1. I- POLITIKA KRIMINALE DHE OBJEKTI I STUDIMIT TE SAJ
CESHTJET:
. KUPTIMI MBI POLITIKEN KRIMINALE
. OBJEKTI I POLITIKES KRIMINALE
. FAKTORET QE NDIKOJNE
. RENDESIA E POLITIKES KRIMINALE
. RAPORTET ME SHKENCAT E TJERA
1.1 KUPTIMI MBI POLITIKEN KRIMINALE
- “Politike”- Veprimtari e pushtetit shteteror qe lidhet me qeverisjen e drejtimin e shtetit,
maredhenjet me shtetet e tjera, qe ka per qellim te ruaje e forcoje bazen ekonomike,
rendin shoqeror, veprimtarine e nje partie, grupi shoqeror ose dikujt qe lidhet me ceshtjen
e shtetit.
- “P.ekonomike, P. e jashteme e tj”.. Qellimi eshte te cilesohet e dallohet veprimtaria e
nje fushe te caktuar ne punet e shtetit, me parimet, rregullat e procedurat e punes e tj.
- Politika kriminale ka te beje me veprimtarine e institucioneve te drejtesise penale dhe
organeve te tjera te ngarkuara nga ligji per ruajtjen e rendit shoqeror, parandalimin e
krimit dhe zbatimin e ligjit.
Disa perkufizime per P.Kriminale“
- “nje teresi procedurash me anen e te cilave shoqeria reagon ndaj nje dukurie kriminale”
-“teresi e masave te ndryshme penale dhe masave te tjera qe kane per qellim mbrojtjen e
shoqerise nga krimi dhe qe kane te bejne me autoret e krimit e mbrojtjen e viktimave”
-“disipline teorike dhe praktike qe meret me parandalimin e kriminalitetit si dukuri
individuale dhe kolektive”.
-“Ajo perfshin strategjine e pergjitheshme te luftes kunder kriminalitetit si dhe masat e
tjera qe perdor shoqeria ndaj tij”.
-Konceptimi i ngushte
. “reagim represiv; denimi penal”
-Konceptimi i gjere
.”perfshin edhe parandalimin dhe veprimtarine e institucioneve shteterore”
-“Politika kriminale eshte teresi e masave te karakterit penal dhe jo penal qe
synojne te parandalojne kriminalitetin si dukuri individuale e kolektive ne nje vend
dhe kohe te caktuar”
1.2 OBJEKTI I POLITIKES KRIMINALE
-Fillimisht objekt ka qene denimi dhe masat represive ndaj autorit
-Aktualisht P.Kriminale eshte e orjentuar ne masat e parandalimit te kriminalitetit
-Objekti i studimit perfshin
.legjislacionin
.institucionet ligjzbatuse e ato te drejtesise
.strategjite e programet per parandalim
-Legjislacioni penal, procedurial, ai per institucionet, i vecante e tj.
-Institucionet e policimit, prokuroria, dhe sistemi i drejtesise
-Strategjite ne fushen penale,sociale,ekonomike e tj.
1.3 FAKTORET QE NDIKOJNE NE P.KRIMINALE
a. Faktoret kulturore
b. Faktoret demografike
c. Faktoret ekonomike
2. d. Faktoret politike
dh. Faktoret e sigurise
e. Kriminaliteti
f. Krimi nderkombetar
g. Orjentimet e P.kriminale nderkombetare
gj. Opinioni publik
Suksesi i politikes kriminale varet nga
.parimet mbi te cilat funksionon
.niveli i legjislacionit penal dhe zbatimi i tij
.sistemi i masave penale per luftimin e krimit
.standartet dhe eficenca e institucioneve
.masat e parandalimit te pergjithshem e vecante
.sistemi i ekzekutimit te vendimeve penale dhe institucionet e riedukimit
1.4 RENDESIA E POLITIKES KRIMINALE
-Rendesia e kesaj disipline
.per objektin qe studjon
.per instrumentat qe perdor
-Synimi eshte
.Te mbahet rregulli shoqeror; mbrohet shoqeria
-Persosja e funksioneve te denimit
.frikesimi kolektiv, individual
.ndalimi i veprimtarise
.risocializimi i autorit
-Kombinimi i masave penale me ato sociale
-1.5 RAPORTET ME SHKENCAT E TJERA
a. Me te drejten penale
b. Me kriminologjine
c. Me penologjine
d. Me kriminalistiken
e. Me politiken sociale
II- BAZAT JURIDIKE TE POLITIKES KRIMINALE
CESHTJET:
. BAZAT JURIDIKE TE POLITIKES
KRIMINALE
. SISTEMI I DREJTESISE PENALE
DHE ORGANEVE TE TJERA
2.1 BAZAT JURIDIKE
a-Kushtetute e R.Shqiperise
.rregullon institucionet kushtetuse
.te drejtat dhe lirite themelore
.parimet kryesore e tj
b-Kodi penal dhe ligje te tjera
.ben inkriminimin e sjelljeve
.ben dekriminalizimin
.ligjet e reja te vecanta
3. c-Kodi i procedures penale
.ben regullimin e inst.ndjekjes penale, drejtesise
