1. ELEMENTOS DA COMUNICACIÓN
A lingua é un sistema de signos que serve para a comunicación e co que unha comunidade se interrela-
ciona. A comunicación é un proceso complexo no que interveñen diferentes elementos : - Emisor (per-
soa que transmite) - Receptor (persoa á que vai dirixida a mensaxe) - Mensaxe (contido) - Código
(sistema de signos) - Canle (vía ou conduto) - Contexto (situación)
A comunicación verbal pode ser oral ou escrita. A linguaxe pode desempeñar varias funcións : - Ex-
presiva (manifesta actitudes e sentimentos do emisor) - Apelativa (chamar a atención ao oínte cun
fin determinado) - Referencial (informa sobre algo que descoñece o receptor) - Fática (verificar que
a canle entre emisor e receptor segue aberta) - Metalingüísitica (utiliza a linguaxe para explicar ou
analizar o propio código da lingua) - Poética (centra a atención sobre a forma da mensaxe)
PROPIEDADES TEXTUAIS
O texto é unha unidade lingüística con sentido completo que cumpre unha función comunicativa determi-
nada (informar, persuadir…). As súas propiedades son :
adecuación : é a propiedade da cal o texto debe ser adecuado á situación comunicativa na que se pro
duce. Un mesmo texto pode resultar adecuado nunha situación comunicativa concreta e inadecuado nou-
tra.
coherencia : é a que fai que un texto poida ser percibido como unha unidade comunicativa comprensible.
É a encargada de nivelar o contido da mensaxe e clarificar o significado (organización da información).
cohesión : son os medios lingüísticos que permiten ligar as oracións dentro de unidades máis grandes
como parágrafos, estrofas ou capítulos (uso de conectores)
O TEXTO ARGUMENTATIVO
O texto argumentativo é aquel no que se exponen unas ideas determinadas para convencer o receptor
da súa validez. As partes da súa estrutura son : - tese (é a idea que se quere defender) - argumentos
(son os razoamentos que apoian a tese) - conclusión (sintetízanse os argumentos expostos para
reafirmar a idea principal)
TIPOS DE ARGUMENTOS
- De coñecemento xeral : son as ideas aceptadas pola maioría da xente (Evitar os accidentes de tráfi-
co benefícianos a todas as persoas.)
- De autoridade : empregan o testemuño de persoas consideradas coñecedoras do tema (Unha impor-
tante porcentaxe das vítimas que sobreviviron a graves accidentes coincide ao sinalar a posibili-
dade de evitalos se se circulase a menor velocidade.)
- De datos : ofrecen datos que corroboran os feitos (Segundo un estudo realizado recentemente, pro-
dúcese un 70% máis de accidentes cando as condicións climáticas son desfavorables)
- De exemplo : un caso concreto serve como exemplo das ideas que se queren defender (Un claro exem
plo constitúeo o accidente acontecido en Vila de Cruces o mes pasado. Se a estrada non estivese
mollada e se se mantivese a distancia de seguridade, podería evitarse o impacto.)
- De experiencia persoal : empregan as propias vivencias ou experiencias para apoiar unha idea (Eu
mes ma me teño visto envolta en máis dunha ocasión en accidentes deste tipo.)
- De analoxía : compáranse dúas situacións semellantes (No mes de agosto deste ano producíronse
67 accidentes menos que o ano pasado.)
- Legais : refírense ao establecido na lexislación (Segundo as leis vixentes é obrigatorio o uso do cin-
to de seguridade nos asentos traseiros.)
CARACTERÍSTICAS LINGÜÍSTICAS : - abundancia de substantivos abstractos e tecnicismos - pre-
dominio do presente de indicativo e de construcións impersoais ou de pasiva reflexa - períodos sin
tácticos longos - emprego de conectores - enumeracións - definicións, citas e exemplos que apoien
os argumentos.
