All geo meeting

"Гео-мэдээлэл" сар бүрийн
уулзалт

Зорилго
• Гео-мэдээллийн (Зайнаас тандан судлал
(RS), Газарзүйн мэдээллийн систем (GIS)
болон Хиймэл дагуулын байрлал тогтоогч
систем (GNSS) г.м) шинжлэх ухаан болон
технологий арга зүй, хэрэглээний талаар
судлаач, мэргэжилтэнгүүд, оюутнууд цуглан
санал бодол, туршлагаа солилцох.

Хэзээ, Хаана
• Хэзээ: Сар бүрийн 3 дахь долоо хоногийн 3
дахь өдрийн 18:30 – 20:30
• Хаана: МУИС-ийн Газарзүй Геологийн
сургууль (7-р байр)

Санаачлагч:
• “Гео-мэдээл” блог
(http://mongeoinfo.blogspot.com/)
• Бизнетворкийн “Геомэдээлэл”бүлэг
• Монголын Геомэдээлэлз үй Судлаачдын
Холбоо

Зохион байгуулагчид
Дэмжигчид
Зохион байгуулагчид:
• Монголын Гео-мэдээлэл зүйн судлаачдын
холбоо
• Монгол Улсын Их Сургуулийн Газарз үй
Геологийн Сургууль (http://geo.num.edu.mn)
Дэмжигчид:
• “Геомонгол” блог (http://geomongol.blogspot.com/)
• “Remote sensing&GIS” блог (http://rsgis-od.blogspot.com/)

"Гео-мэдээлэл"

4-р сарын уулзалт

Интернет орчны газрын зургийн дүрслэл,
түүний мэдээллийн сангийн бүрдэлтийн
асуудлууд
Г.Бямбах үү

Интернэт гэж юу вэ?
• Интернет гэдэг нь өгөгдлийг дамжуулах • Вэб бол Интернетийн сvлжээнд холбогдсон
боломж бүхий харилцан холбогдсон
компьютеруудын сүлжээ юм.
компьютер дээр байрлах файл юм.
• Энэхүү сүлжээ нь Дэлхий даяар тархсан • Энэ файл нь текст, зураг, дуу х өгжим зэрэг
байдаг. бүх төрлийн мэдээллийг агуулна.
• Үндсэндээ интернетийг "сүлжээнүүдийн
сүлжээ" хэмээн нэрлэж болох ба уг сүлжээнд
хот хоорондын, академик, бизнесс болон
засгийн газрын гэх мэт хэдэн сая сүлжээнүүд
багтсан байна.

Газарзүйн өгөгдөл
• Вектор зураг
– Цэг
– Шулуун
– Полигон
– Surface (Гадаргуут)
– Volume (Эзлэхүүнт)
• Растер зураг

Интернет орчин дах ГМС?

Програм хангамж Мэдээллийн сан

ГМС-ийн программууд: Oracle
• ArcGIS Desktop
• MapInfo SQL
• Quantium GIS Access
• …

Server хандалтат программууд:
• ArcGIS Server
• Quantium GIS
• Mapserver
• …

Технологи
(Output)
• Mapping
• Mobile GIS
• Web GIS
• Navigation Systems

+ Spatial analysis
+ Additional tools

3 хэмжээст зураглал GPS systems

Web Map server
• MapServer
• GeoServer
• MapGuide
• …

Opensource applications
• GeoNetwork
• Chameleon
• Gmap
• Fusion
• Openlayers
• pmapper
• …

Өгөгдлийн сан буюу мэдээллийн сан?

Програм хангамж болон өгөгдлийн сангийн холболт

ArcGIS SQL server

Quantium GIS PostgreSQL

Oracle

Орон зайн мэдээллийн
сангийн бүрдэлт

Програмчлалын хэл

Анхаарал тавьсан та бүхэнд баярлалаа.

GPS-н хэрэглээ Монгол
улсад

Газрын харилцаа, барилга, геодези зураг з үйн газар 2011

Хиймэл дагуулаас байрлал тогтоох аргын тухай
Хиймэл дагуулын систем гурван хэсгээс тогтоно.
А. Удирдлагын хэсэг
• 1 Төв хяналтын станц
• 2 Дэд ажиглалтын станц
• 3 Засвар дамжуулах удирдлагын станцууд багтдаг.

Б. Сансрын хэсэг
Дэлхийгээс тодорхой зайнд тойрог замын дагуу тогтсон хугацаанд 1 бүтэн
тойрог хийж байхаар тохируулагдсан хиймэл дагуулууд

GPS-н сүлжээн нь 32(L1,L2, L5C)
хиймэл дагуулуудаас тогтоно.Сансарт
GPS системийн нийт 6 тойрог зам байх
бөгөөд тус бүрд нь 4 хиймэл дагуул
байдаг. Тэдгээр нь экваторын
хавтгайтай 55°-ийн хазайлттай байдаг.
Тус хиймэл дагуул бүр атомын цагаар
тоноглогдсон байдаг

Хэрэглэгчийн хэсэг
Хиймэл дагуулын байрлал тодорхойлох системийг хэрэглээний
шаардлагаас хамаараад янз бүрийн байдлаар ашигладаг. Хэдэн мм-с
авхуулаад 10м хүртэл нарийвчлалтайгаар тоног төхөөрөмж зохион
бүтээсэн байдаг.

Хиймэл дагуулын байрлал тогтоох аргын тухай

Хиймэл дагуулаас
байрлал
тодорхойлоход
хамгийн багадаа 4
хиймэл дагуулаас
дохио хүлээн авдаг.

Хиймэл дагуулын системийн төрлүүд

- Глонасс (Glonass) – Оросын хиймэл
дагуулын систем- 24(G1, G2) хиймэл
дагуул
- GPS – AНУ-ын хиймэл дагуулын систем
32(L1,L2,L5C)
- Бусад GALILEO, WAAS, EGNOSS-
Тухайн бүс нутгийн, эсхүл өөрийн улсын
хүрээнд үйлчилдэг системүүд байдаг.

Монгол улсад
Дээрхи хиймэл дагуулын системүүдээс манай улсад GPS, GLONASS
системүүдийг ашиглаж байна. Эдгээр нь дэлхий нийтэд ашиглах
боломжтой байдаг. Гэхдээ иргэний зориулалтаар ашиглуулдг үй
мэдээллийг мөн давхар дамжуулж байдаг ч иргэний зориулалтаар
бүтээгдсэн хүлээн авагчууд нь түүнийг боловсруулах боломжгүйгээр
бүтээгдсэн байдаг.
2 долгионы GPS (өндөр нарийвчлалын хэмжилт)
- Геодезийн с үлжээ цэг тэмдэгтийн байрлал тодорхойлох
- Давтан хэмжилтийн аргаар барилга байшингийн суулт, газрын гадаргын
шилжилт хөдөлгөөнийг судлах
- Газар хөдлөлийн идэвхитэй бүс нутгуудад байнгын ажиллагаатай
хүлээн авагч суурилуулан 1секунд хүртэл давтамжтайгаар газрын
чичирхийллийн мэдээллийн санг үүсгэж байна.
- Төрөл бүрийн зураглалын ажил(барилга, авто замын хэмжилт,
кадастрын зураглал)-ийг богино хугацаанд хийх

1 долгионы GPS
Энэ байрлал тодорхойлох технологи нь 2 арга байдаг.
1. L1 only – 5-10m
Аль нэг хиймэл дагуулын системийн хиймэл дагуулаас хүлээн авсан C/A
кодны тусламжтайгаар байрлалаа тодорхойлдог. Энд дэлхийн агаар
мандлын бүрхүүлүүдийн нөлөөлөл их байдгаас сарнилт гажилт
үүсдэг. Ингэснээр байрлал тодорхойлох нарийвчлал мууддаг.

