì ó không bi t. M t lát h i t i quán, h b c vô th y cháu ng i phía ngoài, h bèn i cháu có bi t nhà c u Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm âu thì làm n ch giùm cho . Thi t ban u cháu không dè h ki m chú, nên cháu l c u nói không bi t. Ch N m Ti n v i anh em trong quán c ng tr l i nh cháu v y. H qu -quy t nói nghe ch c ông T ng Tâm g n ch Xã Tài. H l i nói rõ hình-tr ng c a ông ra a. H t th y trong quán ai c ng nghi h ki m chú. Cháu c ng nghi l m, song cháu không bi t h là ai, i ki m chú có vi c gì nên cháu h i g n l i h , h nói ông Tây ó là quan Nô-Te i ki m chú ng ký tên gi y-t gì mà g con l y ch ng gì ó không bi t. Cháu không dám tin, cháu m i l p ch c nói g t h r ng cháu có bi t m t ng i hình-d ng gi ng ông T ng Tâm ó l m, song b a nay ng i y i ch i. Cháu khuy n h i chi u mai, l i 6 gi r i, tr lên quán ch N m Ti n r i cháu t ng i y l i cho giáp m t coi có ph i ông T ng Tâm hay không. H ch u, và h h a chi u mai s tr lên. Cháu làm nh v y là ý cháu dè-d t, cháu mu n v bàn-tính l i v i chú, n u có v c gì không t t thì chú n m t luôn, còn nh không có vi c gì ph i s thì chi u mai chú s ra nói chuy n v i h , ngh ch ng mu n gì“. Ông C g c u nói r ng:
  • 10. Ông C 10 www.hobieuchanh.com -Cháu k -l ng nh v y thì c l m. i ph i dè-d t m i kh i l m ng i ta. Nh ng mà bình-sanh chú ch ng bao gi có làm m t vi c gì trái v i l ng-tâm, hay là ph m n pháp-lu t, mà cháu ph i lo s cho chú. X a nay chú không mu n thiên-h bi t tên thi t c a chú là vì chú bu n vi c nhà, ch không ph i chú s ai mà gi u tên. Thôi, chi u mai chú l i quán ch N m Ti n mà ón m y ng i ó coi h ki m chú có vi c gì. Mà chuy n chú t thi t v i cháu nãy gi ó, cháu ph i kín mi ng ng có cho ai bi t chú là c u Cai-T ng Tâm a nghe hôn, nói cho h bi t chú thêm x u-h ch không ích gì.” Ba Sang áp : - Chuy n riêng c a chú ai i h c cho thiên-h nghe làm chi mà chú ph i d n. Té ra chú có con hay sao chú? - . - y Ng i ? - Có m t a con gái thôi. - Sao h i nào t i gi không th y t i lui th m chú? - Chú có cho nó bi t chú âu mà th m. - y ch h i nào t i gi nó v i ai? - v i m nó. - Thi m còn hay sao? - Còn ch . M nó có ch ng khác âu trong Ch -l n. - Con gái chú n m nay c bao l n? - i ch ng 19, 20 tu i. - u v y thì m y ng i ki m chú ó h nói thi t r i. Nè, có m t anh b n áo bành- tô vàng, nh nói h i tr c nh làm bi n cho chú. - Có th ng bi n i ó n a sao? - Có … Chuy n khó hi u quá! Làm Cai-T ng, có v con, t i sao không nhà l i i nh v y chú? - Tâm- s c a chú dài l m, l i nh c n càng thêm bu n, nên chú không th nói ra. y th ng-th ng r i cháu bi t. Ba Sang mu n bi t mà ông C không ch u nói, b i v y anh ta i bán bu i s m m i, i bu i chi u tr n6 nhà có ý i No-Te lên g p ông C coi hai àng nói chuy n gì v i nhau. n 6 gi t i, ôg C i làm v , th y Ba Sang n m ch nhà. Ông t m r a, thay áo qu n s ch-s , r i i v i Ba Sang l i tr c ch Xã Tài, i lên i xu ng th -th n mà ch Nô-Te. Cách ch ng bao lâu thi t qu có m t cái xe h i phía Sài-gòn ch y lên ng ng ngay ch . Ba Sang kêu ông C ch mà nói: „Cái xe hôm qua ó chú.” t ông Tây v i hai ng i Ví t-Nam hôm qua ó leo xu ng xe, m t ngó ch ng vô phía cái quán ch N m Ti n. Ba Sang thôi-thúc ông C i l i g n. Ng i m c áo bành-tô vàng ngó tk y ông C thì ch mà nói v i hai ng i kia r i xâm-xâm i ri t t i, l t nón cúi u mà chào kh v y : “B m Ngài, Ngài m nh gi i ?” Ông C g c u áp l và h i : “ a! Em Bi n! Em ki m qua có chuy n gì ?” Thi t ng i n y là Bi n H n h i tr c làm Bi n cho th y Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm. Bi n H n nói : „Bà bi u tôi d t ông Nô-Te ây i ki m Ngài ng nói chuy n nhà i Ngài“. Ông C cúi u chào ông Nô-Te v i th y thông-ngôn. Hai ng i áp l r i th y thông-ngôn m i h i : „Ông ph i là c u Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm h i tr c M -tho ch ng?” Ông C g c u áp : „Ph i, tôi tên Ngô-Minh-Tâm”. Ba Sang xen vô nói : “Hôm qua th y v hình- tr ng tôi bi t mu n ki m chú tôi ây ch c c ng nh v y. Nay tôi d t ra ó…” Th y thông c i và nói : „Cám n anh l m. Nh có anh, ch không thì bi t âu mà ki m. ây thi t không ai bi t tên ông T ng h t“. Ông C nói : „ Ph i Ng i ch n y h kêu tôi là ông C , ch h không bi t tên thi t c a tôi âu“. 6 l n tr n
  • 11. Ông C 11 www.hobieuchanh.com Ông Nô-Te nói ti ng Tây v i th y thông-ngôn, r i th y thông-ngôn nói l i v i ông C ng: “Quan Nô-Te h i nhà ông âu. Ngài mu n l i nhà ông ng nói chuy n v i ông, ông t v nhà c hay không?“. Ông C nói c r i m i h t v nhà, Ði d c ng, ông h i Bi n Hu n r ng : - Sao em bi t qua ây nên lên ây mà ki m? - Th a, h i n m ngoái có ng i M -tho g p ngài ây, v nói chuy n l i, tôi nh , nên m i lên ây mà ki m. - y n m nay em làm vi c gì âu? - Th a, t ngày ngài thôi làm vi c, thì bà bi u tôi coi ru ng t cho bà. Tôi d i -tho coi góp lúa ru ng, góp ti n v n, lâu lâu lên óng l i cho bà. Chuy n n y tôi lên, bà bi u tôi l i ng i ki m giùm ngài. - Nghe nói em i ki m qua ng nói chuy n g con Minh-Nguy t l y ch ng ph i hôn? - Th a, ph i. - cho ai âu? - Th a, v nhà r i ông Nô-Te s nói rõ công vi c cho ngài hi u Ông C d t khách v t i nhà thì ã t i r i. Ba Sang l y chìa khóa m c a r i qu t h p qu t mà t èn. Khách dòm trong nhà th y m t c n ph lá ch t h p, t không lót g ch, phía tr c ch có m t cái bàn b ng cây d u v i hai cái gh u và có gi ng m t cái võng mà th i. i xóm h th y có ng i l nh t là có m t ông Tây, t i nhà ông C , h không hi u chuy n gì nên xúm nhau ng ngoài c a mà coi. Ông C c y Ba Sang ra bi u h i ch i ông thong-th mà nói chuy n riêng c a ông. Ông m i ông Nô-Te ng i trên m t cái gh u, còn ông ng m t bên mà h i r ng: “Quan l n ki m tôi mu n nói chuy n chi, xin quan n cho tôi bi t th coi”. Ông Nô-Te m c p da ra, l y gi y t trên bàn, nói ti ng Tây v i th y thông-ngôn t h i, r i th y thông c t ngh a l i nh v y: „Ông là Ngô-Minh-Tâm h i tr c ông làm b n i bà Lý-Th -Ph ng. V ch ng c i có hôn-thú b c nh t, n v i nhau có sanh cm t ng i con gái t tên là Ngô-th Minh-Nguy t, có khai-sanh phép. Khi ng i con gái y c 9, 10 tu i, thì ông bà có vi c chi b t-hòa v i nhau ó không bi t mà bà vào n t i Tòa xin phá hôn-thú. Tòa s M -tho lên án cho b , cái án có t i tay quan Ch ng-Kh làm ây. Theo cái án y thì Tòa cho mà nói l i v ph n ông nên Tòa nh giao ng i con gái là cô Minh-Nguy t cho bà nuôi. Ông nh l i coi chuy n nhà c a ông có ph i nh l i tôi nói ó lay không ?” Ông C g c u nói : “Ph i, trúng l m“. Th y thông-ngôn l i nói ti p : “Cô Minh- Nguy t n m nay c 20 tu i, cô h c ã thi u Brevet Elémentaire r i. Bây gi có ông Thái- Duy-Càng là m t v h c sinh bên Pháp m i v , ông nh p-t ch theo dân Lang-sa7, ông có ng-c p Lu t-khoa T n-s , ông th y cô Minh-Nguy t ông ph i lòng nên ông xin c i. Cô Minh-Nguy t ã ng ông Thái-Duy-Càng mà bà thân c a cô c ng ch u n a. Có u n y làm khó m t chút: ông Thái-Duy-Càng thu c dân Lang-sa nên vi c c i xin g r i ph i làm theo lu t Lang-sa, Cô Minh-Nguy t 20 tu i, lu t bu c cô ph i l i t i Xã Tây l p t hôn-thú m i c. V ph n bà thì ã ký tên r i h t. Bây gi còn ph n ông n a, h ông ký tên cho phép con y ch ng thì xong vi c, xin ông vui lòng ký tên vô, ng cho con gái ông l y ch ng cho kh i sái-lu t“. Th y thông-ngôn nói d t l i, bèn l y m t t gi y tín-ch , có ch ánh máy m t m t mà a cho ng C , l i rút trong túi l y cây vi t ra mà a cho ông ký tên. Ông C c m t gi y c t u chí cu i r i nói r ng : „Xin th y làm n th a l i v i quan Ch ng-Kh , tôi nghe con gái tôi có ch ng thì tôi m ng l m. Nh ng mà s -nghi p c a tôi ã h r i, bây gi cái tôi quí tr ng ch còn có a con y mà thôi. Cái t n y b nào tôi ng ký tên vào, song tr c khi ký tên tôi mu n bi t m t chàng r tôi m i ký c”. 7 (France) Pháp
