1. Tọa đàm “Chung tay vì ánh mắt trẻ em”
Theo các thống kê khác nhau ở nước ta, tỷ lệ tật khúc xạ khoảng 20-60% tùy theo độ
tuổi và khu vực thành thị hay nông thôn, trong đó ước tính có gần 3 triệu trẻ em độ tuổi
0-15 tuổi mắc các tật khúc xạ cần chỉnh kính ( trong đó tỷ lệ cận thị chiếm 2/3) và tập
trung chủ yếu ở đô thị .Ở khu vực nông thôn và miền núi tỷ lệ cận thị thấp hơn (Khoảng
15-20% ), song ở khu vực này do điều kiện kinh tế khó khăn nên tật khúc xạ thường tiến
triển nhanh và nặng, ít được khám và chỉnh kính kịp thời. Con số này đang ngày càng
gia tăng, đe dọa nghiêm trọng đến tương lai các em.
Vì thế, với vai trò là các chuyên viên tư vấn của Bệnh viện Mắt TP.HCM, chúng tôi
đến đây với mục đích tư vấn và giải đáp các vấn đề liên quan đến mắt. Thông qua buổi
tọa đàm này, hy vọng các em biết cách bảo vệ đôi mắt, có những kiến thức cơ bản để
phòng tránh và khắc phục các tật của mắt.
Nội dung tọa đàm:
I.
Để làm được những điều như vậy, trước hết chúng ta cần
biết về cấu tạo của mắt?
a) Mắt gồm những bộ phận nào?
Mắt của chúng ta là một cấu trúc sinh lý vô cùng đặc biệt: tròng mắt là một hình cầu,
lớp củng mạc phía ngoài, màu trắng đục (tròng trắng), phía trước bọc bởi một lớp trong
gọi là kết mạc. Giác mạc nối tiếp củng mạc lồi ra phía trước, trong suốt để lộ phía trong
cầu mắt, tạo thành tròng đen. Bên sau giác mạc theo thứ tự từ ngoài vào trong là khối
lỏng thủy dịch, vòng cơ mi (con ngươi), thủy tinh thể nằm trong trung tâm phía sau cơ
mi, khối lỏng dịch thủy tinh, và sau cùng, lót phía trong cầu mắt là võng mạc, nơi ánh
sáng tác động lên nhiều đầu dây thần kinh hình nón và hình gậy. Những dây thần kinh tụ
lại tại một điểm ra phía sau cầu mắt theo dây thần kinh thị giác vào não. Vì điểm này của
võng mạc không có dầu thần kinh đón nhận ánh sáng nên gọi là điểm mù. Ánh sáng đi
qua thủy tinh thể hội tụ rõ nhất tại hoàng điểm (điểm vàng) trên võng mạc.
Về phương diện quang hình học, ta có thể coi hệ thống bao gồm các bộ phận cho
ánh sáng truyền qua của mắt tương đương với thấu kính hội tụ hay gọi là thấu kính mắt.
Thấu kính mắt có quang trục chính là đường OO’.

2. Hai bộ phận chính của mắt về phương diễn quang hình học đó là: Thuỷ tinh
thể và màng lưới mắt.
Thuỷ tinh thể đóng vai trò như một thấu kính hội tụ nhưng là thấu kính đặc biệt.
Đặc biệt ở chỗ vì có thể thay đổi độ cong của thuỷ tinh thể (R của thấu kính) nên có thể
thay đổi được tiêu cự của nó một cách tuỳ ý "trong một phạm vi cho phép"
Màng lưới (võng mạc) đóng vai trò như một màn ảnh.
b) Mắt nhìn vật như thế nào?
Khi cần nhìn một vật AB trước mắt. Ánh sáng từ vật AB chiếu vào mắt. Chùm ánh
sáng này qua thấu kính thuỷ tinh thể sẽ tạo ra một ảnh thật nhỏ hơn vật và ngược chiều với
vật hiện trên điểm vàng của mắt. Tại đây có nhiều các noron thần kinh thị giác cảm ứng
với hình ảnh của AB tạo ra một xung thần kinh gửi về trung tâm não bộ để phân tích.
Giả sử vì một lý do nào đó (cách nhìn hay mắt bị tật) ảnh của AB không hiện trên
điểm vàng V mà hiện trước hoặc hiện sau đó thì người vẫn có thể cảm nhận được hình ảnh
nhưng không rõ nét.