2. DGPS – 0.3-1m
Дэлхийн гадаргуу дээр байгаа өндөр нарийвчлалтай
тодорхойлогдсон цэг дээрээс тухайн орчинд радио долгион
ашиглан хүлээн авагчид засвар дамжуулж байрлал
тодорхойлдог. Энэ нь манай улсад 250-300khz дээр дамжуулж
байдаг. MonMap, ГХБГЗЗГ туршилт явуулсан бөгөөд боломжтой
гэж үзсэн. Улаанбаатар хотын хэмжээнд энэ ажлыг
хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай CORS-г бүрэн суулгаж дуусаад
байна.

Анхаарал тавьсанд баярлалаа...

“БОМТөвд хүлээн авч буй хиймэл
дагуулын мэдээ, боловсруулан
гаргаж буй бүтээгдэхүүнүүд”

ЗТС –ын инженер Д.Булган
nd_bulgan@icc.mn
Байгаль орчны мэдээллийн төв
www.icc.mn

БОМТөвийн түүхэн хугацаа
Анхны хүлээн авах антенн
1

1970.12.05
ESSA-8, NOAA-4-8
APT (анологи)
гараар (фото зургийн
аргаар)
Зөвхөн үүлний байршил, шилжилт хөдөлгөөн
Хоёр дахь хүлээн авах антенн/Тоон
2

1987.11.25 -
1995

Олон бүсчлэлийн, тоон мэдээ-> NOAA9, NOAA10, NOAA11
PDP-11/34, NOVA-4, 2PAAC -> IDRISI, PCI
Үүл, хур тунадас, цасан бүрхүүл, ургамлан бүрхүүл

БОМТөвийн түүхэн хугацаа
3 4
1995 – 2007: 2007 шинэ :
NOAA series, SEASTAR
2.4m – X-band TERRA/AQUA
MODIS, L-band HRPT,
3.0m – FY-2D & FY-2C (GMS)

Хүлээн авагч: PC-QUORUM
Программ хангамж: QTRACK, SPARK, VxEos, PCI, ENVI, ERDAS Imagine
Бүтээгдэхүүнүүд: Байгалийн нөөцийн мониторинг: Газрын бүрхэвчийн ангилал, бэлчээр,
ургамал, ой, гадаргын ус...
Гамшигийн мониторинг: ган, цөлжилт, цас зуд, ой хээрийн түймэр, шороон шуурга...

Цаг уур, байгаль орчны судалгааны
MODIS / AQUA
зориулалттай хиймэл дагуулууд
MODIS / TERRA FY-2C

Хиймэл дагуулын
хэмжилтийн зарчим
700 platform
km
sensor
the sun

atmosphere
15
km
emission reflection

0 object
km

БОМТ-д
NOAA – AVHRR – 5 сувагтай
1, 2, 3-үзэгдэх гэрлийн /өдөр
3, 4, 5-температурын /шөнө
Aqua, Terra – MODIS – 36 сувагтай
1, 2 – 250м 1-19,26 -ойлт
3-7 – 500м 19-36 –цацаргалт,
температур
8-36 -1000м
FY – 2D – 5 сувагтай
1 -үзэгдэх гэрлийн/өдөр
2-4 -IR /шөнө

БОМТөв нь өдөрт
 NOAA15 – өдөр/шөнө 4 орбит

 Aqua – 2 орбит /өдөр, 2 орбит /шөнө
 Terra – 1 орбит /өдөр, 2 орбит /шөнө

 FY – 2D цаг тутамд дэлхийн хойт хагасыг
хамарсан мэдээ хүлээн авч байна.

NOAA хиймэл дагуулын мэдээний хэрэглээ
1995 NDVI зураг
NASA-ийн тусламжаар 1.3м антен
Программ – SPARK
Дагуул – NOAA цувралууд
Бүтээгдэхүүн – NDVI, цас, түймэр,
шороон шуурга г.м.
БАЙНГЫН МОНИТОРИНГ

Цасны зураг Түймрийн зураг Ургацын зураг

Шороон шуурганй зураг Гангийн зураг

MODIS мэдээний хэрэглээ
Агаар мандлын:
– Озоны давхрага
– Yүлний зузаан Газрын:
– Тунадас болох ус • Газрын гадаргын болон зарим
– Өндрийн зүсэлт үзэгдлийн физик нөхцөлийн
– Аэрозолийн өтгөрөл үзүүлэлтүүдийг агуулна.
– Бүтээгдэхүүнүүд: • Газрын бүрхэвч
– MOD04 – MOD07 • Ургамалжлын индекс
• Анхдагч бүтээгдэхүүн
Өвлийн: • BRDF/Албедо
– Цасан бүрхүүл, зузаан • Усны баланс, гангийн индекс
– Газар/Далайн мөсөн бүрхүүл • Бүтээгдэхүүнүүд:
– Улирлын цас хайлалт • MOD09,
– Далайн мөсний хандлага • MOD11 – MOD17
– Бүтээгдэхүүнүүд:
– MOD10,
MOD29

MODIS мэдээний хэрэглээ
2007.11 NDVI зураг
NGIC тусламжаар 2.7м антен
Программ – VXEOS
Дагуул – Aqua, Terra
Бүтээгдэхүүн – NDVI, цас, түймэр,
шороон шуурга г.м.
БАЙНГЫН МОНИТОРИНГ

Цасны зураг Түймрийн зураг
Аерозолын зураг
Day Time: 14:58 18-May-2008
Russia

Mongolia

Шороон шуурганй зураг Гангийн зураг

FY - 2C мэдээний хэрэглээ 2007 оноос

1 цаг тутмын мэдээ
ЭУБМС--->
Үндсэн бүтээгдэхүүн--->
Нийлбэр цацраг, в/м2
Гангийн мониторингийн систем
Бэлчээрийн мониторингийн систем
Өвлийн мониторингийн систем

2 м-ийн өндөр дэх температур, C

Хур тунадас, мм

Бодит ууршиц, мм/өдөр

Гангийн мониторингийн систем, FY-2
Уур амьсгалын чийгийн индекс
CMI = P / LEpot
1994 онд НҮБ-ын Цөлжилттэй
тэмцэх конвенц баталсан.
0,05-0,20 хуурай
0,20-0,50 хуурайвтар
0,50-0,65 хагас хуурай
> 0.65 чийглэг бүс нутагт хамаарна
Хөрсний чийгийн индекс

SMI = LE/LEpot

Ууршицын гангийн индекс
EDI = Σ (LE/LEpot)/ n

Энд :
P: хур тунадас
LE : ууршиц
LEpot : боломжит ууршиц
n : хугацаа (2 сар)

Бэлчээрийн мониторингийн систем, FY-2

ЭУБМС-Бэлчээрийн мониторингийн дэд систем-бэлчээрийн
даац, бэлчээрийн харьцангуй ургац

Бэлчээрийн даац, хонин Бэлчээрийн харьцангуй
толгойгоор. 2008.08.20 ургац, %. 2008.08.20

Өвлийн мониторингийн систем, FY-2

Цасан дахь услаг (0-60 мм H2O)

Цасан бүрхүүлтэй өдрийн тоо

Мөсөн бүрхүүл
20
Temperature (Celsius)

15
10
5
0
-5
-10
-15
22-Mar 29-Mar 5-Apr 12-Apr 19-Apr 26-Apr

Ургамалын зураг / NOAA - MODIS
NDVI =(NIR-RED)/(NIR+RED)

