Hoe komt het dat het voor sommige fotografen hopeloos en uitzichtloos lijkt om opdrachten naar zich toe te trekken, terwijl anderen de ene na de andere klus krijgen? Hoe komt het dat de ene fotograaf zichzelf als het ware de put in denkt en de andere fotograaf de schouders ophaalt en zijn of haar plek in de markt gewoon inneemt? Lees meer over de 4 valkuilen bij het opbouwen van een carriere als fotograaf

1. masterreview.nl
http://www.masterreview.nl/blog/detail/92/4-grootste-valkuilen-bij-het-opbouwen-van-een-carrière-als-fotograaf
4 Grootste valkuilen bij het opbouwen van een carrière als fotograaf
Sonja van Driel
Hoe komt het dat het voor sommige
fotografen hopeloos en uitzichtloos lijkt om
opdrachten naar zich toe te trekken, terwijl
anderen de ene na de andere klus krijgen?
Hoe komt het dat de ene fotograaf zichzelf
als het ware de put in denkt en de andere
fotograaf de schouders ophaalt en zijn of
haar plek in de markt gewoon inneemt?
De onaangename aspecten van de
marktsituatie zit veel fotografen dwars. Wat
echter een groter probleem is, is de manier
waarop we er zelf over denken. Negatieve
gedachten kunnen tot op grote hoogte een
eigen leven gaan leiden. Er is een aantal
valkuilen dat ervoor zorgt dat je carrière als
fotograaf niet van de grond komt. Herken je
ze, dan ben je tegelijkertijd in staat om ze te
voorkomen.
Wanneer je fotograaf wilt worden,
is het niet meer dan logisch om eerst over fotografie te leren.
Vol enthousiasme doorloop je het het proces van het leren fotograferen. Je gaat naar een fotografie-opleiding of
je volgt workshops bij beroepsfotografen. Hoe dan ook, je leert over techniek, compositie en inhoud van foto’s.
Naarmate je langer bezig bent en je ziet het niveau van je resultaten groeien wordt je steeds blijer. Je overweegt
zelfs om beroepsfotograaf te worden. Enfin, je spendeert geld en tijd in het opdoen van kennis en je investeert in
apparatuur. Er is een mooie website gemaakt, visitekaartjes zijn gedrukt, de portfolio is in orde, kortom, je bent er
helemaal klaar voor om betaalde opdrachten aan te nemen. En dan gebeurt het: er gebeurt niets...
Als het niet lukt om op eigen kracht aan betaalde opdrachten te komen, loert het gevaar om de hoek om je te
verschuilen achter excuses. De schuld wordt afgeschoven op de grote hoeveelheid concurrenten en beunhazen,
op opdrachtgevers die zelf hun foto’s maken of op de recessie. Frustratie en onzekerheid slaan toe. Deze
negatieve gevoelens leiden dan weer tot een verlammende houding, want met dergelijke doemgedachten zet
niemand concrete stappen.
Het excuus wordt een valkuil. En juist die valkuil is er de oorzaak van dat een fotograaf niet verder komt in zijn
carrière. Overigens zijn het niet alleen degenen die willen starten als beroepsfotograaf bij wie het niet lijkt te
lukken. Ook de gevorderde beroepsfotograaf kan gevoelig zijn voor bepaalde valkuilen. Laten we de vier valkuilen
eens op een rijtje zetten.
Valkuil 1: Onzekerheid
Sommigen, zelfs de meest getalenteerde en zelfs degene met een solide fotografieopleiding, zijn zo onzeker over
hun prestaties van hun fotografie dat ze schromen om zich te presenteren aan de markt. Alsmaar denken niet
goed genoeg te zijn in vergelijking met collega-fotografen heeft een verlammend effect. En de gedachte om pas
na de zoveelste training of na aanschaf van dure apparatuur serieus te worden genomen als beroepsfotograaf

2. werkt tegen hen. De neiging om eigen kwaliteiten te laag in te schatten, zorgt voor aarzeling om zich vol
zelfvertrouwen te presenteren aan de markt.