Dựa trên cấu tạo của mắt, chúng ta có thể thấy được khoảng cách từ quang tâm đến
thấu kính mắt là không thể thay đổi. Vậy tại sao mắt có thể nhìn rõ được các vật ở những
khoảng cách khác nhau? Mắt nhìn rõ vật khi ảnh của vật cho bởi thấu kính mắt hiện rõ
trên màng lưới, đây là ảnh thật và ngược chiều với vật. Nếu khoảng cách từ vật đến mắt
thay đổi, thì muốn cho mắt nhìn rõ vật, tiêu cự của thấu kính mắt cần phải thay đổi sao
cho ảnh của vật nằm trên màng lưới. Điều đó được thực hiện bằng cách thay đổi độ căng
của cơ vòng, nên làm thay đổi độ cong của các mặt của thể thủy tinh khiến cho độ tụ của
thấu kính mắt thay đổi. Đó chính là sự điều tiết cùa mắt.
Như đã nói mắt của chúng ta là cấu trúc rất đặc biệt, không chỉ có có thể thay đổi
được độ cong của thể thủy tinh dẫn đến thay đổi tiêu cự của thấu kính mắt mà còn có rất
nhiều chức năng đặc biệt khác nữa.
II.
Hiện tượng lưu ảnh cùa mắt
Sau khi ảnh của vật hiện lên trên màng lưới thi chúng không bị mất ngay mà vẫn
còn lưu lại trên đó khoảng 0,1s; ta vẫn còn trông thấy vật trong khoảng thời gian này.
Các tranh giấy trên chuyển động rất nhanh, những hình ảnh chúng ta thấy được chưa bị
mất đi thì những hình ảnh khác đã liên tiếp xuất hiện tạo cho ta có cảm giác là những
hình ảnh đó điễn ra liên tục và những hình trên giấy có thể chuyển động được. Hiện
tượng này đã được ứng dụng trong điện ảnh. Những bộ phim hoạt hình ưa thích của
chúng ta cũng được tạo ra như thế đấy.

3. III.
Các tật của mắt.
Khi ta nhìn đồ vật thấy rõ nét, tức là mắt bình thường, lúc đó đồ vật sẽ hiện đúng
trên võng mạc của mắt. Khi mắt bị tật khúc xạ tức là mắt có thiếu sót ở các thành phần
quang học (như giác mạc, thể thủy tinh) làm cho ánh sáng đi vào mắt qua các thành phần
này không tạo thành tiêu điểm rõ nét trên võng mạc. Như vậy, mắt bị tật khúc xạ nhìn đồ
vật sẽ bị nhòe, mờ , không rõ nét. Các tật thường gặp ở mắt là cận thị, viễn thị và lão thị.
a) CẬN THỊ
 Đặc điểm của mắt cận:
Mắt cận là mắt nhìn xa kém hơn so với mắt bình thường, điểm
cực viễn của mắt cách mắt một khoảng không lớn.
Khi không điều tiết, thấu kính mắt có tiêu cự nằm trước màn lưới.
Điểm cực cận ở gần mắt hơn so với mắt bình thường
 Cách khắc phục tật cận thị: có hai cách
Dùng thấu kính phân kỳ có độ tụ thích hợp đeo trước mắt hay gắn nó sát giác mạc
Phẫu thuật giác mạc làm thay đổi độ cong bề mặt giác mạc
Trong thực tế, người cận thị thường chọn cách dùng thấu kính phân kỳ vì cách này
đơn giản. Cần chọn thấu kính phân kỳ có tiêu cự thích hợp với mắt, tiêu cự f k của kính
bằng khoảng cách từ quang tâm mắt đến điểm cực viễn: f k
OCv .
b) VIỄN THỊ
 Khái niệm :
Viễn thị là sự sai lệch về khúc xạ khiến khi mắt ở trong trạng thái nghỉ ngơi, các tia
sáng tới song song ,vào mắt sẽ hội tụ ở phía sau võng mạc.