  • 12. Ông C 12 www.hobieuchanh.com Th y thông-ngôn c i mà nói r ng : „Ông làm khó chi vây! Ông Thái-Duy-Càng là t ng anh-tài c a Vi t-nam. Ông m -côi cha m song ông có m t cái gia-tài l n B c- liêu, nghe nói m i n m s lúa ru ng t i n m b y ch c ngàn gi . X a nay ông H ng Qu n- t Thái-Duy-C là chú c a ông, th -h cái gia-tài y l y huê-l i mà nuôi ông n h c. Ông i- ng Qu n-h t Thái-Duy-C c ng là m t nh n-v t giàu có Sai-Gòn, ai ai c ng u nghe danh. Ông Thái-Duy-Càng ó h c gi i, l i giàu l n, vô dân Lang-sa, l i nghe nói ít tháng n a ây s c Chánh-Ph c p b ng cho làm quan Tòa n a. Ông c m t ng i r nh v y thì có ph c quá, t i sao ông còn d c-d c“. ng C l c u áp : “Th y không hi u ý c a tôi. Con gái c a tôi sanh ra, tôi không có công d ng nuôi d y-d nó. Nay nó l y ch ng, tôi có gan d nào mà ng n tr . Nh ng mà nó là máu th t c a tôi, tôi ã có nói v i th y, ch quí tr ng c a tôi ch còn có bao nhi u ó mà thôi, cái ngh a v s s ng c a tôi c ng ch có lao nhiêu ó mà thôi. N u nó l y ch ng mà nó không cho tôi hay thì ch ng nói làm chi, ch l y ch ng mà tôi ph i cho phép, thì d u tôi ngu t th nào i n a tôi c ng ph i bi t chàng r coi ra sao r i tôi m i ký tên cho phép c ch . Thi t bây gì tôi làm m t tên th s n hèn-h , không có danh-giá gì nh ng mà theo ý riêng c a tôi, cái h nh-phúc c a con ng i ch ng ph i n i gia-tài l n, hay là b ng-c p to âu. H c gi i, danh cao, giàu to, ch c l n mà thi u t -cách làm ng i ph i, thì có quí gì âu. Xin th y th a l i v i quan Ch ng-Kh , tôi xin ngài tha-th cái l i tôi làm th t công ngài. Ngài làm n cho tôi g p chàng r ng tôi coi ng i ra th nào r i tôi s ký tên t n y“. Ông C tr l i l i cho th y thông-ngôn, th y thông-ngôn nói l i v i quan Ch ng-Kh t h i r i th y h i ông C r ng: “Quan Ch ng-Kh h i ông n u mu n òi m t hai tr m ng b c ng ký tên, thì xin ông nói ngay ra, ngài s nói giùm l i v i bà ng bà cho mà ký tên cho r i”. Ông C nghe m y l i, ông n i gi n m t, nên ông áp: “Xin th y nói v i ng, ng không c phép th y tôi nghèo mà khinh-khi tôi nh v y. Tuy nhà tôi nghèo, ngh tôi hèn, song ph m tôi cao, trí tôi s ch, ch không ph i tôi ê ti n nh ng i ta v y âu. N u ng còn dùng cái gi ng ó mà nói chuy n v i tôi n a, thì tôi ph i ép mình mà m i ngài ra kh i nhà tôi l p t c, d u mích lòng thì tôi ch u, ch không th nào tôi nói chuy n v i ng n a”. Th y thông-ngôn c t-ngh a l i cho ông Nô-Te nghe, ng c i r i ng d y, b gi y t vô c p và nói r ng: „Thôi, tôi v tôi nói chuy n l i v i bà Lý-Th -Ph ng coi bà tính l nào r i s hay“. Ông C g c u, a khách ra c a.
  • 13. Ông C 13 www.hobieuchanh.com III Bà Lý-Th -Ph ng là nguyên-ph i c a ông Cai-T ng Ngô-Minh-Tâm h i tr c M - tho, Khi bà c án Tòa cho bà ch ng b t con c r i, bà m i d t con tr v quê-quán t i n-l c c t nhà mà . Bà ó c vài n m k có m t ng i Ch -l n, tên là Cao-Xuân- Qu nh, nhà giàu l n, n a ch ng gãy gánh cang-th ng, nên c y mai nói mà c i bà. Bà v n có ru ng t, có b c ti n, có n -trang, nên khi m i ch ng bà tính m t mình mà nuôi con ng kh i ai ng t i s -nghi p c a là c. Nay ông Cao-Xuân-Qu nh nh h n bà n 5 tu i, ông theo quy n-luy n hoài, l i bà th y ông giàu có l n, có nhà máy xay g o t i Bình- ông, có nhà l u Lò G m, có m y dãy ph l u t i Ðèn N m Ng n, v i v tr c không có con, bà nh m làm b n v i ông n y không , b i v y bà m i ng ông Cao-Xuân-Qu nh r i d t con v v i ch ng m i t i cái nhà l u t p Lò G m. Nh cái hoàn-c nh y, bà m i có th mà cho cô Minh-Nguy t vào h c t i tr ng m ngoài Sài Gòn, nên cô m i thi u Brevêt Elémentaire ó. Bà l i mu n có danh- v i ng i ta, nên n m tr c bà xúi ông Cao-Xuân-Qu nh ra tranh-c Ngh -viên Thành- ph , tuy t n ti n nhi u, song may c c , b i v y h n m t n m nay thiên h m i kêu bà là „bà i- ng Qu nh”. Ông H i- ng Cao-Xuân-Qu nh lúc n y trong mình không ng m nh, nên v ng l i th y thu c ra mé bi n Long-h i mà h ng gió d ng b nh. Bà H i- ng Qu nh nhà m t mình, bà lo s p- t vi c g con l y ch ng. Bà n m nay ã 45 tu i r i, mà da ch a dùn, vóc ch a m, r ng còn ch c, tóc còn en. Bà c ng làm y theo cách trang m c a m y bà sang-tr ng ng-th i, t i ngày m t gi i ph n môi thoa son, tóc ch i láng-nhu t, d u trong nhà c ng m c áo màu nh s a-so n i ch . Bu i chi u mà ông Nô-Te v i Bi n H n i ki m nói chuy n v i ông C ó thì bà i- ng Qu nh nhà, trong lòng không yên, không ch c có ki m c ông hay không, l i không bi t nh ki m c mà ông ký tên hay là ông làm khó. Bà ng i vô i ra mà t -l , còn cô Minh-Nguy t thì ng i thêu trên l u. T i m t lát, xe h i v ông Nô-te bi u th y thông-ngôn thu t chuy n l i cho bà H i- ng Qu nh hay r ng, mình ã ki m c ông Ngô-Minh-Tâm, song ông nài cho ông nói chuy n v i chàng r r i ông m i ch u ký tên cho phép con ông l y ch ng. Bà H i- ng Qu nh cám n ông Nô-Te, bà nói th ng-th ng bà tính, va bà xin ông ngh , ch ng nào ký tên c r i bà s cho ông hay. Ông Nô-Te v r i, bà H i- ng kêu Bi n H n vào phong gi y, bà bi u ng i tr c t bà r i bà h i nh -nh r ng: - Thi t em có g p ng hay không ? - Th a, g p thi t ch Ngài có nói chuy n v i tôi n a mà. - Nói nh -nh v y, ng có nói l n con Minh-Nuy t nó nghe. ng có nói t i sao mà ng không ch u ký tên hôn? - Th a, có ch . Ngài nói không ph i ngài không ch u ký tên. Ngài nghe cô Hai có ch ng, ngài m ng l m. Song cô Hai là máu th t c a ngài, bây gi suy-s p, s quí- báu c a ngài ch còn có bao nhiêu ó mà thôi. Ví nh cô Hai l y ch ng mà không cho ngài hay thì thôi, còn nh l y ch ng mà bu c ngài ph i ký tên cho phép thì ngài nài ph i cho ngài g p m t chàng r ng ngài coi ng i ra sao, ngài nói chuy n m t chút, r i ngài s ký tên. - Sao em không nói cho ng nghe, sao em không c t-ngh a cho ng hi u chàng r ng- áng l m, dân Tây h c có b ng T n-s lu t-khoa, m -côi mà làm ch m t cái gia-tài l n, l i là cháu m t ông H ng Qu n-h t có danh-giá n a? - Th a, ông Nô-Te có c t-ngh a rành-r h t. Ông còn nói chàng r nay mai s c nhà-n c c p b ng làm t i ch c quan Tòa. Mà nói gi ng gì ngài c ng không nghe, ngài nài cho g p m t chàng r r i ngài m i ch u ký tên.
