Presentatie van Fabian Bovenlander

1. Wie is aan zet? Fabian Bovenlander MSc BA Directie Vastgoed De Rijksgebouwendienst draagt bij aan het succesvol functioneren van zijn klanten door het bieden van efficiënte en effectieve huisvestingsoplossingen. Met het in stand houden van monumenten draagt de Rijksgebouwendienst bij aan het behoud van ons cultureel erfgoed. 10 februari 2011

2. Totale voorraad 7,1 mln m2 huur 2,1 waarvan 1,7 mln m2 kantoren eigendom 5,0 waarvan 2,1 mln m2 kantoren Waarvan monumenten 1,2 mln m2 De voorraad van de Rijksgebouwendienst 2011

3. Enkele financiële gegevens Rijkshuisvesting 1,5 miljard euro gebruiksvergoeding 336 miljoen euro voor aanhuur 172 miljoen euro voor beheer en onderhoud 78 miljoen euro voor 1005 medewerkers (960 fte) 200 miljoen euro voor energie

4. Vloeroppervlak per provincie en in top 20 steden

6. Ontwikkelingen in de rijkshuisvesting 2010-2020 Concentratie: Rijksgebruikers, minder locaties Krimpende overheid: minder ambtenaren Nieuwe werken: standaardisatie en hogere bezettingsgraad Full service werkplekken (PPS, geïntegreerde contracten, ..) Afname van de behoefte aan kantooroppervlakte van 29% (= 1,3 miljoen m2; in 2020 jaarlijks 93 miljoen euro besparen, Balkenende IV) Besparingen op de energierekening (jaarlijks ongeveer 50 miljoen euro besparen, Balkenende IV)

8. Beleid Rijksgebouwendienst 400 panden afstoten, mede op basis van de energieprestatie en expiratiedatum Model Huurovereenkomst (MHO) is de standaard bij huur (verlenging en nieuw) Verdergaande flexibilisering huurcontracten en alleen energielabel C of beter Keuze nieuwbouw <> bestaande bouw als integrale afweging (vergroenen business case instrumentarium, samen met Nyenrode) Kostenbeparingen realiseren door klimaatinstallaties van eigendom- en huurpanden beter in te regelen (quickwins, FCIB) Vanaf 2018 energieneutrale nieuwbouw a.g.v. EU-regelgeving

9. enkele recente aanhuren De Knip C>B Graadt van Roggeweg A Kleine Singel A H. Gorterstraat G>C

10. Rgd aanhuren in 2010: sprekende cijfers In 2010 aangehuurde kantoren (100% Duurzaam Inkopen): Kingsfordweg, Amsterdam: 15 jaar: label C > label B Burg. Ravenslootsingel 2: 10 jaar: label E > label A Kleine Singel 1-3 Utrecht: 5 jaar: label A Duurzaam Inkoopvolume 2010: >100 miljoen euro

11. Rgd kantorenvoorraad 2010-2020: sprekende cijfers In 2007 gemeten: 3,9 miljoen m2 kantoren in gebruik voor 101.250 fte’s Ruimtegebruik 38,7 m2 per fte In 2020 norm 27 m2 per fte In 2009 leegstand 3,3% Reductie aantal fte’s in kantoorpanden Balkenende IV (2007-2011) 9.500 fte in kantoren Begroting 2011 (2012) reductie 1,5% > 1.400 fte Rutte (2013 – 2015) reductie 6 % > 5.500 fte

12. Ontwikkeling bvo kantoren rijksoverheid

13. Ontwikkeling bvo kantoren rijksoverheid

14. Wie is aan zet? Aanbod zal verder toenemen Vraag naar kwaliteit stijgt Sloop is onvermijdelijk Nieuwbouw kritisch bekijken Verdergaande flexibilisering van huurcontracten Het Nieuwe Werken en toename bezettingsgraden