1. Бүтээмжид нөлөөлөх хүчин
зүйлс
лекц7

2. Агуулга:
• Бүтээмжид нөлөөлөх хүний хүчин
зүйл
• Техник, тоног төхөөрөмж, технологийн
хүчин зүйл
• Удирдлага, зохион байгуулалтын хүчин
зүйл

3. 1. Бүтээмжид нөлөөлөх хүний хүчин
зүйл
• Бүтээмжид нөлөөлөгч хүчин зүйл олон
байдаг. Түүний нэг хүний хүчин зүйл юм.
Энэ хүчин зүйлийг гол нь хүний хэрэгцээ
сонирхолтой холбон тайлбарлаж болно.
• Хүн яах гэж ажил хийдэг вэ? гэсэн асуулт
гарах бөгөөд хариулт нь нийтлэг байдлаар
хэрэгцээгээ хангах явдал юм.

4. • Хэрэгцээ бий болоход олон хүчин зүйл
нөлөөлнө. Хүний дутагдаж байгаа зүйлээ
мэдрэхийг хэрэгцээ гэнэ. Хэрэгцээг үндсэн
хоёр төрөлд хуваана.
– Анхдагч хэрэгцээ. Үүнд орон байр, хоол хүнс,
хувцас гэх мэт
– Хоёрдахь хэрэгцээ. Энэ нь оюун санаа буюу
дээд төвшний хэрэгцээ юм.
• Эдгээр хэрэгцээг хэр хангах нөхцөл
бололцоо бүрдсэн байгаа эсэхээс хамаарч
хүний хөдөлмөрт хандах хандлага, ажлаа
хийх сонирхол, бүтээмж дээшлэнэ.

5. • Хэрэгцээ тэгэхээр хүнийг хөдөлгөгч гол хүч
болж өгнө гэсэн үг.
• Бүтээмжийн үйл явцад хүний талыг
харгалзан үзэхдээ:
– ажлын гүйцэтгэлийн систем
– Ажлын сонирхолтой байдал
– Мэргэжлийн чадвар
– Шударга хуваарилалтын систем зэргийг талаар
авч үзэх шаардлага гарна.

6. 2. Техник, тоног төхөөрөмж,
технологийн хүчин зүйл
• Байгууллагыг систем гэж үзэх бөгөөд нэг
дэд систем нь техник, технологийн үйл явц
юм.
• Технологи бол явцуу утгаар орцыг гарц
болгон хувиргах үйл ажиллагаа
• Техник
технологийн нөлөөлөл нь
капиталын
хөрөнгө
оруулалтаар
илрэхийлэгдэнэ.

7. • Капиталын хөрөнгө оруулалт нэмэгдэх
тусам үйлдвэрт гар ажиллагаа багасч,
хөдөлмөрийн хэрэгцээ буурна. Ингэснээр
капиталын бүтээмж нэмэгдэж, нийт
бүтээмж дээшлэх болно.
• Гол нь хөдөлмөр ба капиталын зохистой
харьцааг тогтоох нь чухал. Капиталын хэт
илүү ноёрхол нь маш өндөр зардал бүхий
үйлдвэрлэлийг бий болгоно.
• Технологи нь илүү төвөгтэй болох тусам
удирдлагын шатлал нэмэгдэнэ.

8. 3. Удирдлага, зохион байгуулалтын хүчин зүйл
• Энэ хүчин зүйлийн хүрээнд:
– Ажлын төрөлжүүлэлт
– Ажлын агуулга ба мөн чанар / лекц9-д үзэх/
– Ажлын орчин
– Удирдлагын арга барил гэсэн зүйлсийг авч
үзэж болох юм.

9. • Ажлын төрөлжүүлэлт. Үүнийг хийсний үр дүнд
ажлыг судлах арга болон цаг хугацааг хэмжих
ажлыг хөнгөвчилж өгсөн.
• Төрөлжүүлэлт хийж, удирдлагын үйл ажиллагааг
сайжруулснаар гарцын хэмжээ өссөн. Энэ
бүтээмжийг нэмэгдүүлэх нэг үзэл баримтлал болж
өгсөн.
• Ажлын бүтцийг төлөвлөхдөө төрөлжүүлэлт их
хийгээд тэр нь үр дүнтэй болбол дараах үр дүн
гарна.

10. Төрөлжүүлэлтийн давуу тал:
1) Àæèë÷äûí óð ä¿é íýìýãääýã
2) Íýã àæëààñ íºãººä øèëæèõýä öàã õóãàöààíû àëäàãäëûã õýìíýäýã.
3) Áàãàæ õýðýãñýë, òîõèðãîî ººð÷ëºõ øààðäëàãàòàé áîëîõ ¿åä õóãàöààíû àëäàãäàë áàãàñäàã.
4) Óð ÷àäâàð áàãàòàé àæèëëàõ õ¿÷ õºëñëºí àâàõ áîëîìæòîé, òèéì àæèëëàõ õ¿÷ èë¿¿ õóðäàí
íºõºãääºã.
5) Ìàòåðèàëûí õàÿãäàë áîëîí ñóðãàõ öàã õóãàöàà áàãàñäàã.
6) Òºðºëæñºí ìàøèí òîíîã òºõººðºìæ õºãæ¿¿ëýõèéã äýìæäýã.
7) Ãàð àæèëëëàãààíû îðîíä ìåõàíèê, àâòîìàò àæèëëàãààã äýìæèõ.
8) Øèíæëýõ óõààíû ñóäàëãààíû àðãà äýýð ¿íäýñëýñýí õýìæèëò õèéõýä õÿëáàð

11. Ажлын орчин :
• Ажлын орчин, нөхцөл сайн байх тусам
ажилчдын ажлаа хийх сонирхол, ажилдаа
сэтгэл хангалуун байх байдал нэмэгддэг.
Энэ нь бүтээмжийг дээшлүүлэх хүчин зүйл
болдог.
Энэ
хүчин
зүйлд
гэрэл,
дулаан,
сандал
ширээний
тохиромжтой байдал , ажлын байрны өнгө
будаг гэх мэт зүйлсийг нэрлэж болно.

12. Удирдлагын арга барил:
• Удирдлагын зүгээс ажилчинд нөлөөлөх үйл
ажиллагаа нь харилцаагаар дамжин
хэрэгжинэ. Харилцаа нь эрх мэдлээр
нөхцөлдөн хэлбэржинэ.
• Эрх мэдлийн төрлүүд тэдгээрийн зохистой
байдал, харилцааны хэлбэрээр удирдлагын
арга барил тодорхойлогдоно.