  • 14. Ông C 14 www.hobieuchanh.com - p m t sao c! S g p m t r i ông nói chuy n b y-b nghe k l m. ng ch nào âu ? - Th a, g n ch Xã Tài, t i nhà ch i lên ch ng 50 th c. - làm gi ng gì ó? Nhà c a t -t hay không? B ng có ti n hay là nghèo? - Úy! Nghèo l m bà i. Nghe nói ngài làm th s n. - Làm th s n! Tr i! V y mà òi g p m t r ch ! - Ngài m t c n ph lá ch t-h p d -dáy l m, ti n ph m i tháng ch ng m t hai ng, trong nhà không có gì h t. - Tr i i! V y mà mu n sanh chuy n ch ! Ð sáng mai em lên nói v i ng mà cho ng ít ch c ng b c r i bi u ng ký tên ch gì. - Úy! Cha ch ! Không c âu. H i nãy ông Nô-Te nói thôi v xin bà cho ngài t vài tr m ng b c ng ngài ký tên thì ngài gi n m t, ngài h i ông Nô-Te sao ám khinh-b ngài, ngài òi i ông ra kh i c a. Nói ti n b c không c âu. - t r i mà c ng còn làm-phách! B ng gi n qua hay không? ng có nh c chuy n , có nói ti ng gì ng t i qua hay không? - Th a, không. Ngài g p tôi ngài m ng quá. Ngài nói chuy n nghe hòa-h õn, không nh c chuy n c , mà c ng không h i t i bà. Bà H i- ng Qu nh ng i suy-ngh m t h i r i bà nói: - Thân ng bây gi hèn-h nhà ng thì nh chòi n mày, cho ng g p ông T n-s sao ti n. Ông T n-s ng th y cha v nh v y, ch c ng h i hôn i còn gì! Kh quá! Mà ng bu c nh v y n u mình không cho g p thì ng không ch u ký tên r i làm sao mà l p hôn-thú cho c” Bi n H n áp: - Tôi t ng làm nh v y có l c. - Làm sao? - Bà may áo qu n t -t cho ngài m c, r i bà m i ngài v i ông T n-s l i ây mà cho giáp m t nhau. - Không c. ng t i nhà qua sao c. Ông H i- ng t -t thi t, nh ng mà qua có phép nào m i ch ng tr c c a qua t i nhà ng. Làm nh v y coi k l m ch . - Ông H i- ng ngoài Long-h i mà. . . - ng v ng hay ng phi n qua ch . - Thôi, bi t làm sao ? Ch bi u ông T n-s lên ch Xã Tài thì khó coi quá. - Lên tr n sao c ... Khó quá!... Qua mu n g p m t ng ng qua c t ngh a cho ng nghe … - Th a, cái ó thì d . Bà mu n i thì tôi d t i … Tôi bi t r i, h chi u t i mình lên ó thì ch c g p ngài. - Qua lên nhà ng c ng không ti n. Qua nh v y mà l t t i cái ch nh v y thì còn gì th -di n c a qua. Ðã v y mà qua t i nhà ng, r i ng nói b y-b r i b m mi ng ng sao c. - Thôi thì m i ngài xu ng ây. - i ng t i nhà, l i s e ông H i- ng ng hay r i ng phi n. - Bà ng cho trong nhà bi t ngài là ai, thì ông H i- ng hay sao c. - Làm sao mà gi u ng i trong nhà cho nh m? - Th a, vi c ó có khó gì âu. Ví nh bà cho ngài g p ông T n-s t i ây, ngài ph i n-m c t -t ph i ng i nói chuy n àng-hoàng, cái ó gi u không c; ch n u bà m i ngài t i ây nói chuy n riêng v i bà, ngài b n th ng, bà cho vô phòng gi y nói chuy n nh nói v i tôi nãy gi ây thì ng i trong nhà bi t sao cho n i. Tôi d t ngài vô nhà tôi nói v i ng i trong nhà r ng ngài là m t ng i tá- n d i -tho lên làm gi y m n v n, thì có ai mà nghi.
  • 15. Ông C 15 www.hobieuchanh.com - Em tính k ó hay thi t, Ð c a. Thôi, chi u mai em lên m i ng, coi ng nh gi nào xu ng th m qua c, thì em lên r c ng. T i gi ng l i, qua saì b y tr trong nhà i u n y u n , còn con Minh-Nuy t thì b t nó trên l u ho c qua cho nó i th m ch em b n nó, t -nhiên nó không g p ng. Vi c n y qua c y m t mình em thôi. Em ph i h t lòng a, ng có xì h i cho h bi t, nh t là ng có nói cho con Minh-Nguy t hay a nghé. - Tôi làm tôi bà, tôi âu ám không h t lòng. Xin bà an tâm, chi u mai tôi i m i. Chi u b a sau, Bi n H n i xe l a ra Sài Gòn r i kêu xe kéo lên ch Xã Tài. Anh ta lên s m m t chút, ông C i làm ch a v , nên nhà còn khóa c a kín mít. Anh ta ng i d a l ng mà ch , n 6 gi t i ông C m i l n-t n v . Bi n H n chào ông, th y trò g p nhau ng-r r i d t nhau vô nhà. Ông C m i Bi n H n ng í r i h i r ng: - Em tr lên ây có chuy n chi hay không? - Th a ngài, hôm qua ngài không ch u ký tên, tôi v tôi nói chuy n l i v i bà, thì bà bu n l m. N u ngài không ch u ký tên thì làm sao cô Hai l y ch ng cho c. - Không ph i qua không ch u ký tên. Qua mu n bi t chú r là ng i th nào r i qua ký tên ch . - Bà nói ngài nài vi c ó khó quá. Làm sao mà cho ông T n-s g p ngài cho c bây gi . - Sao v y? Chú r không có ây hay sao? - Th a có. Sài Gòn ây ch âu. - u có Sài Gòn thì bi u lên ây, có gì âu mà khó? - Vi c ó khó nói quá. - , . Em nói m t chút ó cho qua hi u r i. Trong th m con Minh-Nguy t th y qua nghèo-nàn, còn chàng r là ng i giàu có, sang-tr ng, n u cho chàng r p qua thì e m t th -di n chàng r i há. - Th a. . . - Qua bi t h t. Cái óc c a m con Minh-Nguy t là cái óc c a k giàu-sang i nay, không l gì. H ti n nhi u, h làm ch c l n thì là quí; ng i mà không c hai món ó, nó u cho là ê-ti n h t th y! - Th a, không l bà dám khinh r ngài. Bà không mu n cho ông T n-s g p ngài ó, ch c là bà có ý gì riêng, tôi không rõ c. Bà nói bà g p ngài r i bà s c t ngh a cho ngài hi u. - Bà mu n g p qua? - Th a, ph i. Bà sai tôi lên ây m i ngài ch u phi n vô nhà bà trong Lò G m ng bà nói chuy n cô Hai l y ch ng cho ngài nghe. Ông C châu mày, suy-ngh , r i ông l c u nói r ng - Qua th ng con qua l m. Nh ng mà t i nhà b , qua t i sao c! Vi c nhà c a qua có l em ã bi t rõ h t. H i qua c i b thì b là ng i gì? Qua v n bi t v ch ng ã b nhau r i, n u qua còn nói vi c x u c a b ra, thì té ra qua ch ng ph i là quân-t . Nh ng mà ây không có ai, còn em là em út trong nhà, v y qua nh c chuy n c l i cho em nghe. Qua là con nhà giàu có, l i là con m t n a. i nh i h c ít n m cho bi t chút- nh v i thiên-h r i cha m b t v c i v . Nhà b suy-s p r i, nh ng mà b có s c nên i coi thì qua ành li n. Cha m m i y mai nói. G n ngày c i qua c nhi u b c th r i nói chuy n b nh -nh p m. Qua vì cái th ng, qua không thèm k chi h t, nên qua gi u cha m ic i cho r i. Khi qua c i v c ít n m, k sanh con Minh-Nguy t. Cha m qua l n- n khu t h t, qua làm ch m t cái gia-tài c ng trên 300 m u v ru ng, v v n. là ng i n i-tr , t -nhiên b cai-qu n vi c trong nhà cho qua. B th a d p y b làm t làm riêng, ý b nh mu n l p thêm m t cái gia-tài khác cho b v y. B mua vu n, mua ru ng b ng b , b cho vay t n b riêng, Qua th y h t, nh ng