NDVI

MODIS / NDVI, 2000-2010
2005
2000

2006
2001

2002 2007

2003 2008

2004

MODIS / NDVI, 2008
MODIS/TERRA- 250 метр

2008-06-17

2008-07-05

2008-07-21

Давтамж-16 хоногоор
2008-08-06

MODIS / NDVI, 2008 Ховд

NDVI-2008/6/1-2008/9/1

Ховд аймгийн ургамалжилтын индекс /2008/

0.19
0.18
0.17
0.16
0.15
0.14
MODIS/NDVI
0.13
0.12

0.11
0.1

1/6/2008

17/6/2008

3/7/2008

19/7/2008

4/8/2008

20/8/2008

5/9/2008

21/9/2008
MODIS/TERRA – 250 метр Давтамж-16 хоногоор

Гангийн нормачлагдсан ялгаврын
индекс, MODIS/NDDI
• NDVI=(NIR-RED)/(NIR+RED)
• NDWI=(NIR-SWIR)/(NIR+SWIR)
• NDDI=(NDVI-NDWI)/(NDVI+NDWI)
• =(SWIR-RED)/(SWIR-((RED/NIR)*SWIR))

• 645nm (RED)
• 857nm (NIR)
• 2130nm (SWIR)

Гангийн зураг / MODIS

Түймрийн зураг / NOAA - MODIS
Day Time: 14:58
Түймрийн гарах хугацаа: 18-May-2008

80% - хавар
Russia
5-8% - намар
Тандан судлалаар т үймрийн голомт
илрүүлэх
- 1996 оноос одоог хүртэл: Mongolia
NOAA/AVHRR
- 2008 оноос :
MODIS/Aqua, Terra

Ой хээрийн түймэр
Идэвхтэй асаж байгаа түймрйин голомтыг MODIS –ын бүтээгдэхүүн:
MODIS мэдээгээр илрүүлэх 18-May-2008
MOD14....*hdf
Халуун цэгийн байршил

Day Time: 14:58

Composite image
R = band21
G = band1
B = band2

NOAA - MODIS
NOAA Сэлэнгэ аймаг MODIS
2007/05/17,
14:15
Шатаж буй
түймэр

Түймрийн
шатсан талбай

NOAA - MODIS

Хамгийн сүүлийн түймэр
Хамгийн анхны түймэр /Ховд аймгийн Буянт сум 2010-04-04 / /Хэнтий аймгийн Норовин, Баян-Адарга 2010-11-07/

Хамгийн удаан үргэлжилсэн түймэр
Хамгийн том хэмжээний т үймэр /Төв аймгийн Батсүмбэр сум /
/Дорнод аймгийн Хөлөнбуйр сум 2010-06-27/ 2010.06.26-10.6 хооронд нийтдээ 14 удаа гарсан байна.

MODIS=250m

Russia

23-Apr-2008
Time: 05:17 Hec = 47387

2007-2010 онд гарсан ой, хээрийн
түймрийн нийт талбай

Ой, хээрийн түймрийн шатсан талбай
3500000
3044706.337
3000000

2500000

2000000
1637070.534
1500000 Шатсан талбай /га/
1206905
1032353
1000000

500000

0
2007 он 2008 он 2009 он 2010 он

Ой хээрийн түймэр
1996 1997 1998

1999 2000 2001

2002 2004

2005
2003

Түймэрийн давтагдал /оноор/

NEMA: 1996 – 415 fires

Ой, хээрийн түймэрт шатсан талбай

Decreased by
Burnt grassland area 578 ha/10yrs
Burnt forest area 189 ha/10yrs
# of fires 28/10yrs

Цасан бүрхэцийн зураг / NOAA - MODIS

Цасан бүрхэцийн зураг / NOAA - MODIS

МОДИС мэдээ ашигласан цасан б үрхүүлийн зураг

Шороон шуурганы зураг / NOAA - MODIS

Байгаль орчны судалгаанд
• Газрын бүрхэвчийн ангилал
• Ургамал, бэлчээр
• Мөнх цас, мөсөн бүрхэвчийн өөрчлөлт
• Ойн судалгаа
• Гадаргын ус .........

Газрын бүрхэвчийн өөрчлөлт, NOAA/MODIS

1992 2002

Газрын б үрхэвч 1992 2002 Өөрчлөлт (%)
Ус 17470 11131 -36

Ургамалгүй газар 52593 76700 46
Говь, ц өл 522938 525259 0
Цөлийн хээр 155126 253936 64
Хуурай хээр 334360 240397 -28
Тал хээр/бэлчээр 251261 250672 0
Ой 223904 205534 -8
Мөнх цас, мөс 296 204 -31
Нийт талбай (км. кв) 1557948

1390.11 (ha)
Газрын бүрхэвчийн ангилал, Мөнх цас

127.38 ha

1535.6 ha

Мөнх цастай уулсын цасны талбайн өөрчлөлт

Сайр уулын мөнх цас
Landsat TM Landsat ETM+ ASTER
1992 он 2002 он 2007 он

Талбай: 1547.98 га Талбай: 945.30 га Талбай: 429.48 га

Мөнх цасны талбайн өөрчлөлтийг 1992, 2002, 2007
оны мэдээгээр тодорхойлов.

Ойн бүрхэвчийн өөрчлөлт

Интернетээр Үйлчилгээ
Web: www.icc.mn
Орон нутагт
/бүх аймгийн УЦУОШТ/
Сансрын холбоогоор (VSAT)
Ашиглавал зохих байгууллагууд:
Захиалгаар
БОЯ Мэдээ (CD, DVD)
ХХААЯ Хэвлэх....
ОБЕГ
Газар ашиглалт Сургалт
Боловсрол, сургалт Хичээл
Орон нутаг Дадлага
Бусад Танилцуулга

Анхаарал хандуулсанп баярлалаа.
Холбоо барих
ЦУОШГ-ын Байгаль Орчны Мэдээллийн
Төв

Жуулчны гудамж – 5
Улаанбаатар 15160

Утас: 70110638
Website: www.icc.mn
Факс. 329968, 326649

Email: mtt@magicnet.mn

Гео уулзалт/Geo-meeting
Сар бүрийн Гео-мэдээлэл (Зайнаас тандан
судлал (RS), Газарзүйн мэдээллийн систем
(GIS), Хиймэл дагуулын байршил
тодорхойлогч систем (GNSS))
сонирхогчдын уулзалт

• Сар бүрийн 3 дахь долоо хоногийн 3 дахь өдөр
• Санаачлагч:
– Гео-мэдээлэл блог (http://mongeoinfo.blogspot.com)
– Бизнетворкийн Гео-мэдээлэл бүлэг
• Зохион байгуулагч:
– Монгол улсын их сургууль, Газарз үй Геологийн сургууль
– Монголын Гео мэдээлэлз үйн судлаачдын холбоо
• Дэмжигч:
– Гео монгол /Geo mongol блог
(http://geomongol.blogspot.com)
– Remote sensing&GIS блог (http://rsgis-od.blogspot.com)


Холбоо барих:
Гео-уулзалт / Geo-meeting Google group
http://groups.google.com/group/geo-meeting

geo-meeting@googlegroups.com

mongeoinfo@gmail.com

Geo-meeting: 6-р сар
• Geo-meeting уулзалтын болон дараагийн
уулзалтуудын төлөвлөгөө

• Монгол орны солбилцлын систем болон
тусгагуудын тухай - Илтгэгч: С.Төмөрбаатар,
МонМЕТ ХХК
• Байгаль орчны Гео-мэдээллийн сан (Geodatabase) -
Илтгэгч: Г.Батхишиг, Байгаль орчны Мэдээллийн
төв
• Монгол ном: Газарз үйн Мэдээллийн Системийн
үндэс (Principles of GIS) - О.Алтансүх, МУИС, ГГС

Geo-meeting: Төлөвлөгөө

№ Огноо Сэдэв Хэн Хаана Санхүүжилт
1 8-р сарын 18 Байгаль орчны салбар Санжаа, Очироо
дахь Гео-мэдээллийн
хэрэглээ

2 9-р сарын 15 Гео-мэдээллийн Нараа
сургалт, сурталчилгаа

3 10-р сарын 20 Уул уурхайн салбар Болорчулуун, Сумьяа
дахь Гео-мэдээллийн
хэрэглээ

4 11-р сарын 17 ГМС өдөр/GIS Day

5 12-р сарын 15 Үндэсний Гео- Цогтдулам
мэдээллийн
стандартууд

Байгаль орчны Гео-мэдээллийн
сан

Г. Батхишиг
Мэдээллийн сангийн мэргэжилтэн
Байгаль Орчны Мэдээллийн Төв

Агуулга
• Ашиглаж буй программ хангамж
• Байгаль орчны гео-мэдээллийн сан
• Цаашид хийгдэх ажил
• Ач холбогдол

Байгаль орчны мэдээллийн сан
• “Байгаль орчныг хамгаалах” хуульд заасны
дагуу байгаль орчны үндэсний мэдээллийн
санг бүрдүүлж байна.