Muốn thấy rõ, mắt phải điều tiết để đưa ảnh từ sau về đúng trên võng mạc
 Đặc điểm của mắt viễn:
Khi không điều tiết, thấu kính của mắt viễn có tiêu điểm nằm sau màng lưới
Khi nhìn vật ở vô cực,mắt viễn đã phải điều tiết
Điểm cực cận của mắt viễn nằm xa mắt hơn so với mắt binh thường
 Nguyên nhân
Do bẩm sinh cầu mắt ngắn,

4. Do thường xuyên nhìn xa khiến thể thủy tinh luôn xẹp xuống ( dãn) , lâu dần mất
tính đàn hồi, mất dần khả năng phồng
do giảm đọ dài tục trước sau của mắt
 Cách khắc phục :
Dùng một thấu kính hội tụ có độ tụ thích hợp đeo trước mắt hay gắn nó sát giác
mạc phẫu thuật giác mạc làm thay đổi đọ cong bề mặt giác mạc
Cách tính tiêu cực kính: ảnh ảo A1 ở Cc , dc’ = -Ok Cc
c) LÃO THỊ
 Đặc điểm của mắt lão thị :
Lão thị hình thành từ độ tuổi 30, 40 tuổi trở lênMắt lão nhìn gần kém hơn so với mắt bình thườngĐiểm cực cận ở xa hơn so với mắt bình thường
Những người khi còn trẻ mắt không có tật thì khi về già bị lão thị thì vẫn có thể
nhìn vật ở vô cực mà không phải điều tiết
 Nguyên nhân:
Do khi tuổi tăng thể thuỷ tinh có tính đàn hồi giảm cơ vòng đỡ thể thuỷ tinh không
thể căng phồng lên tối đa như khi còn trẻ. Do vậy khoảng cực cận của mắt tăng lên , điểm
cực cận xa hơn mắt bình thường ( lúc trẻ) nên mắt chỉ nhìn được các vật ở xa
 Cách khắc phục tật lão thị
Cách 1: Phẫu thuật giác mạc làm thay đổi độ cong của bề mặt giác mạc
Cách 2: Dùng một thấu kính hội tụ có độ tụ thích hợp đeo trước mắt hay gắn sát
giác mạc để mắt lão có thể nhìn được các vật ở gần
IV.
TẬT KHÚC XẠ HỌC ĐƯỜNG
a) Khái niệm

5. Tật khúc xạ học đường là gì, nguyên nhân, biểu hiện và cách phòng chống như thế
nào là những vấn đề mà các bậc phụ huynh chúng ta nên biết để giữ gìn cho đôi mắt
trẻ thơ trong sáng, đủ sức khỏe học tập, vui chơi và công tác sau này.
Tật khúc xạ học đường thường mắc ở tuổi đang đi học. Mắc phải do quá trình học
tập, vui chơi giải trí thiếu khoa học, chế độ dinh dưỡng không đầy đủ, ánh sáng phòng học
không đầy đủ, đọc và viết không đúng khoảng cách quy định, đọc truyện, xem ti vi, chơi
game nhiều... Những nguyên nhân trên có thể làm ảnh hưởng xấu đến khả năng điều tiết
của đôi mắt, làm cho thị lực giảm dần, mắt không nhìn rõ vật ở xa, tầm nhìn hạn chế, chỉ
thấy được vật ở gần. Khi thấy trẻ xem chữ trên bảng, học sinh phải nheo mắt, nghiêng
đầu, đọc viết chậm, học hành sút kém, trẻ hay kêu nhức mắt, nhức đầu thì giáo viên nên
cho trẻ ngồi nơi gần bảng, cha mẹ học sinh cần quan tâm cho trẻ đi khám mắt ở các cơ sở
chuyên khoa mắt càng sớm càng tốt, để phát hiện sớm bệnh, tránh không làm tăng độ tật
khúc xạ ảnh hưởng đến kết quả học tập.
b) Cách khắc phục
Vệ sinh mắt hàng ngày là việc rất cần thiết, giúp làm giảm những căng thẳng về
điều tiết mắt và phòng tránh được tật khúc xạ học đường. Dưới đây là một số điều mỗi
người cần biết để bảo vệ đôi mắt:
1. Không nên “làm việc” bằng mắt quá 45 phút, học sinh cần được ra sân chơi và
tập thể dục giữa giờ, tránh đọc truyện, chơi game trong giờ giải lao( chơi game trên điện
thoại lại càng dễ mắc tật khúc xạ). Cứ làm việc khoảng 20 phút, nên để mắt nhìn xa từ 1
đến 2 phút để mắt tự điều tiết.
2. Phòng học hoặc nơi làm việc nên được chiếu sáng đầy đủ bằng ánh sáng tự
nhiên, khoảng cách đọc và viết với học sinh khoảng từ 25 đến 40 cm ( tùy lứa tuổi ), giữ
đúng tư thế ngồi học, bàn học đúng quy cách, nếu đọc sách nên ngồi đọc, nếu làm việc
trên máy vi tính nên để màn hình cách mắt ít nhất 50 cm.
3. Chế độ dinh dưỡng hợp lý, nên để cho trẻ ngủ từ 8 đến 10giờ mỗi ngày, cường
độ học tập hợp lý vệ sinh mắt hàng ngày.
4. Khám mắt định kỳ tại các cơ sở chuyên khoa mắt để được phát hiện sớm tật khúc
xạ , được tư vấn và chỉnh kính hợp lý, phát hiện sớm các tật khúc xạ và điều trị các bệnh
mắt khác ( nếu có ).
5.Đeo kính đúng số, đúng bệnh hoặc phẫu thuật ( nếu cần thiết ).