  • 16. Ông C 16 www.hobieuchanh.com mà qua ngh tình v ch ng, d u c a v hay là c a ch ng u là c a chung, b v y qua không thèm ý t i. Khi qua ra lãnh ch c Cai-t ng thì qua ph i giao-thi p v i ng i ta. B sanh tánh ghen, b c r y-rà trong nhà hoài. Thi t có m t lúc n qua có g n-g ch i v i cô Sáu H o là m t cô ào hát có danh. Qua ch i theo cái thú phong-l u v y thôi, ch không ph i tính vi c gì. B th a cái d p y b hành-hung, nói qua mê -thõa, làm tiêu h t s -nghi p, r i ngày sau con không có c m n, b ép qua, n u mu n cho b tin qua còn thu ng v con, thì qua ph i làm t sang ru ng v n cho b ng b m i c. Qua không có lòng nghi b ng v i con, v i qua c ng mu n t cái ch thi t c a qua ra, nên qua c làm t sang ru ng v n cho b úng b , m i ph n qua sang h t tám. Ch ng dè khi b c làm ch gia- tài c a qua r i, b li n vào n t i Tòa mà xin phá hôn-thú. Ban u b nói b làm nh v y là vì b th y qua m c n , b phá hôn-thú ng cho ch n thi-hành ru ng t không c. Nào dè b c án Tòa cho -b r i b m i tom-góp ti n-b c, t h t ru ng v n, d t con v B n-l c c t nhà mà . Qua th y nh n-tình nh v y qua chán-ngán quá, qua m i xin t ch c Cai-T ng, qua b ph vi c nhà h h t, nên ngày nay t m thân qua m i ra nh v y ây. . . Em ngh coi, con ng i n nh v y qua còn m t-m i nào mà g p m t n a cho c”. Ông C nói t i ó, ông v a t c gi n, v a bu n r u, nên lai làng n c m t r ng-r ng. Bi n H n bi t chuy n ông nói ó là chuy n có thi t nh v y, nên không bi t l y l i chi mà khuyên gi i. Anh ta bèn nói r ng: „Vi c Ngài phi n bà, tôi không dám út mi ng vô. Nh ng mà n u ông bà phi n nhau. r i cu c hôn-nh n c a cô Hai l -d thì tôi-nghi p cho ph n cô m”. Ông C nghe nói t i con, thì ng lòng, nên ông khóc, n c m t ch y ròng-ròng. Cách m t h i, ông m i nói v i Bi n H n: „Em v nói l i v i bà vì qua th ng con qua l m, nên qua nài cho bi t m t chàng r . Tuy qua nghèo, nh ng mà qua ti p r qua trong c n ph lá y qua không h -th n chút nào h t. N u r qua nó chê qua nghèo hèn, không áng m t cho nó th m, thì nó không x mg- áng làm r c a qua n a. Còn vi c b m i qua t i nhà b ó thì qua xin t . Tuy bây gi qua nghèo c c, song cái nh n-ph m c a qua v n còn v ng-vàng luôn- luôn, ch không ph i nghèo mà m t h t liêm-s âu“. Bi n H n v nói l i v i bà H i- ng Qu nh r ng: „Tôi nói h t s c mà không c. Ngài ã không ch u xu ng ây, mà ngài c nài cho g p m t ông T n-s r i ngài m ch u ký tên”. Bà H i. ng Qu nh nh n m t châu mày, bà tính sao ó không bi t mà bà nói: “Thôi, vì con mà qua ph i ch u s t ng m t l n. ng không ch u t i nhà qua, thôi qua t i nhà ng. Em ng nói cho ai bi t, chi u mai em t qua i”. Chi u b a sau, bà H ng Qu nh nói d i v i cô Minh-Nguy t r ng bà ra Ch -l n bà mua . Bà bi u kêu hai cái xe kéo r i bà i v i Bi n H n. Ra t i Ch -l n bà m n m t cái xe h i i ch Xã Tài. M y b a rày Ba Sang i làm v tr luôn-luôn. Ông C v tr c ng m trên võng mà a tòn-ten và nhìn vào vách. Xe h i ng ng ngay c a, Bi n H n b c vô chào ông C và nói: „Có bà ra, bà mu n nói chuy n v i ngài“. Ông C ng d y nói: “M i vô ây”. Bi n H n ra ngoài xe nói sao ó không bi t mà bà H ng leo xu ng xe r i th ng-th ng i vô. Bà m c áo màu c m-th ch, qu n l a tr ng, u choàng kh n màu tr ng gà, ch n mang giày thêu c m cao gót. Bà i khoan-thai, b t c l m. Khi bà b c vô kh i c a r i, hai ông bà ng nhìn nhau, không ai chào ai h t. Ông C ch m t cái gh u, t ý m i bà ng i r i ông ng i trên cái võng gi ng ngang ó. Bà ngó cùng trong nhà, mi ng chúm-chím c i. Ông ã phi n ng m trong lòng, mà th y b bà kiêu-c ng, thì ông l i càng thêm gi n nên h i: - Bà t i nhà tôi làm gì ? Nhà giàu không bi t h -th n hay sao? Bà H i- ng Qu nh ngó ngay ông mà áp r ng: - Tôi có qu y, tôi có làm b y âu mà h -then.
  • 17. Ông C 17 www.hobieuchanh.com - Ðàn-bà có ch ng ã không bi t lo cho ch ng, l i l p m u sang- t s -s n c a ch ng; r i p ít mà l y th ng khác, n nh vây ó ph i l m há ? - ! Tôi t ng ngày nay ông ã có hai th tóc trên u, ông bi t khôn r i, té ra ông ng còn d i quá. - Ph i, tôi d i l m. B i tôi d i, tôi m i b ng i ta gi t h t ru ng v n, ch ph i tôi khôn thì ng i ta gi t sao c. - Nói chuy n v i tôi, ông c n gì ph i nói nh ng ti ng cay ng làm chi. Ông ngh th nào thì ông c nói ngay ra c mà. Nói cho h t ý, thì ông nên phi n ông ch ch ng nên phi n ai h t. Ông nh l i chuy n x a mà coi, có ph i là ông d i hay không? Có c a không bi t gìn-gi mà h ng, cho tiêu h t, r i bây gi tr l i oán ng i ta ch . Ông xét l i mà coi, n u ngày tr c tôi không gi t c a ông, thì ng i khác h c ng gi t, b nào c ng tiêu h t v y ch thà là tôi gi t tr c còn hay n. i tôi không ch u d i h n ai h t. Tôi n c a ng i ta không c thì thôi, ch ch ng h tôi m c l n ng i ta bao gi . - Tr i i! Nói nh v y thì còn nh n-ngh a gì n a âu! - i! Ð i n y mà nh n-ngh a gì. Ai nh n-ngh a v i mình mà mình nh n-ngk a v i kìa ? Ông v i tôi l i nh n-ngh a gì ó? V ch ng n v i nhau có con r i mà ông c mê m hoài không coi v nhà ra chi h t, nh v y ó có nh n-ngh a há? - Thi t rõ ràng bà là ng i khôn-ngoan úng b c, hèn chi i n y bà c cái a- sang-giàu là ph i l m. - Tôi không khoe v i ai r ng tôi khôn-ngoan, song tôi không ch u d i h n ai h t. - i bà khôn-ngoan quá, nên vi c qu y mà nói nghe c ng ph i, vi c h bà nói nghe nh nên. Bà gi i thi t, song bà nói r i, bây gi xin bà tôi nói l i cho bà nghe. Bà là m t ng i tham ti n, ch bà không bi t nh n-ngh a chi ráo. Ngày tr c bà ng tôi làm ch ng, là vì bà th y cha m tôi giàu l n, l i sanh có m t mình tôi, nên bà quy t nh y vô mà gi t c a, ch không ph i vì tình vì ngh a mà l y ch ng. Tôi nói có b ng c ch không ph i tôi cáo gian cho bà. Khi l t vô nhà tôi, bà li n lo làm t làm riêng, lo út nhét mua ru ng v n mà ng b . Thi t n lúc tôi làm T ng, tôi có ch i-b i chút nh v i anh em, mà cách ch i-b i ó b t quá là ch i theo thú phong-l u v y thôi, ch không ph i tôi ch i n i b bê con v . Bà l i th a d p y mà tr cái ngón c-ác c a bà ra. Bà gi ch c ghen mà làm nh c lòng tôi áo- , r i bày m u rúng ép tôi sang b v n ru ng cho bà ng. Ðo t s -nghi p c a tôi r i bà p ít tôi li n, cách làm nh v y ó thì th y, theo trí c a bà, s l y ch ng là m t ch c gi t c a thiên-h , ch không ph i ch -ý l p gia-th t mà. - Ông ch i-b i, ông m c n cùng h t, n u tôi không gi t thì ch n c ng thi-hành phát mãi h t v y. Tôi có con, tôi th ng con tôi l m, nên tôi ph i lo cho nó. - u thi t bà th ng con, bà s tôi phá h t s -nghi p nên bà gi t ng dành cho con, thì khi ly-d r i bà v y ng dùng c a y mà nuôi con, ch sao bà p ít tôi không bao lâu r i bà l i l y ch ng khác? Ông b t t i kho n ó g t quá, bà li u tr l i không xuôi, nên bà nói túng r ng: - Tôi th ng con tôi l m. Ph n tôí àn bà tôi nuôi nó n-h c không c, nên tôi ph i ki m ôi b n ng n ng d a mà nuôi nó. - Ông chúm-chím c i. Bà m c-c nên nói ti p r ng: - Mà ru ng v n c a ông sang cho tôi ng b , tôi còn gi y nguyên cho con ó. Bây gi nó l y ch ng thì nó h ng, tôi có thèm âu. Ông châu mày mà ngó bà. Bà hi u ý ông không tin, nên bà nói thêm r ng: - Tôi bi u Nô-Te làm t gi y, h ng làm ó, ông h i th coi ph i có nh v y hay không. Con nó có ch ng ch x ng- áng h t s c, ch ng nó dân Tây thi u b ng p T n-s , m -côi l i có gia tài l n, m i n m góp huê-l i t i n m b y ch c ngàn gi lúa. Con nó c nh v y là có ph c l n l m, t i sao ông l i còn làm khó d ,