.procedurat e punes
.ekzekutimi i vendimeve penale
.procedurat per grupe shoq.vecanta
c-Ligjet e vecanta
.Per organizimin e pushtetit gjyqesor
.Per prokurorine e republikes
.Per policine gjyqesore
.Per ministrine e drejtesise
.Per keshillin e larte te drejtesise
.Per gjykaten e krimeve te renda
.Per avokatine
.Per permbarimin gjyqesor
.Per ekzekutimin e vendimeve penale
.per te drejtat dhe trajtimin e te denuarve
Aktet nderkombetare
.Konventa Evropiane per te drejtat e njeriut
.kunder terrorizmit
.kunder krimit te organizuar
.kunder trafikut te qenjeve njerzore
.kunder pastrimit te parase
.kunder dreogave e lendeve psikotrope
.kunder korupsionit
Mareveshjet shumepaleshe e dypaleshe
2.2 SISTEMI I DREJTESISE PENALE
DHE ORGANEVE TE TJERA LIGJZBATUSE
Sistemi i zbatimit te Politikes kriminale
a.organet e pushtetit gjyqesor
b.organe te pushtetit ekzekutiv
- Sistemi gjyqesor perbehet
c-Gjykata e larte
b-Gjykata e Apelit + Gjykata e krimeve te renda
a-Gjykata e shk.pare + Gjykata administarative
- Kopetencat e cdo niveli te gjykates
- Funksionimi administrativ
- Dhenja e drejtesise
Disa alternative permiresimi
.Thjeshtimi i procedurave penale
.Ulja e ceshtjeve per gjykim
.Shfrytezimi i burimeve te sherbimit privat
.Shtimi i trasparences
.Mbeshtetja financiare
.Perforcimi i standarteve profesionale
.Perforcimi i cilesive te personalitetit
Prokuroria
4. .Eshte inst.ndjekjes penale, perfaqeson akuzen
.nuk eshte pjese e sistemit gjyqesor
.eshte e org. prane sistemit gjyqesor
.kryen hetime, kontrollon ato
.mbron interesat e shtetit, shoqerise
.zbaton masat e sigurise
.vendos fillimin ose jot e procedimit penal
.ekzekuton vendimet penale te gjykates
Policia
.Eshte inst.administrates shteterore, me mision
.te ruaje rendin e sigurine publike, zbatoje ligjet
dhe hetoje krimin.
.te jape ndihmen qytetareve
.sherbimet parandaluse
.bashkepunimi me komunitetin
.zbulimi i krimeve (funksionet e policies gjyqesore)
.ekzekutimi i vendimeve penale e tj.
Sistemi i ekzekutimit te vendimeve
.Vendet e paraburgimit per te arestuarit e ndaluarit
.Burgjet per te denuarit me burgim
.Programet e riedukimit
Sherbimi i avokatise
.Mbron te drejtat, interesat e individit
.Bashkepunon me gjykaten
Sherbimi i permbarimit
.Nuk eshte pjese e gjyqesorit
.Ekzekuton vendimet penale, titujt,
.Denimet me gjobe dhe ato plotesuse
III. ZHVILLIMI HISTORIK I POLITIKES KRIMINALE
CESHTJET:
. POLITIKA KRIMINALE NE
SHOQERINE E LASHTE
. POLITIKA KRIMINALE NE MESJETE
. POLITIKA KRIMINALE NE KOHEN E RE
. POLITIKA KRIMINALE NE SHOQERINE
BASHKEKOHORE
3.1 Politika kriminale ne shoqerine e lashte
- e shoqerine primitive
. njerzit jetonin se bashku, mbroheshin se bashku
. reagimi me debim, hakmarje, shperblim, pajtim
- Ne shoqerine skllavopronare
. inkriminimi i veprimeve, sjelljeve
. ngritja e sistemit te gjykimit e denimit
. dhenja e denimeve te ashpra
. (ligjet e Hamurabit, ato Manu ne Indi, Dragonit ne Greqi, 12 tabelat e tj )
Mendime te filozofeve te kohes
5. Platoni
. kriminelet e pandreqshem te eleminoheshin
. te jepeshin edhe denime te tjera
. ligjet te beheshin qe njerzit te largoheshin nga krimi
Aristoteli
. te aplikohej denimi penal njelloj per te gjithe
. barazia para ligjit
Ciceroni, Ulpiani
. denimi ti sherbente parandalimit te krimit
. denimet te jepeshin sipas ligjit
3. Politika kriminale ne mesjet
- Shek.XII-XVII eshte periudha e feudalizmit
. ndertoi ligje per mbrojtjen e pushtetit e interesave
. ngriti institucionet qe do zbatonin ligjet
. denime te ashpra (sy per sy, dhemb per dhemb)
. ndikimi i fuqishem i kishes
. inkuizicioni kishterimit
Politika ne kohen e re
- Periudha nga shek. XVII deri ne XIX njihet si faza e pare e kapitalizmit
- Ndikimi i ideve te revolucionit francez 1789
.per krijimin e legjislacionit penal
.per politiken e denimit
-Tomas Hobs, Hygo Groci, Zhan Loku, Spinoza, Zh.Rusoi, Monteskje, C.Bekaria e tj.
