De PDF van de presentatie zoals die gegeven werd door Ida van Marion, ZuidOostZorg en Frank Verschuur, VieR Organisatie Innovatie op dinsdag 15 januari 2013.

1. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
Proeverij, 15 januari 2013
Ida van Marion, ZuidOostZorg
Frank Verschuur, VieR Organisatie Innovatie
FRANK VERSCHUUR
Organisatie innovatie
Wat is mantelzorg?
Mantelzorg is: zorg die wordt gegeven aan een hulpbehoevende
door iemand uit diens directe omgeving.
Het gaat dan om:
• zorg die huisgenoten, familie, vrienden, kennissen, collega’s en buren
verlenen en die voortkomt uit onderlinge relaties; het gaat dus niet om hulp
als gevolg van een beroep of georganiseerd vrijwilligerswerk;
• steun die mensen geven vanwege gezondheidsproblemen of beperkingen tot
in een terminale fase;
• steun die varieert van huishoudelijke hulp, persoonlijke verzorging tot
begeleiding.
FRANK VERSCHUUR
Organisatie innovatie
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 1

2. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
Aantal mantelzorgers van 18 jaar of ouder in Friesland naar duur en intensiteit in 2008 (in absolute
aantallen)*
2008 %van totaal
Totaal** 142.000 22%
meer dan 8 uur per week 69.000 11%
meer dan 3 maanden 97.000 15%
meer dan 8 uur per week en/of meer dan 3 maanden 110.000 17%
meer dan 8 uur per week en meer dan 3 maanden 55.000 9%
*)Sociaal Cultureel Planbureau, 2010
FRANK VERSCHUUR
**) is ca. 22% van de volwassenen
Organisatie innovatie
Feiten en cijfers…….*
• Vooral de mantelzorg aan een partner of een kind is zeer intensief en duurt vaak
vele jaren.
• 71% van de mantelzorgers onder 65 jaar combineert de zorgtaken met een
betaalde baan.
• Werkende mantelzorgers leveren vooral eigen vrije tijd in; formeel verlof wordt
alleen ingezet als laatste redmiddel.
• In 2007 zijn tussen de 50.000 en 100.000 mantelzorgers (tijdelijk) gestopt met
werken of zijn minder gaan werken vanwege het verlenen van mantelzorg.
• 17% is zwaar of overbelast door de mantelzorg; 15% ervaart een achteruitgang
van de eigen gezondheid.
FRANK VERSCHUUR
Organisatie innovatie
*)Sociaal Cultureel Planbureau, 2010
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 2

3. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
Regeerakkoord
• Begeleiding (inclusief dagbesteding) en verzorging in 2015 naar de Wmo
• Indicatie voor persoonlijke verzorging aangescherpt
• Aanspraak dagbesteding in 2014 geschrapt
• Extramurale verpleging in 2015 naar de Zvw
• Extramuralisering van ZZP 4 in 2016
• ZZP 5 en hoger in nieuwe romp AWBZ
Bezuinigingen:
Care totaal:
€ 3,085 miljard structureel vanaf 2017, waarvan circa € 2,5
miljard VVT
Decentralisaties: Overhevelingen 2015 met 25% minder budget
Wmo: Aanspraken HH worden maatwerkvoorziening gemeenten in 2015
FRANK VERSCHUUR
met 75% minder budget
Organisatie innovatie
De spelers
Samenwerkend partners
De gemeente Smallingerland, De Friese Wouden, ZuidOostZorg, Buurtzorg, Maatschappelijke
Onderneming Smallingerland, Palliatieve Thuiszorg, (vptz ZO-Friesland), huisartsen Drachten,
de kerken (PKN), gemeentezorg Bethelkerk, Tinz, GGZ, MEE Friesland, Stichting Humanitas,
Stichting De Zonnebloem, Rode Kruis en Pi-groep, Zorgkantoor en zorgverzekeraar De
Friesland
Stuurgroep
De Friese Wouden (Aukje Jorritsma), ZuidOostZorg (Ida van Marion) , MEE (Marc van der
Stigchel), MOS (Annyttsje Pruim), huisartsen (W. Vogel, Wim Brunninkhuis), namens
Vrijwilligersorganisaties: (Albert Verbeek), namens de kerken: Ammy Van Eerden, Gemeente
Smallingerland (Albert Scheffer)
Adviseur: Frank Verschuur | VieR Organisatie Innovatie
FRANK VERSCHUUR
Organisatie innovatie
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 3

4. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
de veranderroute
visie
communicatie-activiteiten
begeleiding MT en middenkader
-veranderkundige aspecten-
samen bouwen
werkconferenties
bouwteams
effectueren
FRANK VERSCHUUR
Organisatie innovatie
Onze Opgestelde gezamenlijke visie
(juni 2011)
Helderheid over vraag en aanbod
• Heldere klantvraag, producten en diensten die hierop aansluiten
• Vertrouwensrelatie tussen mantelzorger en mantelzorgorganisatie
• We ontwikkelen en voeren een creatief aanbod een producten en diensten uit
De Zorg Buurtsuper: menselijk, dichtbij en snel
• De ondersteuning is dichtbij de mantelzorgers georganiseerd
• Schuttingen tussen de diverse aanbiedende organisaties zijn weg: de klant staat centraal
• Er is één aanspreekpunt binnen een buurtsuper voor klant en omgeving; de organisatie
is transparant
• Inzet van voldoende professionals en vrijwilligers
Minder overbelaste mantelzorgers
• Resultaten zijn meetbaar gemaakt
• Het resultaat van deze Zorg Buurtsupers is: substantieel minder overbelaste
FRANK VERSCHUUR mantelzorgers
Organisatie innovatie
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 4

5. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
Visie
Primair proces
En organisatie vanuit (huidige) traditionele aanpak
ZUIDOOSTZORG GEMEENTE ZIEKENHUIS HUISARTS KERKEN VRIJWILLIGERS WELZIJNSORGANISATIE
FRIESE WOUDEN
Opstellen
Signaleren plan van Cliënt
Zorg en Welzijn
Cliënt Verhelderen
van de Uitvoeren
aanpak Evalueren
(potentiële) van de vraag van het plan
(doelen,
vraag acties, tijd)
• Niet op elkaar afgestemde processen ( vraagverheldering, plan van aanpak enz.); ieder vanuit
eigen invalshoek
• Zorgaanbod niet optimaal afgestemd op de behoefte van de mantelzorger
FRANK VERSCHUUR
• De mantelzorger heeft geen ‘overzicht’ en geen mogelijkheden invloed uit te oefenen
(onvoldoende regelcapaciteit)
Organisatie innovatie
Regelkringen
in
de
zorg
B
‘tweede-schil’ !
i W
Profes-
sional
B
i W
mantelzorger ‘eerste-schil’ !
B
‘zorgbehoefte’ i W ‘ervaren
FRANK VERSCHUUR
cliënt kwaliteit’
Organisatie innovatie
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 5

6. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
Visie op organiseren: regelcapaciteit
weinig invloed -> weinig
probleemoplossend vermogen
kwaliteit weinig betrokkenheid ->
van leven overbelasting en stress
kwaliteit
opdelen primaire zorgprocessen productiviteit
organisatie- Uitvoering en regeling wachttijden
wijze hiërarchie, procedures
kosten
Innovativiteit
verschillende belangen ->
onderlinge verschillende info -> verlies
verhoudingen gezamenlijk belang
FRANK VERSCHUUR
FRANK VERSCHUUR
(wij versus zij)
Organisatie innovatie
Organisatie innovatie
Visie
Primair proces
Ketenzorg op de werkvloer
ZuidOostZorg Friese Wouden Gemeente S’Land Ziekenhuis
Huisarts Kerken Vrijwilligersorganisaties Welzijnsorganisatie MEE FRL
B u u r t s u p e r t e a m s Regio N
Regio Z
Regio O
Regio W
Signaleren Verhelderen Plan v aanpak Uitvoeren Evalueren
FRANK VERSCHUUR
Regio indeling staat nog niet vast
Organisatie innovatie
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 6

7. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
De (buurt)super
Kwaliteit van de organisatie
• Eenvoudige afstemming tussen alle betrokken formele en informele professionals:
ketenzorg op de werkvloer
• Optimale vroege signalering, doordat alle betrokkenen overzicht hebben op het netwerk
rondom de cliënt
• Door overzicht op de betrokken ketenspelers hebben cliënt en mantelzorger meer
regelmogelijkheden om in het zorgproces het juiste aanbod te mobiliseren
• Integraal zorgaanbod maximaal afgestemd op de vraag van cliënt en mantelzorger
Kwaliteit van leven (welzijn)
• Kwaliteit van leven (welzijn) neemt toe door bij ervaren belasting toegenomen
regelmogelijkheden om effectief in te grijpen (inhuur van formele en informele zorg/
dienstverlening,
• Ontwikkelmogelijkheden voor formele en informele zorgverleners (kennisdeling,
onderlinge hulp)
• Intensievere interactie waardoor effectievere aansluiting op behoeften van cliënt en
mantelzorger
FRANK VERSCHUUR
Kwaliteit van onderlinge verhoudingen
• Erkenning, waardering en kennisdeling tussen formele en informele zorg en
Organisatie innovatie
dienstverleners onderling
Samen bouwen
West
Oost
FRANK VERSCHUUR
Organisatie innovatie
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 7

8. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
Samen bouwen
Website
ZorgBuurtSuper
Oost
ZorgBuurtSuper
West
FRANK VERSCHUUR
Organisatie innovatie
Samen bouwen
Samenstelling ZorgBuurtSuper
HA
HA
Talant HAHA
Huis MOS
MOS
GGZ
arts
Pi
MOS
MOS
MEE
Wijk
VP Huis
VP arts
GGZ
verplk
Maats Wijk MEE
Werk verplk
MOS
MOS
MOS
Wijk
VP Wijk MOS
VP
verplk verplk
Hulp HulpHH
HHHH
Wijk Huish Huish
Wijk
VP verplk
VP Vrij-
verplk
Wil’s Kerken
Kern van Ca. 10 spelers PKN
Schil daaromheen: ca. 20-30 Zonne-
bloem Beth
11.000-15.000 bewoners HUM Rode RK
(2500 – 3300 mantelzorgers) Kruis
FRANK VERSCHUUR
Organisatie innovatie
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 8

9. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
Samen bouwen
Processtappen Ondersteunen Mantelzorgers
Opstellen
Signaleren plan van
van de Verhelderen aanpak Uitvoeren Evalueren
Vraag ‘verleende
mantelzorger (potentiële) van de vraag van het plan
(doelen, dienst’ aan
vraag mantelzorger
acties, tijd)
• Activiteiten zijn beschreven in alle stappen van het proces
• Overzicht van mogelijke producten en diensten aan de mantelzorger
FRANK VERSCHUUR
Organisatie innovatie
Samen bouwen
Draagvermogen
van mantelzorger in balans*
draaglast draagkracht
door:
vermindering draaglast en vergroting draagkracht
FRANK VERSCHUUR
Uitgangspunt= mantelzorger blijft in regie
Organisatie innovatie
Ashby
1969,
De
Si9er
1981,
Pra9
1985
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 9

10. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
Samen bouwen Risico Inschatting Op Overbelasting van de Mantelzorger
DRAAGLAST
Risico-scan m.b.v.
Leeftijd van de cliënt
- Is de leeftijd van de te verzorgen cliënt is ouder dan 75 jaar? Nee Ja
Zorgzwaarte emotioneel
- Woont u op hetzelfde adres als degene waaraan u zorg verleent? Nee Ja
een vragenlijst
Zorgzwaarte; intensiteit, aandoening; Heeft de te verzorgen cliënt
- Een lichamelijke beperking? Nee Ja
- Een psychische beperking? Nee Ja
- Een cognitieve beperking (bijv. met geheugen of anderszins)? Nee Ja
- Is de aandoening chronisch? Nee Ja
- Beperkt de te verlenen zorg ook andere zorgtaken (bijvoorbeeld aan kinderen) Nee Ja
Tijdsduur van de zorg; Besteedt u aan de zorg
- meer dan 8 uur per week ? Nee Ja
- gedurende meer dan 3 maanden? Nee Ja
Sociaal netwerk
- Wordt de te verzorgen cliënt ook geholpen door familie, vrienden, buren, vrijwilligers? Ja Nee
Professionele ondersteuning & Organisatie
- Krijgt de te verzorgen persoon professionele ondersteuning van huisarts, huishoudelijke hulp,
verpleegkundige, thuiszorg, fysiotherapeut, persoonlijke verzorging, maaltijdservice of anders? Ja Nee
- Krijgt de te verzorgen persoon hulp van maatschappelijke organisaties (bijv kerk, vrijwilligersorganisatie)? Ja Nee
- Vindt u dat u voldoende beeld heeft van de zorg zoals die in de toekomst verleend moet gaan worden? Ja Nee
- Heeft u voldoende invloed op keuzes die worden gemaakt bij het maken van afspraken over de te
draaglast verlenen zorg met professionele zorgverleners?
- Wordt u voldoende betrokken bij de wijze waarop de zorg wordt georganiseerd?
- Krijgt u genoeg informatie over hoe de zorg het best verleend kan worden?
Ja
Ja
Ja
Nee
Nee
Nee
DRAAGKRACHT
Leeftijd van de mantelzorger
- Bent u (mantelzorger) ouder dan 75 jaar? Nee Ja
- Bent u (mantelzorger) jonger dan 23 jaar? Nee Ja
Gezondheid van de mantelzorger; Heeft u (de te mantelzorger)
- een lichamelijke beperking? Nee Ja
- een psychische beperking? Nee Ja
- een cognitieve beperking (bijv. met het geheugen of anderszins)? Nee Ja
Organisatie en belasting
- Vindt u dat u voldoende mogelijkheden heeft om deze zorgtaken naar behoren uit te voeren Ja Nee
- Verleent u ook ’s nachts zorg? Nee Ja
- Gaat de verleende zorg ten koste van de tijdbesteding aan hobby’s, sport enz.? Nee Ja
- Heeft of krijgt u voldoende mogelijkheden werk en werktijden aan te passen aan uw zorgtaken? Ja Nee
- Heeft de mantelzorg voor u negatieve financiële consequenties? Nee Ja
Sociaal netwerk
draagkracht - Wordt u ondersteund door familie,
- Wordt u ondersteund door vrienden,
- Wordt u ondersteund door buren
Ja
Ja
Ja
Nee
Nee
Nee
- Wordt u ondersteund door vrijwilligers? Ja Nee
Persoonlijke factoren
- Staat u open voor het ontvangen van hulp en/of ondersteuning? Ja Nee
- Zou u uzelf perfectionistisch ingesteld noemen? Nee Ja
FRANK VERSCHUUR - Kunt u gemakkelijk nee zeggen als u dat wilt? Ja Nee
- Bespreekt u uw zorgen ook met anderen? Ja Nee
- Praat u met anderen over uw zorgtaken ( om je hart te luchten)? Ja Nee
Organisatie innovatie
Risico-inschatting Belasting Mantelzorger – Bouwteams fv, 18-10-2012 1
Samen bouwen
Informatiesysteem
‘open’ werkdossier
vraagverheldering
uitvoerenden
Risico-­‐factoren
mantelzorger
huisarts
acHes
• zowel spelers en mantelzorgers kunnen dossier aanmaken
• de mantelzorger geeft aan (met ‘vinkjes’) welke onderdelen mogen
worden ingezien
• Daarnaast in één oogopslag (lijst) een compleet overzicht van de
mantelzorgers, hun vragen, lopende acties, betrokken organisatie,
FRANK VERSCHUUR
dienstverlener, enzovoort
• Familieleden - met toestemming - met eigen inlogmogelijkheid,
Organisatie innovatie handige tools: rooster, agenda
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 10

11. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
Samen bouwen ‘producten en diensten’
Gericht op draaglastvermindering
Bijvoorbeeld: - respijtzorg organiseren
- aanpassen van de medicatie, inzicht geven in aandoening, verloop
en de gevolgen; ondersteunen bij hoe dan de mantelzorg te organiseren
- betrokkenheid van sociale netwerk vergroten door hen informatie te
geven over het verloop van een aandoening en de gevolgen
- de te verzorgen persoon bewegen tot het uitvoeren van bepaalde
taken (wat kan iemand nog wel)
Gericht op draagkrachtvergroting
Bijvoorbeeld: - met de werkgever contact organiseren om te faciliteren (werktijden)
- organiseren van ‘eigen kracht’ conferentie om familie en vrienden te
betrekken en de zorg te organiseren
- inzet van vrijwilligers voor zorg in de nacht
- organiseren van lotgenotencontact, huisbezoeken, cursus ‘netwerken’
FRANK VERSCHUUR
Buurtgerichte acties: o.a. Gericht op mobiliseren van ‘vraag en aanbod’
Organisatie innovatie
Kwaliteit voor mantelzorger en medewerker
Kwaliteit van werken en leven: toegenomen regelmogelijkheden om effectief in
te grijpen (inschakelen van formele en informele zorg/dienstverlening), korte
lijnen
Ontwikkelmogelijkheden voor formele en informele zorgverleners (kennisdeling,
onderlinge hulp)
Intensievere interactie waardoor effectievere aansluiting op behoeften van
mantelzorger en de cliënt waaraan zorg wordt verleend
FRANK VERSCHUUR
Organisatie innovatie
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 11

12. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
Kwaliteit van de organisatie
Eenvoudige afstemming tussen alle betrokken formele en informele
professionals: ketenzorg op de werkvloer, minder tijdverlies
Optimale vroege signalering: meer overzicht op het netwerk rondom de
cliënt: de mantelzorger is beter in beeld
Meer overzicht dus meer regelmogelijkheden om in het zorgproces het juiste
aanbod te mobiliseren
Integraal zorgaanbod maximaal afgestemd op de vraag van cliënt en
FRANK VERSCHUUR
mantelzorger
Organisatie innovatie
Kwaliteit van onderlinge verhoudingen
Erkenning en waardering tussen formele en informele zorg en
dienstverleners
Betere kennisdeling tussen organisaties onderling inclusief
kennisdeling tussen professionals en niet-professionals
FRANK VERSCHUUR
Organisatie innovatie
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 12

13. De ZorgBuurtSuper Proeverij, 15-01-2013
Tot slot: vernieuwend en innovatief
1. Proces van onderop met alle betrokkenen incl. zorgverzekeraar
2. Gebruik maken van bestaande organisaties- geen nieuwe
toevoegen
3. Versterken regelcapaciteit mantelzorger-cliënt systeem
4. Landelijke belangstelling- zoektocht naar slimme paden of
organisaties in de zorg
FRANK VERSCHUUR
Organisatie innovatie
©Frank Verschuur en Project De ZorgBuurtSuper 13