  • 18. Ông C 18 www.hobieuchanh.com không ch u ký tên m t chút cho nó có ch ng? Ông là m t ng i không có l ng- tâm. Ông có con, ông không nuô . Tôi nuôi, tôi cho nó n h c thi u Brevêt Elementaire bây gi tôi ki m c ch x ng- áng tôi g nó, h có ch ng r i thì ng ta kêu nó là “cô T n-s ” mà nay mai ây ch ng nó làm quan Tòa, ng i ta kêu nó là “bà l n Tòa” n a. Ông có ký tên m t chút, ông l y c gì mà không ch u ký, ông n i cho tôi nghe th coi”. Ông l c u áp r ng: - Không ph i tôi không ch u ký, tôi nài cho tôi bi t chàng r r i tôi s ký cb . - ! Bi t chàng r mà làm gì? Ông mu n làm nh c cho con ông hay sao? Ông mu n cho ch ng nó h i hôn, không thèm c i nó, nên ông m i bu c nh v y ó. - Tôi xin cho bi t chàng r mà nói tôi mu n làm nh c cho con là sao! - Ông T n-s là ng i giàu có sang tr ng. Ng i ta nói mà c i con Minh-Nguy t là ng i ta vì tôi, ch ng i ta có bi t ông âu. Tôi nói d i v i ng i ta r ng ông thôi làm Cai-T ng, ông lên kh n t làm ru ng trên Battambang, ông mua th y-l i mi t Bi n-H , ông m c làm n l n, nên không v Sàì-gòn c. Tôi nói cái t t cho ông, bây gi lòi ông ra, ông T n-s th y cha v hèn-h quá, ch c ng bu n ng có thèm con Minh-Nguy t âu. - i v là vì ái-tình, vì nh n-ngh a, ch không ph i vì quy n-t c, vì l c ti n. Bà thu c v h ng ng i dùng gian-x o làm n c thang mà b c lên a-v giàu-sang, b c lên c r i thì khinh-khi h y-b c k nghèo c c, r i bà t ng thiên-h ai ng nh bà h t th y. S giàu-sang c a bà ó theo con m t tôi coi, thì không có ngh a-lý gì h t. Bà có ti n nhi u, bà c ch c t c, nh ng k ngu-d t, nh ng ng i dua-b , h theo b m d , h tôn-tr ng bà là th ng-l u, mà không ph i thiên-h h t th y u ngu-d t hay là dua-b ; nh ng ng i rõ vi c hành-tàng c a bà; bi t cái tâm c a bà, nh tôi bi t bà ây, thì h coi bà ch ng h n gì h , n u n hay là gi phòng cho bà âu. - ng không c phép m ng tôi a. - Không, tôi m ng bà mà có ích-l i gì. T i h i nãy là khuyên tôi ng có nói cay- ng, h ngh th nào c nói ngay ra, nên tôi m i dám nói cho bà nghe ch . - Ông làm th s n, ông c n nhà nh chòi n mày, tôi nói ông không áng g p m t ông T n-s là b c sang-tr ng, tôi nói thi t tình, ch nào tôi có khinh-khi h y-b c ông âu. - Ông T n-s là ng i có h c-th c, bi t nh n-ngh a. Có l nào ng th y cha v nghèo ng mà ng h i hôn. Ví nh ng vì cái l ó mà ng không ch u c i con tôi, thì tôi không ti c chút nào h t. Bà có s ng th y tôi ng h i hôn, thôi thì bà c vi c g m t mình, kh i nài tôi d vô làm chi? - Ta nói ng dân Tây, lu t bu c ph i có ông ký tên cho phep thì làm hôn-thú m i c. - Mu n tôi ký tên thì tr c ph i cho tôi bi t chàng r . - Cho bi t x u-h quá, cho bi t sao c. - y ch tôi không bi t chàng r mà tôi ký tên cho phep con l y ch ng, tôi l i không x u-h hay sao? - Thân ông ã nh v y mà x u-h n i gì! - a! Sao v y? Tôi nghèo ch nh n-ph m c a tôi còn cao l m, cái liêm-s c a tôi n còn nguyên, Tôi có ph i nh h , h g p d p thì b nh n-ph m, b liêm-s h t, mà c ng không bi t x u h v y âu. - Bà ng d y tr n m t h i r ng: - Còn mu n nói xiên nói x o n a sao? Tôi h i thi t, bây gi ch u ký tên hay không? Nói d t cho r i”. - Ông l c u áp l ng: - p chàng r r i s ký tên.
  • 19. Ông C 19 www.hobieuchanh.com Bà ngoe-ngo y b c ra c a, kêu Bi n H n bi u i v . Bi n H nb c vô xá ông, t bu n xo r i theo bà lên xe h i.
  • 20. Ông C 20 www.hobieuchanh.com IV Chuông ng-h gõ bon … bon … bon…Cô Minh-Nguy t m 8 ti ng. trên l u i xu ng, cô dòm bàn n th y chén a t s n-sàng, mà v ng ti ng bà H i- ng, cô bèn h i y a trong nhà r ng: “Bà ch a v hay sao? Ði âu mà t h i chi u t i bây gi v y kìa?” y a nói n ngu i h t, mà không bi t t i sao bà không v . Cô Minh-Nguy t châu-mày, b c ra c a ng ngó ch ng, m t có s c lo. Cách ch ng bao lâu, có m t cái xe h i ng ng ngay c a, bà H i- ng Qu nh leo xu ng, a ti n cho Bi n Hu n tr ti n xe, r i bà xâm-xâm i vô nhà. Cô Minh-Nguy t b c ra m ng m , mi ng c i và h i r ng: „Má i ch mua gi ng gì âu mà lâu d v y, nhà con lo quá!“ Bà H i- ng áp t-ng n r ng: „Lo gi ng gì? Ði có chuy n mà v mau sao c”. Bà H i ng l t kh n thay áo, b bà qu u l m, cô Minh-Nguy t không dám h i n a, bèn lo bi u tr d n c m. Bà H i- ng ng i n c m v i con, má bà không thèm ngó con, l i ng không nói chi h t. Cô Minh-Nguy t tánh hòa-hu n, nói d u-dàng, cô th y m cùn qu n không vui, thì cô lo trong lòng, m t lát cô li c m t dòm lén m t cái mà thô , ch không dám nói. n c m r i, bà H i- ng lên l u, ng i trên b ván c m-lai têm tr u mà n. Cô Minh- Nguy t b c lên coi m có sai-khi n vi c gì không. Bà th y cô thì nói r ng: “Con Minh- Nguy t l i ây bi u chút”. Cô rón-rén b c l i ng tr c m t m ch l nh. Bà ng i x a thu c long-m t, mà ngó ngay ngoài c a m t h i r t lâu, r i t ng-h ng m t ti ng th t l n mà nói r ng: “Vi c ch ng i nói m y ã h r i. Không làm ám c i, ám h i gì âu, ng có lo may áo n a mà th t- công”. Cô Minh-Nguy t ch ng-h ng, ngh n-ngào nói không c. Cô a n c m t mà h i ng : “Sao v y má? T i ai mà h vi c hôn-nh n c a con?” Bà H i- ng ngó con mà áp r ng: - i th ng cha m y ch t i ai. Nó kh n-n n l m, nó không ch u ký tên cho phép y l y ch ng thì làm sao mà l p hôn-thú cho c. - Cha c a con âu bây gi ? - Nó làm th s n trên ch Xã Tài. - Cha c a con nói làm sao mà không ch u ký tên? - Nó nài ph i cho nó g p m t ông T n-s ng nó bi t ông, r i nó m i ch u ký. Ð n mày mà nhi u chuy n! Ông T n-s th y m t nó thì mình mang x u c ám h t th y, cho th y m t sao c Tao ngh thi t tao gi n l m. Không bi t ai khi n h i tr c tao ng ng i ó mà sanh m y ra làm chi, nên bây gi ph i ch u nh c lòng nh v y. Ph i tao dè ngày sau khó d , thì h i tao không cho khai sanh hay h n. Nó v n c khai sanh, nó có quy n làm cha m y, r i nó nói ng óc ch u không n i. Cô Minh-Nguy t nghe m nói nh v y, cô au- n trong lòng quá, au v n i hôn- nhân tr c-tr , mà lai au v câu n ng nh thân cha, b i v y cô b c l i cái gh g n ó mà ng i, l y kh n y m t mà khóc t m-t t m-t i. Cách m t h i lâu cô m i nói r ng: - i cha con b con h n 10 n m r i, cha con không nuôi d ng con, nên cha con i không bi t th ng con. V y con xin má cho phép con i lên ch Xã Tài ki m cha con mà nói ph i qu y cho cha con hi u. Ví nh thi t cha con không th ng con, mu n phá cu c hôn-nhân c a con, thì con ch t ph t cho r i, cho tr n ni m cha con. Bà H i- ng ng i l ng thinh suy-ngh r i h i r ng: - y mu n ki m cha m y ng nói gi ng gì? - Con mu n h i cha con có cái công nuôi d ng d y d con h i nào âu, mà bây gi i sanh chuy n làm khó cho con nh v y? - y mu n i thì mai tao bi u th ng Bi n Hu n nó d t cho mà i. Nè, mà tao nói tr c cho mà bi t, cha m y bây gi nó nghèo r i nó láo-x c, gian-x o, kh n-n n
  • 21. Ông C 21 www.hobieuchanh.com m. Nó nói gi ng gì c ng ng tin nó. Nó g p m y ây ch c nó bày chuy n nói u cho tao, vì nó xin ti n không c nó oán tao l m. M y ph i li u nói sao cho nó m c-c ng nó ký tên, ch n u nó không ký thì có làm ám c i c âu. Mà tao lén tao cho m y i ây m y ph i kín mi ng, ch ng ba m y Long-h i v ng có nói cho ng hay. L i ông T n-s ch a bi t cha m y là ai âu. X a rày tao gi u, tao nói cha m y c n trên Battambang kh n t làm ru ng và mua th y- i Bi n-H . M y ph i nói v i ông T n-s nh v y, ch ng có xì ra thành tao nói láo v i ng i ta. - Th a má, con bi t. Chuy n x u c a mình, con d i gì mà khai cho ng i ta hi u. - c. Thôi, mai r i tao cho i.
  • 22. Ông C 22 www.hobieuchanh.com V a sau, bà H i- ng kêu Bi n Hu n vào phòng gi y, bà nói nh mà c n-d n trót m t gi ng-h r i li u g n n gi g p ông C c, bà m i bi u kêu xe h i lô-ca-xông m n cho cô Minh-Nguy t v i Bi n Huõn i lên ch Xã Tài. ngày cô Minh-Nguy t theo m v B n-L c mà cho t i ngày nay tính ã h n 10 m, cô không g p m t cha l n nào, mà c ng không nghe m nóì cha âu, làm ngh gì. Hôm nay cô nghe nói cha làm th s n ch X Tài thì cô l y làm l . T i sao mà làm th s n? i sao mà lên ch Xã Tài? Cô nh trí mà nh chuy n c l i. Cô nh mài-m i h i cô còn nh thì cha hay b ng- m, n ng-n u cô, cha có râu, mi ng hay c i nói d u-ng t. Cha m t cái nhà l n, trong nhà có bàn gh t t, chung-quanh nhà có v n tr ng cau, d a, mít, m n. T i sao bây gi l i làm th s n trên ch Xã Tài. Cô Minh-Nguy t ra i mà trong lòng không vui, nên m t không t i-t n. Cô m c m t b l a tr ng, u choàng kh n c ng tr ng, cô eo s m t s i dây chuy n nh n h t xoàn nh , song tai cô eo m t ôi bông, và tay cô eo m t chi c vàng nh n t xoàn thi t l n. M t cô c ng d i ph n s -sài, mà môi không thoa son, ch n mày không v c. Tuy v y mà n c da cô tr ng g ng m t cô có duyên ng m, b i v y tay xách bóp m, ch n mang dày thêu, b c lên xe coi thi t là p. Xe ch y kh i Ch L n, cô bèn h i Bi n Hu n r ng: - Anh Bi n, anh bi t cha tôi nhi u hôn? - i tr c tôi làm Bi n cho ngài. - Nghe nói h i tr c cha tôi làm Cai-T ng ph i hôn? - Th a ph i. - i sao bây gi l i làm th s n? - Cái ó tôi không hi u. - i sao rná tôi thôi cha tôi mà l y ch ng khác? - Cái ó tôi c ng không hi u. - Anh gi u, ch h i tr c anh làm Bi n cho cha tôi mà không hi u sao c. - Thi t ch . Cô Minh-Nguy t c i g n r i h i r ng: - Anh th ng cha tôi h n. Cha tôi nghèo l m h ? Bi n Hu n nghe h i t i m y câu ó thì anh ta a n c m t, ngh o c , day ngó cô Minh-Nguy t r i m i áp r ng: - Ngài bây gi nghèo l m. Tôi th y tôi t ru t. Cô Minh-Nguy m bóp l y kh n ch m n c m t. B a nay ông C v i Ba Sang i làm v m t l t, c t nón, r a m t r i s a-so n d t nhau l i quán ch N m Ti n mà n c m. Hai ng i m i b c ra c a thì xe h i c a cô Minh-Nguy t ã ch y t i ng ng ngay ó. Bi n Hu n leo xu ng xá ông C , cô Minh-Nguy t bi t ng i n y là cha mình, nên cô l t- t xách bóp leo xu ng xe. Ông C và Ba Sang u ng ngó s ng cô. Cô nói: “Cha, con ây, cha”, r i cô ng ngó ông, n c m t tuôn d m-d . Bi n H n v i Ba Sang ng dan ra xa, th y c nh cha con g p nhau nh v y, thì hai ng i c ng ng lòng. Ông C nói: „Con vô ây“ r i ông C tr vô nhà. Cô Minh-Nguy t i theo, l y sa không d t. Ðèn d u l a l -m . Ông C ng i trên m t cái gh u, tay ch ng trán, m t ngó con mà nói r ng: “Con còn nh cha hay sao ? Cha con phân cách nhau ã h n 10 n m, mà con còn nh cha…”. Ông nói có m y l i, r i trong lòng c m quá, nói n a không c, ông ng i khóc, c m t n c m i chàm-ngoàm. Cô Minh-Nguy t ng m t bên cha, cô c ng khóc. Cách m t h i lâu, cô Minh-Nguy t m i h i r ng: - i sao mà cha không th ng con, cha ành b con? Ông C khóc m t h i n a r i áp r ng: - Thú-v t còn bi t th ng con, hu ng chi loài ng i. Cha lìa con, cha au- n th nào duy có Tr i-Ð t bi t cho cha mà thôi. Mà chuy n x a con ch ng c n bi t làm
  • 23. Ông C 23 www.hobieuchanh.com gì. Cha khuyên con hãy tin r ng cha mà xa con, y là s b t c d mà thôi ch không ph i ý cha mu n nh v y. Cô Minh-Nguy t h i ti p r ng : - n cha mà cha c ng còn gi u con, thì con bi t h i ai? - Con h i làm chi ? - i cho bi t cái c n-nguyên c a con ch . Hay là t i m con có l i u chi v i cha, nên cha phi n mà b h t m con c a con? - Cha m là ng t o-hoá c a con. Làm con ch ng nên nghi cha m . Nh t là m con có công sanh thành, mang n ng au, l i còn có công d ng nuôi d y-d . V y con ch ng nên nghi m con có l i, n u con nghi thì là trái thiên-luân l m. Hai cha con l ng-thinh m t h i n a r i ông C nói r ng: - Cha bi t m con nó kh ng cho con t i ây ng con g p m t cha là t i vi c hôn- nh n c a con. Cha ã c t ngh a r i mà coi b m con không hi u. Ch ng ph i cha làm khó không ch u ký tên cho phép con l y ch ng, ng làm ng n-tr cu c hôn- nh n c a con âu. Vì con l y ch ng mà bu c cha ph i ký tên cho phép, nên cha nài xin cho bi t chàng r r i s ký tên ch . Con ngh ó mà coi, n u không bi t chàng r mà nh m m t ký tên, thì còn gì th -di n c a cha. Ph n con làm con, há con ành cha nh c hay sao? Cô Minh-nguy t ng suy-ngh r i áp r ng : - Cha nói con hi u r i, n u cha không bi t m t ch ng c a con mà cha ký tên cho phép thì ngày sau ch ng c a con bi t cha âu. Cha nài nh v y ph i l m. - Nghe nói ng i xin c i con ó h c gi i mà l i giàu l n l m ph i hôn? - Th a ph i. Nh ng mà con ng ng i y, con h a làm b n tr n i, không ph i là i con ham h c gi i hay là ham giàu. Con ng ng i là vì con th y tánh-tình c m, nên con m i ng. - Con bi t ch n-l a nh v y thì cha khen con l m. Tánh con nh v y thì m i thi t gi ng cha. V y thôi con bi u ng i y n th m cha, cho cha bi t r i cha ký tên li n cho con làm ám c i. Cô Minh-Nguy t suy-ngh m t h i n a r i cô nói r ng: - Vi c n y thi t là khó tính. Ð i n y thiên-h th ng ham giàu khinh nghèo. H i nãy con nói v i cha r ng tánh-ý c a ông T n-s c ng c l m, là con th y b ngoài mà thôi, ch con ch a g n-g i ng i nên con không th u hi u tâm- c a ng i c. N u con bi u ng i n th m cha thì ch c i li n, ng t vì ng i th y cha ch nh v y, d u ng i không khinh-b cha con mình, mà con ngh c ng th n-thùa cho ph n cha quá. Ông C nói r ng : - Ng i ó th ng con hay không? - Con ch c th ong con, mà l i tr ng con l m. - Còn con th ng ng i ó hay không? Cô Minh-Nguy t day m t vô vách l y kh n lau n c m t và nói nh -nh r ng: - Con c ng th ng nhi u, n u con không th ng thì con ng sao c. ng C ng i ngó ch m-ch ng n èn r i ông th dài mà nói r ng: - Thôi, cha vì con, cha không c n danh-giá, th -di n gì n a h t. Bây gi con mu n nào, cha c ng vui lòng làm y theo h t th y mi n là hôn-nh n c a con thành thì thôi, thân cha kh ng k gì”. Cô Minh-Nguy t day l i áp r ng: - Th a, cha nói nh v y không c. Thà là con không l y ch ng, ch con âu ành lo cho c vi c c a con mà cho cha b ng i ta khinh-b . B nào con c ng bu c ng i i nói con ph i giáp m t cho bi t cha r i m i c i con c. Ng t có t u n y là má con ã nói d i l v i ng i ta r ng cha trên Battambang lo làm ru ng và mua th y l i, công vi c a- oan không th xu ng Sài Gòn c. Bây
