Արիստոտել

4.  Արիստոտելը ծնվել է մ.թ.ա. 384 թ. Մարտի
7-ին Թրակիայի Ստագիրա
քաղաքում, մակեդոնական արքունիքի
պալատական բժիշկ Նիկոմախի
ընտանիքումֈ 17 տարեկան հասակում նա
գալիս է Աթենք և
ընդունվում Պլատոնի հիմնադրած
ակադեմիան, որտեղ ուսանում է մինչև իր
ուսուցչի՝ Պլատոնի մահը` մ.թ.ա. 347 թ.։

5.  Մ.թ.ա 369 թվականին մահացան Արիստոտելի
ծնողներըֈ Երիտասարդ փիլիսոփայի նկատմամբ
խնամակալությունը ստանձնեց Պրոկսենը, ում
նկատմամբ հարգանքն ու սերը Արիստոտելի կողմից
այնքան մեծ էր, որ վերջինիս մահից հետո, ինքը՝
Արիստոտելը որդեգրեց Պրոկսենի միակ որդուն՝
Նիկատորինֈ Արիստոտելն ունևոր ընտանիքից էր և
հորից ժառանգել էր էական հարստություն, որը թույլ էր
տալիս ոչ միայն ապրել, այլև ապահովել սեփական
կրթությունըֈ Մ.թ.ա. 347 թվականին Արիստոտելն
ամուսնացավ Պեֆիադայի հետ, ումից ունեցել է մեկ
աղջիկֈ Վերջինիս կնքել էին մոր անունով՝ Պեֆիադաֈ
Արիստոտելի թե կինը, թե միակ աղջիկը մահացել են
ավելի շուտ, քան ինքը՝ Արիստոտելը։

7.  Մ.թ.ա. 343 թին Մակեդոնիայի թագավոր Փիլիպոս
երկրորդի հրավերով Արիստոտելը տեղափոխվել է
մայրաքաղաք Պելլա և զբաղվել
թագաժառանգ Ալեքսանդր
Մակեդոնացու դաստիարակությամբ:
Երբ Մակեդոնացին սկսում է իր պարսկական
արշավանքը, Արիստոտելը վերադառնում
է Աթենք և Ապոլլոն Լիկեյացու տաճարի մոտ
հիմնում է իր դպրոցը, որը տեղանքի անունով
կոչվում է Լիկեյ:

8.  Ալեքսանդր Մակեդոնացու մահից
հետո, Աթենքում սկսվում են
հակամակեդոնական հուզումներ, որոնց
ժամանակ Արիստոտելին մեղադրում են
«անաստվածություն» քարոզելու մեջֈ Նա չի
մնում Աթենքում և հեռանում է Խալկիդա
քաղաք՝ իր կողմից հիմնած դպրոցի
ղեկավարումը թողնելով
աշակերտ Թեոֆրաստեսինֈ Խալկիդա
հեռանալուց մեկ տարի անց, մ.թ.ա.
322 թվականին Արիստոտելը մահանում է և
իր կտակի համաձայն պահանջում, որպեսզի
իրեն թաղեն իր կնոջ՝ Պեֆիադայի կողքին:

10.  Չնայած ժամանակակից շատ
գիտնականներ Պլատոնի և Արիստոտելի
հայացքներում ընդգծում են բազմաթիվ
ընդհանրություններ ու
նմանություններ, երկրորդի
փիլիսոփայությունը էականորեն
տարբերվում է Պլատոնի սահմանած
ուսմունքիցֈ Փիլիսոփայական գիտության
շրջանակներում Արիստոտելի
գաղափարները ստացել են նաև
«արիստոտելականություն» տերմինըֈ