• Ашиглаж буй программ хангамж:
– PostgreSQL/PostGIS
– Mapserver/GeoMoose, MapFish, pMapper
– Geonetwork

PostgreSQL
• Хүчирхэг өгөгдлийн сангийн удирдлагын
систем
• Эх код нь нээлттэй.
• ANSI-SQL 92/99 баримталдаг.
• Linux/Unix, Mac OS X, Windows үйлдлийн
систем дээр сууна.
• Сүүлийн 20 жидийн турш хөгжүүлж байна.

PostGIS
• PostGIS нь PostgreSQL ӨСУС-д орон зайн
өгөгдлийн сан үүсгэх нэмэлт өргөтгөл юм.
Энэ нь өөртөө орон зайн өгөгдлийн төрөл,
индекс болон функцийг агуулдаг.
• 2001 оноос хөгжүүлж эхэлсэн.
• http://postgis.refractions.net/

Байгаль орчны мэдээллийн сан

MapServer
• Олон оронзайн өгөгдлийн эх үүсвэртэй
холбогдоно
– Вектор: Shapefiles, ArcSDE, Oracle Spatial, PostGIS
– Растер: TIFF/GeoTIFF, EPPL7, ECW, Erdas
• OGC тодорхойлолт: WMS, WFS (not WFS-T),
WCS, SLD &WMCD
• Зургийн гаралт нь GIF, PNG, JPEG, (geo)TIFF,
BMP, SVG, Flash
• Mapscript модулийг ашиглан PHP, Perl, Java,
Python хэлийг дэмждэг

Mapserver
• GeoMoose
• OpenLayers
• PHP MapScript
• p.Mapper
• MapFish

Geonetwork
• Интернэтийн орчинд янз бүрийн эх үүсвэр,
байгууллагуудын хооронд орон зайн болон
зурган мэдээлэл солилцох, хамтран ашиглах
нөхцлийг сайжруулж чадахуйц төвлөрсөн
бус мета мэдээлэл болон орон зайн
мэдээллийн санд хандах зориулалттай орон
зайн мэдээллийн стандартчлагдсан
удирдлага менежментийн систем юм.

Веб орчны ГMC
• Байгаль Аялал Жуулчлалын Яам, Байгаль
орчны мэдээллийн төвд хэрэгжсэн
Байгалийн нөөцийн менежментийн
үндэсний геомэдээллийн төв төслөөр веб
орчны ГМС хийгдсэн.
• Вэб сайт хаяг
– http://www.icc.mn
– http://geodata.mne-ngic.mn

Метамэдээллийн сан

Газарзүйн мэдээллийн сан

БОНБНҮ-ний мэдээллийн сан

Гамшгийн мэдээлэл

Түймрийн мэдээлэл

Цаашид хийгдэх ажил
• Эвдэрсэн газрын тооллогын мэдээллийн сан
– 2009-2011 оны тооллогын мэдээ
• Ойн тооллогын мэдээллийн сан – Ойн газар
• Цөлжилтийн мэдээллийн сан – ГЭХ

Ач холбогдол
• Файл хэлбэрийн ГМС-ийг нэгдсэн нэг
өгөгдлийн сангийн удирдлагын системд
оруулан мэдээллийн сан үүсгэх.
• Интернэтийн сүлжээг ашиглан мэдээллийг
шуурхай түгээх, хэргэлэх, татаж авах боломж
олгох.
• Олон нийт болон шийдвэр гаргагчдад үр дүнг
ойлгомжтой байдлаар хүргэх.
• 24 цагийн турш ГМС-ийн үйлчилгээ үзүүлэх
• Олон улсын стандарттай нэгдэх болно.

Газарзүйн портал сайт
• Байгаль орчны мэдээллийн сан -
http://geodata.mne-ngic.mn/

• Нийслэлийн байрзүйн мэдээлэл –
http://map.cityland.mn/

• Биологийн олон янз байдлын газарзүйн
мэдээллийн систем - http://gis.wwf.mn/
http://geodata.mne-ngic.mn/

Анхаарал тавьсанд баярлалаа

ГМС-д ашигладаг координатын
систем,
зурагзүйн тусгагууд

Болорчулуун
geomongolia@gmail.com

Дэлхий хэлбэр
N
N

Eur
o pa
a
erik
Am

Ellipsoid
Ellipsoid

Geoid

Geographic coordinate system

1

Меркаторын проекц

Адил талбайт цилиндр
проекц

Mollweide Projection
(equal-area,
psuedo-cylindrical)

Conic Projections

Lambert Conformal Albers Equal Area

Today, projections are calculated using equators to create precise maps. The Goode
Projection uses mathematical principles to create a map which indicates the true
sizes of areas on the Earth’s surface.

Төрөл бүрийн проекцүүд
Tobler’s hyperelliptical projection series

A Series of Equal Area
Projections by Thomas

F. McBryde, & Thomas, P., 1949, Equal Area Projections for World Statistical
Maps, USC&GS Special Publication No. 245, Washington D.C.

Lee’s Conformal Map Within A
Triangle

Координатын систем

– Geographic Coordinate Systems

– Projected Coordinate Systems

Газарзүйн координатын

(gcs, geogcs)

•Name (European Datum 1950)
•Datum (European Datum 1950
•Spheroid (International 1924)
•Prime Meridian (Greenwich)
•Angular unit of measure (Degrees)

1

Projected coordinate system
(pcs, projcs)

•Name (NAD 1983 UTM Zone 11N)
•GCS (NAD 1983)
•Map projection
(Transverse Mercator)
•Projection parameters
(central meridian, latitude of
origin, scale factor, false easting)
•Linear unit of measure
(Meters)

Universal Transverse Mercator-
Grid
Zone 1

Equator

International Date
o Zone 18
Line - 180

Шугаман гажилт

Robinson Projection -- 16,930 Miles
Oblique Mercator Projection --
Length of the Arctic Coastline of Russia 10,473 Miles

Mercator Projection --
31,216 Miles

Талбайн гажилт
Mollweide Projection
Mercator Projection (equal-area)

Lower 48 States -- Lower 48 States --
52,362,000 Sq Miles 30,730,000 Sq Miles

Columbia --
Columbia -- 4,456,000 Sq Miles
4,471,000 Sq Miles

Харьцуулалт
Geographic Coordinates Projected Coordinates

Datums

• Difference (meters) between NAD27 and NAD83

Geo-meeting: 9-р сар
• Geo-meeting уулзалтын болон дараагийн уулзалтуудын
төлөвлөгөө

• Дэлхийн байгаль хамгаалах сан (WWF)-ийн Монгол дахь
хөтөлбөрийн газрын Газарзүйн мэдээллийн систем
(ГМС)-ийн хэрэглээ, ашиглалт - Д.Санжмятав, WWF-ийн
Монгол дахь хөтөлбөрийн газар
• "Зүйлд тулгуурласан Зүүн бүсийн зүйлүүдийн
хамгаалал" төслийн үр дүн -Л.Очирхуяг, Зэрлэг
амьтдыг хамгаалах нийгэмлэг (WCS)-ийн Монгол дахь
хөтөлбөрийн газар
• Монгол ном: Газарз үйн Мэдээллийн Системийн үндэс
(Principles of GIS) - О.Алтансүх, МУИС, ГГС