Valkuil 2: Onervarenheid
Beginnende fotografen die net een fotografie-opleiding hebben afgerond, vallen in het bekende zwarte gat. Ze
hebben de kunst van het fotograferen geleerd maar zich nog niet ontwikkeld in het promoten van hun werk. Nu
staan ze er alleen voor. Er is geen leerkracht om ze te begeleiden in het proces van het binnenhalen van
opdrachten. Dat geldt ook voor degenen die uit een jarenlang dienstverband komen; zij kennen nog niet het
klappen van de zweep van het zelfstandig ondernemerschap. Er wordt niets meer geregeld door de werkgever en
ze kunnen niet terugvallen op een team of een collega. Ze moeten zelf bedenken hoe ze een klantenkring
opbouwen, hoe ze met een foto-agent of een galeriehouder in contact komen, hoe ze moeten netwerken of welke
prijs ze moeten berekenen. Al deze vaardigheden moeten nog ontwikkeld worden.
Valkuil 3: Geïnfecteerd met het negativiteitsvirus
We kennen allemaal de geluiden van mensen die negatieve gedachten hebben over het fotograafschap; teveel
concurrentie, beunhazen, te lage tarieven, vriendjespolitiek. Of wat te denken van de ontmoedigende berichten
van uitgeverijen die hun tarieven verlagen en wurgcontracten aanbieden aan hun fotografen. Het zijn bepaald
geen positieve geluiden. Laat je je hierdoor ontmoedigen, schiet je met gemak in de moppermodus. In plaats van
het plegen van marktonderzoek en het zoeken naar alternatieven, loert het risico om de hoek om alles voor zoete
koek aan te nemen.
Valkuil 4: Het onderschatten van het belang van ondernemersvaardigheden door
fotografen
Dan zijn er fotografen die zichzelf als fotograaf beschouwen en niet als ondernemer. Ze geloven dat hun talent
voor fotografie zich vanzelf verkoopt en dat dit hen ontheft van de noodzaak om zichzelf te vermarkten en te
promoten. Jaren geleden was het allemaal niet zo nodig om jezelf en je fotografie te verkopen. Het werk kwam
makkelijker naar je toe. Bovendien waren veel fotografen gewoon in loondienst bij uitgeverijen en bedrijven. Maar
tijden zijn veranderd, de cultuur is freelance. Als je niet weet hoe je dit moet aanpakken overleef je het niet.
Ook zijn er zelfstandige fotografen die al een poosje meelopen maar niet in staat zijn hun bestaan als fotograaf
voort te zetten. Zij hebben last van collega’s die voor lagere tarieven werken. Of ze worden niet meer ingehuurd
omdat hun opdrachtgevers opeens voor een andere fotograaf kiezen. Zij raken zo ontmoedigd dat ze de camera
in de wilgen hangen en een ander vak kiezen. Maar zoals iedere markt in beweging is, geldt dat ook voor de
fotografiemarkt. Vernieuwen en meebewegen met de markt hoort nu eenmaal bij ondernemen.
Misschien kun je meer valkuilen bedenken maar dit zijn wel de meest voor de hand liggende. Om gelijk maar met
de deur in huis te vallen, de excuses zijn veelal niet gebaseerd op gegronde redenen. Nu denk je misschien, alles
leuk en aardig maar hoe zit dat dan met de concurrentie? En het is toch crisis, dat staat elke dag in de krant?! En
de budgetten bij veel opdrachtgevers zijn lager dan voorheen.
De concurrentie in de fotografie
Ik wil niet bagatelliseren dat er geen concurrentie is noch beweren dat het makkelijk is om aan werk te komen.
Maar een groot aantal fotografen is wél in staat een goede boterham te verdien. Er ligt dus kennelijk genoeg
werk. Dat zeggen ook de opdrachtgevers in mijn interviews met hen. De fotografen die in negativiteit blijven
hangen schakelen zichzelf als het ware uit als concurrent voor degenen met een positieve en ondernemende
houding. Want als je gelooft dat het toch niks wordt, dan blijkt dat ook zo te zijn. Denken dat er teveel concurrentie
is wordt dan een self fulfilling prophecy. Negativiteit is de stuwende kracht hierachter. Trouwens, concurrentie is
van alle tijden en van alle beroepsgroepen. Iedere ondernemer en zzp-er heeft nu eenmaal concurrenten.
Fotografen zijn daar geen uitzondering op.

3. De fotografie-markt is veranderd
Dat is logisch, iedere markt maakt schommelingen door. Dat een aantal fotografen het gevoel heeft dat
bestaande opdrachtgevers hen tekort doen is niet nieuw. Maar iedere fotograaf heeft de keus om zijn eigen
klanten te kiezen. Er is niemand die hen dwingt om bij een bepaalde opdrachtgever te blijven.