12.  Պլատոնի լեզվամտածողությունը գեղարվեստական-դիցաբանական էր, իսկ Արիստոտելինը՝
ձևական-տրամաբանական:Եթե Պլատոնը ճշմարիտ գիտելիքը, գեղեցիկը, բարիքը, փնտրում
էր իդեալական աշխարհում, ապա Արիստոտելը՝ զգայական-նյութական աշխարհումֈ
Պլատոնը այս աշխարհը համարում էր էյդոսների ստվեների աշխարհ, Արիատոտելը դա
համարում էր իսկական կեցության աշխարհֈ Պլատոնը էյդոսները հակադրում էր զգայական-
նյութական իրերին, մինչ դեռ Ասրիտոտելը էյդոսները տեղավորում իրերի մեջ որպես դրանց
էություններֈ Պլատոնը ընդունում էր բնածին գաղափարների և գիտելիքների գոյությունը
մարդու հոգու մեջ, իսկԱրիստոտելը հոգին նմանեցնում է «մաքուր
տախտակի», կարծելով, որ բնածին է միայն ճանաչելու կարողությունըֈ
 Փիլիսոփայության տեսանկյունից հատկապես նշանակալից էին Արիստոտելի կողմից
մտածողության հիմնական օրենքների՝ հակասության, նույնության և երրորդի
բացառման, ձևակերպումներըֈ Դրանով իսկ խորտակիչ հարված հասցվեց
հարաբերապաշտական ու սոփեստական ուսմունքներին, որոնք մերժելով ճշմարտության
հանրանշանակ գոյությունը, կասկածի տակ էին դնում առհասարակ գիտելիքի գոյությունըֈ
Նույնության օրենքը արգելում է դատողության ընթացքում միևնույն հասկացությունը
տարբեր իմաստով և նշանակության գործածել մինչդեռ դա սոփեստների առանցքային
հնարքներից էրֈ Հակասության օրենքի համաձայն երկու հակադիր դատողություններ չեն
կարող միաժամանակ ճշմարիտ լինել, այսինքն չի կարելի միաժամանակ որևէ հատկություն
նույն իմաստով վերագրել մի բանի և միևնույն ժամանակ՝ ժխտելֈ Հակասության օրենքից
բխում է երրորդի բացառման օրենքը, որն արգելում է ոչ միայն այն, որ միևնույն բանին չի
կարելի միաժամանակ վերագրել հակադիր հատկություններ, այլև որ դրանցից մեկի
ճշմարիտ լինելը նշանակում է մյուսի կեղծ լինելըֈ

14.  Արիստոտելը գրել է բազմաթիվ ու բազմապիսի
աշխատություններ, որոնց մի մասը չի հասել մեզ:
Արիստոտելի աշխատություններն ըստ
բովանդակության բաժանում են 7 խմբի՝
տրամաբանական, փիլիսոփայական, ֆիզիկական
, կենսաբանական, բարոյագիտական, հասարակ
ագիտական և գեղագիտական: Արիստոտելը
գիտությունները դասակարգում էր երեք խմբի
մեջ՝ տեսական, գործնական և
ստեղծագործական: Որոշ աշխատությունների
դեպքում գիտնականները վիճարկում են
Արիստոտելի հեղինակ լինելըֈ Փիլիոսփայի բոլոր
ստեղծագործությունները միասին ստացել են
«Արիստոտելյան կորպուս» անվանումըֈ

15.  Երբ աշակերտները հարցնում են Արիստոտելին` ինչպես հասնել
հաջողության, նա պատասխանում է.
-Առաջ անցեք նրանցից, ովքեր առջևում են և մի սպասեք նրանց,
ովքեր ետևում են:
 Ո՞րն է կյանքի իմաստը: Ծառայել ուրիշներին և բարություն գործել:
 Ապրել, նշանակում է ստեղծել իրեր, այլ ոչ թե դրանք ձեռք բերել:
 Երջանկությունը նրա հետ է, ով գոհ է:
 Խելքը բնութագրվում է ոչ միայն գիտելիքներով, այլ նաև դրանք
գործնականում կիրառելու
 Վախը` դա չարի ակնկալումն է:
 Մեր բնավորությունը, մեր պահելաձևի արդյունքն է: