This is a presentation on the Dalit and farmers Movements in Karnataka. You need to install Baraha, in your System for the proper view of the PPT.

1. PÀ£ÁðlP
ÀzÀ°è
zÀ°vÀ
ªÀÄvÀÄÛ
gÉÊvÀ
zÀ°vÀ
ªÀÄvÀÄÛ
gÉÊvÀ

2. ZÀ¼ÀÄ
ªÀ½
KPÉ?
¸ÉÜUÉ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖ §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ,
PÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄA¢qÀ®Ä ¸ÁªÀiÁfPÀ ZÀ¼À
Á¸ÀÛçdÕ ºÉ§¯Éð
¸ÉÜUÉ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖ §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ,
ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄA¢qÀ®Ä ¸ÁªÀiÁfPÀ ZÀ¼À
Á¸ÀÛçdÕ ºÉ§¯Éð
ºÉƸÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀȶָÀ®Ä CxÀªÁ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è
¸Àé®à §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁªÀiÁfPÀ
ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀÄÆ»PÀªÁzÀAvÀºÀ
¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ

3. ÀÄä £ÉÆë£À gÀPÀÛUÁ° º
zÀ°vÀ ZÀ¼ÀĪÀ½

4. zÀ°vÀ ZÀ¼ÀªÀ½ ¸ÁévÀAvÀæ÷å £ÀAvÀgÀzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¨sÁgÀvÀzÀ
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ gÁdåzÀ®Æè ºÀÄnÖPÉÆAqÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀgÀ,
gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃzsÁ«UÀ¼À UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ¸É¼É¢zÉ.
1970gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀUÀðzÀ zÀ°vÀgÀÄ
ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹ vÀªÀÄä ªÉÄïÁUÀÄwÛgÀĪÀ
C£ÁåAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¨sÀn¸ÀvÉÆqÀVzÀgÀÄ. zÀ°vÀ
ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ,
¥ÀæeÁÕ¥ÀǪÀðPÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀiÁVzÀÄÝ CzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ, zsÁ«ÄðPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ
C¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À «gÀÄzÀÞ zÀ°vÀgÀ£ÀÄß

5. zÀ°vÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ
¸ÉÊzÁÞAwPÀ
¤®ÄªÀÅ•zÀ°vÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ ¸ÉÊzÁÞAwPÀ ¤®Ä«£À §UÉUÉ
UÀA©üÃgÀªÁzÀ ZÀZÉðUÀ¼ÀÄ zÉñÁzÀåAvÀ EAzÀÄ
£ÀqÉAiÀÄÄwÛªÉ.
•zÀ°vÀ ZÀ¼ÀªÀ½UÉ ¸ÉÊzÁÞAwPÀ ¤®ÄªÀÅUÀ¼Éà E®è JAzÀÄ
C£ÉÃPÀgÀÄ ªÁ¢¸ÀÄwÛzÁÝgÉ.
• E£ÀÄß PÉ®ªÀgÀÄ zÀ°vÀ ZÀ¼ÀªÀ½ EzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ
gÁdQÃAiÀÄ ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼À «Ä±Àæt JAzÀÄ
UÀĪÀiÁ¤¸ÀÄwÛzÁÝgÉ.

6. zÀ°vÀgÀÄ
AiÀiÁgÀÄ?
vÀĽvÀPÉÌ M¼ÀUÁzÀªÀgÀÄ, ±ÉƵÀuÉUÉ M¼ÀUÁzÀªÀgÀÄ
®è zsÀªÀÄð eÁwUÀ¼À°ègÀĪÀ, §qÀªÀgÀÄ, PÀÆ°PÁgÀgÀÄ, PÁ«Ä
vÀĽvÀPÉÌ M¼ÀUÁzÀªÀgÀÄ, ±ÉƵÀuÉUÉ M¼ÀUÁzÀªÀgÀÄ
®è zsÀªÀÄð eÁwUÀ¼À°ègÀĪÀ, §qÀªÀgÀÄ, PÀÆ°PÁgÀgÀÄ, PÁ«Ä

7. ªÀÄ£À
Ä
±Á¸ÀÛ
ç
ªÀÄ£À
Ä
±Á¸ÀÛ
ç
•¨sÀÆ«ÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É AiÀiÁªÀÅzÉÃ
ªÀ¸ÀÄÛ EzÀÝgÀÆ CzÀÄ ¨ÁæºÀät£À
D¹Ü.
•¥ÀæwAiÉƧ⠨ÁæºÀä£À£ÀÆ
µÉæñÀÖ zÉêÀvÉ

8. •±ÀÆzÀæ£ÉƧâ£ÀÄ ªÉÃzÀ WÉÆñÀªÀ£ÀÄß
PÉý¹PÉÆArzÉÝà DzÀgÉ CªÀ£À Q«AiÀÄ°è PÁzÀ
¹Ã¸À CxÁªÀ
CgÀUÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄjAiÀÄvÀPÀÌzÀÄÝ.
•MAzÀÄ ªÉÃ¼É CªÀ£ÀÄ ªÉÃzÀªÀ£ÀÄß
¥ÀÅ£ÀgÀÄZÀÑj¹zÀgÉ CªÀ£À £Á®UÉAiÀÄ£ÀÄß
PÀvÀÛj¸À¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃzÀªÀ£ÀÄß
£É£À¦¹PÉÆAqÀgÉ, ZÀÆgÀÄ ZÀÆgÀV CzÀ£ÀÄß
PÀvÀÛj¸À¨ÉÃPÀÄ.
•vÀ£ÀUÉ ¸ÁªÀÄxÀðå«zÀÝgÀÆ ±ÀÆzÀæ
D¹ÜAiÀÄ£ÀÄß UÀ½¸À¨ÁgÀzÀÄ.¨ÁæºÀät ±ÀÆzÀæ£À
¸ÀA¥ÀvÀÛ£ÀÄß

9. zÀ°vÀ ZÀ¼ÀªÀ½UÉ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ:
À ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ(¸ÁªÀiÁfPÀ, ¸ÁA¸À
£À(DyðPÀ ±ÉÆõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ gÀ»vÀgÁVgÀ
Á£ÀUÀ½AzÀ £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ zÀ¨Áâ½PÉ.
¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ(¸ÁªÀiÁfPÀ, ¸ÁA¸ÀÌ
£À(DyðPÀ ±ÉÆõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀ gÀ»vÀgÁVgÀÄ
£ÀUÀ½AzÀ £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ zÀ¨Áâ½PÉ.

10. zÀ°vÀgÀ zËdð£Àå
•PÉÆïÁgÀzÀ ªÉAPÀmÉñÀ JA§ ºÀÄqÀÄUÀ ºÉZÀÄÑ
CAPÀ UÀ½¹zÀÄzÀPÀÌV PÉƯÉAiÀiÁzÀ.
•UÀÄAqÀ¥Àà »gÉÆÃ¼É ¥ÀAZÁAiÀÄw ZÉêÀÄð£ï
DzÀÄzÀPÉÌ PÉÊPÁ®Ä PÀvÀÛj¸À®àlÄÖ
PÉƯÉAiÀiÁzÀ.
• CA¨ÉÃqÀÌgï ªÉÄgÀªÀtÂUÉ,¸ÀªÀtÂðÃAiÀÄgÀ ©Ã¢AiÀÄ°è
ºÉÆQÌzÀPÉÌ vÀÄPÁgÁPÀÄAzÉæ fêÀAvÀªÁV
¸ÀÄqÀ®àlÖ.
•PÀÄAzÀÆgÀÄ zÀ°vÀgÀ UÀÄA¥ÀÅ PÉgÉ ¤ÃgÀÄ

11. tÄÚ ªÀÄPÀ̼À ¨ÉvÀÛ¯É ªÉÄgÀªÀtÂUÉ(¥ÉÇÃ
•ªÀiÁ¥ÀÇgÀ vÁ¬Ä JA§ ºÉtÄÚ zÉêÀvÉ AiÀÄ PÀvÉ...C¸ÀºÁAiÀÄPÀ
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß zÉêÀzÁ¹ ¥ÀzÀÞwUÉ £ÀÆQzÀ £ÉÆë£À
ªÀåxÉ.
•ªÀiÁ¥ÀÅgÀ zÉêÀ¸ÁÜ£ÀzÀ°è K¦æ¯ï-ªÉÄà wAUÀ¼À°è eÁvÉæ.
(CªÀiÁªÀ¸Éå £ÀAvÀgÀ LzÀÄ ±ÀÄPÀæªÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄAUÀ¼ÀªÁgÀ).
• ªÀÄÆgÀ£É ±ÀÄPÀæªÁgÀ, JgÀqÀÄ jÃwAiÀÄ GlVUÀ¼ÀÄ
PÀÆrgÀÄvÀÛªÉ.
• ¨Éë£À GlV(MPÀÌ°UÀgÀÄ, °AUÁAiÀÄvÀgÀÄ..)
• UÀAzsÀzÀ GlV.(zÀ°vÀgÀÄ ªÀiÁvÀæ). ...ªÀÄÄAzÉ EªÀgÀÄ
•zÉêÀzÁ¹AiÀÄgÁUÀÄvÀÛgÉ.
•ªÀiÁ¥ÀÇgÀ vÁ¬Ä JA§ ºÉtÄÚ zÉêÀvÉ AiÀÄ PÀvÉ...C¸ÀºÁAiÀÄPÀ
ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ£ÀÄß zÉêÀzÁ¹ ¥ÀzÀÞwUÉ £ÀÆQzÀ £ÉÆë£À
ªÀåxÉ.
•ªÀiÁ¥ÀÅgÀ zÉêÀ¸ÁÜ£ÀzÀ°è K¦æ¯ï-ªÉÄà wAUÀ¼À°è eÁvÉæ.
(CªÀiÁªÀ¸Éå £ÀAvÀgÀ LzÀÄ ±ÀÄPÀæªÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄAUÀ¼ÀªÁgÀ).
• ªÀÄÆgÀ£É ±ÀÄPÀæªÁgÀ, JgÀqÀÄ jÃwAiÀÄ GlVUÀ¼ÀÄ
PÀÆrgÀÄvÀÛªÉ.
• ¨Éë£À GlV(MPÀÌ°UÀgÀÄ, °AUÁAiÀÄvÀgÀÄ..)
• UÀAzsÀzÀ GlV.(zÀ°vÀgÀÄ ªÀiÁvÀæ). ...ªÀÄÄAzÉ EªÀgÀÄ
•zÉêÀzÁ¹AiÀÄgÁUÀÄvÀÛgÉ.zsÀªÀÄðzÀ ºÉ¸Àj£À¯ÁèUÀÄwÛgÀĪÀ
zÀ°vÀ ºÉtÂÚ£À CªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ
zsÀªÀÄðzÀ ºÉ¸Àj£À¯ÁèUÀÄwÛgÀĪÀ
zÀ°vÀ ºÉtÂÚ£À CªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ

12. zsÀUÀ zsÀV¸ÀĪÀ PÀAa£À
ºÁ¼ÀÄ•²ªÀªÉÆUÀÎ f¯ÉèAiÀÄ ZÉ£ÀßVj vÁ®ÆPÀÄ.PÀAa£À ºÁ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
UÉÆ¥ÉàãÀºÀ½î
•PÀAa£À ºÁ¼ÀÄ :400 ªÀÄ£ÉUÀ¼À°è-40 °AUÁAiÀÄvÀgÀ
ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄG½zÀªÀgÀÄ, »AzÀĽzÀ eÁwUÉ ¸ÉÃjzÀªÀgÀÄ.
•UÉÆ¥ÉàãÀ ºÀ½î- 800 ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ, 200 °AUÁAiÀÄvÀgÀÄ
•PÀ£ÀߣÁAiÀÄPÀ£À ºÉArÛ ªÉÄÃ¯É - °AUÁAiÀÄvÀ CvÁåZÁgÀ.....
PÀ£ÀߣÁAiÀÄPÀ ¥Àæw¨sÀl£É......ºÉÆqÉzÀÄ N¢¹zÀgÀÄ.
•ªÀiÁ¢UÀgÀ ºÀÄqÀÄUÀ JªÉÄä PÀ¢ÝzÁÝ£ÉAzÀÄ...
•®A¨ÁtÂUÀgÀÄ—PÉÆý gÀPÀÛ...»jAiÀÄ£ÁAiÀÄÌ JA§ ºÀÄzÀÄUÀ¤AzÀ
¥Àæw¨sÀl£É...200 d£À xÀ½¹, HgÀÄ ©lÄÖ Nr¹zÀgÀÄ.
•vÀÄvÀÄð ¥Àj¹Üw...fÃvÀ ªÀÄÄPÀÛ(¨ÉzÀjPɬÄAzÀ NrºÉÆÃzÀgÀÄ)
•§teÁgÀ ¸À¨sÉ......AiÀÄĪÀPÀgÀÄ...E£ÀÄß zÀ¨Áâ½PÉ
¸À®èzÀÄ...°AUÁAiÀÄvÀ CwyUÀ¼ÀÄ...÷
•°AUÁAiÀÄvÀgÀÄ...°AUÀAiÉÄÃvÀgÀgÀÄ.
•«gÀÆ¥ÁPÀë JA¨ÁvÀ£À£ÀÄß, PÀ°èUÉ §mÉÖ ¸ÉmÉAiÀÄĪÀAvÉ, PÁ°rzÀÄ
¸ÉmÉzÀÄ PÉƯÉ.
•ZÀÄ£ÁªÀuÉ..PÁAUÉæ¸ï...d£ÀvÁ....PÁAUÉæ¸ï dAiÀÄ
•dAiÀÄtÚ)°AUÁAiÀÄvÀ¤AzÀ zÀ°vÀgÀ £ÁAiÀÄPÀvÀé.
•zÀ°vÀgÀ ªÀiÁjºÀ§â...PÉÆý, PÀÄj PÉÆAiÀÄå¨ÁgÀzÀÄ.(°AUÁAiÀÄvÀgÀÄ)
•°AUÁAiÀÄvÀgÀ w¥Éà ¸Áé«Ä ºÀ§â... ¸ÉÃrUÉ ¸ÉÃqÀÄ.

13. gÀUÁ (UÀÄ®âUÁð) ¸ÁªÀiÁfPÀ §»gÀUÁ (UÀÄ®âUÁð) ¸ÁªÀiÁfPÀ §»
“UÁA¢üÃf ¤£ÀUÉ ©ænñÀjAzÀ
©qÀÄUÀqÉ ¨ÉÃPÁVzÉ. £À£ÀUÁzÀgÉÆÃ
¤£Àß d£ÀUÀ½AzÀ ©qÀÄUÀqÉ ¨ÉÃPÁVzÉ.
PÉêÀ® 200 ªÀµÀðUÀ¼À vÀĽvÀPÉÌ
¤ÃªÀÅ EµÀÄÖ gÉÆùzÀÝgÉ 5000 ¸Á«gÀ
ªÀµÀðUÀ½AzÀ
vÀĽvÀPÉÆ̼ÀUÁUÀÄwÛgÀĪÀ £À£Àß
d£À KµÀÄÖ £ÉÆA¢gÀ¨ÉÃPï?”
...DA¨ÉÃqÀÌgï.

14. •J®è zÀ°vÀgÀ£ÀÄß ªÀÄ£ÉUÉ PÀ¼ÀÄ»¹zÀgÀÄ.
•¨ÉÃgÉ DyðPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ E®èzÉ F
©zÀÄUÉØAiÉÄà CªÀjUÉ »A¸É.
•VgÁt CAUÀrUÀ¼À®Æè zÀ°vÀjUÉ
¸ÁªÀiÁ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÁgÀzÀÄ,
•»nÖ£À VgÀtÂAiÀÄ°è eÉÆüÀ ©Ã¸À¨ÁgÀzÀÄ,
§lÖgÀUÁ (UÀÄ®âUÁð)
¸ÁªÀiÁfPÀ §»µÁÌgÀ
§lÖgÀUÁ (UÀÄ®âUÁð)
¸ÁªÀiÁfPÀ §»µÁÌgÀ

15. •¸ÁévÀAvÀæå ¥ÀǪÀð
• ¸ÁévÀAvÀæå
£ÀAvÀgÀzÀ ZÀ¼ÀªÀ½.

17. 1.§¸ÀªÉñÀégÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀ°vÀ
ZÀ¼ÀªÀ½:
K£ÀAiÀÄå «¥ÀægÀÄ £ÀÄrzÀAvÉ
£ÀqɪÀgÀÄ,
vÀªÀÄUÉÆAzÀÄ §mÉÖ,
±Á¸ÀÛçPÉÆÌAzÀÄ §mÉÖ,
PÀÆqÀ® ¸ÀAUÀªÀÄzÉêÀAiÀÄå
ºÉƯÉAiÀÄgÀ §¸ÀÄgÀ°è «¥ÀægÀÄ
ºÀÄnÖ
UÉÆêÀiÁA¸À wA§ÄªÀgÉA§ÄzÀPÉÌ
EzÉà zÀæµÀÖ.
K£ÀAiÀÄå «¥ÀægÀÄ £ÀÄrzÀAvÉ
£ÀqɪÀgÀÄ,
vÀªÀÄUÉÆAzÀÄ §mÉÖ,
±Á¸ÀÛçPÉÆÌAzÀÄ §mÉÖ,
PÀÆqÀ® ¸ÀAUÀªÀÄzÉêÀAiÀÄå
ºÉƯÉAiÀÄgÀ §¸ÀÄgÀ°è «¥ÀægÀÄ
ºÀÄnÖ
UÉÆêÀiÁA¸À wA§ÄªÀgÉA§ÄzÀPÉÌ
EzÉà zÀæµÀÖ.eÁw ªÀÄ£ÀĵÀå¤UÉ ªÀÄÄRåªÀ®è. DzÀgÉ DvÀ£À DZÁgÀ
«ZÁgÀUÀ¼ÉAzÀÄ Erà ªÀiÁ£ÀªÀ PÀÄ®PÉÌ
ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄvÉAiÀÄ ¥ÁoÀªÀ£ÀÄß ºÉýPÉÆlÖªÀgÀ°è
§¸ÀªÀtÚ ªÉÆzÀ°UÀ£ÀÄ. §¸ÀªÀtÚ C£ÀĨsÀªÀ ªÀÄAl¥À ¸Áܦ¹
«ZÁgÀ PÁæAwUÉ £ÁA¢ ºÁr vÀ£ÀÆä®PÀ CAvÀeÁðw «ªÁºÀ
ªÀiÁr¹zÀÄÝzÀÄ F zÉñÉÆPÀAqÀ MAzÀÄ zÉÆqÀØ ¸ÁªÀiÁfPÀ

18. ¼Éà ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¥ÁæAvÀåzÀ°è zÀ°vÀ¼Éà ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¥ÁæAvÀåzÀ°è zÀ°vÀ
ºÀ¼Éà ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¥ÁæAvÀåzÀ°è ªÀÄÆgÀÄ ªÀUÀðUÀ¼ÀÄ ±ÉÊPÀëtÂPÀªÁV
ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀĪÁV ¥À槮ªÁVzÀݪÀÅ. 1761jAzÀ 1799gÀªÀgÉUÉ
ªÀÄĹèªÀÄgÀÄ, 1799jAzÀ 1917gÀªÀgÉUÉ ¨ÁæºÀätgÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ 1917jAzÀ
EªÀwÛ£ÀªÀgÉUÀÆ °AUÁAiÀÄvÀgÀÄ ªÀÄvÀÛ MPÀÌ°UÀgÀÄ C¢üPÁgÀ
¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÁÝgÉ. ºÀ¼Éà ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¥ÁæAvÀåzÀ°è ¨ÁæºÀäuÉÃvÀgÀ
ZÀ¼ÀªÀ½ ¥ÁægÀA¨sÀªÁV «Ä®ègï PÀ«ÄnAiÀÄ ªÀgÀ¢UÀ£ÀÄ ¸ÁgÀªÁV
°AUÁAiÀÄvÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ MPÀÌ°UÀgÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß
±ÉÊPÀëtÂPÀ, DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄzÀ°è ¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. DzÀgÉ
zÀ°vÀjUÉ
CzÀÄ ¸ÁzsÀåªÁUÀ°®è. PÁgÀt CªÀgÀÄ ²PÀëtzÀ°è wÃgÀ »AzÀĽzÀªÀgÁVzÀÝgÀÄ.
CªÀgÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ »£É߯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¹
¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀÄ ªÉÄʸÀÆj£À ªÀĺÁgÁd ZÁªÀÄgÁd MqÉAiÀÄgï CªÀjUÉ
¥ÀvÀæ §gÉzÀÄ zÀ°vÀgÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¥ÀæUÀwUÁV ±Àæ«Ä¸À
¨ÉÃPÉAzÀÄ PÉÆÃjPÉÆArzÀÝgÀÄ.
C¸ÀàöȱÀå «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀgÀPÁj ±Á¯ÉUÉ ¸ÉÃj¸ÀĪÀÅzÉAzÀgÉ
MAzÀÄ ªÀĺÁ C¥ÀgÁzsÀªÉAzÉà ²PÀëPÀgÀÄ w½¢zÀÝgÀÄ. 1850-51gÀ°è
zsÁgÀªÁqÀzÀ ªÀĺÁgï (ºÉƯÉAiÀÄ) «zÁåyðUÉ ¥ÀæªÉñÀ
¤gÁPÀj¸À¯ÁVvÀÄÛ. D «zÁåyð ªÀÄÄA¨ÉÊ ¸ÀgÀPÁgÀPÉÌ zÀÆgÀÄ
¸À°è¹zÀÝ£ÉAzÀÄ UÉÆvÁÛUÀÄvÀÛzÉ. ¨Á¨Á ¸ÁºÉèï CA¨ÉÃqÀÌgÀgÀÄ
GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ f¯ÉèUÀ¼ÁzÀ zsÁgÀªÁqÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀUÁAUÉ
C£ÉÃPÀ ¨Áj §AzÀÄ d£ÀgÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀÄwÛzÀÝgÉAzÀÄ CA¨ÉÃqÀÌgÀgÀ
ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀ C£ÉÃPÀ »jAiÀÄgÀÄ EA¢UÀÆ vÀªÀÄä

19. CA¨ÉÃqÀÌgÀgÀÄ ªÀÄÄA¨ÉÊ£À ±Á¸ÀPÁAUÀ ¸À¨sÉAiÀÄ°è ¥ÀjµÀvï
¸ÀzÀ¸ÀågÁV (JA.J¯ï.¹) £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÁUÀ ªÀÄÄA¨ÉÊ ¸ÀgÀPÁgÀ
zÀ°vÀgÀ ¥ÀæUÀwUÁV ºÉaÑ£À ºÀt ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁr ±Á¯É ªÀÄvÀÄÛ
ªÀ¸ÀwUÀȺÀUÀ¼À£ÀÄß PÀnÖ¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ MvÁ۬ĸÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
1923gÀ°è
¸ÀgÀPÁgÀPÉÌ ªÀÄ£À« ¸À°è¹ zÀ°vÀgÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹zÀÝgÀÄ
J£ÀÄߪÀÅzÀPÉÌ F PɼÀV£À ªÀiÁ»w ¥ÀÅ¶× ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. UÀr
¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁzÀ
¤¥ÁàtÂ, aPÉÆÌÃr ºÁUÀÆ ©eÁ¥ÀÅgÀ ¨sÁUÀUÀ½UÉ CA¨ÉÃqÀÌgÀ ¨sÉÃn
¤Ãr zÀ°vÀgÀ°è eÁUÀÈw ªÀÄÆr¹zÀÝgÉAzÀÄ CA¨ÉÃqÀÌgÀgÀ
PÀÄjvÀÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀiÁrzÀ «zÁéA¸ÀgÀÄ
CA¨ÉÃqÀÌgÀgÀÄ ªÀÄÄA¨ÉÊ£À ±Á¸ÀPÁAUÀ ¸À¨sÉAiÀÄ°è ¥ÀjµÀvï
¸ÀzÀ¸ÀågÁV (JA.J¯ï.¹) £ÉêÀÄPÀUÉÆAqÁUÀ ªÀÄÄA¨ÉÊ ¸ÀgÀPÁgÀ
zÀ°vÀgÀ ¥ÀæUÀwUÁV ºÉaÑ£À ºÀt ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁr ±Á¯É ªÀÄvÀÄÛ
ªÀ¸ÀwUÀȺÀUÀ¼À£ÀÄß PÀnÖ¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ MvÁ۬ĸÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
1923gÀ°è
¸ÀgÀPÁgÀPÉÌ ªÀÄ£À« ¸À°è¹ zÀ°vÀgÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹zÀÝgÀÄ
J£ÀÄߪÀÅzÀPÉÌ F PɼÀV£À ªÀiÁ»w ¥ÀÅ¶× ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. UÀr
¥ÀæzÉñÀUÀ¼ÁzÀ
¤¥ÁàtÂ, aPÉÆÌÃr ºÁUÀÆ ©eÁ¥ÀÅgÀ ¨sÁUÀUÀ½UÉ CA¨ÉÃqÀÌgÀ ¨sÉÃn
¤Ãr zÀ°vÀgÀ°è eÁUÀÈw ªÀÄÆr¹zÀÝgÉAzÀÄ CA¨ÉÃqÀÌgÀgÀ
PÀÄjvÀÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀiÁrzÀ «zÁéA¸ÀgÀÄ
ÄÄA§¬Ä PÀ£ÁðlPÀzÀ°è zÀ°vÀ ZÀÄA§¬Ä PÀ£ÁðlPÀzÀ°è zÀ°vÀ ZÀ

20. ¸ÁévÀAvÀæ÷å
£ÀAvÀgÀzÀ zÀ°vÀ
ZÀ¼ÀªÀ½
. ©üêÀĸÉãÁ
. zÀ°vÀ ¸ÀAWÀµÀð ¸À«Äw (r.J¸ï.J¸ï)

21. 1970gÀ°è ©.±ÁªÀĸÀÄAzÀ CªÀgÀÄ ©üêÀĸÉãÁ JA§
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÊzÀgÁ¨Ázï PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ºÀÄlÄÖ
ºÁQzÀgÀÄ.
©üêÀĸÉãÁ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 2 ®PÀë ¸ÀzÀ¸ÀågÀ£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArvÀÄÛ JAzÀÄ ºÉüÀ¯ÁVzÉ. ©üêÀĸÉãÁ
vÀ£ÀßzÉà DzÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀzÀ zsÀéd aAvÀPÀgÀ
ZÁªÀrAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. zÀ°vÀgÀ ªÉÄïÁUÀĪÀ
zËdð£ÀåªÀ£ÀÄß vÀ¦à¸À®Ä CªÀjUÉ ¸ÀégÀPÀëuÉUÁV vÀgÀ¨ÉÃw
¸ÀºÀ PÉÆqÀ¯ÁUÀÄwÛvÀÄÛ. ¥Àæw wAUÀ½UÉƪÉÄä
vÁ®ÆèQ£À ¥Àæw PÀZÉÃjUÀ¼À°è £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄðPÀvÀðgÀÄ ¸ÉÃj ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À PÀÄjvÁV
ZÀað¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. PÁæAwPÁgÀPÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£É ºÉÆA
¢zÀ AiÀÄĪÀPÀgÀÄ »AzÀÆ zÉêÁ®AiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄqÀ®Ä
¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
1. ©üêÀĸÉãÁ1. ©üêÀĸÉãÁ

22. ªÉÄʸÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀĪÀÅ ¢£ÁAPÀ 7-2-
1973gÀAzÀÄ §¸ÀªÀ°AUÀ¥Àà£ÀªÀgÀÄ DºÁ餹
`¸ÉÆòAiÀiÁ®f D¥sï j°d£ï' PÀÄjvÀÄ ªÀiÁvÀ£ÁqÀ®Ä
PÉÆÃjPÉÆArvÀÄÛ. §¸ÀªÀ°AUÀ¥Àà£ÀªÀgÀÄ zÀ°vÀ
AiÀÄĪÀPÀgÀ£ÀÄß GzÉÝò¹ `¤ªÀÄä ±ÉÆõÀuÉUÉ
PÁgÀtªÁzÀ »AzÀÄ zÉêÀgÀÄUÀ¼À
¥sÉÇÃmÉÆÃUÀ¼À£ÀÄß UÀmÁgÀPÉÌ J¸ÉzÀÄ
»AzÀÆ?zsÀªÀÄðzÀ zËdð£ÀåzÀ «gÀÄzÀÝ
¹rzÉüÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ PÀgÉ PÉÆnÖzÀÝgÀÄ.
E£ÉÆßAzÀÄ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀ°è CªÀgÀÄ
ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄvÁÛ PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå §Æ¸Á
ªÉÄʸÀÆgÀÄ «±Àé«zÁ央AiÀĪÀÅ ¢£ÁAPÀ 7-2-
1973gÀAzÀÄ §¸ÀªÀ°AUÀ¥Àà£ÀªÀgÀÄ DºÁ餹
`¸ÉÆòAiÀiÁ®f D¥sï j°d£ï' PÀÄjvÀÄ ªÀiÁvÀ£ÁqÀ®Ä
PÉÆÃjPÉÆArvÀÄÛ. §¸ÀªÀ°AUÀ¥Àà£ÀªÀgÀÄ zÀ°vÀ
AiÀÄĪÀPÀgÀ£ÀÄß GzÉÝò¹ `¤ªÀÄä ±ÉÆõÀuÉUÉ
PÁgÀtªÁzÀ »AzÀÄ zÉêÀgÀÄUÀ¼À
¥sÉÇÃmÉÆÃUÀ¼À£ÀÄß UÀmÁgÀPÉÌ J¸ÉzÀÄ
»AzÀÆ?zsÀªÀÄðzÀ zËdð£ÀåzÀ «gÀÄzÀÝ
¹rzÉüÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ PÀgÉ PÉÆnÖzÀÝgÀÄ.
E£ÉÆßAzÀÄ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀ°è CªÀgÀÄ
ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄvÁÛ PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀå §Æ¸Á

23. §Æ¸Á ¥ÀæPÀgÀt PÀ£ÁðlPÀzÀ°è zÀ°vÀ ZÀ¼ÀªÀ½
ºÀÄlÖ®Ä PÁgÀtªÁUÀ¢zÀÝgÀÆ CzÀÄ
¥ÉæÃgÀuÉAiÀiÁ¬ÄvÉAzÉÃ
ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.§¸ÀªÀ°AUÀ¥Àà£ÀªÀgÀ §Æ¸Á ¥ÀæPÀgÀt
zÀ°vÀgÀ MUÀÎnÖUÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀ®èzÉ zÀ°vÀgÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ, gÁdQÃAiÀÄ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÊPÀëtÂPÀ
ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀî®Ä
1. zÀ°vÀ «zÁåyð MPÀÆÌl (r.«.J¸ï.)
2. zÀ°vÀ £ËPÀgÀgÀ MPÀÆÌl
3. zÀ°vÀ ªÀÄ»¼Á MPÀÆÌl
4. zÀ°vÀ ¯ÉÃRPÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¯Á«zÀgÀ MPÀÆÌl
5. zÀ°vÀ ¥ËgÀ PÁ«ÄðPÀgÀ MPÀÆÌl
ªÉÄð£À DAiÀiÁ CAUÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä
ªÀ®AiÀÄzÀ°è ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¤ªÁgÀuÉUÉ ºÉÆÃgÁl ªÀiÁr
zÀ°vÀjUÉ £ÁåAiÀÄ MzÀV¹PÉÆqÀ®Ä
¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄwÛªÉ. PÁ®PÁ®PÉÌ zÀ°vÀ «zÁåyð
MPÀÆÌl, zÀ°vÀ ªÀÄ»¼Á MPÀÆÌl, zÀ°vÀ £ËPÀgÀgÀ
§Æ¸Á ¥ÀæPÀgÀt PÀ£ÁðlPÀzÀ°è zÀ°vÀ ZÀ¼ÀªÀ½
ºÀÄlÖ®Ä PÁgÀtªÁUÀ¢zÀÝgÀÆ CzÀÄ
¥ÉæÃgÀuÉAiÀiÁ¬ÄvÉAzÉÃ
ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.§¸ÀªÀ°AUÀ¥Àà£ÀªÀgÀ §Æ¸Á ¥ÀæPÀgÀt
zÀ°vÀgÀ MUÀÎnÖUÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀ®èzÉ zÀ°vÀgÀ
¸ÁªÀiÁfPÀ, gÁdQÃAiÀÄ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÊPÀëtÂPÀ
ºÀPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀî®Ä
1. zÀ°vÀ «zÁåyð MPÀÆÌl (r.«.J¸ï.)
2. zÀ°vÀ £ËPÀgÀgÀ MPÀÆÌl
3. zÀ°vÀ ªÀÄ»¼Á MPÀÆÌl
4. zÀ°vÀ ¯ÉÃRPÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¯Á«zÀgÀ MPÀÆÌl
5. zÀ°vÀ ¥ËgÀ PÁ«ÄðPÀgÀ MPÀÆÌl
ªÉÄð£À DAiÀiÁ CAUÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä
ªÀ®AiÀÄzÀ°è ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À ¤ªÁgÀuÉUÉ ºÉÆÃgÁl ªÀiÁr
zÀ°vÀjUÉ £ÁåAiÀÄ MzÀV¹PÉÆqÀ®Ä
¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄwÛªÉ. PÁ®PÁ®PÉÌ zÀ°vÀ «zÁåyð
MPÀÆÌl, zÀ°vÀ ªÀÄ»¼Á MPÀÆÌl, zÀ°vÀ £ËPÀgÀgÀ

24. r.J¸ï.J¸ï.£À ºÉÆÃgÁl:
ÀA¨sÀzÀ°è §gÉà eÁw «gÉÆâü
À½AiÀiÁVzÀÄÝ £ÀUÀgÀUÀ¼À°è ªÀiÁvÀ
ÀA¨sÀzÀ°è §gÉà eÁw «gÉÆâü
À½AiÀiÁVzÀÄÝ £ÀUÀgÀUÀ¼À°è ªÀiÁvÀ
zÀ°vÀgÀ fêÀ£ÀªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä, zÀ°vÀjUÉ
²PÀëtzÀ eÉÆvÉUÉ ¨sÀÆ«Ä ºÀAaPÉAiÀÄ
CUÀvÀåvÉUÀ¼À PÀÄjvÀÄ,r.J¸ï.J¸ï. ¥ÁægÀA¨sÀ
¢AzÀ®Æ ¨sÀÆ ºÉÆÃgÁl £ÀqɹzÉ.

25. r.J¸ï.J¸ï £À ºÉÆÃgÁlUÀ¼ÀÄ
ºÉÆÃgÁl: ¹zÀÞ°¥ÀÅgÀªÀÅ ²ªÀªÉÆUÀÎ f¯ÉèAiÀÄ ¨sÀzÁæªÀw vÁ®ÆQUÉ ¸ÉÃjzÀ MAzÀÄ
ÁwAiÀĪÀjUÉ ¸ÀgÀPÁgÀ ¤ÃrzÀÝ 33 JPÀgÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß Dgï.J¸ï.J¸ï. PÁAiÀÄðPÀvÀð
Ä 20 ºÀ½îAiÀÄ zÀ°vÀgÉ®è ¸ÉÃj ¸ÀĪÀiÁgÀÄ MAzÀƪÀgÉ ªÀµÀðzÀªÀgÉUÉ r.J¸ï.J¸ï. ¸ÀA
ÉÆ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀgÀPÁgÀ ¹zÀÞ°¥ÀÅgÀ zÀ°vÀjUÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄgÀ½ ªÀÄAdÆgÀÄ
ÉÆÃgÁl: ¹zÀÞ°¥ÀÅgÀªÀÅ ²ªÀªÉÆUÀÎ f¯ÉèAiÀÄ ¨sÀzÁæªÀw vÁ®ÆQUÉ ¸ÉÃjzÀ MAzÀÄ
ÁwAiÀĪÀjUÉ ¸ÀgÀPÁgÀ ¤ÃrzÀÝ 33 JPÀgÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß Dgï.J¸ï.J¸ï. PÁAiÀÄðPÀvÀð
Ä 20 ºÀ½îAiÀÄ zÀ°vÀgÉ®è ¸ÉÃj ¸ÀĪÀiÁgÀÄ MAzÀƪÀgÉ ªÀµÀðzÀªÀgÉUÉ r.J¸ï.J¸ï. ¸ÀAW
Æ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀgÀPÁgÀ ¹zÀÞ°¥ÀÅgÀ zÀ°vÀjUÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄgÀ½ ªÀÄAdÆgÀÄ ª
2. ©¢gÉ ºÉÆÃgÁl: ©¢gÉ ºÁ¸À£À f¯ÉèAiÀÄ CgÀ¹ÃPÉgÉ vÁ®ÆèQ£À MAzÀÄ
aPÀ̺À½î. CgÀtå E¯ÁSÉUÉ ¸ÉÃjzÀ 800 JPÀgÉ
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß F ºÀ½îAiÀÄ §qÀ »AzÀĽzÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀ°vÀgÀÄ
ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÄ. F ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß D UÁæªÀÄzÀ d£ÀjUÉ ªÀÄAdÆgÀÄ
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ r.J¸ï.J¸ï.ºÉÆÃgÁl £ÀqɹvÀÄ. PÉÆ£ÉUÉ ¸ÀgÀPÁgÀ 800 JPÀgÉ
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ©¢gÉ d£ÀjUÉ ªÀÄAdÆgÀÄ ªÀiÁrvÀÄ.
2. ©¢gÉ ºÉÆÃgÁl: ©¢gÉ ºÁ¸À£À f¯ÉèAiÀÄ CgÀ¹ÃPÉgÉ vÁ®ÆèQ£À MAzÀÄ
aPÀ̺À½î. CgÀtå E¯ÁSÉUÉ ¸ÉÃjzÀ 800 JPÀgÉ
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß F ºÀ½îAiÀÄ §qÀ »AzÀĽzÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀ°vÀgÀÄ
ªÀ±À¥Àr¹PÉÆAqÀgÀÄ. F ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß D UÁæªÀÄzÀ d£ÀjUÉ ªÀÄAdÆgÀÄ
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ r.J¸ï.J¸ï.ºÉÆÃgÁl £ÀqɹvÀÄ. PÉÆ£ÉUÉ ¸ÀgÀPÁgÀ 800 JPÀgÉ
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ©¢gÉ d£ÀjUÉ ªÀÄAdÆgÀÄ ªÀiÁrvÀÄ.
3. ZÀAqÀÄUÀÆqÀÄ ºÉÆÃgÁl: ZÀAqÀÄUÀÆqÀÄ aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ
vÁ®ÆèPÀÄ D®ÆÝgÀÄ ºÉÆç½ MAzÀÄ ¥ÀÅlÖ ºÀ½î. F ºÀ½îUÉ ¸ÉÃjzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
300 JPÀgÉ ¸ÀgÀPÁj ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß zÀ°vÀgÀÄ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆArzÀÝgÀÄ. F
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß zÀ°vÀjUÉ PÉÆr¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV r.J¸ï.J¸ï. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 70 ºÀ½îAiÀÄ
d£ÀgÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹ ºÉÆÃgÁl £ÀqɹvÀÄ. F ºÉÆÃgÁlPÉÌ ªÀÄtÂzÀÄ ¸ÀgÀPÁgÀ 300
JPÀgÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß 60 zÀ°vÀ PÀÄlÄA§UÀ½UÉ ªÀÄAdÆgÀÄ ªÀiÁrvÀÄ.
3. ZÀAqÀÄUÀÆqÀÄ ºÉÆÃgÁl: ZÀAqÀÄUÀÆqÀÄ aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ
vÁ®ÆèPÀÄ D®ÆÝgÀÄ ºÉÆç½ MAzÀÄ ¥ÀÅlÖ ºÀ½î. F ºÀ½îUÉ ¸ÉÃjzÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ
300 JPÀgÉ ¸ÀgÀPÁj ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß zÀ°vÀgÀÄ ªÀ±À¥Àr¹PÉÆArzÀÝgÀÄ. F
¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß zÀ°vÀjUÉ PÉÆr¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV r.J¸ï.J¸ï. ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 70 ºÀ½îAiÀÄ
d£ÀgÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹ ºÉÆÃgÁl £ÀqɹvÀÄ. F ºÉÆÃgÁlPÉÌ ªÀÄtÂzÀÄ ¸ÀgÀPÁgÀ 300
JPÀgÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß 60 zÀ°vÀ PÀÄlÄA§UÀ½UÉ ªÀÄAdÆgÀÄ ªÀiÁrvÀÄ.

26. gÁl:ªÉÄzÀQ£Á¼À gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ °AUÀ¸ÀÆUÀÆgÀ vÁ®ÆèQ£À MAzÀÄ aPÀ
jUÉ ªÀÄAdÆgÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ r.J¸ï.J¸ï. ºÉÆÃgÁl ªÀiÁr ªÉÄzÀQ£Á¼À zÀ°vÀjUÉ ¨sÀ
£ÉÃvÀÈvÀéªÀ£ÀÄß Dgï ªÀiÁ£À±ÀAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ ªÀ»¹zÀÝgÀÄ.
gÁl:ªÉÄzÀQ£Á¼À gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ f¯ÉèAiÀÄ °AUÀ¸ÀÆUÀÆgÀ vÁ®ÆèQ£À MAzÀÄ aPÀ
UÉ ªÀÄAdÆgÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ r.J¸ï.J¸ï. ºÉÆÃgÁl ªÀiÁr ªÉÄzÀQ£Á¼À zÀ°vÀjUÉ ¨sÀÆ
£ÉÃvÀÈvÀéªÀ£ÀÄß Dgï ªÀiÁ£À±ÀAiÀÄå£ÀªÀgÀÄ ªÀ»¹zÀÝgÀÄ.
r.J¸ï.J¸ï £À ºÉÆÃgÁlUÀ¼ÀÄ
ÁUÀ¸ÀAzÀæ PÉÆïÁgÀ f¯ÉèAiÀÄ UËj©zÀ£ÀÆgÀÄ vÁ®ÆèQUÉ ¸ÉÃjzÀ MAzÀÄ PÀÄUÁ
AiÀÄ£ÀÄß zÀ°vÀjUÉ PÉÆqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ £ÁUÀ¸ÀAzÀæ zÀ°vÀgÀÄ r.J¸ï.J¸ï.£À ¸ÀAWÀl£ÉA
gÀA©ü¹vÀÄ. D ºÉÆÃgÁlzÀ ¥sÀ®ªÁV ¸ÀgÀPÁgÀ £ÁUÀ¸ÀAzÀæzÀ zÀ°vÀ ªÀÄvÀÄÛ »AzÀĽ
59gÀ°è ¸ÀgÀPÁgÀªÀÅ 800 JPÀgÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß zÀ°vÀgÀÄ ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁrPÉƼÀ
ÂðAiÀÄgÀÄ zÀ°vÀjUÉ D ºÀPÀÌ£ÀÄß ©lÄÖPÉÆnÖgÀ°®è. ªÉÄîéUÀðzÀªÀgÀ zËdð£Àåz
ÃgÁlªÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀÅ. UÀļÀîwÛAiÀÄ zÀ°vÀ ªÀÄvÀÄÛ »AzÀĽzÀªÀgÀ£ÀÄß
É ªÀiÁrzÀÄÝ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ AiÀıÀ¸ÀÄì JAzÉà ºÉüÀ¨ÉÃPÀÄ.
59gÀ°è ¸ÀgÀPÁgÀªÀÅ 800 JPÀgÉ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß zÀ°vÀgÀÄ ¸ÁUÀĪÀ½ ªÀiÁrPÉƼÀî
ÂðAiÀÄgÀÄ zÀ°vÀjUÉ D ºÀPÀÌ£ÀÄß ©lÄÖPÉÆnÖgÀ°®è. ªÉÄîéUÀðzÀªÀgÀ zËdð£ÀåzÀ
ÃgÁlªÀ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀªÀÅ. UÀļÀîwÛAiÀÄ zÀ°vÀ ªÀÄvÀÄÛ »AzÀĽzÀªÀgÀ£ÀÄß ¸
ªÀiÁrzÀÄÝ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ AiÀıÀ¸ÀÄì JAzÉà ºÉüÀ¨ÉÃPÀÄ.

27. zÀ°vÀ ZÀ¼ÀªÀ½
EwÛÃa£À
DAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÀÄPÀ£ÁðlPÀzÀ zÀ°vÀ ¸ÀAWÀµÀð ¸À«ÄwUÉ ªÀÄÆgÀÄ
zÀ±ÀPÀUÀ¼À EwºÁ¸À«zÉ. 1970gÀ zÀ±ÀPÀzÀ ªÀÄzsÀåzÀ°è
ºÀÄnÖzÀ r.J¸ï.J¸ï.UÉ vÀPÀëtzÀ PÁgÀtUÀ½VAvÀ®Æ ºÉZÁÑV
¤gÀAvÀgÀªÁzÀ ZÁjwæPÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è
QæAiÀiÁ²Ã®ªÁVgÀĪÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ
ªÉÊgÀÄzsÀåUÀ¼Éà ¥ÀæzsÁ£À PÁgÀtUÀ¼ÀÄ. AiÀiÁªÀÅzÉÆÃ
MAzÀÄ WÀl£É¬ÄAzÀ¯ÉÆÃ, AiÀiÁgÉÆà M§â
ªÀåQÛ¬ÄAzÀ¯ÉÆà r.J¸ï.J¸ï. ºÀÄnÖvÀÄ JAzÀÄ
¥Àj¨sÁ«¸ÀĪÀÅzÀÄ MmÁÖgÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀgÀ½ÃPÀj¹zÀAvÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÁV r.J¸ï.J¸ï.£À ªÀÄÆ®©Ãd
ºÀĹ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé, ¸ÀPÁðgÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À
¸ÉÆÃUÀ¯ÁrvÀ£À, ¨sÀƪÀiÁ°PÀ ªÀUÀðzÀ ¤gÀAvÀgÀ PËAiÀÄð
ªÀÄvÀÄÛ ²PÀët ¥ÀqÉzÀ ¸Áé©üªÀiÁ¤ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛvÀäPÀ
zÀ°vÀgÀ PÁ¼Àf EªÀÅUÀ¼À°è CqÀVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß
PÀ£ÁðlPÀzÀ zÀ°vÀ ¸ÀAWÀµÀð ¸À«ÄwUÉ ªÀÄÆgÀÄ
zÀ±ÀPÀUÀ¼À EwºÁ¸À«zÉ. 1970gÀ zÀ±ÀPÀzÀ ªÀÄzsÀåzÀ°è
ºÀÄnÖzÀ r.J¸ï.J¸ï.UÉ vÀPÀëtzÀ PÁgÀtUÀ½VAvÀ®Æ ºÉZÁÑV
¤gÀAvÀgÀªÁzÀ ZÁjwæPÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è
QæAiÀiÁ²Ã®ªÁVgÀĪÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ
ªÉÊgÀÄzsÀåUÀ¼Éà ¥ÀæzsÁ£À PÁgÀtUÀ¼ÀÄ. AiÀiÁªÀÅzÉÆÃ
MAzÀÄ WÀl£É¬ÄAzÀ¯ÉÆÃ, AiÀiÁgÉÆà M§â
ªÀåQÛ¬ÄAzÀ¯ÉÆà r.J¸ï.J¸ï. ºÀÄnÖvÀÄ JAzÀÄ
¥Àj¨sÁ«¸ÀĪÀÅzÀÄ MmÁÖgÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀgÀ½ÃPÀj¹zÀAvÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÁUÁV r.J¸ï.J¸ï.£À ªÀÄÆ®©Ãd
ºÀĹ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé, ¸ÀPÁðgÀ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À
¸ÉÆÃUÀ¯ÁrvÀ£À, ¨sÀƪÀiÁ°PÀ ªÀUÀðzÀ ¤gÀAvÀgÀ PËAiÀÄð
ªÀÄvÀÄÛ ²PÀët ¥ÀqÉzÀ ¸Áé©üªÀiÁ¤ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛvÀäPÀ
zÀ°vÀgÀ PÁ¼Àf EªÀÅUÀ¼À°è CqÀVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß

28. ²µÀÖ ¥ÀAUÀqÀzÀ PÁ¯ÉÃdÄ ºÁ¸ÉÖ°£À «zÁåyð ¸ÀªÀÄƺÀªÉà r.J¸ï.J¸ï.UÉ ¥ÀæzsÁ£ÀªÁzÀ
«gÉÆâü gÉÆõÀ ««zsÀ jÃwAiÀÄ°è ªÀåPÀÛ
gÁdåzÀ°è zÀ°vÀgÀ ªÉÄÃ¯É CPÀæªÀÄ, C£ÁåAiÀÄ, ºÀ¯ÉèUÀ¼ÀÄ
J¯Éè £ÀqÉzÀgÀÆ vÀPÀët r.J¸ï.J¸ï. ¥Àæw¨sÀn¸ÀÄwÛvÀÄÛ.
EzÀjAzÁV zÀ°vÀjUÉ MAzÀÄ §UÉAiÀÄ DvÀ䫱Áé¸ÀªÀ£ÀÄß
vÀÄA©vÀÄ. ¸Áé©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¹vÀÄ.
gÁdåzÀ°è zÀ°vÀgÀ ªÉÄÃ¯É CPÀæªÀÄ, C£ÁåAiÀÄ, ºÀ¯ÉèUÀ¼ÀÄ
J¯Éè £ÀqÉzÀgÀÆ vÀPÀët r.J¸ï.J¸ï. ¥Àæw¨sÀn¸ÀÄwÛvÀÄÛ.
EzÀjAzÁV zÀ°vÀjUÉ MAzÀÄ §UÉAiÀÄ DvÀ䫱Áé¸ÀªÀ£ÀÄß
vÀÄA©vÀÄ. ¸Áé©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¹vÀÄ.
CzÀĪÀgÉUÉ zÀ°vÀjUÉ C¥ÀjavÀgÁVzÀÝ CA¨ÉÃqÀÌgÀgÀ£ÀÄß
¥ÀjZÀ¬Ä¹vÀÄ. CA¨ÉÃqÀÌgÀgÀ d£À䢣ÁZÀgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀägÀt ¢
£ÀUÀ¼À£ÀÄß DZÀj¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀjAzÁV §Ä¢Ýfë zÀ°vÀgÀÄ
±ÉÊPÀëtÂPÀªÁV ¸ÀÆáwð ¥ÀqÉzÀgÀÄ. G½zÀªÀgÀÄ CA¨ÉÃqÀÌgÀgÀ
§UÉÎ ªÀåQÛUÀvÀ C©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉÆAqÀgÀÄ.
1984gÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è PÁAUÉæ¸ÉìÃvÀgÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëªÁzÀ d£ÀvÁ
¥ÀPÀëªÀÅ ZÀÄ£ÁªÀuÉUÉ ¸Àà¢üð¹vÀÄ.
UÉ®è®Ä zÀ°vÀgÀ NlÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÀtÄÚ ©vÀÄÛ. CzÀĪÀgÉUÉ
ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼À£Éßà §»µÀÌj¸ÀÄwÛzÀÝ r.J¸ï.J¸ï. C£ÀÄß
ªÀÄ£ÀªÉÇ°¹PÉƼÀÄîªÀÅzÀÄ C¤ªÁAiÀÄðªÁ¬ÄvÀÄ. CzÀPÁÌV ¤gÀAvÀgÀ
¦vÀÆjUÀ¼ÀÄ £ÀqÉzÀªÀÅ. r.J¸ï.J¸ï. £ÁAiÀÄPÀjUÉ PÉ®ªÀÅ
D«ÄµÀUÀ¼À£ÀÄß MqÀدÁ¬ÄvÀÄ. F §UÉAiÀÄ gÁdPÁgÀtªÀÅ ªÀÄÄA¢£À ¢£ÀUÀ¼À°è

29. F CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß r.J¸ï.J¸ï. 1984gÀ°è ZÀÄ£ÁªÀuÉUÉ zsÀĪÀÄÄQzÀ°èAzÀ
1996-97gÀªÀgÉUÉ ElÄÖPÉƼÀÀÄzÀÄ. DgÀA©üPÀ ºÀAvÀ¢AzÀ®Æ
r.J¸ï.J¸ï. gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À §UÉÎ, C¢üPÁjUÀ¼À §UÉÎ, ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼À §UÉÎ
vÀ£Àß PÁAiÀÄðPÀvÀðjUÉ «gÉÆâü C©ü¥ÁæAiÀĪÀ£ÀÄß gÀƦ¹vÀÄÛ.
DzÀgÉ 1984gÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è r.J¸ï. J¸ï. vÁ£Éà ªÀÄÄAzÁV
ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è zÀĪÀÄÄQzÀÝjAzÀ r.J¸ï.J¸ï. C£ÀÄß £ÀA©zÀÝ ¸Á«gÁgÀÄ
PÁAiÀÄðPÀvÀðgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè ¸À«Äw, vÁ®ÆèPÀÄ ¸À«Äw
PÁAiÀÄðPÀvÀðgÀÄ zÀAUÀħrzÀÄ ºÉÆÃzÀgÀÄ. r.J¸ï.J¸ï. vÁ£ÀÄ
ZÀÄ£ÁªÀuÉUÉ ºÉÆÃUÀĪÀ ¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß PÀ¤µÀÖ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ
²¹Û£À°è ¹éÃPÀj¸À°®è. d£ÀvÁ ¥ÀPÀëzÉÆA¢UÉ ªÉÄÊwæ ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ
ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è ¸Àà¢üð¹zÀ r.J¸ï. J¸ï. MAzÉà MAzÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÆß
¥ÀqÉAiÀįÁUÀ°®è. r.J¸ï.J¸ï.£À EwºÁ¸ÀzÀ°è EzÀÄ ªÀÄvÉÛAzÀÆ
¸ÀjUÀlÖ¯ÁgÀzÀ §ºÀÄzÉÆqÀØ DWÁvÀªÁ¬ÄvÀÄ.
F CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß r.J¸ï.J¸ï. 1984gÀ°è ZÀÄ£ÁªÀuÉUÉ zsÀĪÀÄÄQzÀ°èAzÀ
1996-97gÀªÀgÉUÉ ElÄÖPÉƼÀÀÄzÀÄ. DgÀA©üPÀ ºÀAvÀ¢AzÀ®Æ
r.J¸ï.J¸ï. gÁdPÁgÀtÂUÀ¼À §UÉÎ, C¢üPÁjUÀ¼À §UÉÎ, ZÀÄ£ÁªÀuÉUÀ¼À §UÉÎ
vÀ£Àß PÁAiÀÄðPÀvÀðjUÉ «gÉÆâü C©ü¥ÁæAiÀĪÀ£ÀÄß gÀƦ¹vÀÄÛ.
DzÀgÉ 1984gÀ ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è r.J¸ï. J¸ï. vÁ£Éà ªÀÄÄAzÁV
ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è zÀĪÀÄÄQzÀÝjAzÀ r.J¸ï.J¸ï. C£ÀÄß £ÀA©zÀÝ ¸Á«gÁgÀÄ
PÁAiÀÄðPÀvÀðgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ f¯Áè ¸À«Äw, vÁ®ÆèPÀÄ ¸À«Äw
PÁAiÀÄðPÀvÀðgÀÄ zÀAUÀħrzÀÄ ºÉÆÃzÀgÀÄ. r.J¸ï.J¸ï. vÁ£ÀÄ
ZÀÄ£ÁªÀuÉUÉ ºÉÆÃUÀĪÀ ¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß PÀ¤µÀÖ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ
²¹Û£À°è ¹éÃPÀj¸À°®è. d£ÀvÁ ¥ÀPÀëzÉÆA¢UÉ ªÉÄÊwæ ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ
ZÀÄ£ÁªÀuÉAiÀÄ°è ¸Àà¢üð¹zÀ r.J¸ï. J¸ï. MAzÉà MAzÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÆß
¥ÀqÉAiÀįÁUÀ°®è. r.J¸ï.J¸ï.£À EwºÁ¸ÀzÀ°è EzÀÄ ªÀÄvÉÛAzÀÆ
¸ÀjUÀlÖ¯ÁgÀzÀ §ºÀÄzÉÆqÀØ DWÁvÀªÁ¬ÄvÀÄ.
¥sÀ®ªÁV ¨sÀzÁæªÀwAiÀÄ°è d£À «ªÉÆÃZÀ£Á ZÀ¼ÀªÀ½ JA§ ºÉ¸Àj£À°è F
UÀÄA¦£ÀªÀgÀÄ 1992gÀ°è ¥ÀævÉåÃPÀªÁzÀgÀÄ.
¸ÀAZÁ®PÀ ¸À«ÄwAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ z˧ð®åUÀ½AzÀ ¨ÉøÀvÀÛ
PÉ®ªÀgÀÄ PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀªÀÄvÁ ¸ÉʤPÀ zÀ¼À JA§ ºÉ¸Àj£À°è ¸ÀAWÀnvÀgÁzÀgÀÄ.
¸ÀAZÁ®PÀ ¸À«ÄwAiÀÄÄ ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ eÁwªÁ¢ ¸ÀAWÀl£É, PÀ£ÁðlPÀ `¸ÀªÀÄvÁ
¸ÉʤPÀ zÀ¼À' EzÀjAzÀ ºÉÃUÉ ©ü£Àß JAzÀgÉ EzÀÄ eÁwªÁ¢ ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄAvÉ PÀAqÀgÀÆ, MAzÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁ¢ eÁw ¸ÀAWÀl£É.
¥sÀ®ªÁV ¨sÀzÁæªÀwAiÀÄ°è d£À «ªÉÆÃZÀ£Á ZÀ¼ÀªÀ½ JA§ ºÉ¸Àj£À°è F
UÀÄA¦£ÀªÀgÀÄ 1992gÀ°è ¥ÀævÉåÃPÀªÁzÀgÀÄ.
¸ÀAZÁ®PÀ ¸À«ÄwAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ z˧ð®åUÀ½AzÀ ¨ÉøÀvÀÛ
PÉ®ªÀgÀÄ PÀ£ÁðlPÀ ¸ÀªÀÄvÁ ¸ÉʤPÀ zÀ¼À JA§ ºÉ¸Àj£À°è ¸ÀAWÀnvÀgÁzÀgÀÄ.
¸ÀAZÁ®PÀ ¸À«ÄwAiÀÄÄ ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ eÁwªÁ¢ ¸ÀAWÀl£É, PÀ£ÁðlPÀ `¸ÀªÀÄvÁ
¸ÉʤPÀ zÀ¼À' EzÀjAzÀ ºÉÃUÉ ©ü£Àß JAzÀgÉ EzÀÄ eÁwªÁ¢ ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄAvÉ PÀAqÀgÀÆ, MAzÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁ¢ eÁw ¸ÀAWÀl£É.
`eÁw©lÄÖ zÉñÀPÀlÄÖ' JA§ÄzÀÄ ¸ÀAZÁ®PÀ ¸À«ÄwAiÀÄ zsÉåÃAiÀĪÁPÀåªÁzÀgÉ,

30. zÀ°vÀ
ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ
£Á¼ÉUÀ¼ÀÄ:
«ÄøÀ¯Áw PÀ£À¸ÀÄ PÀæªÉÄÃt PÀgÀUÀÄwÛgÀĪÁUÀ,
zÀ°vÀgÀÄ zÀj¢æÃPÀgÀtzÀ a¥ÉÇà®UÉ ¸ÉgÀÄwÛgÀĪÁUÀ,
±ÉÆòvÀ ¸ÀªÀÄƺÀzÀ UÁvÀæ «¸ÀÛ÷ÌççvÀªÁUÀÄwÛgÀĪÁUÀ,
ZÀ¼ÀĪÀ½ vÉ¥ÀàVgÀ®Ä ¸ÁzÀå«®è.
………¹zÀÝ°AUÀAiÀÄå.
«ÄøÀ¯Áw PÀ£À¸ÀÄ PÀæªÉÄÃt PÀgÀUÀÄwÛgÀĪÁUÀ,
zÀ°vÀgÀÄ zÀj¢æÃPÀgÀtzÀ a¥ÉÇà®UÉ ¸ÉgÀÄwÛgÀĪÁUÀ,
±ÉÆòvÀ ¸ÀªÀÄƺÀzÀ UÁvÀæ «¸ÀÛ÷ÌççvÀªÁUÀÄwÛgÀĪÁUÀ,
ZÀ¼ÀĪÀ½ vÉ¥ÀàVgÀ®Ä ¸ÁzÀå«®è.
………¹zÀÝ°AUÀAiÀÄå.¸ÀºÀ¸ÁægÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À £ÉÆë£À ¥sóÀ®ªÁV ªÉįÉzÀÄÝ ¤AvÀ zÀ°vÀ
ZÀ¼ÀĪÀ½, ºÉªÀÄägÀªÁV ¤®ÄèªÀÅzÀÄ PÀµÀÖªÁVgÀ°®è. DzÀgÉ AiÀiÁªÁUÀ
ªÀÄ£ÀĪÁzÀzÀ «±À CzÀgÀ ¨ÉÃgÀÄUÀ½UÉ vÀUÀ°PÉÆArvÉÆÃ?DªÀvÀÄÛ
zÀ°vÀ PÀÄ® £ÉÆë£À ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ªÀÄd®£ÀÄß C£ÀĨsÀ«¹vÀÄ.F
£ÉÆë¤AzÀ CªÀgÀ£ÀÄß ºÉÆgÀ vÀgÀĪÀÅzÉà ¸ÀzsÀåzÀ C¤ªÁAiÀÄðvÉ.
(ªÀÄ£ÀÄ ªÁzÀzÀ «±À vÁUÀ¨ÁgÀzÀÄ)
qÁ. ºÀ£ÀĪÀÄAvÀAiÀÄå
¸ÀºÀ¸ÁægÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À £ÉÆë£À ¥sóÀ®ªÁV ªÉįÉzÀÄÝ ¤AvÀ zÀ°vÀ
ZÀ¼ÀĪÀ½, ºÉªÀÄägÀªÁV ¤®ÄèªÀÅzÀÄ PÀµÀÖªÁVgÀ°®è. DzÀgÉ AiÀiÁªÁUÀ
ªÀÄ£ÀĪÁzÀzÀ «±À CzÀgÀ ¨ÉÃgÀÄUÀ½UÉ vÀUÀ°PÉÆArvÉÆÃ?DªÀvÀÄÛ
zÀ°vÀ PÀÄ® £ÉÆë£À ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ªÀÄd®£ÀÄß C£ÀĨsÀ«¹vÀÄ.F
£ÉÆë¤AzÀ CªÀgÀ£ÀÄß ºÉÆgÀ vÀgÀĪÀÅzÉà ¸ÀzsÀåzÀ C¤ªÁAiÀÄðvÉ.
(ªÀÄ£ÀÄ ªÁzÀzÀ «±À vÁUÀ¨ÁgÀzÀÄ)
qÁ. ºÀ£ÀĪÀÄAvÀAiÀÄå
Dgï. J¸ï.J¸ï DvÀä, ©. eÉ. ¦. zÉúÀ«gÀ°:zÀ°vÀ ¸ÀªÉƺÀzÀ gÀPÀëuÉUÉ, Dgï.
J¸ï.J¸ï£ÀAvÀºÀ ¸ÀAUÀvÀ£É ¸ÀȹÖAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÀÄ.©. eÉ. ¦. AiÀÄAvÀºÀ
gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀê ¤ªÀiÁðtªÁUÀ¨ÉÃPÀÄ
¥ÉÇæ. CgÀ«AzÀ ªÀiÁ®UÀwÛ

31. eÁw «£Á±ÀªÉ UÀÄjAiÀÄ®è: zÀ°vÀ ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ vÀPÀëtzÀ UÀÄj eÁw
«£Á±ÀªÀ®è. §zÀ°UÉ, zÀ°vÀgÀ §UÉÎ §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀVðzÀÝ ¸ÁªÀiÁfPÀ
ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ ¥ÀjPÀ®à£É, CA¨ÉÃqÀÌgÀæªÀjVzÀÝ gÁdQÃAiÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß C£ÀıÁÖ£ÀUÉƽ¸ÀĪÀvÀÛ
ºÉÆgÀqÀĪÀÅzÉà CzÀgÀ UÀÄj.
«ÃgÀ¨sÀzÀæ ZÀ£ÀߪÀÄ®è ¸Áé«ÄÃf.
eÁw «£Á±ÀªÉ UÀÄjAiÀÄ®è: zÀ°vÀ ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ vÀPÀëtzÀ UÀÄj eÁw
«£Á±ÀªÀ®è. §zÀ°UÉ, zÀ°vÀgÀ §UÉÎ §¸ÀªÀtÚ£ÀªÀVðzÀÝ ¸ÁªÀiÁfPÀ
ªÀÄvÀÄÛ zsÁ«ÄðPÀ ¥ÀjPÀ®à£É, CA¨ÉÃqÀÌgÀæªÀjVzÀÝ gÁdQÃAiÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß C£ÀıÁÖ£ÀUÉƽ¸ÀĪÀvÀÛ
ºÉÆgÀqÀĪÀÅzÉà CzÀgÀ UÀÄj.
«ÃgÀ¨sÀzÀæ ZÀ£ÀߪÀÄ®è ¸Áé«ÄÃf.
zÀ°vÀ
ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ
£Á¼ÉUÀ¼ÀÄ:
±ÉÆòvÀgÀ »vÀªÉà UÀÄjAiÀiÁVgÀ°: zÀ°vÀgÀ ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ vÀPÀë£ÀzÀ UÀÄj
gÁdQÃAiÀÄ C¢üPÁgÀªÀ®è. CxÁªÁ ºÀvÀÄÛ d£À
ªÀÄAwæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȹָÀĪÀÅzÀ®è. CAxÀºÀ ªÀÄ£À¸ïÜ÷w Ej¹PÉÆAqÀ
¥ÀjuÁªÀÄ K£Á¬ÄvɪÀÄÄÝ £ÁªÀÅ £ÉÆÃrzÉÝêÉ. ZÀÄuÁªÉ£ÉAiÀÄ
§UÉÎ PÀ£ÀªÀj¹PÉÆAqÀ ®PÁëAvÀgÀ PÀtÄÚUÀ¼À°è ¤gÁ±É
DªÀj¹PÉÆArgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÉÝêÉ. DzÀÝjAzÀ ªÀÄgÀĺÀÄlÄÖ
¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ZÀ¼ÀĪÀ½ MAzÀÄ ¥ÉæµÀgï UÀÆæ¥ï DVgÀ¨ÉÃPÀÄ. F ªÉÆ®PÀ
UÀÄj ¸ÁzsÀ£ÉUÉ ªÀÄÄAzÁUÀ¨ÉÃPÀÄ.
±ÉÆòvÀgÀ »vÀªÉà UÀÄjAiÀiÁVgÀ°: zÀ°vÀgÀ ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ vÀPÀë£ÀzÀ UÀÄj
gÁdQÃAiÀÄ C¢üPÁgÀªÀ®è. CxÁªÁ ºÀvÀÄÛ d£À
ªÀÄAwæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀȹָÀĪÀÅzÀ®è. CAxÀºÀ ªÀÄ£À¸ïÜ÷w Ej¹PÉÆAqÀ
¥ÀjuÁªÀÄ K£Á¬ÄvɪÀÄÄÝ £ÁªÀÅ £ÉÆÃrzÉÝêÉ. ZÀÄuÁªÉ£ÉAiÀÄ
§UÉÎ PÀ£ÀªÀj¹PÉÆAqÀ ®PÁëAvÀgÀ PÀtÄÚUÀ¼À°è ¤gÁ±É
DªÀj¹PÉÆArgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¹zÉÝêÉ. DzÀÝjAzÀ ªÀÄgÀĺÀÄlÄÖ
¥ÀqÉAiÀÄĪÀ ZÀ¼ÀĪÀ½ MAzÀÄ ¥ÉæµÀgï UÀÆæ¥ï DVgÀ¨ÉÃPÀÄ. F ªÉÆ®PÀ
UÀÄj ¸ÁzsÀ£ÉUÉ ªÀÄÄAzÁUÀ¨ÉÃPÀÄ.
zÀ°vÀ £ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß
¸ÀȹָÀ¨ÉPÀÄ…

32. zÀ°vÀ
ZÀ¼ÀĪÀ½AiÀÄ
£Á¼ÉUÀ¼ÀÄ:
C¢üPÁgÀªÉà CAwªÀÄ UÀÄj:ªÀÄgÀ½ ªÀÄ£ÉUÉ §gÀ¨ÉÃPÀÄ,
£ÀªÀÄä ZÀ¼ÀĪÀ½UÉ £Á¼ÉAiÉĪÀÄÄâzÉÆA
¢gÀ¨ÉâÃPÁzÀgÉ EgÀĪÀÅzÀÄ EzÉÆAzÉà zÁj.
dAiÀÄtÚ
C¢üPÁgÀªÉà CAwªÀÄ UÀÄj:ªÀÄgÀ½ ªÀÄ£ÉUÉ §gÀ¨ÉÃPÀÄ,
£ÀªÀÄä ZÀ¼ÀĪÀ½UÉ £Á¼ÉAiÉĪÀÄÄâzÉÆA
¢gÀ¨ÉâÃPÁzÀgÉ EgÀĪÀÅzÀÄ EzÉÆAzÉà zÁj.
dAiÀÄtÚ
zÀ°vÀgÀ ªÉÄÃ¯É £ÁªÀÅ ªÀiÁrzÀ zÀ¨Áâ½PÉAiÀÄ §UÉÎ
¸ÀªÀtÂðÃAiÀÄgÀÄ ¥Á¥À¥ÀæeÉß C£ÀĨsÀ«¸ÀĪÀAvÉ
ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ UÁA¢üÃf.
CzÉà PÁ®PÉÌ, zÀ°vÀgÀ°è ¸Áé©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß
vÀÄA©üzÀªÀgÀÄCA¨ÉÃqÀÌgï.DzÀÝjAzÀ £Á½£À zÀ°vÀ
ZÀ®ÄªÀ½UÉ F E§âgÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀ ªÁzÀUÀ¼ÉÃ
DzÀ±ÀðªÁUÀ¨ÉÃPÀÄ.
qÁ. AiÀÄÄ.Dgï. C£ÀAvÀªÀÄÆwð
zÀ°vÀgÀ ªÉÄÃ¯É £ÁªÀÅ ªÀiÁrzÀ zÀ¨Áâ½PÉAiÀÄ §UÉÎ
¸ÀªÀtÂðÃAiÀÄgÀÄ ¥Á¥À¥ÀæeÉß C£ÀĨsÀ«¸ÀĪÀAvÉ
ªÀiÁrzÀªÀgÀÄ UÁA¢üÃf.
CzÉà PÁ®PÉÌ, zÀ°vÀgÀ°è ¸Áé©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß
vÀÄA©üzÀªÀgÀÄCA¨ÉÃqÀÌgï.DzÀÝjAzÀ £Á½£À zÀ°vÀ
ZÀ®ÄªÀ½UÉ F E§âgÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀ ªÁzÀUÀ¼ÉÃ
DzÀ±ÀðªÁUÀ¨ÉÃPÀÄ.
qÁ. AiÀÄÄ.Dgï. C£ÀAvÀªÀÄÆwð

33. ðlPÀzÀ°è gÉÊvÀ ZÀ¼À

34. PÀ£ÁðlPÀzÀ gÉÊvÀgÀ ±ÉÆõÀuÉ
KPÀªÀÄÄRªÁVgÀ°®è. ªÀÄÆ®vÀBªÁV
¸ÁévÀAvÀæ÷å ¥ÀǪÀðzÀ PÀ£ÁðlPÀ £Á®ÄÌ ¢QÌ£À°è
ºÀgÀrvÀÄÛ.
•ºÀ¼ÉAiÀÄ ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¥ÁæAvÀåPÉÌ ²ªÀªÉÆUÀÎ,
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ, ªÉÄʸÀÆgÀÄ, ºÁ¸À£À, ªÀÄAqÀå,
aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ
•ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ, §¼Áîj f¯ÉèUÀ¼ÀÆ ªÀÄzÁæ¸ï
¥ÁæAvÀå
•GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ, zsÁgÀªÁqÀ, ¨É¼ÀUÁ«,
¨ÉÆA¨Á¬Ä ¥ÁæAvÀå

35. ¥ÁæAvÀåzÉƼÀUÉ/gÁdåzÉƼÀUÉ ±ÉÆõÀuÉ
£ÀqÉAiÀÄÄwÛzÀÝ jÃw ªÀiÁvÀæ «©ü£ÀߪÁVvÀÄÛ. EzÀPÉÌ
PÁgÀt D PÁ®zÀ°è C¼ÀªÀr¹zÀÝ ««zsÀ PÀȶ
¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ. ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉà F ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß
KPÀ PÁ®zÀ°è eÁjUÉ vÀgÀ°®è. ¥ÁæAwÃAiÀÄ gÁdåUÀ¼À°è
D¼ÀĪÀ CgÀ¸ÀgÀÄ §zÀ¯ÁzÀAvÉ®è ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ
§zÀ¯ÁUÀÄwÛzÀݪÀÅ. ªÀ¸ÁºÀvÀÄ gÁdå vÀ£Àß gÁµÀÖçzÀ°è
§AqÀªÁ¼À±Á» ¥ÀÅ£ÀgÀÄvÁàzÀ£É ºÁUÀÆ
UÀnÖUÉƽ¸À®Ä ¥ÁæAwÃAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ°è §zÀ¯ÁªÀuÉ
vÀAzÀzÀÝ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁtÄvÉÛêÉ. DzÀ PÁgÀt CzÀÄ
PÀȶAiÀÄ°è `gÉÊvÀªÁj', `d«ÄãÁÝj' ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß
eÁjUÉƽ¹vÀÄÛ. PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥ÁæAvÀåzÀ°è ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ»
`gÉÊvÀªÁj' ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀgÀÆ CzÀ£ÀÄß
PÀÆqÀ¯ÉÃ, KPÀªÀÄÄRªÁV eÁjUÉƽ¸À°®è. CzÀPÁÌV
PÀrªÉÄ JAzÀgÉ 40 ªÀµÀðUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆArvÀÄÛ.
ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉÃ, gÉÊvÀªÁj ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß
eÁjUÉƽ¸ÀĪÁUÀ ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» `¤dªÁzÀ' gÉÊvÀgÀ£ÀÄß

36. 3. ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄzÁV, ¸ÀA¸ÀÌöÈwAiÀÄ C¥ÀgÀQÃAiÀÄvÉ PÀÆqÀ
E£ÉÆßAzÀÄ CA±À. PÀ£ÁðlPÀzÀ gÉÊvÀgÀÄ ºÁUÀÆ
¨sÀƪÀiÁ°ÃPÀgÀÄ «±Á®ªÁzÀ ¸ÁA¸ÀÌöÈwPÀ ZËPÀnÖ£À°è MAzÉÃ
DVzÀÝgÀÄ. F ¸ÁA¸ÀÌöÈwPÀ ZËPÀlÄÖ ªÀÄÆ®vÀB
zsÁ«ÄðPÀªÁVvÀÄÛ. DzÀ PÁgÀtªÉà ºÉÆÃgÁlUÀ¼ÀÄ zsÁ«ÄðPÀ
gÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀįÉà E®è.
3. ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄzÁV, ¸ÀA¸ÀÌöÈwAiÀÄ C¥ÀgÀQÃAiÀÄvÉ PÀÆqÀ
E£ÉÆßAzÀÄ CA±À. PÀ£ÁðlPÀzÀ gÉÊvÀgÀÄ ºÁUÀÆ
¨sÀƪÀiÁ°ÃPÀgÀÄ «±Á®ªÁzÀ ¸ÁA¸ÀÌöÈwPÀ ZËPÀnÖ£À°è MAzÉÃ
DVzÀÝgÀÄ. F ¸ÁA¸ÀÌöÈwPÀ ZËPÀlÄÖ ªÀÄÆ®vÀB
zsÁ«ÄðPÀªÁVvÀÄÛ. DzÀ PÁgÀtªÉà ºÉÆÃgÁlUÀ¼ÀÄ zsÁ«ÄðPÀ
gÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀįÉà E®è.
gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉÆÃgÁl CxÀªÁ gÉÊvÀgÀ `¥ÀPÀë'zÀ PÉÆgÀvÉ E£ÉÆßAzÀÄ PÁgÀt.
2. JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁV ¸ÁévÀAvÀæ÷å ¥ÀǪÀðzÀ PÁ®zÀ°è PÀ£ÁðlPÀzÀ
PÀȶAiÀÄ°è KPÀ gÀÆ¥ÀzÀ §AqÀªÁ¼À±Á» ¨É¼ÀªÀtÂUÉ EgÀ°®è.
1. ¨sÀƪÀiÁ°ÃPÀgÀ£ÀÄß (CxÀªÁ ªÀUÀðzÁgÀ) ªÀiÁvÀæ gÉÊvÀgÉAzÀÄ
¥ÀjUÀt¹vÀÄÛ. EzÀjAzÁV MAzÀÄ ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ gÉÊvÀ-
¨sÀƪÀiÁ°ÃPÀ ºÁUÀÆ ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» ¨É¼É¬ÄvÀÄ. EzÀÄ ¥ÁæAvÀå; ¥ÁæAvÀå
¢AzÀ «©ü£ÀߪÁVvÀÛ®èzÉ, ±ÉÆõÀuÉAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ®Æè «©ü£ÀßvÉAiÀÄ£ÀÄß
vÀA¢vÀÄÛ.

37. gÉÊvÀ
ºÉÆÃgÁlUÀ¼À
Ä:•gÉÊvÀ ºÉÆÃgÁlzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è ªÉÆvÀÛªÉÆzÀ® gÉÊvÀ ºÉÆÃgÁl ªÉÄʸÀÆj£À
CgÀ¸À aPÀÌzÉêÀgÁAiÀÄ (1672-1704)gÀ PÁ®zÀ°è £ÀqɬÄvÀÄ.
•¸ÀÄAPÀ ºÁUÀÆ UÉÃt «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ gÉÊvÀgÀ£ÀÄß/¨sÀƪÀiÁ°PÀgÀ£ÀÄß
ºÉÆÃgÁlPÉÌ ¥ÉæÃgÉæ¹vÀÄÛ.
•gÉÊvÀ ºÉÆÃgÁlzÀ EwºÁ¸ÀzÀ°è ªÉÆvÀÛªÉÆzÀ® gÉÊvÀ ºÉÆÃgÁl ªÉÄʸÀÆj£À
CgÀ¸À aPÀÌzÉêÀgÁAiÀÄ (1672-1704)gÀ PÁ®zÀ°è £ÀqɬÄvÀÄ.
•¸ÀÄAPÀ ºÁUÀÆ UÉÃt «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ gÉÊvÀgÀ£ÀÄß/¨sÀƪÀiÁ°PÀgÀ£ÀÄß
ºÉÆÃgÁlPÉÌ ¥ÉæÃgÉæ¹vÀÄÛ.
ªÀUÀð gÀÆ¥ÀzÀ gÉÊvÀ ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» D½éPÉ
PÁ®zÀ°è PÁt§ºÀÄzÀÄ.
ªÀ¸ÁºÀvÀÄ ¸ÁÜ¥À£É AiÉÆA¢UÉ F gÀÆ¥À §zÀ¯ÁV ºÀtzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è
¤ÃqÀĪÀAvÉ MvÁ۬ĹzÁUÀ gÉÊvÀgÀ CvÀȦÛUÀ¼ÀÄ ¥ÀæPÀlªÁzÀªÀÅ.
ªÀUÀð gÀÆ¥ÀzÀ gÉÊvÀ ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ ªÀ¸ÁºÀvÀıÁ» D½éPÉ
PÁ®zÀ°è PÁt§ºÀÄzÀÄ.
ªÀ¸ÁºÀvÀÄ ¸ÁÜ¥À£É AiÉÆA¢UÉ F gÀÆ¥À §zÀ¯ÁV ºÀtzÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è
¤ÃqÀĪÀAvÉ MvÁ۬ĹzÁUÀ gÉÊvÀgÀ CvÀȦÛUÀ¼ÀÄ ¥ÀæPÀlªÁzÀªÀÅ.
zÀQët PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèAiÀÄ°è 1830gÀ°è gÉÊvÀgÀÄ ªÀÄvÉÆÛªÉÄä
ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß £ÀqɹgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁtÄvÉÛêÉ.
§¯ÁvÁÌgÀzÀ ªÀ¸ÀÆ°, vÀA¨ÁQ£À ªÉÄÃ¯É KPÀ¸ÁªÀÄåvÉ, PÉÆÃnð£À
GzÁÏl£É, ¸ÁÖA¥ï PÀ¸ÀÖA qÀÆån, zÀªÀ¸ÀzsÁ£Àå
ºÁUÀÆ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ºÉaÑ£À PÀgÀ, ºÁUÀÆ ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ
zÀQët PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèAiÀÄ°è 1830gÀ°è gÉÊvÀgÀÄ ªÀÄvÉÆÛªÉÄä
ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß £ÀqɹgÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁtÄvÉÛêÉ.
§¯ÁvÁÌgÀzÀ ªÀ¸ÀÆ°, vÀA¨ÁQ£À ªÉÄÃ¯É KPÀ¸ÁªÀÄåvÉ, PÉÆÃnð£À
GzÁÏl£É, ¸ÁÖA¥ï PÀ¸ÀÖA qÀÆån, zÀªÀ¸ÀzsÁ£Àå
ºÁUÀÆ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ºÉaÑ£À PÀgÀ, ºÁUÀÆ ºÉZÀÄÑwÛgÀĪÀ
UÉÃt¬ÄAzÀ E°è£À gÉÊvÀgÀÄ ¥Àæ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ ``PÀÆl'UÀ¼À£ÀÄß

38. ²ªÀªÉÆUÀÎ f¯ÉèAiÀÄ £ÀUÀgÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è gÉÊvÀgÀ ºÉÆÃgÁl §jÃ
ºÉÆÃgÁlªÁVgÀ°®è; CzÀÄ zÀAUÉ PÀÆqÀ DVvÀÄÛ. EzÀÄ EwºÁ¸ÀzÀ°è
£ÀqÉzÀ ºÉÆÃgÁlUÀ¼À°è CvÀåAvÀ ¥À槮.
PÁ¦ü ¨É¼ÉUÁgÀgÀÄ 1890-1910gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è ªÀÄÆgÀÄ
¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÀnÖzÀÝgÀÄ.
1.¨Á¨Á §ÄqÀ£ï ¥ÁèAl¸ïð C¸ÉÆòAiÉÄõÀ£ï
(PÀqÀÆgÀÄ);
2. ¸Ëvï ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¥ÁèAl¸ïð C¸ÉÆòAiÉÄõÀ£ï
(¸ÀPÀ¯ÉñÀ¥ÀÅgÀ),
3.£Ávïð ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¹Ãnªï ¥ÁèAl¸ïð
C¸ÉÆòAiÉÄñÀ£ï (aPÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ).À ¨ÉÃrPÉUÀ¼ÀÄ
ÆgÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄAUÀ¼ÀÆjUÉ gÉ樀 ¸ÀA¥ÀPÀð,
½UÉ ¸Á®,
ð£ÉƼÀUÉ PÁ¦ü ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀgÀ ¤µÉÃzsÀªÀ£ÀÄß JvÀÄÛªÀÅzÀÄ,
¥ÀjÃPÁë vÉÆÃlzÀ GzÁÏl£É,
À vÀqÉUÀlÖ®Ä PÁ¬ÄzÉ, P
À°è K®QÌ ¨É¼É¸À®Ä CªÀPÁ±À.
À ¨ÉÃrPÉUÀ¼ÀÄ
gÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄAUÀ¼ÀÆjUÉ gÉ樀 ¸ÀA¥ÀPÀð,
½UÉ ¸Á®,
£ÉƼÀUÉ PÁ¦ü ¨É¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀgÀ ¤µÉÃzsÀªÀ£ÀÄß JvÀÄÛªÀÅzÀÄ,
¥ÀjÃPÁë vÉÆÃlzÀ GzÁÏl£É,
vÀqÉUÀlÖ®Ä PÁ¬ÄzÉ, P
°è K®QÌ ¨É¼É¸À®Ä CªÀPÁ±À.

39. ¥ÀæªÀÄÄR ZÀ¼ÀĪÀ½
» ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ªÉÊgÀÄzsÀå¢AzÀ ºÀÄnÖPÉÆAqÀ ºÉÆÃgÁl(1920-1931)¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ªÉÊgÀÄzsÀå¢AzÀ ºÀÄnÖPÉÆAqÀ ºÉÆÃgÁl(1920-1931)
•EzÀ£ÀÄß `E«ð£ï PÁ®ÄªÉ' gÉÊvÀgÀ ºÉÆÃgÁlªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
•EzÀÄ ªÀÄAqÀå f¯ÉèAiÀÄ°è PÁ®ÄªÉà ¤ÃgÁªÀj¬ÄAzÁV ºÀÄnÖPÉÆAqÀ
gÉÊvÀgÀ ºÉÆÃgÁlªÁVvÀÄÛ.
• EªÀgÀ ºÉÆÃgÁl MAzÀÄ eÁxÀzÀ gÀÆ¥À ªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢vÀÛ®èzÉÃ, ±ÁAvÀ
gÀÆ¥À¢AzÀ ªÀåPÀÛªÁ¬ÄvÀÄ.
•ªÀÄÄRåªÁzÀ ¨ÉÃrPÉUÀ¼ÀÄ »ÃVzÀݪÀÅ:
•¤Ãj£À PÀgÀzÀ°è PÀrvÀ, ¨ÁèPï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ £Á±À/CxÀªÁ
»AvÉUÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ; PÀAzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÉaÑ£À PÀAvÀÄUÀ¼À°è
¤ÃqÀ®Ä CªÀPÁ±À
¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ; ºÁUÀÆ ¸Á®zÀ §rØAiÀÄ°è PÀrvÀ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.
•EzÀ£ÀÄß `E«ð£ï PÁ®ÄªÉ' gÉÊvÀgÀ ºÉÆÃgÁlªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
•EzÀÄ ªÀÄAqÀå f¯ÉèAiÀÄ°è PÁ®ÄªÉà ¤ÃgÁªÀj¬ÄAzÁV ºÀÄnÖPÉÆAqÀ
gÉÊvÀgÀ ºÉÆÃgÁlªÁVvÀÄÛ.
• EªÀgÀ ºÉÆÃgÁl MAzÀÄ eÁxÀzÀ gÀÆ¥À ªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢vÀÛ®èzÉÃ, ±ÁAvÀ
gÀÆ¥À¢AzÀ ªÀåPÀÛªÁ¬ÄvÀÄ.
•ªÀÄÄRåªÁzÀ ¨ÉÃrPÉUÀ¼ÀÄ »ÃVzÀݪÀÅ:
•¤Ãj£À PÀgÀzÀ°è PÀrvÀ, ¨ÁèPï ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ £Á±À/CxÀªÁ
»AvÉUÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ; PÀAzÁAiÀĪÀ£ÀÄß ºÉaÑ£À PÀAvÀÄUÀ¼À°è
¤ÃqÀ®Ä CªÀPÁ±À
¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ; ºÁUÀÆ ¸Á®zÀ §rØAiÀÄ°è PÀrvÀ ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ.

40. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉÆÃgÁl ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¥ÁæAvÀåzÀ UÀr ¥ÀæzÉñÀzÀ°è DgÀA¨sÀUÉÆAq
¢üÃfAiÀĪÀgÀÄ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÉÆÃgÁlzÀ°è gÉÊvÀgÀ£ÀÄß vÀgÀ®Ä PÁgÀtUÀ½zÀݪÀÅ.
ĪÀÅzÀjAzÀ ºÉÆÃgÁlPÉÌ E£ÀßµÀÄÖ ¥ÀÅ¶Ö ¹UÀÄwÛvÀÄÛ. JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁV ««zsÀ gÉ
UÀ¼ÁUÀ§ºÀÄ¢vÀÄÛ.CzÉãÉà EzÀÝgÀÆ UÁA¢üÃf PÀgÉUÉ gÉÊvÀgÀÄ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄ
üÃfAiÀĪÀgÀÄ PÀgÉ PÉÆlÖ `CgÀtå ¸ÀvÁåUÀæºÀ'ªÀ£ÀÄß GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèAiÀÄ C
ÊvÀgÀÄ, «±ÉõÀªÁV ¥Àj²µÀÖeÁw gÉÊvÀgÀÄ £ÀqɹzÀgÀÄ. E°èzÀÝ ªÀÄÄRå «µÀAiÀÄ C
gï ¸Áܦ¸ÀĪÀÅzÀÄ- GgÀĪÀ®Ä ºÀPÀÄÌ CzÀgÉÆA¢UÉ UÉÃtÂAiÀÄ «µÀAiÀĪÀÇ PÀÆqÀ ¸
E«ð£ï ¸ÀAzsÁ£ÀzÉÆA¢UÉ F ºÉÆÃgÁl ªÀÄÄPÁÛAiÀĪÁzÀgÀÆ GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèA
£ÀqɬÄvÀÄ.

41. •UÉÃtÂzÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀƪÀiÁ°ÃPÀgÀ £ÀqÀĪÉ
£ÀqÉzÀ ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß 1951gÀ PÁ®zÀ°è £ÁªÀÅ
UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ
•GvÀÛgÀ PÀ£ÀßqÀ f¯ÉèAiÀÄ°è 1950gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è
¸ÀªÀiÁdªÁ¢UÀ¼ÀÄ gÉÊvÀ ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß
£ÀqɹzÀÝgÀÄ. CªÀgÀ ºÉÆÃgÁl UÉÃtÂzÁjPÉ
«gÀÄzÀÞ; ¨sÀƪÀiÁ°ÃPÀvÀézÀ «gÀÄzÀÞ DVvÀÄÛ.

42. gÉÊvÀ
¸ÀAWÀUÀ¼
ÀÄ
UÀ¼ÀÄ 1968/79gÀ°è ºÀ½AiÀiÁ¼ÀzÀ°è PÀ§Ä⠨ɼÉUÁgÀgÀÄ ¤¢ðµÀÖ PÁSÁð£ÉUÉ PÀ§
Æ DPÀæªÀÄt ZÀ¼ÀªÀ½; EvÁå¢ ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀgÀÆ, 1980gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è
ÀÄ.
CAvÀåPÉÌ PÀ§Ä⠨ɼÀUÁgÀgÀ ¸ÀAWÀl£É C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ
PÀ̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀįɣÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è zÀQët ¨sÁgÀvÀ ¸ÀtÚ ¨É¼ÉUÁgÀgÀ
ªÀÄÄRåªÁV ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ½UÁVvÀÄÛ. ªÀÄÄRåªÁV, PÁ¦ü, K®QÌ ºÁUÀÆ ¨sÀvÀÛ C®èz
ÄÄlÄÖUÉÆîÄ, ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß EZÁÒ£ÀĸÁgÀªÁV ªÀiÁgÀĪÀ C¢üPÁgÀPÁÌV ºÉÆÃg
PÉ®ªÉà PÉëÃvÀæPÉÌ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÀÝ PÁgÀt EzÀÄ ¥À槮ªÁzÀ ºÉÆÃgÁlªÁV ºÉÆgÀºÉ
AvÀåPÉÌ PÀ§Ä⠨ɼÀUÁgÀgÀ ¸ÀAWÀl£É C¹ÛvÀéPÉÌ §A¢vÀÄ
À̪ÀÄUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀįɣÁqÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è zÀQët ¨sÁgÀvÀ ¸ÀtÚ ¨É¼ÉUÁgÀgÀ
ªÀÄÄRåªÁV ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ½UÁVvÀÄÛ. ªÀÄÄRåªÁV, PÁ¦ü, K®QÌ ºÁUÀÆ ¨sÀvÀÛ C®èzÉ
ÄÄlÄÖUÉÆîÄ, ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß EZÁÒ£ÀĸÁgÀªÁV ªÀiÁgÀĪÀ C¢üPÁgÀPÁÌV ºÉÆÃgÁ
PÉ®ªÉà PÉëÃvÀæPÉÌ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÀÝ PÁgÀt EzÀÄ ¥À槮ªÁzÀ ºÉÆÃgÁlªÁV ºÉÆgÀºÉÆ
À§Ä⠨ɼÉUÁgÀgÀ ¸ÀAWÀl£É
ÄlÖzÀ®Æè PÀ§Ä⠨ɼÉUÁgÀgÀÄ MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á
À§Ä⠨ɼÉUÁgÀgÀ ¸ÀAWÀl£É
ÄlÖzÀ®Æè PÀ§Ä⠨ɼÉUÁgÀgÀÄ MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á

43. 1980gÀ zÀ±ÀPÀzÀ £ÀAvÀgÀ £ÀqÉzÀ ºÉÆÃgÁlªÀ£ÀÄß
``£ÀªÀ gÉÊvÀ' ºÉÆÃgÁlªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
EzÀPÉÌ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ
1. F »A¢£À ºÉÆÃgÁlUÀ¼ÀAvÉ gÉÊvÀ ºÉÆÃgÁl
H½UÀªÀiÁ£Àå/¸ÀgÀAeÁªÀıÁ» «gÀÄzÀÞªÁVgÀ°®è,
2. ºÉÆÃgÁlUÀ¼À vÀ¼ÀºÀ¢ ªÁtÂdå ¨É¼ÉUÀ¼À£ÀÄß
¨É¼É¸ÀĪÀ gÉÊvÀgÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄzsÀåªÀÄ gÉÊvÀgÀ £ÀqÀĪÉ
EvÀÄÛ
3. ¥ÀPÁëwÃvÀ £É¯ÉUÀnÖ£À°è DgÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
4. ºÉÆÃgÁlzÀ ¥ÀjPÀ®à£É UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀPÉÌ
¹Ã«ÄvÀªÁUÀzÉ gÁdå, zÉñÀ, CAvÁgÁ¶ÖçÃAiÀÄ
¸ÀA§AzsÀUÀ½UÀÆ «±Á® ªÁVvÀÄÛ.
5. DAvÀjPÀ ªÉÊgÀÄzsÀåUÀ½VAvÀ ¨ÁºÀå ªÉÊgÀÄzsÀåUÀ½UÉ
ºÉaÑ£À ªÀĺÀvÀé ¤ÃrvÀÄÛ.
6. ¥Àæ¥ÀæxÀªÀÄ ¨ÁjUÉ gÁdQÃAiÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÁUÀÆ DyðPÀ
¸ÀA§AzsÀ UÀ¼À «±ÉèõÀuÉ ªÀiÁr ºÉƸÀ ¸ÀAªÁzÀUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀȶֹzÀªÀÅ.
7. CAwªÀĪÁV ºÉƸÀ vÁwéPÀ ¸ÉÊzÁÞAwPÀ ZËPÀlÖ£ÀÄß
ÀéAiÀÄ ¸À«ÄwUÉ CªÀPÁ±À ªÀiÁrzÀgÀÆ CzÀÄ ºÉZÀÄÑ PÁ® ¨Á¼À°®è. PÁgÀtªÉAzÀgÉ
ÁzÀ vÁwéPÀ ZËPÀlÖ£ÀÄß ¤«Äð¸À°®è.
À PÉÆgÀvÉ EvÀÄÛ.
®ªÁVgÀ°®è.
«±Éèö¸ÀĪÀ CxÀªÁ CzÀPÁÌV gÉÊvÀgÀ£ÀÄß vÀAiÀiÁgÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ AiÀiÁªÀÅzÉà vÀA

44. PÀ£ÁðlPÀ gÉÊvÀ ºÉÆÃgÁlUÀ¼À°è CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀÛgÀ ¥ÁvÀæ ªÀ»¹zÀÄÝ
PÀ£ÁðlPÀ gÁdå gÉÊvÀ ¸ÀAWÀPÀ£ÁðlPÀ gÁdå gÉÊvÀ ¸ÀAWÀ. F gÉÊvÀ ¸ÀAWÀl£É ªÀÄÄAzÉ ««zsÀ f¯Éè
gÉÊvÀgÀ ¨ÉÃrPÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÆæÃrÃPÀj¹ ¸À£Àߢ£À gÀÆ¥ÀzÀ°è ªÀÄÄA
¢mÁÖUÀ CzÀÄ `gÁdå gÉÊvÀ ¸ÀAWÀ'ªÁV ¥ÀjªÀwðvÀªÁ¬ÄvÀÄ.
1. gÉÊvÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀ J¯Áè gÉÊvÀgÀ£ÀÄß, gÉÊvÀ
ªÀÄÄRAqÀgÀ£ÀÄß ¨ÉõÀgÀvÁÛV ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
2. gÉÊvÀgÀ ºÀvÉÆÃnUÉ «ÄÃjzÀ ¸ÀPÁðgÀ «gÀÆ¥ÀUÉÆAqÀ ¸Á®¤Ãw, ¨É¯É ¤Ãw
ªÀÄvÀÄÛ ¯Éë¤ÃwUÀ½AzÀ gÉÊvÀgÀ ªÉÄÃ¯É ºÉÃgÀ®àlÖ J¯Áè PÀÈvÀPÀ
¸Á®UÀ¼À£ÀÆß, JAzÀgÉ PÀȶUÉ PÉÆlÖ ¸ÀºÀPÁj ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå ¨ÁåAPï
¸Á®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇtðªÁV ªÀÄ£Àß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. ºÀtPÁ¹£À ¸ÀA¸ÉÜUÀ½AzÀ ¥ÀqÉzÀ gÉÊvÀgÀ ¸Á® ªÀÄgÀÄ¥ÁªÀwAiÀiÁUÀzÉ
ºÀgÁfUÉƼÀ¥ÀlÄÖ ºÀ¸ÁÛAvÀgÀUÉÆArgÀĪÀ ¹ÜgÀ D¹ÛUÀ¼À£ÀÄß ªÁ¥À¸ÀÄì
PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ.
1. gÉÊvÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀ J¯Áè gÉÊvÀgÀ£ÀÄß, gÉÊvÀ
ªÀÄÄRAqÀgÀ£ÀÄß ¨ÉõÀgÀvÁÛV ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
2. gÉÊvÀgÀ ºÀvÉÆÃnUÉ «ÄÃjzÀ ¸ÀPÁðgÀ «gÀÆ¥ÀUÉÆAqÀ ¸Á®¤Ãw, ¨É¯É ¤Ãw
ªÀÄvÀÄÛ ¯Éë¤ÃwUÀ½AzÀ gÉÊvÀgÀ ªÉÄÃ¯É ºÉÃgÀ®àlÖ J¯Áè PÀÈvÀPÀ
¸Á®UÀ¼À£ÀÆß, JAzÀgÉ PÀȶUÉ PÉÆlÖ ¸ÀºÀPÁj ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå ¨ÁåAPï
¸Á®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÇtðªÁV ªÀÄ£Àß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. ºÀtPÁ¹£À ¸ÀA¸ÉÜUÀ½AzÀ ¥ÀqÉzÀ gÉÊvÀgÀ ¸Á® ªÀÄgÀÄ¥ÁªÀwAiÀiÁUÀzÉ
ºÀgÁfUÉƼÀ¥ÀlÄÖ ºÀ¸ÁÛAvÀgÀUÉÆArgÀĪÀ ¹ÜgÀ D¹ÛUÀ¼À£ÀÄß ªÁ¥À¸ÀÄì
PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ.

45. •1956jAzÀ 1980gÀªÀgÉUÉ QæAiÀiÁ²Ã®ªÁVzÀÝ PÀ£ÁðlPÀ
¥ÁæAvÀ gÉÊvÀ ¸ÀAWÀ (¹.¦.JA. ¥ÀPÀëzÀ gÉÊvÀ WÀlPÀ)
£ÀAvÀgÀ »£ÀßqÉAiÀÄ£ÀÄß PÀArvÀÄ.
•1990gÀ zÀ±ÀPÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁV
¨ÁUÀÆgÀÄ-£À«¯É ºÉÆÃgÁlzÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀªÀÄÆ夸ïÖ
¥Ánð D¥sï EArAiÀiÁzÀ `Q¸Á£ï ¸À¨sÁ'ªÀÅ d£À¦æAiÀÄvÉ
UÀ½¹vÀÄ.
•1960-1970gÀ zÀ±ÀPÀUÀ¼À°è §¼Áîj f¯ÉèAiÀÄ
ºÉƸÀ¥ÉÃmÉAiÀÄ PÀ§Ä⠨ɼÉUÁgÀgÀ ºÉÆÃgÁl, 1980gÀ
zÀ±ÀPÀzÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ d£ÀvÁ ¥ÀPÀëzÀ
PÁAiÀÄðPÀvÀðjAzÀ ¸ÀAWÀnvÀgÁzÀ ¸ÀļÀå-GqÀĦ
•1956jAzÀ 1980gÀªÀgÉUÉ QæAiÀiÁ²Ã®ªÁVzÀÝ PÀ£ÁðlPÀ
¥ÁæAvÀ gÉÊvÀ ¸ÀAWÀ (¹.¦.JA. ¥ÀPÀëzÀ gÉÊvÀ WÀlPÀ)
£ÀAvÀgÀ »£ÀßqÉAiÀÄ£ÀÄß PÀArvÀÄ.
•1990gÀ zÀ±ÀPÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁV
¨ÁUÀÆgÀÄ-£À«¯É ºÉÆÃgÁlzÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀªÀÄÆ夸ïÖ
¥Ánð D¥sï EArAiÀiÁzÀ `Q¸Á£ï ¸À¨sÁ'ªÀÅ d£À¦æAiÀÄvÉ
UÀ½¹vÀÄ.
•1960-1970gÀ zÀ±ÀPÀUÀ¼À°è §¼Áîj f¯ÉèAiÀÄ
ºÉƸÀ¥ÉÃmÉAiÀÄ PÀ§Ä⠨ɼÉUÁgÀgÀ ºÉÆÃgÁl, 1980gÀ
zÀ±ÀPÀzÀ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ d£ÀvÁ ¥ÀPÀëzÀ
PÁAiÀÄðPÀvÀðjAzÀ ¸ÀAWÀnvÀgÁzÀ ¸ÀļÀå-GqÀĦ

46. Q¸Á£ï ¸À¨sÁzÀ ¨ÁUÀÆgÀÄ-£À«¯É
ºÉÆÃgÁl
Q¸Á£ï ¸À¨sÁzÀ ¨ÁUÀÆgÀÄ-£À«¯É
ºÉÆÃgÁl
1998gÀ°è Q¸Á£ï ¸À¨sÁªÀÅ (¹.¦.L ¥ÀPÀëzÀ gÉÊvÀ WÀlPÀ)
`¨ÁUÀÆgÀÄ-£À«¯É'AiÀÄ gÉÊvÀ ZÀ¼ÀªÀ½ ªÀÄÆ®PÀ gÁdåzÀ
UÀªÀÄ£À ¸É¼É¬ÄvÀÄ........¸ÀzÀåPÀÌAvÀÆ ¸ÀªÀĸÉå
¸ÀªÀĸÉåAiÀiÁVAiÉÄà G½¢zÉ JAzÀÄ ºÉüÀzÉ «¢ü¬Ä®è.
ºÉƸÀ¥ÉÃmÉAiÀÄ PÀ§Äâ
¨É¼ÉUÁgÀgÀ ºÉÆÃgÁl
ºÉƸÀ¥ÉÃmÉAiÀÄ PÀ§Äâ
¨É¼ÉUÁgÀgÀ ºÉÆÃgÁl
PÀ§Äâ PÁSÁð£ÉUÀ¼ÀÄ gÉÊvÀgÀ PÀ©âUÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¨É¯É PÉÆqÀ¢zÁÝUÀ¯É¯Áè
gÁdå ¸ÀgÀPÁgÀPÉÌ ªÀÄ£À« ¸À°è¹ ºÉZÀÄÑ ¨É¯É ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ°è AiÀıÀ¹éAiÀiÁVzÉ.

47. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ d£ÀvÁ ¥ÀPÀëzÀ
zÀQët-PÀ£ÀßqÀ PÉÃA¢ævÀ gÉÊvÀ
ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼ÀÄ
1980gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è ¸ÀļÀå ºÁUÀÆ GqÀĦ
¥ÀæzÉñÀUÀ¼À°è gÉÊvÀgÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹ ºÉÆÃgÁl
ªÀiÁrzÀªÀgÀ°è ¥ÀæªÀÄÄRgÀÄ ¸ÀzÁ£ÀAzÀUËqÀ ªÀÄvÀÄÛ
qÁ.«.J¸ï. DZÁAiÀÄð CªÀgÀÄ. £ÀÆgÁgÀÄ-¸Á«gÁgÀÄ
¸ÀASÉåAiÀÄ°è£À §qÀd£ÀgÀ ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀPÀæªÀÄ
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉA§ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀgÀPÁgÀ vÀ½î ºÁQzÁUÀ
¸ÀļÀå¢AzÀ ªÀÄAUÀ¼ÀÆj£ÀªÀgÉUÉ ¸Á«gÁgÀÄ d£À gÉÊvÀgÀ
¥ÁzÀAiÀiÁvÉæ £ÀqɬÄvÀÄ. EzÉà ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è
«.J¸ï.DZÁAiÀÄð CªÀgÀ £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è PÀÆqÀ EzÉÃ
GzÉÝñÀPÁÌVAiÉÄà GqÀĦ¬ÄAzÀ ªÀÄAUÀ¼ÀÆj£ÀªÀgÉUÉ
¥ÁzÀAiÀiÁvÉæ £ÀqɬÄvÀÄ. F C«gÀvÀ ºÉÆÃgÁlUÀ½AzÁV
`¥ÀmÉÖ' E®èzÀ ¸Á«gÁgÀÄ gÉÊvÀjUÉ `¥ÀmÉÖ' zÉÆgɬÄvÀÄ
JA.Dgï. ¦. J¯ï vÉÊ® ¸ÀgÀ§gÁdÄ: vÉÆÃl d«ÄãÀÄUÀ¼À£ÀÄß
PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¨sÀAiÀÄ MAzÉqÉAiÀiÁzÀgÉ
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÀqÉ ¥ÉÊ¥ï ¸ÉÆÃjPɬÄAzÀ ¥Àj¸ÀgÀ
ºÁ¼ÁUÀĪÀ ¨sÀAiÀĪÀÇ gÉÊvÀjVgÀÄ ªÀÅzÀjAzÀ
gÉÊvÀgÀ£ÀÄß F ¨sÁUÀzÀ°è ¸ÀAWÀn¸À®Ä
JA.Dgï. ¦. J¯ï vÉÊ® ¸ÀgÀ§gÁdÄ: vÉÆÃl d«ÄãÀÄUÀ¼À£ÀÄß
PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ¨sÀAiÀÄ MAzÉqÉAiÀiÁzÀgÉ
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ PÀqÉ ¥ÉÊ¥ï ¸ÉÆÃjPɬÄAzÀ ¥Àj¸ÀgÀ
ºÁ¼ÁUÀĪÀ ¨sÀAiÀĪÀÇ gÉÊvÀjVgÀÄ ªÀÅzÀjAzÀ
gÉÊvÀgÀ£ÀÄß F ¨sÁUÀzÀ°è ¸ÀAWÀn¸À®Ä

48. ¸À«ÄwAiÀÄ ¨sÀƸÀ«ÄwAiÀÄ ¨sÀÆ
ºÉÆÃgÁlºÉÆÃgÁl
1. ¹¢è¥ÀÅgÀ ¨sÀÆ ºÉÆÃgÁl : ¨sÀzÁæªÀw vÁ®ÆQ£À ¹
¢è¥ÀÅgÀzÀ°è ¨sÀÆ¥Á¼ÀA J£ÀÄߪÀ d«ÄãÁÝgÀ zÀ°vÀjUÉ
¸ÉÃgÀ¨ÉÃPÁVzÀÝ 33 JPÀgÉ ¤ÃgÁªÀj ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ£ÀÄß
DPÀæ«Ä¹PÉÆArzÀÝ£ÀÄ. ¥ÀjuÁªÀĪÁV 1997gÀ
¥sɧæªÀjAiÀÄ°è ¸ÀgÀ¢ ¸ÀvÁåUÀæºÀªÀ£ÀÄß
r.J¸ï.J¸ï. ¸ÀAWÀn¹vÀÄ. »ÃUÁV 1978gÀ r¸ÉA§£Àð°è zÀ°vÀjUÉ
vÀ¯Á MAzÉÆAzÀÄ JPÀgÉ ¤ÃgÁªÀj d«ÄãÀÄ zÉÆgÀQvÀÄ.
2. ZÀAzÀUÉÆÃqÀÄ ¨sÀÆ ºÉÆÃgÁl : 1979gÀ dįÉÊ 24gÀAzÀÄ
¸ÀªÉð £ÀA.74gÀ 600 JPÀgÉ §UÀgï ºÀÄPÀÄA ¨sÀÆ«ÄAiÀÄ°è
300 JPÀgÉAiÀÄ£ÀÄß r.J¸ï.J¸ï. £ÉÃvÀÈvÀézÀ°è zÀ°vÀgÀÄ
DPÀæ«Ä¹zÀgÀÄ. UÁæªÀÄzÀ 60 PÀÄlÄA§UÀ½UÉ vÀ¯Á 5
JPÀgÉAiÀÄAvÉ d«ÄãÀÄ zÀQÌvÀÄ.
3. ªÉÄzÀQ£Á¼À ¨sÀÆ ºÉÆÃgÁl: °AUÀ¸ÀÆj£À ªÉÄzÀQ£Á¼ÀzÀ°è
1984jAzÀ ¨sÀÆ ºÉÆÃgÁl £ÀqÉAiÀÄÄwÛvÀÄÛ. ¥ÀjuÁªÀĪÁV,

49. £ÀPÀì¯ÉÊmï »£É߯ÉAiÀÄ gÉÊvÀ PÀÆ°
PÁ«ÄðPÀgÀ ¸ÀAWÀzÀ gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ
ºÉÆÃgÁl
PÀ£ÁðlPÀzÀ CvÀåAvÀ »AzÀĽzÀ ¥ÀæzÉñÀªÉAzÀÄ AiÀiÁªÀvÉÆÛÃ
¥ÀjUÀt¸À¯ÁzÀ gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è £ÀPÀì¯ÉÊmï
»£É߯ÉAiÀÄ `gÉÊvÀ PÀÆ° PÁ«ÄðPÀgÀ ¸ÀAWÀ'ªÀÅ gÉÊvÀgÀ£ÀÄß
¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ°è 1990gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è ¤uÁðAiÀÄPÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß
ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
PÀ£ÁðlPÀzÀ CvÀåAvÀ »AzÀĽzÀ ¥ÀæzÉñÀªÉAzÀÄ AiÀiÁªÀvÉÆÛÃ
¥ÀjUÀt¸À¯ÁzÀ gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è £ÀPÀì¯ÉÊmï
»£É߯ÉAiÀÄ `gÉÊvÀ PÀÆ° PÁ«ÄðPÀgÀ ¸ÀAWÀ'ªÀÅ gÉÊvÀgÀ£ÀÄß
¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ°è 1990gÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è ¤uÁðAiÀÄPÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß
ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
vÀé ªÀiÁzÀjAiÀÄ£Éßà ¤gÁPÀj¸ÀĪÀ F ¸ÀA¸ÉÜ ¸ÀAWÀl£É PÀqÀÄ JqÀ¥ÀAyÃAiÀÄ zsÉÆÃ
À¯Áì÷égï UÀÆæ¥ï J£ÀÄߪÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÉÆA¢UÉ UÀÄgÀÄw¹PÉÆArzÀÝ gÉÊvÀ PÀÆ°
ÉÆvÉUÉ ¦.qÀ§Æè÷å.f.AiÀÄ E¤ßvÀgÀ WÀlPÀUÀ¼ÁzÀ PÀ£ÁðlPÀ «ªÉÆÃZÀ£Á gÀAUÀ, ¦Ã
PÉÃAzÀæ ºÁUÀÆ ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ AiÀÄĪÀd£À ¸ÀAWÀUÀ¼À ¸ÀºÀPÁgÀzÉÆA¢UÉ gÉÊvÀ
PÉƼÀî®Ä PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÀ«ÄäPÉÆArvÀÄÛ.

50. ²gÁzÀ gÉÊvÀgÀ
ºÉÆÃgÁl²gÁzÀ WÀl£ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ
WÀl£ÉAiÀÄÄ DgÀA¨sÀUÉƼÀî®Ä ¸ÀÆZÀ£É ¹QÌzÉÝà 1998gÀ
CPÉÆÖçgï 27gÀAzÀÄ. D ¢£À JA¢£ÀAvÉ gÉÊvÀgÀÄ 35,000PÀÆÌ
ºÉZÀÄÑ aî PÀqÀ¯ÉPÁ¬ÄAiÀÄ£ÀÄß ²gÁzÀ J.¦.JA.¹. ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ
vÀAzÀgÀÄ. PÉêÀ® MAzÀÄ ªÁgÀzÀ »AzÉ QéAmÁ¯ÉÎ 1400 gÀÆ¥Á¬Ä
EvÀÄÛ. DzÀgÉ, ¤jÃPÉëUÀÆ «ÄÃjzÀ ºÉaÑ£À ¥sÀ¸À®Ä
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ §AzÁPÀët ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ zÀ¯Áè½UÀ¼ÀÄ 1400
gÀÆ¥Á¬Ä EzÀÝ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉêÀ® 600 gÀÆ¥Á¬ÄUÉ E½¹©lÖgÀÄ.
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è QéAmÁ¯ï ©ÃdPÉÌ gÀÆ.1800 PÉÆlÄÖ Rjâ¹,
¸Á«gÁgÀÄ gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À£ÀÄß UÉƧâgÀPÁÌV «¤AiÉÆÃV¹ ±ÉÃAUÁ
¨É¼ÉUÁV RZÀÄð ªÀiÁrzÀÝ gÉÊvÀgÀ ºÉUÀ® ªÉÄïÉ
¸Á«gÁgÀÄ gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À ¸Á®zÀ ºÉÆgÉ ºÉUÀ¯ÉÃjzÀAvÉ JAzÀxÀð.
1800 gÀÆ¥Á¬Ä¬ÄAzÀ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß 600 gÀÆ¥Á¬ÄUÉ E½¹zÀÝ£ÀÄß
gÉÊvÀgÀÄ GUÀæªÁVAiÉÄà ¥Àæw¨sÀn¹zÀgÀÄ.
²gÁzÀ WÀl£ÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ
WÀl£ÉAiÀÄÄ DgÀA¨sÀUÉƼÀî®Ä ¸ÀÆZÀ£É ¹QÌzÉÝà 1998gÀ
CPÉÆÖçgï 27gÀAzÀÄ. D ¢£À JA¢£ÀAvÉ gÉÊvÀgÀÄ 35,000PÀÆÌ
ºÉZÀÄÑ aî PÀqÀ¯ÉPÁ¬ÄAiÀÄ£ÀÄß ²gÁzÀ J.¦.JA.¹. ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ
vÀAzÀgÀÄ. PÉêÀ® MAzÀÄ ªÁgÀzÀ »AzÉ QéAmÁ¯ÉÎ 1400 gÀÆ¥Á¬Ä
EvÀÄÛ. DzÀgÉ, ¤jÃPÉëUÀÆ «ÄÃjzÀ ºÉaÑ£À ¥sÀ¸À®Ä
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ §AzÁPÀët ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ zÀ¯Áè½UÀ¼ÀÄ 1400
gÀÆ¥Á¬Ä EzÀÝ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉêÀ® 600 gÀÆ¥Á¬ÄUÉ E½¹©lÖgÀÄ.
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è QéAmÁ¯ï ©ÃdPÉÌ gÀÆ.1800 PÉÆlÄÖ Rjâ¹,
¸Á«gÁgÀÄ gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À£ÀÄß UÉƧâgÀPÁÌV «¤AiÉÆÃV¹ ±ÉÃAUÁ
¨É¼ÉUÁV RZÀÄð ªÀiÁrzÀÝ gÉÊvÀgÀ ºÉUÀ® ªÉÄïÉ
¸Á«gÁgÀÄ gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼À ¸Á®zÀ ºÉÆgÉ ºÉUÀ¯ÉÃjzÀAvÉ JAzÀxÀð.
1800 gÀÆ¥Á¬Ä¬ÄAzÀ ¨É¯ÉAiÀÄ£ÀÄß 600 gÀÆ¥Á¬ÄUÉ E½¹zÀÝ£ÀÄß
gÉÊvÀgÀÄ GUÀæªÁVAiÉÄà ¥Àæw¨sÀn¹zÀgÀÄ.

51. ¸ÀévÀB MPÀÌ®ÄvÀ£ÀzÀ°èAiÉÄà UÉAiÉÄä ªÀiÁqÀĪÀ ©wÛ ¨É¼É vÉUÉAiÀÄĪÀ
ªÀåQÛ ¤dªÁzÀ gÉÊvÀ£É¤¸ÀÄvÁÛ£É. GwÛ¹, ©wÛ¹, ¨É¼ÉAiÀÄ£ÀÄß
vÁ£É¯ÉÆè EzÀÄÝ PÉÆAqÀÄ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀªÀ£ÀÄ ¥ÀgÉÆÃPÀë gÉÊvÀ E®èªÉ
C£ÀĨsÉÆÃUÀzÁgÀ£É£Àß ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. gÉÊvÀgÀ ZÀ¼ÀªÀ½ CxÀªÁ
ZÀ¼ÀªÀ½ J£ÀÄߪÀ°è ¤¢ðµÀÖ UÀÄj, ¹zÁÞAvÀzÀ ¥ÀæPÀgÀt«zÀÄÝ, ºÉÆÃgÁl
£ÀqÉAiÀÄĪÀÅ¢gÀÄvÀÛzÉ. CzÀgÀ°è gÉÊvÀ PÁAiÀÄPÀ ªÀiÁqÀĪÀ ªÀgÉ®èjUÀÆ
¥Á®ÄzÁjPÉ EgÀ§®èzÀÄ. EzÀÄ C»A¸ÁvÀäPÀªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. »A¸ÁvÀäPÀ
¥ÀæªÀÈwÛUÀ¼ÀÆ ¸ÉÃjPÉÆAqÀÄ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ CxÀðªÀ£ÀÄß
ºÁ¼ÀÄUÉqÀĪÀ§ºÀÄzÀÄ. C»A¸ÁvÀäPÀ `UÁA¢üÃ¥ÀætÂÃvÀ' «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß
`gÉÊvÀ ¸ÀvÁåUÀæºÀ'ªÉ£ÀߧºÀÄzÀÄ. EzÀÄ ¥ÀæeÉÕAiÀÄ£ÀÄß PÁr
¸À®è¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀªÀ®vÀÛ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀAxÀzÁVgÀÄvÀÛzÉ.
ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ F ªÀiÁUÀðzÀ°èAiÀÄÆ `UÀÄj' EgÀÄvÀÛzÉ. MmÁÖgÉ zsÉåÃAiÀÄ,
±ÀæªÀÄ, ¥ÁæªÀiÁtÂPÀvÉ ¤µÉ׬ÄAzÀ ¤gÀAvÀgÀ C£ÀĸÀgÀuÉAiÉÄÃ

52. CªÀ¢üAiÀÄ°è gÉÊvÀjUÉ PÀ©âUÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¨É¯É PÉÆr¸ÀĪÀ°è,
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ZÀ¯ÉÆà PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ, gÉÊvÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À°è
vÀªÀÄmÉ ZÀ¼ÀªÀ½ ªÀiÁr §®ªÀAvÀ ¸Á® ªÀ¸ÀƯÁw ¤°è¸ÀĪÀ°è, PÀ©â£À
vÀÆPÀ ªÀiÁqÀĪÀ°è DUÀĪÀ ªÉÆøÀ ¤°è¸ÀĪÀ°è, gÉÊvÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ
¸ÀAWÀl£É ªÀiÁqÀĪÀ°è, vÀ«Ä¼ÀÄ£ÁrUÉ PÁªÉÃj ¤Ãj£À ºÉZÀÄÑ ©qÀÄUÀqÉUÉ
¥Àæw¨sÀl£É vÉÆÃgÀĪÀ°è, ¸ÁgÁ¬Ä, ¯Álj, «gÀÄzÀÞzÀ ºÉÆÃgÁlUÀ¼À°è, ©Ã¢
£ÁlPÀ ºÁUÀÆ ºÉÆÃgÁlzÀ ºÁqÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ gÉÊvÀ eÁUÀÈw
ªÀiÁqÀĪÀ°è, qÀAPɯï UÁåmï M¥ÀàAzÀªÀ£ÀÄß «gÉÆâü¸ÀĪÀ°è, ¸ÀPÁðgÀzÀ
JzÀÄgÀÄ £ÀUÀĪÀ ZÀ¼ÀªÀ½AiÀÄ£ÀÄß gÀƦ¹ gÉÊvÀ ªÀÄÄAzÁ¼ÀÄUÀ¼À
¥ÀqÉAiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀĪÀ°è vÀªÀÄä «²µÀÖ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß vÉÆÃjªÉ.
gÉÊvÀ ¸ÀAWÀl£É ºÁUÀÆ ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼À, gÉÊvÀ eÁUÀÈwAiÀÄ ¸ÀĪÀuÁðªÀ¢üAiÀĪÀÅ
¢ ElÖ CªÀ¢üAiÀĪÀÅ J£ÀߧºÀÄzÀÄ. CzÀÄ ºÀ½îUÁr£À gÉÊvÀgÀ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ¸ÀAªÉÃzÀ£
AiÀÄ vÀ¯ÉªÀiÁj£À gÉÊvÀ £ÁAiÀÄPÀgÀ eÉÆvÉUÉ ªÀvÀðªÀiÁ£ÀzÀ vÀgÀÄt gÉÊvÀ £ÁAiÀÄ
ĪÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÀĪÀÅ. ºÀ½îUÀ¼À°è AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ºÀt vÉÆqÀV¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀtÚ ¥Àæª
sÀåvÉ, gÉÊvÀ ¨É¼ÉzÀ ¨É¼ÉUÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¨É¯É, PÀȶ PÁ«ÄðPÀjUÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ PÀÆ°,
ÁæxÀ«ÄPÀ ¤®ÄªÀÅ gÉÊvÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄzÁVvÀÄÛ.

53. gÉÊvÀgÀ
DvÀäºÀvÉå
UÀ¼ÀÄ
1996jAzÀ 2006gÀªÀgÉUÉ C®è°è £ÀqÉzÀĪÀÅ. DzÀgÉ 2000zÀ
£ÀAvÀgÀ 2003gÀ°è gÉÊvÀgÀ ¸ÀgÀt DvÀäºÀvÉåUÀ¼ÀÄ ªÀļÉ
«¥sÀ®vÉ, ¨É¼ÉºÁ¤, ¸ÀvÀvÀ §gÀzÀ ¨ÉÃUÉ, ¸Á®zÀ ¨ÁzsÉ, ¨É¯É
PÀĹvÀ, ºÀvÁ±É, dÄUÀÄ¥ÉìUÀ½AzÁV £ÀqÉzÀªÀÅ.
1996jAzÀ 2006gÀªÀgÉUÉ C®è°è £ÀqÉzÀĪÀÅ. DzÀgÉ 2000zÀ
£ÀAvÀgÀ 2003gÀ°è gÉÊvÀgÀ ¸ÀgÀt DvÀäºÀvÉåUÀ¼ÀÄ ªÀļÉ
«¥sÀ®vÉ, ¨É¼ÉºÁ¤, ¸ÀvÀvÀ §gÀzÀ ¨ÉÃUÉ, ¸Á®zÀ ¨ÁzsÉ, ¨É¯É
PÀĹvÀ, ºÀvÁ±É, dÄUÀÄ¥ÉìUÀ½AzÁV £ÀqÉzÀªÀÅ.
»ÃUÉ ¸ÀgÀt DvÀäºÀvÉåUÀ¼ÀÄ £ÀqÉzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀPÁðgÀ ºÁUÀÆ ¸ÀÄ¢Ý
ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ JZÉÑvÀÛªÀÅ.. 1998gÀ«zsÁ£À¸À¨sÁ¢üªÉñÀ£ÀzÀ°è32 gÉÊvÀgÀ
DvÀäºÀvÉåUÀ¼À §UÉÎ ¥Àæ¸ÁÛ¥À ºÁUÀÆ ºÉaÑ£À ¥ÀjºÁgÀPÉÌ ±Á¸ÀPÀgÀ
zsÀgÀtÂAiÀÄÆ £ÀqɬÄvÀÄ. ¸À¨sÁvÁåUÀUÀ¼ÀÄ £ÀqÉzÀªÀÅ.
«ZÁgÀ¸ÀAQgÀtUÀ¼À°èAiÀÄÆ F ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À §UÉÎ ZÀað¸À¯Á¬ÄvÀÄ. £ÀAvÀgÀ
¥ÀjºÁgÀ gÀÆ¥ÀªÁV gÉÊvÀgÀ ¸ÀA¥ÀPÀðPÉÃAzÀæ, DªÀvÀð¤¢ü, gÉÊvÀ PÁAiÀÄPÀ
PÉgÉ, gÉÊvÀ¸ÀAvÉ, AiÀıÀ¹é¤ EvÁå¢ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÉÊvÀjUÁV
gÀƦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. DvÀäºÀvÉåAiÀÄ gÉÊvÀ£À PÀÄlÄA§PÉÌ CºÀðªÁzÀªÀÅUÀ½UÉ
MAzÀÄ ®PÀë gÀÆ.UÀ¼À ¥ÀjºÁgÀ zsÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. PÀĪÀiÁgÀ¸Áé«Ä
£ÉÃvÀÈvÀézÀ ¸ÀPÁðgÀ ¸ÀºÀPÁj ¸ÀAWÀUÀ¼À°è£À gÉÊvÀgÀ ¸Á®ªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÇtð

54. ZÀ¼ÀªÀ½ ¤gÀAvÀgÀ, CzÀÄ eÁUÀÈwAiÀÄ ®PÀëtªÀÇ ºËzÀÄ. ZÀ¼ÀªÀ½
ªÀiÁrPÉÆqÀ®Ä CªÀPÁ±À PÉÆqÀĪÀÅzÀÆ MAzÀÄ ¸ÁAvÀé£À QæAiÉÄAiÉÄÃ.
¸ÀzÀå gÉÊvÀ ¸ÀA§AzsÀªÁzÀ ZÀ¼ÀªÀ½ £ÀªÀÄä UÀªÀÄ£ÀzÀ°ègÀĪÀ PÁgÀt
¸ÀPÁðgÀ ¸ÀªÀiÁd ºÉÃUÉ ¸ÁAvÀé£À ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¸ÀAªÉÃzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
vÉÆÃjzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÀÄ.
gÉÊvÀjUÉ ªÀÄÄRåªÁV ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À MzÀUÀuÉ ¨ÉÃPÀÄ. ¤ÃgÀÄ ¸ÀgÀ§gÁdÄ
PÀȶ ¥ÀjPÀgÀUÀ¼À ¸ÀgÀ§gÁdÄ, ¨É¼ÉºÁ¤UÉ ¥ÀjºÁgÀ, PÀȶ GvÀà£ÀßUÀ½UÉ
ªÀÈeÁÕ¤PÀ ¨É¯É, ¨É¯É PÀĹvÀªÁzÁUÀ ¨ÉA§® ¨É¯É, ¨É¼ÉgÁ² §AzÁUÀ Rjâ
PÉÃAzÀæUÀ¼À ºÉZÀѼÀ, GUÁæt ªÀåªÀ¸ÉÜ, ²ÃvÀ® UÀȺÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ, ¸ÀA¸ÀÌgÀt
WÀlPÀ, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¤AiÀÄAvÀæt MzÀV¹zÀ ªÀiÁ°UÉ «¼ÀA§«®èzÉ ºÀt ¤ÃrPÉ
¸Á® ¸Ë®¨sÀå, ¸ÁAzÀ©üðPÀªÁV ¸Á®zÀ §rتÀÄ£Áß, PÀȶ vÀgÀ¨ÉÃw, eÁUÀwPÀ
¸ÀàzsÉðUÉ ¹zÀÞ ¥Àr¸ÀÄ«PÉ EvÁå¢UÀ¼ÀÄ ¸ÁAvÀé£À ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ
WÀlPÀUÀ¼É¤ß¸ÀÄvÀÛªÉ.
. PÉgÉUÀ¼À ¥ÀÅ£À±ÉÑÃvÀ£ÀªÉ¤¸ÀĪÀ `gÉÊvÀ PÁAiÀÄPÀ PÉgÉ'
AiÉÆÃd£É, ªÀÄzsÀåªÀwðUÀ¼À ºÁªÀ½¬ÄAzÀ gÉÊvÀgÀ£ÀÄß
ªÀÄÄPÀÛªÁV¸ÀĪÀ `gÉÊvÀ¸ÀAvÉ' (UÁæ«ÄÃt ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ) PÀȶ
«ªÀgÀzÀ ¨sÀÆzÁR¯É UÀtQÃPÀgÀtzÀ `¨sÀÆ«Ä', AiÉÆÃd£É, ¸ÁUÀĪÀ½
¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è C¥ÀWÁvÀQÌÃqÁzÀ gÉÊvÀgÀ PÀÄlÄA§UÀ½UÉ DyðPÀ
£ÉgÀªÀÅ ¤ÃqÀĪÀ `gÉÊvÀ ¸ÀAfë¤' «ªÀiÁ AiÉÆÃd£É, PÀrªÉÄ
§rØzÀgÀzÀ°è ¸ÀÄ®¨sÀ ¸Á® ¸Ë®¨sÀå ¥ÀqÉAiÀÄ®£ÀÄPÀÆ°¸ÀĪÀ `Q¸Á£ï
PÉærmÁÌqïð' AiÉÆÃd£É, `PÀȶ ¥Á¸ï ¥ÀŸÀÛPÀ' ¤ÃrPÉ, f¯Áè PÀȶ ¤Ãw

55. MnÖ£À°è...
ÀµÀðUÀ¼À PÀȶ ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ gÉÊvÀ¤UÉ »AzÉ d£À¸ÀASÁå ¸ÉÆáÃl ¸
ªÉÄÃ¯É «zÉòAiÀÄ ¥Àæ¨sÁªÀªÁUÀ° PÁqÀzÉ CªÀ£À §zÀÄPÀÄ £ÉʸÀVðPÀªÁV £ÀqÉzÀÄ
À¼À°è CªÀ¤UÉ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ JzÀÄgÁzÀgÀÆ vÀ£Àß C¹ÛvÀé PÀ¼ÉzÀÄ PÉƼÀîzÉ
åUÀ¼ÀÄ ¸ÀAQÃtðªÁUÀ vÉÆqÀVzÁUÀ JzÀÄj¸ÀĪÀ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÆß PÀAqÀÄPÉÆAqÀ.
ÁÛAiÀÄ, ¥ÀæzÀ±Àð£À, ¥Àæw¨sÀl£É, §AqÁAiÀÄ, ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼À ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À ªÀÄ
ÀÄd®ÄUÀ¼ÀÄ «PÀ¹¹zÀ §UÉ CzÁVvÀÄÛ.
£ÀªÀÄä gÉÊvÀ ZÀ¼ÀªÀ½UÀ¼ÀÄ UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀzÀ°è PÉ®ªÀÄnÖUÉ
£ÀUÀjÃPÀgÀt (G¥À£ÀUÀgÀUÀ¼ÀÄ) ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQzÉ.
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ G¥ÀPÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ, AiÀÄAvÀæZÁ°vÀ ªÁºÀ£À ¸ËPÀAiÀÄð,
¨ÁåAPï ¸ÀºÀPÁgÀ ¸ÀAWÀ, gÉÊvÀ ¸ÀªÉÄäüÀ£À -«ZÁgÀ ¸ÀAQgÀt, vÀgÀ¨ÉÃw
²©gÀUÀ¼ÀÄ ºÀ½îºÀ½îUÀ¼À°è ªÀåªÀ¸ÉÜUÉÆArªÉ. UÀtÂUÁjPÉUÉ «gÉÆÃzsÀ,
¥Àj¸ÀgÀ eÁUÀÈw, «zÁåPÉÃAzÀæUÀ¼À ºÉZÀѼÀ, DyðPÀ ¥ÀÅ¶Ö EvÁå¢ JZÉÑvÀÛ