Geo-meeting: Төлөвлөгөө

№ Огноо Сэдэв Хэн Хаана Санхүүжилт
1 10-р сарын 20 Уул уурхайн салбар Болорчулуун, Сумьяа МУИС, Газарзүй
дахь Гео-мэдээллийн Геологийн сургууль
хэрэглээ

2 11-р сарын 17 ГМС өдөр/GIS Day МУИС, Газарзүй
Геологийн сургууль

3 12-р сарын 15 Үндэсний Гео- Цогтдулам, Бямбахүү МУИС, Газарзүй
мэдээллийн Геологийн сургууль
стандартууд / GIS-ийн
програмчлал

Зэрлэг Амьтдыг Хамгаалах Нийгэмлэг (WCS)-
ийн
Монгол дахь хөтөлбөр
Ландшафтын зүйлүүдийн арга зүй:
Ландшафтын зүйлүүдийг сонгох,
Биологийн ландшафт, Хүний үйл
ажиллагааны ландшафт
Л.Очирхуяг
Зайнаас тандан судлал/Газарзүйн мэдээллийн системийн мэргэжилтэн

Wildlife Conservation Society

• WCS 1895 онд
байгуулагдсан
• Ашгийн бус
• New York хотод 5
амьтны хүрээлэнтэй
(> 4 сая хүн ирдэг)
• 500 гаруй төслийг
60 гаруй оронд Web: www.wcs.org
хэрэгжүүлдэг

Wildlife Conservation Society

WCS нь онгон зэрлэг байгалийн зэрлэг амьтдыг хамгаалахын
төлөө ажилладаг. Зэрлэг амьтдын оршин тогтнож буй энэ том
нэгдмэл системийг дэлхийн жишигт х үрсэн судалгаа, хамгаалал,
болосролоор дамжуулж хэрэгжүүлэхийг эрмэлзэн ажиллаж
байна...

Ландшафтын
зүйлүүдийн арга зүй
• Бүс нугтийн байгаль хамгааллыг төлөвлөх тухай WCS-
ийн хандлага /аргачлал/
• Унаган байдлаараа байгаа ландшафтыг олж илр үүлэх ба
түүний голлох зүйл (зэрлэг ан амьтад) дээр нь
тулгуурлан хамгаалах нь
– Аргачлал нь судлагдаж буй зүйлийн цогц байдлыг шинжлэх
ухааны мэдээлэл дээр тулгуурлан шийдвэрлэдэг
– Байгаль хамгаалалд цогц байдлаар авч
үзэх нь тухайн газар нутгийн амьдрах
орчны зохистой байдал ба тулгарч буй
бэрхшээлүүдийг бүхэлд нь хамруулахад
нэн чухал юм.

Ландшафтын зүйлүүдийн арга
зүй
Ландшафтаа тодорхойлох

Байгаль хамгааллын зорилт, т өслийн зорилгыг
тодорхойлох

Ландшафтын зүйлүүдийг
Хүний үйл ажиллагааг
тодорхойлох сонгох

Хүний үйл ажиллагааны Биологийн ландшафтыг
ландшафтыг зураглах зураглах

Ландшафтын хамгааллыг зураглах

Шууд ба тохируулгын хөндлөнгийн
оролцоо
Хяналт, шинжилгээ

Ландшафтын зүйлийн
тодорхойлолт
Ландшафтын зүйл нь экосистемийн хувьд ялгаатай
газар нутагт байрлаж, тухайн экосистемийн
бүтэц, үйл ажиллагаа-нд тодорхой хэмжээгээр
нөлөөлж байдаг зүйлийг хэлнэ.

Орон зай, цаг хугацааны шаардлага нь ландшафтын
зүйлийг байгалийн нөөцийн ашиглалт, хүний үйл
ажиллагаанд илүү өртөмтгий болгодог.

Ландшафтын зүйл
• Тэдгээрийг тодорхойлох зааварчилгаа нь тухайн
орчныг илтгэхүйц ан амьтдын талаар мэдээлэлд
тулгуурлан зүйлийг цогцоор нь шийдвэрлүүлнэ.
Үүнд:
– Амьдрах орчин
– Тулгарч буй бэрхшээл үүд
– Хамгаалалтын бүс
– Эрсдэлд өртөмтгий, жиш. хүний нөлөө г.м
– Газар нутгийн онцлог
– Экологийн зохилдолгоо
– Нийгэм э/засагт ач холбогдолтой байдал

Биологийн ландшафт

• Ландшафтын
зүйлүүдэд юу хэрэгтэй
Хүнсний гол
бэ? эх үүсвэр Хүнсний
бусад эх
үүсвэр
• Хэрвээ аюулд
өртөөгүй бол тэд хаана
байж болох байсан бэ?
Үржлийн
нутаг

Хуурай улиралд
орогнох газар
Таамагласан жишээ

Хүний үйл ажиллагааны
ландшафт

• Хүмүүс орчноо яаж Нутгийн хамгаалалттай газар
хэрэглэж байна бэ? Ан агнуур
Иргэд1

Бүрэн хамгаалалттай
газар
Алтны уурхай
• Зэрлэг амьтдыг
Иргэд 2
хамгаалахад хамгийн
их боломж, эрсдэл Хөдөө аж ахуйн талбай

хаана байна бэ?

Хоорондын зөрчилдөөн

Ан агнуур нь хоол хүнсийг
хязгаарладаг.

Дэд бүтэц нь амьдрах орчныг хуваагдалд
оруулдаг.


Ландшафтын хамгаалал

1. Хуурай улиралд ан агнуурыг
багасгахаар анчидтай ажиллах
2. Агнуурын өөр хэлбэрүүдийг
хөгжүүлэх.
3. Хамгаалалттай газар нутагт ангийн
хууль журмыг сахиулах.

1. Хамгаалалттай газарт үржлийн
нэмэлт орчинг зохицуулах
2. Хамгаалалттай газрын гаднах
үржлийн нутгийг сэргээх, нөхцөл
байдлыг зөөлрүүлэх
3. Дамжин өнгөрөх нутгийг хамгаалах

Зүүн бүсийн Зүйлд тулгуурласан
Зүйлийн хамгаалал төсөл
Монголын тал хээрийн ард иргэдийн амьжиргаа, ан амьтдыг хамтад нь
тогтвортой хамгаалах

“Оролцооны үндсэн
дээр Биологийн
төрөл зүйлд
тулгарсан аюул
хор хөнөөлийг
бууруулах замаар
Зүйлд
тулгуурласан
байгаль
хамгааллын
стратегийг

Зүүн бүс
Нийт талбай: 1.56 сая km2
Хүн амын тоо: 2.6 сая
Малын тоо толгой: 33 сая
Зүүн бүс: 286,000 km2
Хүн амын тоо: 200,000
Малын тоо толгой: 4 сая орчим

Хамтын оролцоо
• Бэрхшүүлүүдийг тодорхойлох: Зүүн бүсийн 3
аймагт уулзалт ярилцлага хийсэн
• Зүйлүүдийн сонголт
• Биологийн, хүний үйл ажиллагааны
ландшафтыг хэлэлцэх

Ландшафтын зүйлүүд
Ландшафтын цогцыг дараах бодит шинжээр
тодорхойлно:
 Амьдрах орчны хүчин зүйлүүд
 Тулгарч буй гол бэрхшээл үүд
© WCS,Фото: Т.Мюллер

Уг амьтад нь: © WCS,Фото: Одонхүү

 Тухайн нутагт зохилдсон
 Зүйлийн дотроо гетероген үржилтэй
 Тулгарч буй эрсдэлд өртөмтгий
 Экосистемд чухал нөлөөтэй
 Нийгэм эдийн засгийн чухал ач холбогдолтой байх
© WCS,Фото: Т.Мюллер

