1. OISTERWIJKSE
CHARTERS
Een project
van het Regionaal archief Tilburg

2. DE OUDSTE VERMELDING - 709

3. DE TILBURGEN

4. EERSTE VERMELDING VAN OISTERWIJK VAN
25 FEBRUARI VAN HET JAAR 1212 OF 1213

5. . . . OPIDA LIBERA QUE DE NOVA FECERAMUS INTRAVERANT AD MANENDUM SCILICET
OESTERWIJC, ARENDONC, HERENTALS, TURNHOUT , HOSTRATEN . . .

6. VRIE STEDEN DIE WIJ VAN NYEUS HADDEN GEMAECT INGEGAEN
WAEREN OM TE WONENEN, TE WETENEN OESTERWIJCK,
ARENDONCK, HERENTALS, TURNHOUT, HOECHSTRATEN

7. GERECONSTRUEERDE KAART VAN OISTERWIJK CA. 1400

8. MOTTEKASTEEL TER BORCHT

9. GEMEENTEWAPENS

10. DE EEUWENOUDE GERECHTSLINDE

11. DE
VRIJHEIDSRECHTEN
WORDEN
VASTGELEGD
IN 1230
IN DEN BOSCH
IN DE BOOMGAARD
VAN ACRINUS VAN
HEESBEEN

12. BESTUUR VAN DE VRIJHEID OISTERWIJK
 7 schepenen vormen het bestuur.
 Jaarlijks worden ze op maandag na Dertiendag (6 januari
= Driekoningen) aangesteld door de schoutet namens
de hertog.
 Na een jaar onderbreking kunnen ze herbenoemd
worden.
 Vroegere schepenen zijn raadslieden.
 Ze worden bijgestaan door de schepenklerk of
secretaris.

13. HET OUDE RAADHUIS OP DE LIND,
DE OUDE MARIAKAPEL BIJ DE GERECHTSLINDE
IN DE FRANSE TIJD

14. ANDERE FUNCTIONARISSEN
 Borgemeesters
 Gezworenen
 Kerkmeesters
 H.Geest- of armmeesters
 Zegelaars van het Wollen Ambacht
 Dekens van het Wollen Ambacht
 Provisoren van liefdadigheidsinstellingen

15. NOG MEER FUNCTIONARISSEN
 Notaris
 Vorster
 Schoolmeester
 Persoon, investiet of pastoor uit de abdij van St Geertrui
te Leuven
 Kapelaan
 Altaristen
 Koster

16. LEUVENSE ABDIJ KRIJGT IN 1231 DE OISTERWIJKSE KERK
Op 15 maart 1231 schenkt Hendrik I, hertog van Brabant, de kerk van Oisterwijk en (Oost-)Tilburg met het
patronaatsrecht aan de St.-Geertrudisabdij te Leuven.
In nomine sancte et individue Trinitatis, amen.
Henricus Dei gratia dux Lotharingie omnibus tam futuris quam presentibus in perpetuum.
Cum ante tribunal districti iudicis omnes simus astituri, de dispensatione bonorum Domini nobis in terris relicta rationem reddituri,
idcirco diem illum diligenti ordinatione nos oportet prevenire, ut districti examinis redargutionem misericorditer declinare valeamus.
Hac sane consideratione ecclesiam de Osteruuic et de Tilborch cum iure patronatus, quorum donatio ad nos spectabat, cum omnibus
pertinentiis suis contulimus libere et absolute ecclesie conventuali beate Gertrudis in Louanio canonicorum regularium, ab ipsis post
obitum Balduini nunc investiti possidendam in perpetuum, et hoc salvo iure episcopali per omnia.
Ut ergo hec nostra donatio rata permaneat nec per successionem temporum infirmetur, presentem paginam sigilli nostri munimine
roboratam eidem ecclesie conventuali contulimus.
Huic facto testes interfuerunt hii: Henricus prepositus Louaniensis, Reinerus notarius, magister Gerardus de Geldonia, magister
Henricus de Louanio, Euerardus cantor, Alardus canonicus Birbacensis, Arnoldus miles de Limale, Willelmus burgensis Bruxellensis
et alii quam plures.
Acta sunt hec Bruxellie, anno Domini Mo CCo tricesimo, in vigilia palmarum.
Het aan een zijden streng hangende zegel van hertog Hendrik is zwaar gehavend en in stukken gebroken.
Dr H.P.H. Camps, Oorkondenboek van Noord-Brabant tot 1312, I, De Meierij van 's-Hertogenbosch (met de heerlijkheid Gemert), Eerste stuk (690-1294), 's-
Gravenhage 1979, p. 227-228, oorkonde 152. De originele oorkonde berust sedert 2002 te Leuven in het Rijksarchief, Kerk. arch. 10257/33.

17. OUDSTE AFBEELDING VAN OISTERWIJK UIT 1673
DOOR CONSTANTIJN HUYGENS DE JONGE

18. OUDSTE SCHEPENAKTEN
5 september 1259: schepenen van het ‘opidi
de Osterwich’ leggen een verklaring af over
de te Antwerpen gehouden zoutmarkt.
Eerst in de veertiende eeuw zijn akten over individuele
personen bewaard.
 24 juli 1307 verkopen functionarissen van de
Oisterwijkse kerk (de investiet, de rector, en 3
mannen namens de parochianen) aan de
koster een stuk land ‘de Kortakker’ in Berkel
tussen de Koppel en Heukelom.

19. OISTERWIJKSE SCHEPENEN ZEGELEN
MET EIGEN ZEGEL
A.1
Wouter Vekenstijl
1. 1296 - AAT, charters 239 (2970D54)
2. 1310 - AAT, charters 326 (2965A3)
A.2
Henrik Boghart
1. 1296 - AAT, charters 239 (2970D53)
A.3
Engbrecht die Smyt van Tilborch (Faber)
1. 1310 - AAT, charters 326 (2965A2)
2. 1315 - AAT, charters 352b (2965B6)

20. A.7
Engbrecht die Hoefsleghere (Calciferrator, Sufferator)
1. 1310 - AAT, charters 327b (2965B5)
2. 1316 - AAT, charters 374b (2964A1)
A.9
Peter Judays
1. 1310 - AAT, charters 327b (2965B4)
A.12
Hessel van der Borcht (de Castro)
1. 1320 - AAT, charters 402 (2964A3)
A.13
Aart Barys
1. 1320 - AAT, charters 406 (2964B5)
En zo voort

21. EEN OISTERWIJKS CHARTER
 8 maart 1524 = 1525
n.st.
 Verkoop van een huis
met toebehoren in de
vrijheid Oisterwijk in de
Kerkstraat
 Akte voor twee
Oisterwijkse schepenen
 De schepenen
waarmerken de akte
met hun (vrij gaaf
bewaarde) zegel:
Gijsbrecht Loenissz.
Van Megen en Claes
Jan Timmermans.

22. EEN CHARTER UIT 1390 MET 11 GETUIGEN

23. MEERDERE CHARTERS AAN ELKAAR GEHECHT

24. EEN GECANCELLEERDE AKTE
 Ongeldig
gemaakt door
een insnijding
linksboven
 Akte voor
Oisterwijkse
schepenen van 8
april 1643
 Verkoop van een
jaarlijkse erfcijns
door Jan, zoon
van wijlen Frans
Janssen, aan
Adam Martens
van Hees, ten
behoeve van de
kerkfabriek van
Oisterwijk

25. HERGEBRUIK VAN HET KOSTBARE PERKAMENT
 Met handmerk (signet) van
een notaris
 Deze notarisakte is van 1
juni 1438
 Met nog twee andere
charters boven en onder.

26. ANDERE BRONNEN
 Dehertogelijke leenboeken, het oudste is
van 1312

27.  De hertogelijke cijnsboeken (1340 e.v.)
Folio 109r
Census domini ducis in Oesterwijc in die beati Thome apostoli
1. Primo Albertus Pinguis de vet. 14.d.
2. It. de novo 6.d.
[Henricus Brevis habet]
[vacat]
3. It. Aleydis filia Noudonis Haghetissen de novo 5.s. de merica Rubrake
[resignavit]
4. It. Aleydis filia Engelberti vanden Hoeven de nov.2½.s. de terra prope
patibilum

28.  Hetcartularium en de renteboeken van de Tafel
van de H. Geest. De oudste akte is van 1302.

29. DE BELANGRIJKSTE BRON
 Het protocol van Oisterwijk, bewaard vanaf midden 1418

31. WAAR HET VOOR ME BEGON
 Het oudste huis van
Oisterwijk – 1633
 Aan de noordzijde van de
Kerkstraat, gebouwd door
kapelaan heer Goyaart
Henricx van Gorcum
 Sedert 1871 in de familie
Met dank aan:
Medewerkers Regionaal Archief Tilburg
Stichting De vrijheid Oisterwijk
Wim de Bakker, januari 2012