. per ligjeshmerine
. per zbutjen e denimeve
. per procedurat
. kufizimin e denimit me vdekje
Mjetet kryesore te politikes kriminale
. ligjet per mbrojtjen e interesave
. sistemi i organeve gjyqesore
. organet per zbatimin e denimeve
. ngritja e burgjeve
Ulpiani “burgjet duhet te sherbejne vetem per paraburgim e jo per ndeshkim”
Shkolla klasike penale (Cezare Bekaria)
. parimi i ligjeshmerise
. ”nuk ka denim pa ligj”
Shkolla antropologjike (Cezare Lombrozo)
. nuk duhej denuar vepra penale, por autori
. te studjohej e njihej autori
. individualizimi i denimit
Shkolla pozitiviste fund shek XIX .(Enriko Ferri)
. vemendja tek autori i krimit
. individualizimi i denimit
Shkolla sociologjike fillim i shek.XX
. ishte per mbrojtjen shoqerore
. kombinim i denimit penal me masat shoqerore
6. . pergjegjesia penale sipas rrezikshmerise autorit
3.4 Politika kriminale ne shoqerine bashkekohore
- P.kriminale eshte pjese e politikes shteterore
- Orjentimi i saj parandalimi i kriminalitetit
- Organizmat nderkombetare
- Instrumentat nderkombetare
. konventat e ndryshme
. gjykata nderkombetare e hages
- Roli i organizmave nderkombetare
. Komisionet e OKB per ceshtje te ndryshme
….per ceshtjet sociale
….per burgjet
. Shoqatat per mbrojtjen shoqerore
. Shoqarta per te drejten penale
. Shoqata kriminologjike e tj
Llojet e denimeve
. denime me burgim
. denime me gjobe
. heqje e lirise ne disa forma
. entet shkollore
. entet per naten
. puna shoqerisht e dobishme
. heqja e denimit me vdekje e tj
IV.ZHVILLIMI I POLITIKES KRIMINALE SHQIPTARE
CESHTJET
. DERI NE KRIJIMIN E SHTETIT
SHQIPTAR
. PAS SHPALLJES SE PAVARESISE
. PAS LUFTES DYTE BOTERORE
. POLITIKA KRIMINALE PAS VITEVE
1990
4.1 POLITIKA KRIMINALE DERI NE KRIJIMIN E SHTETIT SHQIPTAR
Elemente te P.krim.ne lashtesi e mesjete
. Ne shtetin Ilir shek.IV para krishtit, normat penale ruanin rendin politik e shoqeror
skllavopronar te
. Jepeshin denime te ashpra si debimi, bojkotimi, burgimi, denimi me vdekje, gjakmarja
. Edhe ne shtetin e Epirit jepeshin te njejtat denime
. Denimet perdoreshin nga pleqesite, kuvendet e burave. Vepronon edhe normat e te
drejtes zakonore.
. Me pushtimin e Shqiperise nga Romaket ne shek 168 para krishtit u perhapen idete e
juristeve Ulpiani, Seneka e tj
Ne mesjete shek. XII deri XIV P.kriminale u ndertua e zbatua nen influencen e
mendimit juridik bizantin, ndikim i perandorit Justinian.
. Denimet. gjymtimi, burgimi, denimi me vdekje,
. Synimi ishte hakmarja, denimi e jo riedukimi
Denimet e te drejtes zakonore jepeshin nga gjyqet e pleqve ne vendin tone.
7. . Vepronte edhe e drejta kishtare, e cila denonte veprat qe preknin doktrinen fetare,
krimet ndaj marteses, familjes, vajzave e tj.
Statutet e qyteteve bregdetare
. Ne shek.XIV Duresi, Shkodra, Ulqini, Drishti, Tivari kishin statutet e vet ate
veteqeverisjes
. Zbulimi ne vitin 1997 nga nje studjuse italiane
Statuti permban 268 nene dhe pershkohej nga :
Parimi i ligjeshmerise, fajesise, institutit te bashkepunimit, atij te denimit e tj. Ketu
gjejme:
a) lloje te veprave penale si vrasja, plagosja, vjedhja, fallsifikimi, veprat kunder
drejtesise, ryshfeti i gjyqtareve,
b) denimet me gjobe, debim, burgim, konfiskim, denim me vdekje me prerje te kokes
c) norma te procedures penale per berjen e gjyqeve nga gjyqtaret ose mbreti si paraqitja e
provave, pyetja e deshmitareve, marja dhe shpallja e vendimeve e tj.
Ne shtetin e Skenderbeut shek.XV lufta kunder krimit behej nepermjet normave penale
dhe denimeve te ashpra. Denimet ishin:
. prerja e gjymtyreve
. burgim i perjetshem ne keshtjelle
. denimi me vdekje
. zbatohej e drejta e faljes se denimit
. zbatoheshin normat e te drejtes zakonore penale
E drejta zakonore shqiptare
- Kanuni i Leke Dukagjinit, i Skenderbeut, i Laberise,
- Kanunet ishin mjeti kryesor i luftes kunder krimit
- Denimet ishin lecitja, debimi, gjoba, djegja e shtepise, gjymtimi, denimi me vdekje dhe
gjakmarja.
Elemente te P.kriminale ne shek.XVII
- ne vitin 1756 ne pashallekun e Shkodres vepronin tre lloj normash juridike
a) sheriati ose ligjet e pergjitheshme
b) e drejta kishtare per te krishteret
c) e drejta zakonore perfshire edhe ate penale
- ne pashallekun e Janines vepronin “bujurdite”qe permbanin paralajmerime mbi
pergjegjesite per mosrespektimin e ligjeve.
- rolin kryesor ne pashalleqe e luanin ndeshkimet e renda, sistemi gjyqesor, si dhe
shmangja graduale nga e drejta zakonore dhe perqafimi i modelit perendimor ne politiken
kriminale.
Elemente te P.kriminale ne shek.XIX
-Zhvillimi i mendimit te rilindsave e patrioteve
.kerkonin qe denimi ti pershtatej veprimit te kryer
.te ndertohej nje gjykate perendimore, shqiptare
-Roli i lidhjes se Prizrenit 1878 per krijimin e shtetit shqiptar, parandalimin e krimit,
denimin e tij, krijimin e ligjeve e gjykatave shqiptare,
4.2 POLITIKA KRIMINALE PAS SHPALLJES SE PAVARESISE
Kuvendi i Vlores krahas masave te tjera,
. mori masa per nxjerjen e ligjeve te reja,
. ngritjen e institucioneve shteterore
8. . beri pershtatje te ligjeve osmane
. aktivizoi gjykatat per te zbatuar ligjet e kohes
- Venja ne qershor te 1914 ne zbatim e ligjit Per gjykatat e drejtesise ne Shqiperi, ku filloi
gjykata fillore, ajo e apelit dhe e diktimit.
- Perfshirja e vendit ne luften e pare boterore ne 1914-1918 pengoi zbatimin e politikes
Kongresi i Lushnjes ne 1920 dhe qeveria e Zogut hodhen hapa te mira ne drejtim te :
. politikes ndeshkimore me kodin e ri penal te 1928
. krijimit dhe funksionimit te sistemit te drejtesise
. prokuroria, gjykatat, xhandarmeria. Organet e zbatimit te denimeve e tj te modelit
perendimor.
. zhvillimin e mendimit teorik juridik, penal, kriminologjik sipas pikpamjeve pozitiviste
e sociologjike te kohes
. vepra “e drejta ndeshkimore” e Terenc Tocit
. denimet e ashpra ndaj krimit politik e kundershtareve, internimet, sekuestrimet, djegjet
e shtepive te aratisureve, vec denimeve te tjera.
Elemente te P.kriminale ne vitet 1939-1944
- Nderprerja e zbatimit te ligjeve dhe masave te mara
- Pushtusit perdoren te gjitha mjetet ne funksion te qellimit kunder popullit shqiptar
- Sistemi i drejtesise u vu ne sherbim te pushtusve te huaj, krimi u perhaps me shpejtesi
- Denimet ne qytetet e pushtuara komandoheshin nga pushtusit fashiste
- Koferenca e Pezes caktoi detyra per keshillat e reja per luften kunder krimit,
konflikteve, pajtimet e tj.
- Rregullorja e keshillave ne shtator 1943 permbante elemente te politikes kriminale.
- Politika e denimeve udhehiqej nga idologjia e kohes qe drejtonte luften per denime te
ashpra.
- Funksionimi i gjykatave partizane per denimin e tradhetareve e spiuneve, atyre qe ishin
armiq.
4.3 POLITIKA KRIMINALE 1944 - 1990
- Clirimi i Shqiperise ne nendor 1944 dhe vendosja e rendit te ri ekonomiko shoqeror.
Sistemi komunist.
- Modeli i shtetit, ligjeve, institucioneve dhe drejtesise u vendos sipas atij te B.Sovjetik
- Parimet baze ishin partishmeria, lufta e klasave
- Politika kriminale ishte nje mjet ne duart e sistemit politik. Partia mbi cdo gje e kedo.
Politizimi.
- U hoq avokatia dhe prish ministria e drejtesise
- Politizimi i denimit “denimi penal eshte nje mjet shterngimi me karakter politik,
idologjik i shtetit socialist ne luften e klasave..”k.penal 1977.
- Ky kod parashikonte 33 raste te denimit me vdekje si dhe nje sere denimesh te renda.
- Prioriteti i denimeve per krimet e quajtura kundra shtetit si dhe atyre ne ekonomi.