O GALEGO NO PRIMEIRO TERZO DO SÉCULO XX
A comezos do século XX a situación da lingua sofre cambios importantes coa fundación de entidades im-
portantes para a lingua : Real Academia Galega (1905), Irmandades da Fala (1916), o Seminario de

2. Estudos Galegos e a creación da Revista Nós. Neste período nace o Partido Galeguista (1931) no que
militarán durante a II República personalidades como Castelao ou Bóveda, quen redactará o I Estatuto
de Galicia, no que se inclúe, entre outras cousas, o ensino do galego e en galego. Durante este período
continúan as iniciativas encamiñadas á elaboración dunha gramática galega. As primeiras propostas
serán das Irmandades da Fala e do Seminario de Estudos Galegos (vocabulario castelán-galego e al-
gunhas normas para unificación do idioma galego). Cando comeza a guerra (1936) Galiza queda axi-
ña baixo o dominio dos sublevados e iníciase unha forte represión xeneralizada. Algúns dos máis desta-
cados galeguistas pagárono coa vida (Alexandre Bóveda, Ánxel Casal), outros con expedientes (Otero
Pedrayo) ou cárcere (Carballo Calero) e os máis afortunados co exilio (Castelao).
PRIMEIRO TERZO DO SÉCULO XX : A LÍRICA
A principios do S. XX a literatura galega experimenta un notable crecemento; destacan a creación de edi-
toriais, revistas e xornais. Na produción literaria diferéncianse dúas etapas :
-A etapa anterior a 1916 (fundación das irmandades da Fala). Continuación das pautas marcadas polos
escritores do Rexurdimento. O xénero máis cultivado segue sendo a poesía.
- A comprendida entre 1916 e 1936. Incorpóranse novos autores, e a actividade literaria experimenta un
gran desenvolvemento. Aumenta o cultivo da narrativa, o teatro e o ensaio. Destaca Ramón Cabanillas.
RAMÓN CABANILLAS : Temática da súa poesía :
- Poesía intimista : trata temas referidos ao amor e á natureza, lembra a Rosalía nalgúns aspectos (A
rosa de cen follas)
- Poesía cívica : é de carácter agrarista e anticaciquil, que continúa a temática cívica de Curros Enríquez.
Aparece nela unha exaltación do medio rural fronte á cidade, unha idea de Galicia como unidade colectiva
e unha chamada á rebelión (No desterro)
- Poesía costumista : con toques de humor e ironía e con trazos modernistas
- Poesía narrativa : orientada cara á creación de mitos para mobilizar a conciencia colectiva. Recupera a
Materia de Bretaña situando a acción en Galicia (Na noite estrelecida)
TRAZOS MODERNISTAS NA POESÍA DE CABANILLAS : - elementos mitolóxicos dun pasado, lendario,
arcaico e aristocrático – héroes con calidades de sabedoría, inocencia e valor – mestura de elementos
pagáns e cristiáns – captación da beleza a través dos sentidos – adxectivización para crear atmosfera de
irrealidade e fantasía – métrica esquecida (alexandrinos) – inclinación polo colorismo
A VANGARDA GALEGA : as vangardas son movementos artísticos internacionais desenvolvidos entre
1910 e 1930. Representan unha ruptura e reacción contra a arte e a literatura do XIX e van buscar novas
tendencias continuamente. As súas características eran : - a liberdade creativa é o maior valor do artista -
a arte non debe imitar a realidade, senón que ten que ser autónoma - debe buscar a novidade e a orixina-
lidade - Ten un sentido lúdico e transgresor, que racha coas normas e a tradición.
Os diferentes movementos de vangarda chámanse ismos e constitúen distintas maneiras de renovación
da arte :
- Futurismo : creado polo italiano Marinetti. Exalta a modernidade, a velocidade, as máquinas e o progre-
so. Rompe coa sintaxe e coa puntuación en literatura.
- Cubismo : descompón a realidade e recompona de novo mediante formas xeométricas. Destaca a
técnica da colaxe. En literatura destacan os caligramas de G. Apollinaire.
- Dadaísmo : nace en Suíza con Tristan Tzara. Negación de todo, concibe a arte como puro xogo. Mo-
vemento moi provocador. Pretende plasmar o caos e o absurdo que sente o artista ante a situación mun-
dial.
- Surrealismo : liderado por André Breton. A arte debe expresar o subconsciente, os soños e as emo-
cións máis íntimas. Creación da escrita automática, liberada da lóxica e da razón.