Ландшафтын Зүйлүүдийн
Сонгох программ
Version 2.0 beta

Амьдрах орчны төрлүүд

Тууртан амьтад

Халиун буга Бор гөрөөс

Цагаан зээр Шивэр хандгай

Жижиг хөхтөн амьтад

Бор туулай Дагуур огдой Монгол тарвага

Гозоорой зурам Алаг даага Үлийн цагаан оготно

Махчин амьтад

Хотны үен

Саарал чоно

Хярс үнэг Өмхий
хүрнэ

Мануул мий Шар үнэг Дорго

Махчин шувууд
Хээрийн бүргэ
Цармын бүргэд

Саарал тас

Намгийн цагаан
Aмурын шонхор элэгт
Талын сар

Сохор элээ Идлэг шонхор Саарал цагаан элэг

Ховор шувууд

Хошуу галуу Азийн цууцаль
Халбаган хошуут

Рекилт цахлай

Хонин тоодог Хар өрөвтас

Шувууд: Тогоруунууд

Цагаан тогоруу

Хархираа тогоруу
Өвөгт тогоруу

Алаг тогоруу Хар тогоруу Цэн тогоруу

сонголт: Зүүн бүс нутгаар

Хүний үйл ажиллагаа

Хэт агналт Амьдрах орчны Бэлчээрийн талхагдал
хуваагдал

Түймэр Газар ашиглалт Байгалийн
нөөцийн ашиглалт

сонголт: Үр дүн

Зүүн бүсийн ландшафтын
зүйлүүдийн бүрдэл
1. Цагаан зээр 5. Цэн тогоруу
2. Саарал чоно 6. Дорнодын мэлхий
3. Шивэр хандгай 7. Идлэг шонхор
4. Монгол тарвага 8. Тул загас

© B.Lkhagvasuren © B.Lkhagvasuren

Цагаан зээр
(Procarpa gutturosa)
• Тоо толгойн байдал
– Нүүдлийн
– Урьдчилан таашгүй тархалт Ú
Ê

– Дорнод тал Ú
Ê
#
Ú
Ê

• Тоо толгойн хэмжээ
– 1.13 сая (+/- 250,000) N

• Тоо толгойн Нягтшил
W E
0 100 200 300 Kilometers
S

– 15 зээр/kм2 (хамгийн оновчтой)

Цагаан зээр:
• Зуны улирал дахь амьдрах
орчны боломжит чадамж
– NDVI-ийн мэдээлэл (5 жилийн
дундаж): өндөр оноо
– Ургамалжилтыг зөв
сонгосноор билчээрийн
“чанар”-ыг нэмэгдүүлэх
(сонгино)
– Шавьжнаас шалтгаалан
бэлчээрийн “чанар” буурсан
– Ойн бүс нутгыг тооцоонд
оруулаагүй

Цагаан зээр (Procarpa gutturosa):

Цагаан зээр (Procarpa gutturosa) :
Бэрхшээлүүд
• Ан агнуур (Төв суурин
болон хөдөө орон
нутгаас)
• Мал сүргийн байдал
• Малын халдварт өвчин
• Цаашид: Уул уурхайн
болон газрын тосны
олборлолт, дэд б үтцийн
хөгжил

ландшафт: Ан ангуур
Нөмрөг,
Монгол Дагуур,
Хан хэнтийн
Дархан цаазат
газруудад
ангийн
эрсдлийг 50%-
иар
багасгасан.

Бэлчээрийн төлөөх өрсөлдөөн
Энэхүү зураглал багын
түвшнийг
мэдээллүүдийг хуучин
багын хилийн
мэдээлэл тулгуурлан
оруулсан учир бага
зэргийн зөрөөтэй
байгаа.

Халдварт өвчний нөлөө

Шүлхий өвчний
вирусыг цагаан
зээр далд
хэлбрээр агуулж
байдаг.

Бэрхшээлүүдийн нийлбэр
• Бэрхшээлүүдийн нөлөөг: мал сүргийн байдал:
100%, хот суурин газрын ан ангуур : 25%,
хөдөө орон нутгийн агнуур: 20%, халдварт
өвчин: 10 %-иар тус тус тооцож үзсэн.

• Тоо толгойн зорилт: 2 сая
(тогтвортой хэрэглээ)
• Үзэл баримтлал
– Зүүн бүсийн
экосистемүүдийн нэгдлийг
хадгалах
– Ан агнуурыг багасгах
– Бэлчээрийн өрсөлдөөн,
халдварт өвчлөлийг
бууруулах

Цагаан зээр (Procarpa gutturosa):
• Улсын хэмжээнд
– Газар ашиглах төлөвлөгөө
– Хууль эрх зүйн шинэчлэлт (Ан агнуурын тухай хууль)
• Тусгай Хамгаалалттай Газар
– Зэрлэг амьтдыг хамгаалах хамтын ажиллагаа: Хууль
хэрэгжүүлэгч байгууллагууд, шийдвэр гаргагчдыг
чадавхижуулж байлагийн нөөц баялагийг зөв зохицтой
хэрэглэх, хэрэглээг хянах арганд сургах замаар хамтын
ажиллагааг өргөжүүлэх
– ТХГ-уудын статусыг нэмэгдүүлэх болон шинээр авхаар
төлөвлөж буй газруудын талаар сурталчилгаа хийх

Зорилт: Хууль ёсны агнуурт хязгаарлалт тавих (улирал,
зөвшөөрөл олголт ба хязгаарлалт)

• Аймгийн төвүүд
– Байгаль Орчны Алба
– Улсын Мэргэжлийн Хяналтын Алба
• Сумын төвүүд
– Байгаль Хамгаалах байцаагч нар: зөвшөөрөл, хуулийн хэрэгжилт ба
хяналт шинжилгээ
• Нөхөрлөлүүд
– Нөхөрлөлийн байгаль хамгаалагч нар/бүлгүүд (зэрлэг амьтдын
мониторинг ба хууль хэрэгж үүлэх сургалт)
– Хуулийн дагуу хийгдсэн ангийн тайлан (сумаас тусламж авах)
– Нөхөрлөлийн ашиг тус: хүнсний аюулгүй байдал, нүүдэлчин ахуй ба
байгаль хамгаалах уламжлалаа хадгалах


• Малын вакцинжуулалтыг сурталчилах
– Шүлхий өвчинг урьдчилан сэргийлэх, ажиглалт хийх
• Мал аж ахуйн салбарыг дэмжих зорилгоор
вакцинжуулалтын санг бий болгох
– Зэрлэг амьтдад энэхүү санд хамрагдах зөв
стратегийг боловсруулах
• Цагаан зээр, мал хоёрын хоорондох өвчлөлийн
давтамжийг судлах

Идлэг шонхор (Falco cherrug)
• Тоо толгойн хэмжээ
– 1200-2800 үржлийн хос
(2003)
– Зүүн бүс нутагт
ойролцоогоор 240-560
хос
• Тоо толгойн нягтшил
(Тал хээр)
– 0.0028 хос/шоо.км

Фото: Simon Busittil/RSPB

Идлэг шонхор (Falco cherrug)
• Үлийн цагаан оготнын тоо болон
тархацаас шууд хамааралтай
• Идлэг шонхорын үүр нь дараахь
хэлбэрүүдтэй байж болно
– Байгалийн
– Зохиомол

Идлэг шонхор (Falco cherrug):
• Үлийн цагааны нягтшилтай холбоотой байршил
нутгийн чанар (NDVI-ийн мэдээллийг үндэслэв)
– Өндөр чанартай байршил нутаг нь 30-130 мм
өндөртэй өвс нийт талбайн 40-60% эзэлсэн (NDVI-
ийн биомассын үнэлгээ нь 5-20)
• Үүрнүүдийн хоорондох зай
– Хадархаг мөргөцөг ба хясаа
– Ойн зурвас
– Үүрнүүдийн хоорондхи тохиромжтой зай <5600 m
• Ойн бүс нутгыг тооцоонд оруулаагүй

Идлэг шонхор (Falco
cherrug):
Нэгж талбайд
0.0028 хос/шоо.км
байна гэж үзвэл
Зүүн бүс нутагт 593
хос Идлэг шонхор
шувуу байна.

cherrug):
•
Гол бэрхшээл бол “Үүрийг
нь сүйтгэх”
– Үүрнээс нь барих
• 300 (залуу эмэгчин)
магадгүй жил бүр гадаад
уруу гаргадаг
• “Үүрийг нь сүйтгэх” =
Агнах бэрхшээл (сумын ба
хөдөөгийн); хоюулаа
дундаж
© МУИС,Фото: С.Гомбобаатар

ландшафт: Ан ангуур

cherrug):
•
Тоо толгойн зорилт (тогтвортой ашиглалт)
– Аймаг бүрт 50 үржлийн хосыг нэмэгдүүлэх (нийт = 150)
– [593 боломжит – 229 өнөөгийн = 364 зөрүү]
• Үзэл баримтлал
– Төсвийн хуваарилалтанд суулгах ($10,000/шувуу)
• Нөхөрлөл, сум, аймаг
– Албан ёсны Менежментийн Тогтолцоо (CITES-ийн
шаардлагаар)
• Тоо толгойн хэмжээ (Дорнод талын бүс)
• Урт хугацааны мониторинг: ангилал, судалгаа болон бусад
• Хяналт шинжилгээний нөлөөлөл ба эрх зүйн арга хэмжээг тодорхойлох
• Менежмент, Мониторингтой холбоо б үхий квот
• Албан ёсоор барих болон Экспортын төлөвлөгөө

cherrug):
•
Улс, аймаг болон сум
– Идлэг шонхорын худалдаа ба менежментийн хуулийн хэрэгжилт
– Газрын менежмент: Байгалийн үүрнүүдийг хадгалан хамгаалах
– Цахилгааны шугамын менежмент (зохиомол үүр)
• Сүйтгэгдсэн үүрнүүдийн оронд өөр хувилбар бий болгох
• Шугам тавих ажлыг ангаахайлахаас өмнө үед хийх
• Нөхөрлөл
– Нөхөрлөлүүдийн үүр хамгаалах үйл ажиллагаа
• Үүр сүйтгэхийг зогсоох: “Үүр болон ангаахайнуудыг ажиглах”
– Байгалийн суулт газрыг хадгалан хамгаалах
• Ойн зурвас ба хад чулуурхаг газрууд
• Идэш тэжээлийн амьтад
– Мэрэгчдийн эсрэг хор хэрэглэхэд тавьсан хоригийг
үргэлжлүүлэх
– Бэлчээрийн газрын мониторинг ба менежмент

cherrug):

Цэн тогоруу (Grus vipio)
• Нийт Зүүн бүс нутагт
ойролцоогоор 400 үржлийн хос
(2006);
• 3.3BP/kм2 хүртэл
нягтшилтайгаар хамгаалалттай
нутгийн хойд болон зүүн
хэсгүүдийн голын эрэг, ус
намгархаг газруудад үрждэг
• Усны ойролцоо болон өндөр
Photo credit: Gombobaatar/NUM өвстэй газрыг сонгоно

Цэн тогоруу (Grus vipio):
• Усны мэдээлэлд үндэслэсэн байршил нутгийн
чанар
– Гол & нуурууд: байнгын/үгүй (топографын зураг)
– Голын дагуу/ус намгархаг газрын ургамалжилтын
амьдрах орчин
– Ус намгархаг газар (сэдэвчилсэн газрын зураг)
– Байнгын нөөцийн өндөр үнэлгээ
• NDVI-ийн мэдээллүүдийн нийлбэр
– Өндөр өвсөрхөг газрыг товлох
• Ойн бүс нутгыг тооцоонд оруулаагүй


Ойролцоогоор
662 хос Цэн
тогоруу байна.

• Бэлчээрийн төлөөх өрсөлдөөн
– Үүр/байршилыг сүйтгэх
– Малын нягтшил
• Түймрийн нөлөө
– Түймрийн давтагдлын
мэдээлэл (1996-2006 он)
• Бэрхшээлүүдийн нөлөөг малын өрсөлдөөн: 80%, гал:
50%-иар тус тус тооцож үзсэн.
• Ирээдүйд
– Усны алдагдалаас болж ус намгархаг газрууд устах
(хуурайшилт, гольдорилийн өөрчлөлт, цаг агаарын
өөрчлөлт)

Бэлчээрийн төлөөх өрсөлдөөн

• Тоо толгойн зорилт (аялал жуулчлал)
– “Хамгийн таатай орчин”-д нягтшилыг нэмэгдүүлхийн тулд
0.6-2.0 үржлийн хосийг kм2 = 100 хувь өсгөх
– [662 боломжит – 450 өнөөгийн = 212 зөрүү]
• Үзэл баримтлал---Нөхөрлөлд хандсан
– Байршил газрын сэргээн олгох/тогорууны менежментийг
боловсруул (тогорууны орогнох газрын санал)
– Боломж: Шувуу ажиглах аялал жуулчлал
– Малчдад шувууд үүрлэдэг болон үрждэг газруудад малын
тоог бууруулах болон газар чөлөөлөх асуудлаар хөшүүргэ
хийх

• Улс, аймаг болон сум
– Газар ашиглах төлөвлөгөө
• Малчдын нөхөрлөлүүд
– Малчдын нөхөрлөлийн экологийн
боловсролыг дээшүүлэх
• Тусгай Хамгаалалттай Газруудын
сүлжээ ба Шувуудад Чухал Нутаг
– Урт хугацааны мониторингийн боломж:
ангилал,судалгаа ба бусад.
– Олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдөх
• Аялал жуулчлалын салбар/Яам
– Эко ба нөхөрлөлд тулгуурласан аялал
жуулчлал
– “Хариуцлагатай аялал жуулчлал”

WCS Монголд
• Нүүдлийн шувуудад
шувууны ханиадны
тандалт судалгаа
• Монгол Бөхөн
хамгаалал, судалгаа
• Ан агнуурын хуулийн
хэрэгжилтийг
сайжруулах
• BBOP—Бизнес, БТЗ
нөхөн хамгаалал

WCS Олон улсын хэмжээнд
• Хамгааллын билогийн сургалтын хөтөлбөр
(Network of Conservation Practioners-NCEP)
МУИС
• Судадгааны тэтгэдэг (нөмрөг тас, хонин
тоодог, соотон алагдаахай)
• Доктор, магистрын тэтгэлэг (U. of Minnesota,
UMass-Amherst, Imperial College London)

SCAPES:
Тэргүүлэх
Экосистемийг
тогтвортой
хамгаалах
шийдлүүд

SCAPES: Тэргүүлэх экосистем
• Санхүүжилт
– АНУ-ын Олон Улсын хөгжлийн агентлаг (USAID)
• Эдийн засгийн өсөлт, худалдааны товчоо (EGAT)

• 5 жил: 10 сар- 2009 - 9 сар 2014
• 4 үндсэн асуудал
– Учирч буй бэрхшээлд (аюулд) -суурилсан шийдэл
– Экологи-нийгэм-эдийн засгийн түвшний тогтворжилт
– Дасан зохицох (уян хатан)менежмент
– Идэвхтэй үйл ажиллагаа түүний эрчимжилт(өргөжилт)

WCS-ийн Монгол дахь
хөтөлбөрийн хамт олон

Газарзүйн
мэдээллийн
системийн хэрэглээ,
ашиглалт

21-IX, 2011

Д.Санжмятав
Дэлхийн байгаль хамгаалах сан
(WWF)-гийн Монгол дахь
хөтөлбөрийн газар