- Elementet kryesore te luftes kunder kriminalitetit:
. legjislacioni penal e ai procedurial
. masat e sigurimit nga ministria e brendeshme
. zbatimi i denimeve penale
. parandalimi i pergjithshem shteteror e shoqeror
. parandalimi i posacem
. mendimi teorik ne fushen juridike, penale e tj
9. 4.4 POLITIKA KRIMINALE PAS VITEVE 1990
- Ndryshimi i sistemit politik e shoqeror ne Shqiperi
- Ndryshimi i sistemit te politikes kriminale
- Zbatimi i parimeve te pergjitheshme te demokracise, ligjeshmerise, humanizmit e
drejtesise
- Hartimi i kodit te ri penal 1995, atij procedurial
- Ratifikimi i konventave te ndryshme nderkombetare
- Ngritja e ministries se drejtesise, avokatise
- Ngritja e sistemit te ri te drejtesise (gjykatave)
- Ndryshimi i rolit te prokurorise
- Ndryshimi i statusit dhe rolit te policise se shtetit
- Modelimi i ri i organeve te tjera ligjzbatuse
Sistemi i denimeve
a) denimet kryesore
Per krimet: burgim i perjetshem; burgim; gjobe
Per kundravajtjet penale: burgim; gjobe
b) denime plotesuse
. ndalimi i te drejtes per te ushtruar funksion publike
. konfiskimi i mjeteve te vepres penale e produkteve
. ndalimi per te drejtuar automjete
. heqja e dekoratave, titujve te nderit
. heqja e te drejtes ushtrimit nje veprimtarie, mjeshte
. heqja e te drejtes detryra drejtuse ne persona juridik
. ndalimi per te qendruar ne nje vend ose disa njesi
. nxjerja jashte teritorit
. detyrimi per publikim te vendimit gjyqesor
Alternativat e denimit me burgim
. copezimi i denimit me burgim
. pezullimi i ekzekutimit te vendimit me burgim, vendosja ne prove e te denuarit
. detyrimi per kryerjen e nje pune ne interes publik
. lirimi para kohe me kusht
- Heqja e denimit me vdekje
- Synimi i politikes kriminale eshte parandalimi i kriminalitetit
- Ajo eshte e ndertuar sipas modelit perendimor; sipas rekomandimeve te politikes
perendimore per luften kunder krimit, sidomos atij te organizuar.
V. POLITIKA KRIMINALE PAS REFORMAVE NE KODIN PENAL ( 2001 –
2004) CESHTJET . NDRYSHIMET E POLITIKES
KRIMINALE NE VITIN 2001
. NDRYSHIMET GJATE VITEVE
2003-2004
5.1 NDRYSHIMET E POLITIKES KRIMINALE NE VITIN 2001
Reforma e bere ne vitin 1995
. ligji penal, ai procedurial, modeli, parimet,
. institucionet ligjzbatuse, modeli, parimet
. sistemi i drejtesise, modeli, permbajtja
. ashpersimi i denimeve
10. . heqja e denimit me vdekje
. mungesa e stabilitetit
Faktoret qe ndikuan per ndryshime
. nevoja e harmonizimit me legjislacionin e brendshem; dhe me aktet nderkombetare
. pasojat e ardhura pas shtatorit 1998
. gjendja e renduar e krimit kunder personit
. gjendja e trafiqeve te njerzve, femrave e tj
. faktoret ekonomiko-shoqerore
. gjendja e dobet e institucioneve
. nevoja e perforcimit te ligjeve, e stabilitetit
Ligjet e reja te miratuara ne vitin 2001
. ligji nr. 8733 dt. 24. 01. 2001 Per disa shtesa e ndryshime ne Kodin penal te vitit 1995
. ligji nr. 8750 dt. 26. 03. 2001 Per parandalimin dhe luften kunder lendeve narkotike e
psikotrope
. ligji nr. 8792 dt. 10. 05. 2001 Per krijimin e qendres se perpunimit te dhenave
. ligji nr. 8678 dt. 14. 05. 2001 Per organizimin dhe funksionimin e M. Drejtesise
. ligji nr. 8811 dt. 17. 05. 2001 shtese ne ligjin per pushtetin gjyqesor
. ligji nr. 8839 dt. 22. 11. 2001 Per grumbullimin, administrimin dhe ruajtjen e
informacionit te klasifikuar policor.
. ligji nr. 8677 dt. 2. 11. 2000 Per organizimin dhe funksionimin e Policise gjyqesore
Shtesat dhe ndryshimet ligjore
. harmonizuan kodin penal me Kushtetuten e R.Sh.
. vendosen bazat dhe parimet e ligjit penal
. vendosen pergjegjesine penale per shtetasit e huaj
. riten gjoben per autoret e krimeve 100 mije-
10 milione leke; per k.penale 50mije-5 milione
. perforcuan kritetet per lirimin para kohe me kusht
Ne pjesen e posacme
. ripunuan dhjete nene per krimet kunder jetes e shendetit dhe riten sanksionet
. shtuan denimet me burgim e gjobe per rembimin, mbajtjen peng, krimet kunder lirise
. bene ndryshime per lendet e drogave, shtuan shitjen, afrimin, dhenjen e marjen ne cdo
forme, shperndarjen, tregetimin, trasportimin e tj.
. forcuan denimet per krimet e droges si dhe pastrimin e parave te pista, prodhimin e
mallrave industriale, nderhyrjet ne trasmetimet kompjuterike
Ashpersimi i politikes se denimeve
. heqja e denimit me vdekje
. vendosja e burgimit te perjetshem ne 15 nene
. shtimi i disa figurave te reja te veprave penale
. u riten sanksionet ndaj autoreve si :
. gjoba u rit me 9 nene
. burgimi me maksimum 15 vjet, ne 22 nene
. burgimi me maksimumi 20 vjet, ne 13 nene
. burgimi ne maksimum 25 vjet, ne 1 nen
5.2 NDRYSHIMET GJATE VITEVE 2003-2004
Faktoret qe diktuan ndryshimet e plotesimet
. nevoja e perforcimit te luftes kunder krimit te organizuar dhe korupsionit
11. . zbatimi i detyrimeve qe ridhnin nga konventat nderkombetare te OKB e organizma te
Evropes
Ligjet qe u miratuan
. ligji nr. 9017 dt. 6. o3. 2003 per disa shtesa ne k.p.