  • 24. Ông C 24 www.hobieuchanh.com gi n u con cho ng i ta hay cha ây, l i ch nh v y, thì lòi cái s gian-d i, má con v i con m c c ch u sao c. Cô nín mà suy ngh r t lâu, r i nói ti p r ng: - Con tính c r i, song con xin cha ph i ch u c c lòng mà gi -d i m t chút, thì i v c u xong. - Gi -d i cách nào? - con may áo qu n t -t cho cha m c, con m n m t c n phòng nhà hàng d i Sài Gòn cho cha , r i con nói v i ông T n-s Càng r ng cha trên Battambang i xu ng ng ký tên t cho phép con l y ch ng. ng nghe nói nh v y, t - nhiên ng tìm n nhà hàng mà th m cha. Cha g p ng r i thì cha ký tên. Cha ch u khó gi -d i m t chút ó. - Ví nh ch ng c i r i, ng i nài lên Battambang ki m th m cha, r i không có cha i làm sao? - Cái ó không lo gì. Con l i bi n-b ch c. Ví nh i ki m không c thì thôi, con có t i nhà cha l n nào âu, mà bi t ch c ch cha c. - Cha nghèo, cha có ti n âu mà s m áo qu n cho t -t nh t là tr ti n nhà hàng . . . - Vi c ó xin cha ng ngh t i làm gì m t b ng. Ð m t mình con lo. Cha nhà hàng t i T t con ch u c ng n i, hu ng chi n m, m i b a. - Thôi, con mu n tính l nào c ng c. Vì th ng con nên cha không k chi h t. - Mà cha ph i nói d i r ng cha trên Battambang m i xu ng a. - ng c n a. - Ngày nay con m i hi u cha th ng con, ch có ph i phân-cách nhau r i cha không th ng âu. Thôi, sáng mai cha vô s cha làm ó mà xin phép ngh n m, m i ngày r i v nhà ch con. H n c m s m m i r i thì con ra ây r c cha i xu ng B n Thành t áo qu n, mua giày v và m n nhà hàng cho cha . Ông C g c u, cô Minh-Nguy t m ng quá, c n-d n ngày mai l i l l gi , ông ph i nhà ch cô, r i cô t -giã ông, kêu Bi n H n i v . Xe ch y r i, ông C kêu Ba Sang mà h i r ng: - Nãy gi cháu âu? - Tôi ng i ngoài l nói chuy n ch i v i anh Bi n. Nè, anh Bi n nh th ng, mà nh ph c chú l m. Còn cô hai coi b cô t -t quá. Anh Bi n nói cô h c gi i, thi u ng c p Tài-N ng r i ph i hôn? - . - Cô s a-so n l y ch ng ph i hôn? - . Cháu nè, vi c nhà c a chú, chú không mu n cho ai bi t h t. V y cháu nghe l i chi, hay là th y vi c chi thì cháu b ng, ng có h c l i cho anh em ch n y bi t làm chi. - Chú t ng tôi d i sao? Chuy n nhà c a chú ai i h c cho thiên-h hay làm gì. Hai ng i khóa c a d t nhau l i quán n c m. Minh-Nguy t v thu t l i cho m hay chuy n mình ã tính v i cha. Bà H i- ng Qu nh l y làm m ng, mà nói r ng: “Con tính cái ó hay l m. Làm nh v y thì v n toàn, kh i lòi cái d i c a má, mà con c ng c xuôi vi c n a. Con c làm i, d u t n hao n m ba tr m má không ti c, mi n là c vi c thì thôi“. Sáng b a sau, ông C vô s xin phép ngh 10 ngày r i tr v nhà n m ch con; l l gi tr a cô Minh-Nguy t v i Bi n H n i m t cái xe ki ng n r c ông xu ng ch B n-Thành. Cô Minh-Nguy t d t ông C vô ti m may t may cho ông m t cái áo t xanh thêu bông b c, hai cái áo c gi a, hai cái áo dài tr ng, hai b áo mát b ng l a tr ng, m t cái qu n lãnh en, n ph i may cho mau, chi u b a sau ph i cho r i m t b áo dài v i m t b mát. Cô l i d t ông i l a mua m t cái kh n en, m t ôi giày Tây da láng, m t ôi giày hàm ch, m t cây dù, m t cái va-ly da, và mua v , mua kh n mu-soa h t.
  • 25. Ông C 25 www.hobieuchanh.com t áo qu n, mua c xong r i, cô a v ch Xã Tài, h a chiêu b a sau cô l y áo qu n em lên cho ông m c t -t r i s em ông xu ng Sài Gòn m n phòng cho ông . Khi cô Minh-Nguy t t giã cha mà v cô m bóp l y ra m t tr m ng b c mà a cho cha và nói r ng: “Cha hãy c t cái n y mà xài v t còn ti n t áo qu n và ti n phòng, ti n n cho con tr riêng. Ông C t ch i, không ch u l y ti n, Cô b i trên bàn mà nói: „Ti n c a con, cha ng ng i chi h t. Ch ng con có ch ng r i, con còn tính vi c khác n a, ch con không ành cho cha hèn-h c c-kh nh v y âu.” Chi u b a sau, cô c ng i v i Bi n H n ra ti m may l y áo qu n em lên cho ông C c t -t r i r c ông xu ng nhà hàng “Nam-K Palace” m n m t cái phòng th ng-h ng cho ôngg x ng- áng. Ông nh m phòng s 2 trên l u, phòng r ng rãi, trong có ch ng , ngoài có ch r c khách. Tuy ông có áo qu n t t song ông c ng còn em m t b th s n theo. Minh-Nguy t Bi n Hu n t i ó mà ph c-s ông, và cô có nói b a nào T n-s Càng n th m, thì cô s cho hay tr c, r i t -giã mà v . Cô Minh-Nguy t v r i, ông C c áo t t i qua i l i trong phòng, ông ngó Bi n Hu n mà c i và nói r ng : “T ngày qua khôn-l n cho t i bây gi , d u nguy-bi n n th nào, qua c ng ch ng h ch u gi -d i. Bây gi , qua vì th ng con mà ph i mang l t làm h nh v y, em th y hay không, Bi n ?“ Bi n Hu n áp: - Ái t chi tâm vô s b t chí. Ngài vì th ng con mà ph i gi -d i, tôi ngh có t i gì. - Nh m, nh m l m! Mà ai bi t cho qua? - Tôi bi t. Ông C g c u mà c i r i thay áo mát ngh . Bà H i- ng Qu nh nh s c con mà c mãn-nguy n, b i v y bà vui-v ch không còn qu u-qu v i con n a. Bà vi t th sai ng i c m ra Sài Gòn m i ông T n-s Càng vô cho bà nói chuy n. Ông T n-s Thái Duy Càng t i nhà chú, là ông Ngh -viên Qu n-h t Thái Duy C g n Ch -Ð i. Khi ti p c th , ông l t- t thay áo qu n r i kêu s p-ph em xe h i ra cho ông i Lò G m. Bà H i- ng Qu nh th y ông T n-s b c vô, bà chào h i vui-v và m i ông ng i ng-x ng. Cô Minh-Nguy t là gái tân-h c, l i m rèn t p tánh-tình theo gái kim-th i, b i v y cô c ng ra chào ông T n-s r i ng i g n m t bên, không ké-né chút nào. Bà H i- ng nói v ông T n-s : - Má kêu con vô ng nó cho con hay. Cha c a con Minh-Nguy t trên Battambang m i xu ng h i hôm. - May d hôn! Cha con âu bây gi má? - ngoài Sài Gòn. Hôm tr c má nói v i con r ng ng m c công vi c làm n b - n l m, ng xu ng không c, nên má bi u Nô-Te làm gi y t s n ng con Minh-Nguy t g i cho ng ký tên. H m nay ng không tr gi y t l i, té ra ng ng c m xu ng ch ng không ch u g i. ng xu ng t i, ng m i nh n cho con Minh-Nguy t hay ó. - May l m! V y thì ám c i tính g p c r i, mà ám c i có cha d n a, thì con vui không bi t ch ng nào. Ð con i th m cha và con n n-n ng cha con mà làm ch hôn luôn th . Cha con ngoài Sài-gòn, mà nhà nào v y má^? - Con h i con Minh-Nguy t, ch má có bi t âu. Ông T n-S day qua mà c i; ông ch a k p h i thì cô Minh-Nguy t ã nói tr c: „Cha nhà hàng „Nam-K Palace” phòng s 2. Cha nh n anh Bi n Hu n ra, r i cha b t luôn nh ngo i“. Ông T n-s ng d y, m t ngó v r t h u tình, r i th a v i bà H i- ng: “Th a má, u má không còn d y con vi c chi n a, thì con xin phép má cho con v ng con i th m cha con m t chút. B nào con c ng n n-n xin cha con luôn t i ám c i. Con xin c hay không, t i con c ng tr vô mà cho má hay“.