Газарзүйн мэдээллийн систем (ГМС)-ийн хэрэглээ

Агуулга

ÃÌÑèñòåì
Үндэсний ГМС
Бүс нутгийн ГМС

Вэб-д суурилсан ГМС

ГМСистемд суурилсан програм хангамж
Ирвэс програм – 2007 / Delphi, Firebird/
Саран програм – 2008
БиоСан програм - 2009 /C#, MSSQL/

ГМС-ийн оронзайн анализ
* Зүйлийн боломжит амьдрах орчны загвар түүний орхигдол
* Буянт голын урсацын загвар

WWF, Mongolia programme office 29 November 2011


ÃÌÑèñòåì

Үндэсний ГМС
- coverage
- grid
- shape
- raster (GeoTiff, MrSID, г.м) Сэдэвчилсэн зураг

Хэвлэлтэнд бэлтгэсэн
(arcmap) зураг
Бүс нутгийн ГМС
- coverage Зургийн агуулга
- grid
- shape Файлын тухай тайлбар
- raster



ÃÌÑèñòåì
Landscape Geological Soil

Сэдэвчилсэн зураг

Хэвлэлтэнд бэлтгэсэн (arcmap)
зураг

Zoning of Ecology
Permafrost Vegetation and Geography
Зургийн агуулга
ØÓÀ-èéí ØÓÀ-èéí
ÃÇÕ¿ðýëýí Áàòîíèêèéí
õ¿ðýýëýí

Õàäëàí áýë÷ýýð-
Öýâäýã
Файлын тухай тайлбар óðãàìàëæèëòûí
çóðãèéí òàéëáàð
áè÷èã

…


http://gis.wwf.mn/index.php/national-gis.html

Хэвлэлтэнд бэлтгэсэн
(arcmap) зураг

Зургийн ГМСистэмийн
файл

Зургийн агуулга болон
файлын тухай тайлбар

Сэдэвчилсэн зураг

Веб ГМС

Буцах



http://gis.wwf.mn/Mapdata/h
tml/GIS_layers_mng.html

Буцах


http://gis.wwf.mn/Mapdata/html/National_metad
ata.html

WWF, Mongolia programme office 29 November 2011 Буцах


http://gis.wwf.mn/Mapdata/images/topography_mng.jpg

Буцах




Буцах

“Биосан” программ




Энэ програм нь газарзүйн мэдээллийн систем
дээр суурилсан мэдээллийн сангийн монгол
хэлээр бичигдсэн бие даасан програм хангамж.
Уг програм тухайн биологийн олон янз байдал
тэр дундаа зэрлэг ан амьтан хаана, хэзээ, ямар
орчинд юу байгааг шинжлэх ухааны батлагдсан
арга зүйгээр тодорхойлж мэдээллийг тоон
хэлбэрээр хадгалж боловсруулах мэдээлэл
технологийн шийдлийг гаргасан бүтээл.

Өөрөөр хэлбэл байгаль хамгаалагч болон байгаль хамгаалах иргэдийн
нөхөрлөлийн хийсэн зэрлэг ан амьтны ажиглалтын мэдээллийг бүртгэн, холбогдох
тайлангуудыг боловсруулах зорилготой болно. Цаашдын зорилго нь энэхүү
тайланд үндэслэгдэн зэрлэг амьтны нөөцийг тогтоосноор зохистой ашиглах
шийдвэр гарахад оршино. Уг програм нь мэдээллийг орон зайн буюу газарзүйн
байршлаар тодорхойлон зэрлэг амьтны нөөц, тархац, байршилд мониторинг хийх
бүрэн боломжтой


Хэрэглэгчийн төрөл болон хийх
үйлдлүүдийг зааж өгсөн Програмын хэрэглэгчийн гарын
авлага бичигдэж хэвлэгдсэн

Òåêñòèéã (Unicode) íýã ôîíòîîð Шинжлэх ухааны батлагдсан арга
õºðâ¿¿ëæ íýãòãýíý зүйгээр мэдээллийн нэгдсэн
стандартаар мэдээллийг
Янз бүрийн хүснэгтэн хадгалдаг
тайлангуудтай ажиллана
Бүртгэл хийх талбарт мэдээллийг
сонгох байдлаар шийдсэн. Аймаг,
Õүссэн даалгавраар сум мэдээлэл zip код, ТХГНутгийн
мэдээллийг шүүлт хийн зураг байршил, нэрийг оруулсан гэх мэт
болон хүснэгт хэлбэрээр авч Зургийн болон мэдээллийн сангийн
чадна өгөгдөлтэй харилцан ажиллах монгол хэл
Ñүлжээнèé îð÷èíд îëîí
дээр бичигдсэн програм хангамж
õýðýãëýã÷èéí ãîðèìä
Мэдээлийн сангаас хүснэгтэн ашиглах боломжтой
мэдээллийг Microsoft Office
хэрэглээний програм руу
хөрвүүлж чадна Зургийн болон
мэдээллийн сангийн
өгөгдөлтэй харилцан
Зургийн өгөгдлийг мөн газарзүйн зэрэг ажилладаг
мэдээллийн систем (*.shp) - ийн
файлаар хөрвүүлж чадна Хайлтын систем нь зураг
болон мэдээллийн санд
Зургийн болон мэдээллийн сангийн харилцаа уялдаатай
өгөгдлийг XML файлаар экпорт, импорт хийгдсэн
хийж дамжуулах боломжоор хангагдсан

Биологийн төрөл зүйлийн ажиглалтын
мэдээллийн сангийн зохиомж нь олон
улсын ажиглалтын мэдээллийг солилцох
Ãазарзүйн координаттàй
DARWIN болон бусад стандартыг хангана
зургийг нэмэх боломжтой
http://www.tdwg.org/activities/darwincore


Нэвтрүүлж болохуйц байдал
БОАЖЯам – Тусгай хамгаалалттай нутгийн удирдлагын газрын тусгай хамгаалалттай газруудын судалгаа
шинжилгээний мэдээ материалуудыг нэгтгэн туршилтын хугацаанд ашиглаж байна.

Байгаль хамгаалагчийн
ажиглалтын мэдээ



Ìýäýýëëèéí ñàíãààñ ãàðàõ ¿ð ä¿í, áîëîìæóóä

Òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçðûí Õàìãààëàëòàíä àâñàí îí, õàìðàõ ãàçðûí òîî,
òàëáàé, çàõèðãààäûí òóõàé ìýäýýëýë ãýõ ìýò
á¿ðòãýë, ìýäýýëýë

Áàéãàëü õàìãààëàë÷èéí Õàðúÿà çàñàã çàõèðãàà, ÒÕÃÍ, ººðèéí òóõàé
¿íäñýí ìýäýýëýë ãýõ ìýò
á¿ðòãýë, ìýäýýëýë Ìºí áàéãàëü õàìãààëàã÷èéí àæèãëàëòûí äàâòàìæ,
õóãàöàà, àæëûí ¿ð ä¿íã õàðàõ

Çýðëýã àí àìüòäûí á¿ðòãýëèéã Àìüäòûí àíãèëàë ç¿éí íýãæ: Áàã, òºðºë,
ç¿éë¿¿äèéí òîî òîëãîé, õ¿éñ, àæèãëàãäñàí
õ¿ñíýãòýýð ãàðãàõ õóãàöàà, îð÷íû áàéäàë, ãýõ ìýò

Á¿ðòãýãäñýí àìüäòûã ç¿éë òóñ á¿ðýýð áîëîí
Çóðãèéí òàéëàí íèéò ìýäýýëëýýð øүүлт хийн îðîíçàéí áàéðøëààð
ãàðãàõ

WWF, Mongolia programme office 29 November 2011 Õүссэн даалгавраар мэдээллийг шүүлт хийн
зураг болон хүснэгт хэлбэрээр авч чадна


Програмыг ашиглаж буй газруудын байршил


All geo meeting

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (20)

Similar a All geo meeting

Similar a All geo meeting (20)

Más de GeoMedeelel

Más de GeoMedeelel (20)

All geo meeting