. ligji nr. 9030 dt. 13. 03. 2003 per disa shtesa ne k.p.
. ligji nr. 9086 dt. 19. 06. 2003 i cili plotesoi figurat e veprave per terrorizmin, pastrimin e
parave e tj.
. ligji nr. 9187 dt.12.02. 2004 Per disa shtesa e ndryshime ne K.procedures penale
. ligji nr. 9188 dt. 12. 02. 2004 qe plotesoi figuren e rembimit te personit, trafikimit te
femrave, e riti masen e gjobes
. ligji nr. 9258 dt. 15. 07. 2004 per masat kunder financimit te terrorizmit
. ligji nr. 9275 dt. 16. 09. 2004 i cili beri shtesa e ndryshime ne 39 nene te Kodit penal per
goditjen e krimit te organizuar.
. ligji nr. 9284 dt. 30. 09. 2004 Per parandalimin e goditjen e krimit te organizuar
. ligji nr. 9205 dt. 15. 03. 2004 Per mbrojtjen e deshmitareve dhe bashkepunetoreve te
drejtesise
. ligji nr.9157 dt. 04. 12. 2003 Per pergjimin e telekomunikimeve
. ligji nr. 9276 dt. 16. 09. 2004 Per disa shtesa e ndryshime ne K.procedures penale
Ndryshimet e bera
. Ndryshimet ne Kodin penal prekin 166 nene nga 355 qe ka gjithesej ai.
. Ndryshimet e P.kriminale konsistojne ne :
a) percaktimin e figurave te reja te veprave penale
b) plotesimin e ndryshimin e disa neneve te meparsh.
c) perforcimin e mjeteve dhe procedurave ligjore
d) forcimin e sanksioneve penale
Konkretisht
. u plotesuan nenet per organizaten kriminale, banden e armatosur, organizaten teroriste,
grupin e strukturua
. u plotesuan nenet per terrorizmin, pastrimin e produkteve te vepres penale
. u shtua denimi per keto vepra ne rrethana cilesuse
. u perjashtua nga denimi, ose ul ai, kur pjestari i bandes ndihmon e bashkepunon
. u bene ndryshime per korupsionin aktiv e ate pasiv; ne sektorin publik dhe ate privat;
org.drejtesise
. dispozita te reja per krijimin, organizimin, pjesmarjen, funksionimin, fshehjen e fondeve
e pasurive nga personat qe meren me terorizmin
. u rit denimi me burgim te perjetshem ne 17 nene
Aktet nderkombetare te ratifikuara
. konventa Evropiane Per parandalimin e tortures dhe trajtimit cnjerezor.ligji 8135
dt.31.7. 1996
. organizata nderkombetare e Policise kriminale Interpol ligji. 8427 dt. 14.12. 1998
. konventa Ksh. Evropes per ekstradimin dhe dy protokolleve shtese ligji. 8322
dt.2.4.1988
. konventa Ksh. Evropes per trasferimin e personave te denuar ligji. 8499 dt. 19.6. 1999
. konventa Ksh. Evropes per trasferimin e procedimeve ne ceshtjet penale ligji. 8497
dt.10.6.1999
12. . konventa Ksh. Evropes per ndihme te ndersjellte juridike ne fushen penale dhe
protokollin e saj shtese ligji. 8498 dt. 10.6. 1999
. konventa e K.bashkuara kunder trafikut te paligjshem te drogave e lendeve psikotrope
ligji. 8722 dt. 26.12. 2000
. konventa Evropiane per shtypjen e terrorizmit ligji. 8624 dt. 13.7.2000
. konventa nderkombetare kunder marjes se pengjeve ligji. 8837 dt. 13.7.2001
. konventa per korupsionin ligji. 8837 dt.13.7.2001
. konventa nderkombetare per luften kunder financimit te terrorizmit ligji. 8865 dt.
14.3.2002
. konventa K.bashkuara kunder krimit te organizuar nderkombetar dhe dy protokolleve
shtese ligji. 8920 dt. 11.7. 2002
. statuti i Romes per gjykaten nderkombetare penale ligji. 8994 dt.23. 12.2002
. konventa per krimin ne fushen e kibernetikes ligji. 8888 dt. 25.4 2002
. konventa Evropiane per vlefshmerine nderkombetare te gjykimeve penale ligji. 9068 dt.