  • 26. Ông C 26 www.hobieuchanh.com Bà H i- ng áp : - Má không có nói chuy n gì n a. Con mu n v thì v song vi c i th m ó có g p gì, chi u hay là mai con i c ng c mà. - Th a, con ph i i li n, n u tr thì con l i l m. Còn ba i h ng gió ngoài Long- i ch ng nào ba v má há? - ng có g i th nói mai m t gì ây ng v . Ph i v ng lo ám c i, ch m t mình má lo sao cho n i. ng l y xe h i ng i h m nay, nhà i mua không có xe, thi t b t ti n h t s c. - Thôi, má l y xe c a con ây mà i. - y xe c a con r i con i âu con làm sao? - Th a, con có xe c a chú con. - Không c âu. Thôi, coi nh mai m t ng ch a v r i s hay. Nè mà con i th m cha con thì c, ch m i ng t i ám c i s e không c, vì công vi c làm n c a ng a- oan l m. - Th a, má ó m c con. Ông T n-s v r i, bà H i- ng lo n u ng m i mà ông C ch u d ám c i, thì cô Minh-Nguy t có t i hai cha; khó coi l m, Cô Minh-Nguy t an- i, khuyên m ng lo, cô oán ch c d u m i th nào cha cô c ng không ch u . Ông T n-s Càng m c y-ph c r t tinh-khi t song ông m c tr ng, s i th m cha v nh v y th t l , b i v y ông v nhà mà thay , ông m c m t m t b n en thi t m i, i bâu c ng, th t n en, r i m i lên xe ra nhà hàng “Nam-K Palace”. Ông lên t i phòng s 2 th y Bi n Hu n ng ngoài c a, ông a ra môt mi ng danh- thi p và h i r ng : - Anh Bi n, tôi nghe nói có ông gia tôi xu ng, nên tôi l t- t ra th m. Có ông gia tôi trong phòng hay không? - Th a có. Ngài n m trong phòng. - Ông gia tôi th c hay ng ? - Th a, th c. - Anh làm n a danh-thi p n y cho ông gia tôi, và th a có tôi n, xin phép vô th m m t chút. Bi n Hu n b c vô phòng, ông T n-s i l i ng d a c a s ngó xu ng ng ch i mà ch . Ông C hay có r l i th m, thì ông li n m c dài àng-hoàng, r i bi u Bi n H n i vô. Ông T n-s Càng b c vô c a phòng th y ông C ng i nghiêm-ch nh t i phòng r c khách thì ông ng ngay l i, cúi u chào theo l Tây. Ông C ng d y, b c ra n m tay chào r i d t vô ch m t cái gh mà m i ng i. Ông li c m t ngó chàng r th y tu i ch ng 25, 26, n c da tr ng-tr o, g ng m t thông-minh, t ng-m o oan-trang, hình-d ng dong-d y, ông ã b ng lòng. Ông T n-s ng i ghé n a cái gh r i nói r ng: - Con m i hay tin cha xu ng, nên con l t- t ra ây mà m ng cha. Theo nh l i má con nói, thì h m nay con t ng ám c i xong r i, v ch ng con c ng d t lên Battambang mà làm l l y cha, nh ng n u ám c i mà thi u cha, thì s vui-m ng a v ch ng con ã m t m t phân n a. ng C g c u áp r ng : - Ph i. Vi c nhà c a cha a- oan l m, hôm tr c cha t ng xu ng không c. Nay nh c nên cha ph i nh n vài b a i xu ng ây, tr óc là cho bi t m t con, sau a ký tên vào t gi y cho phép con Minh-Nguy t l y ch ng luôn th . - Con cám n cha l m. Con xin cha vui lòng luôn t i ám c i ng ng ch hôn cho bên v con luôn th . - e không c, công vi c nhà c a cha không có ai coi. - Xin cha ánh dây-thép v c y ai ó coi giùm, ng cha l i v i con cho vui. Ðám i mà thi u cha, thì v ch ng con bu n l m. Bên con thì không có cha m chi
  • 27. Ông C 27 www.hobieuchanh.com t. N u bên v con mà c ng thi u cha n a, thì ám c i l t-l t quá i, t i-nghi p cho v ch ng con l m. Ông C th y ông T n-s Càng l v bu n, ông li n ki m chuy n khác mà nói. Ông h i: - Con h c bên Tây h t th y là m y n m ? - Th a, con i h i 15 tu i, n m ngoái con v con 25 tu i, con h c bên Tây 10 m. - Con i Tây mà h c thành danh nh v y thi t áng m ng, ch có nhi u ng i i Tây t n ti n mà h c không ra cái gì h t, ch ng v n c ch gi i cái ngh nh y m, thì u ng công, u ng c a bi t ch ng nào. - Th a, con h c c thành công thì con không vui chút nào h t. - i sao v y? - Th a cha, o làm con ng i ai c ng v y, lúc còn nh xu t thân i h c, ai c ng quy t cho gi i, h c cho thành công, tr c là làm v -vang cho t -tông, sau n a làm vui lòng cho cha me. Ph n con ây, cha m u khu t s m; anh em c ng không có, ngày nay con h c thành công r i con vui v i ai? Con th a thi t v i cha, con mà c c hoàn-toàn, y là cái may c a con vì con không dè c vây. Trong 10 m con bên Tây có nhi u lúc con ngh t i thân-ph n con, con nh cha m không có, thì làm con ngã lòng th i chí, con mu n b mà v không thèm h c n a làm gì. Cha ngh l i mà coi, làm vi c chi c ng ph i có m c- ích thì m i ph n-ch n mà làm cho n cùng c ch . Con không có cha m , con h c ng làm vui lòng cho ai? H c không có m c- ích nh v y, thì có vui gì mà h c? - Sao con không l y qu c-gia hay là xã-h i mà làm m c- ích? - Th a cha, có cái gì mà sánh v i cha m cho k p. Ông T n-s Càng nh c t i cha m thì ông ng lòng nên bu n hiu. Ông C th y rõ ng i ã h c gi i mà l i có hi u, thì trong b ng khen th m, song ông mu n d tánh tình cho áo- nên ông l ng thinh, cho ng i thong-th mà t bày tâm-s , ông T n-S nói ti p ng: “Con mà h c c ó, y là nh cái chí b n-b c a con, nh t là con s mang ti ng “bán nhi ph ”. Vi c h c c a con thì v y ó. Còn vi c hôn-nh n c a con là vi c tình-c . Con th a thi t v i cha, vì con au-d n cho ph n côi-cút c a con t h i nh , nên cái tánh c a con thu nay th ng bu n-b c hoài hoài. Ai r ch i cu c gì vui cho m y i n a c ng không bi t vui. Lúc h c bên Tây c ng v y, mà t n m ngoái n bây gi con v bên nây c ng v y con a ch i m y ch thanh-v ng, con a n m m t mình mà suy ngh vi c i. B i cái tánh c a con nh v y nên con không mu n c i v , ngh vì con s c i v r i con làm cho m t ng i àn-bà ham vui-v , ham bay nh y ph i ch u cái thói bu n th m c a con ó tr n i, thì t i- nghi p cho ng i ta l m. Cách b n tháng nay, con d ti c t i nhà c a m t viên quan trong Ch -l n, tình-c con g p cô Hai c ng n d ti c y. Hai con làm quen nói chuy n v i nhau, con h i th m cô Hai còn cha m hay không, cô nói r ng cô còn cha m , nh ng mà cha t n i, m m t ng , m l i l y ch ng khác, thành ra cô ph i v i m và cha gh , cô nói v i con nh v y r i cô khóc. Con v nhà, con suy ngh , con bi t cô thân-ph n thì khác con, mà tánh-tình l i gi ng v i con l m, Ph n con au- n vì c a m khu t h t, ph n cô tuy cha m còn , song không sum-hi p, nên c ng bu n-r u. Hai con c ng ng m t b nh bi-th m v n sanh-thành. Cách ít ngày con g p cô Hai trong m t ti c khác n a, hai con bày t tánh-tình v i nhau, con th y rõ hai con tâm u ý hi p con m i th a v i chú con c y mai i nói, thi t qu t ngày h a hôn r i, con t i lui nói chuy n v i cô Hai, thì hai con tánh n t gi ng nhau l m, h nh c t i cha thì c khóc li n. Con t ng hai cái tánh bu n c a hai con mà hi p l i thì ch c kh n-khít tr n i, không chinh không mích, mà l i có l i v i nhau c ng b t bu n chút nh c”. Ông C mang l p gi -d i là t ng làm b ng cho vui lòng con mà thôi, mi n nó c t tóc tr m n m v i ng i nó yêu th ng và nó khen úng- án, còn ph n ông thì ông ch ng gì. Nào dè làm gi -d i mà c bi t tình con không quên mình, l i c bi t chàng r có hi u ngh a, ông v a c m, v a m ng, nên g c-g c u mà nói r ng: “Con nói chuy n nãy gi