Het vinden van nieuwe wegen is zinvoller dan te piekeren over de marktsituatie. Het nodige gemopper op hoe
opdrachtgevers de fotografen ‘uitknijpen’ (iets waar ik het niet helemaal mee eens ben, er wordt immers nog
steeds een aantrekkelijk dagtarief gehanteerd door goede opdrachtgevers) maakt je bij de opdrachtgevers niet
erg populair. Iedere opdrachtgever heeft liever te maken met een positief dan met een negatief persoon. Trek de
vergelijking maar eens naar jezelf als klant. Stel dat je al lange tijd bij een bepaalde cameraleverancier je
apparatuur aanschaft. De markt verandert (ja, ook voor hen) en ze gaan klagen dat fotografen tegenwoordig niet
meer zo veel investeren in apparatuur als vroeger.
Hoe zou jij het vinden als de leverancier zegt: ‘Het is belachelijk dat jullie niet genoeg investeren, jullie moeten
toch kwaliteit leveren?” Nog een voorbeeld: stel, je bent vaste klant bij een restaurant. Dan komt er een moment
dat je er minder vaak naartoe gaat. Misschien heb je minder te besteden en maak je vaker zelf je eten klaar. Of je
gaat niet meer naar je vaste adresje omdat er een ander restaurant is geopend welke je eens wilt uitproberen.
Stel nu dat de restauranteigenaar moppert dat je niet meer bij hem komt... Zou het niet prettiger zijn als deze wat
meer begrip opbrengt voor jouw veranderde situatie? En hoe slim zou het niet zijn als hij met alternatieven komt
om jou weer terug te winnen als klant? De kans is groot dat je weer graag naar hem teruggaat als de kaart eens
wordt aangepast of dat ze speciale budget-hapjes aanbieden.
Hoe nu verder als je je valkuilen herkent?
Het is geen kwestie van positief denken maar van realistisch denken. Om te voorkomen dat de valkuilen jou in de
greep krijgen is het belangrijk dat je eerlijk tegen jezelf bent. Alleen jij weet wat jou hindert in de het promoten van
jezelf en je werk. Ik pretendeer geen psycholoog te zijn maar ik ben ervan overtuigd dat het begrijpen van je
mentale obstakels aan de basis ligt van iedere langdurige succesvolle carrière. Je gedrag en andere mentale
factoren zijn direct gelinked met succes.
Door hand in eigen boezem te steken en niet de schuld af te schuiven op ‘de situatie’ neem je het heft in eigen
handen. Het is nu eenmaal zinvoller om objectief te kijken naar je verbeterpunten dan te schuilen achter allerlei
excuses.
Een vaste baan als fotograaf bij een werkgever zit er niet in. Dat maakt het des te belangrijker om commerciële
kennis en vaardigheden te ontwikkelen en jezelf als zzp-er op te stellen. Er is immers maar één persoon die een
solide en trouwe klantenkring op kan bouwen en dat ben jij.
Ik wil de uitspraak van Marc Lammers (ex-hockycoach van Nederland) nog maar eens herhalen:
"Winnaars hebben een plan,
verliezers hebben een excuus."
MasterReview
Sonja van Driel is verbonden aan MasterReview. Wil je graag eens jouw foto’s aan haar voorleggen? Haar tips en
adviezen over jouw werk horen? Boek dan een review bij Sonja en leer direct van haar.
Ruim 30 fotografen, docenten, curatoren, redacteuren, vormgevers en galeriehouders hebben zich verbonden
aan MasterReview. Zij hebben hun sporen verdiend en helpen anderen graag verder in hun ontwikkeling in de
fotografie.
Laat je foto's online en privé bespreken door één van de Masters. Je ontvangt een persoonlijke video van de

4. fotobespreking. Meer info: www.masterreview.nl
Sonja van Driel
Sonja van Driel, één van de Masters bij MasterReview, is auteur van ondernemersboeken voor fotografen.
Tevens verzorgt zij lezingen en fotografietrainingen voor gevorderde amateur- en beginnende beroepsfotografen.
Lees ook
Visie op lange sluitertijden fotografie door Master Wilco Dragt
photo credit: Kris Krug via photopin cc