15.5. 2003
Perforcimi i institucioneve
. Krijimi i Prokurorise se krimeve te renda
. Krijimi i Gjykates se krimeve te renda l.nr.9110 dt.24.7.2003
. Perforcimi i strukturave te specializuara te Policise se shtetit sipas drejtimeve
.per terrorizmin; trafiqet e qenjeve njerzore
.pastrimin e parave; drogat; korupsionin e tj
. Forcimi i kontrollit te brendshem financiar per perdorimin e fondeve publike
. Goditja e personave ne kerkim dhe grupeve kriminale
VI. VEPRAT PENALE KUNDER PERSONIT DHE POLITIKA KRIMINALE
POLITIKA KRIMINALE
. NDAJ KRIMEVE KUNDER JETES
. VEPRAVE KUNDER SHENDETIT
. KRIMEVE SEKSUALE
. VEPRAVE KUNDER LIRISE SE PERSONIT
. VEPRAVE KUNDER MORALIT
. VEPRAVE KUNDER FEMIJEVE
KUNDER PERSONIT
- Personi si qenje njerezore me vlerat dhe te drejtat e tij ,ka qene ne qender te
zhvillimit te shoqerise
- Pjese e ketij zhvillimi ka qene edhe mbrojtja e garantimi i jetes e te drejtave ne
cdo rend ekon.shoqer.
- Percaktimi ne ligj i kesaj mbrojtje ne cdo sistem
- Funksionimi i kanuneve ne malesite e zonat e thella
- Funksionimi i strukturave shteterore per mbrojtjen e ligjit dhe njerzve nga krimet
e plackitjet
- Funksionimi i gjykatave per dhenjen e drejtesise
- Denimet e ashpra per vrasesit e perdhunusit
- Perdorimi i ndermjetesimit, e pajtimit
- Politika kriminale ndaj krimeve kunder personit, eshte pjese e politikes se
pergjitheshme kunder kriminalitetit
13. - Nisur nga rrezikshmeria dhe pasojat e ketij lloji kriminaliteti, historikisht i eshte
dhene perparesi
- Aktet nderkombetare per te drejtat dhe lirite themelore te njeriut, vene ne qender
te vemendjes jeten dhe sigurine si vlerat me te rendesishme te njeriut
- Mbrojtja e vecante e personit nga kushtetuta e vendit, e cila ne permbajtjen e vete
ka te drejtat dhe lirite
Mbrojtja qe ben Kodi penal i R.Shqiperise
- duke vendosur ne qender te objektivit dhe qellimit
individin me te drejtat dhe lirite e tij
- nepermjet pjeses se pergjitheshme; parimeve e tj
- nepermjet permbajtjes se krereve per krimet kunder njerezimit; kunder pasurise e
ekonomise;
- veprave kunder mjedisit; akteve terroriste; krimeve kunder autoritetit te shtetit;
kunder drejtesise e tj
- nepermjet kreut te vecante II- te
Veprat penale kunder personit (nenet 76 – 133)
a- Krimet kunder jetes nenet 76-85
b- Krimet kunder shendetit nenet 86-99
c- Krimet seksuale nenet 100-108
d- Krimet kunder lirise nenet 109-112
e- Krimet kunder moralit nenet 113-123
f- Krimet kunder femijeve, familjes 124-130
POLITIKA NDAJ KRIMEVE KUNDER JETES
- Kushtetuta “jeta e njeriut mbrohet me ligj (neni 21)
- Percaktimet e Kodit penal nenet 76-85
a.krimet kunder jetes te kryera me dashje (10 vjet - burgim te perjetshem)
b.vrasjet ne rethana cilesuse (te miturit, personat me mangesi, deputete, police, gjyqtare e
tj, deshmitare, e shume personave e tj (20 –burgim te perjetshem)
c.kanosja dhe nxitja per hakmarje (deri 3vjet e me gjobe)
- Percaktimet e Kodit te procedures penale
- Funksionimi i strukturave me sherbime permanente siguruse ( policore dhe sherbime
tjera publike)
- Shtimi i vrasjeve ne periudha krizash ne vitet 1990, 1997,
- Perhapja e vrasjeve per motive gjakmarje
- Perhapja e vetgjyqesise dhe hakmarjes
- Pershtatja e denimeve penale me gjendjen dhe tendencat e krimit kunder jetes, pra
vrasjeve.
- Heqja e denimit me vdekje
- Shtimi i dispozitave per aplikilin e burgimit te perjetshem
Ashpersimi i politikes penale ndikon ne uljen e vrasjes
Te denuarit per krimet kunder jetes
2003 2004 2007
342 269 207
- Te denuarit jane denim mbi 10 vjet burg deri ne 25 vjet
- Me burgim te perjetshem
- Ritur fuqia zbuluse
14. - Ritur roli i komisioneve, pajtimeve, shoqerise e tje.
VI.2 POLITIKA PER VEPRAT KUNDER SHENDETIT
- Percaktimet e K.penal me nenet 86-99
-Tortura neni 86 per te mare informata, ndeshkuar,frikesuar e tj (4-10 vjet )
- kur vine pasoja te renda ne shendet (10-20 vjet)
- plagosja e rende me dashje (3-10 vjet); (5-15vjet)
- plagosja e lehte me dashje neni 89 (gjer ne 2vjet)
- shitblerja e trasplanteve (3-10 vjet) (10-20 vjet)
- mjekimi i pakujdesshem neni 96gjobe e deri 5 vjet
- mosdhenja ndihme neni 98 gjer ne 4 vjet
- shkaktimi i vetevrasjes neni 99gjer ne 5 vjet.
- Numuri i plagosjeve varjon cdo vit 135 deri ne 200
- Numuri i te denuarve per keto vepra varion nga 64 ne 79 ne vitin 2007.
- ka shume vepra te pa denoncuara dhe ndjekura
- ka disa figura te nenvleftesuara si mjekimi i pakujdesshem, shkaktimi i vetevrasjes e tj
VI.3 POLITIKA KUNDER KRIMEVE SEKSUALE
- Percaktimet e kodit nenet 100-108
- Perforcimi i dispozitave ligjore me ligjin 8733 dt.24.1.2001
.mardhenje seksuale me te mitur neni 100 7-15 vjet;
.ne bashkepunim,me dhune,shkaktuar deme 15-25 vjet
.kur ka vdekje te femijes jo me pak se 20 vjet
- Perforcimi i sanksioneve ne nenin 101,102,102.a,103
- Krimet e regjistruara ne kete drejtim arijne deri 90
- Numuri i te denuarve varjon nga 65 deri ne 87
- Ne vitin 2007 jane gjykuar 40 ceshtje penale dhe denuar 36 persona
VI.4 POLITIKA NDAJ VEPRAVE KUNDER LIRISE
- Percaktimet e K.penal nenet 109-112
- Perforcimi i dispozitave ne vitin 2001 dhe 2004
.rembimi ose mbajtja peng e personit neni 109 per te fituar, fshehur. Qellime tjera 10-20
vjet burg dhe gjobe
.ndaj te miturve jo me pak se 15 vjet e gjobe
.kur ka pasoja me vdekje e tj 20 dhe burgim te perjetshem
- shtuar neni 109.a rembimi ne rethana lehtesuse
- shtuar 109.b shterngimi e kanosja per dhenjen e pasurise me ligjin 9275 16.9.2004
- shtuar parg.2 tek heqja e paligjeshme e lirise neni 110
- shtuar trafikimi i personave neni 110.a me ligjin 9188 dt.12.2.2004 te gjitha format e
perdorura per shfrytezimin,
5-15 vjet dhe bgjobe; 7-15 vjet e gjobe;burgim perjetshem
VI.5 VEPRAT KUNDER MORALIT E DINJITETIT
- Percaktimet e Kodit penal ne nenet 113-123
- Prositucioni denohet me gjobe dhe deri 3 vjet burg
- shtuar shfrytezimi i prositucionit pg.ii
- shtuar shfrytezimi ne rethana renduse
- shtuar trafikimi i femrave me ligjin 9188 dt,12.2.2004
me te gjitha format qe perdoren per shfrytezimin e te tjereve denohet me gjobe dhe 7-15
vjet burgim;
15. organizimi dhe financimi me 10-15 vjet e gjobe;
ne bashkepunim, me perseritje, me pasoja e tj denohet me 15 vjet dhe gjobe; 20-burgim
te perjetshem e tj
- perforcuar fyerja; shpifja
- Ne vitin 2007 jane denuar 113 persona per shfrytezim prositucioni, ushtrim, trafikim e tj
vepra te ketij lloji
VI.6 POLITIKA NDAJ VEPRAVE KUNDER FEMIJEVE, MARTESES E
FAMILJES
- Percaktimet e Kodit penal ne nenet 124-130
- perforcimi i nenit 124 me ritje te sanksionit per braktisjen e femijeve 3-10 vjet
- shtimi i nenit 124.a biresimin e femijeve (7 vjet e gjobe)
- ndryshimi I nenit 128.b per trafikimin e femijeve me ligjin 9188 dt.12.2 2004
.te gjitha format e kesaj veprimtarie ndaj femijeve; bashkepunimi, ose perseritja,dhuna
me 15 vjet dhe gjobe; kur ka pasoja jete 25 vjet dhe burgim i perjetshem
- Shume dispozita inactive per mungese denoncimi dhe vullneti te sherbimeve shteterore
DISA KONKLUZJONE
- Masat juridike ( penale )
- Masat sociale, administrative
a- Ne masat penale
. regullimi dhe perforcimi i legjislacionit
. perforcimi i sanksioneve
. ritja e performances te investigimit
. ritja e ndeshkimit te autoreve
Difektet qe kostatohen
. mosvleresim sa duhet dhe evidentim e ndjekje
. vonesa ne veprime e organeve shteterore e drejtesise
. korupsioni ne keto organe per zbutje ndaj autoreve
b- Ne masat sociale
. informimi i opinionit publik
. masat e pergjitheshme parandaluse
. filozofia e reagimit ndaj ngjarjeve
. mungesa e planifikimit
. mungesa e mbeshtetjes financiare
. mungesa e organizmave shteterore pergjegjese
. roli inaktiv i shoqerise dhe organizmave
DISA ALTERNATIVA ZHVILLIMI
- Njohja e gjendjes, evidentimi, analiza dhe planifikimi
- Perforcimi dhe aktualizimi i legjislacionit
- Ndermjetesimi dhe zgjidhja e konflikteve
- Intensifikimi i sherbimeve, grumbullimi i armeve
- Evidentimi i personave me rrezikshmeri e sigurimi
- Ritja e fuqise zbuluse dhe ndeshkuse ndaj autoreve
- Aktivizimi i opinionit shoqeror
- Zgjidhja e shpejte e pronesise se tokes
- Konsolidimi i Policise, Prokurorise e drejtesise.