Intersubjectief en methodologisch verantwoord waarderen
•Descargar como PPT, PDF•
0 recomendaciones•438 vistas
Presentatie van Tessa Luger die gegeven werd op De dag van het muzikaal erfgoed op 9 december 2010
![Inhoud presentatie ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],Studiedag Resonant, 9 december 2010]()
Recomendados
Recomendados
Más contenido relacionado
Similar a Intersubjectief en methodologisch verantwoord waarderen
Similar a Intersubjectief en methodologisch verantwoord waarderen (7)
Intersubjectief en methodologisch verantwoord waarderen
- 1. Intersubjectief en methodologisch verantwoord waarderen Tessa Luger Programmamanager waarde en waardering Instituut Collectie Nederland Amsterdam Studiedag Resonant, 9 december 2010
- 3. Studiedag Resonant, 9 december 2010
- 5. Vormen van waardering Studiedag Resonant, 9 december 2010
- 6. Waarderen vanuit emotie... Studiedag Resonant, 9 december 2010
- 7. ...maar waar blijft de analyse? Studiedag Resonant, 9 december 2010
- 9. Studiedag Resonant, 9 december 2010 Gebruik Waarde operationaliseren Behoud Waardeverlies minimaliseren Ontwikkeling Waarde toevoegen Collectie Culturele waarden Betekenis Belang Toegankelijkheid
- 10. Waarderen om te kunnen besluiten... Studiedag Resonant, 9 december 2010
- 14. Waarderen ‘oude’ en ‘nieuwe’ stijl Studiedag Resonant, 9 december 2010
- 17. Hoe waarderen anno 2010? Studiedag Resonant, 9 december 2010
- 18. Studiedag Resonant, 9 december 2010 Significance 2.0 Richtlijn historische interieurs Conservation principles Primaire criteria Historic significance Historische waarden Historic value Artistic significance Artistieke waarden Aesthetic value Social significance Sociale waarden Communal value Scientific significance Onderzoekswaarden Evidential value Vergelijkende criteria Condition/ completeness Toestand Condition/ completeness Ensemble Provenance Herkomst Rarity/represen-tiveness Zeldzaamheid Interpretive capacity Belevingswaarden
- 21. Amsterdam Historisch Museum Studiedag Resonant, 9 december 2010
- 22. Waarden collectie AHM Studiedag Resonant, 9 december 2010 Waarden en kenmerken Object X Culturele waarden Primaire criteria Biografisch Relatie Amsterdammer (Historisch I) 1-2-3-4-5 Topografisch Relatie Amsterdam (Historisch II) Instituutshist Verzamelgeschiedenis (Historisch III) Artistiek Kunstzinnig (Artistiek I) Technisch Vakmanschap (Artistiek II) Vergelijkende criteria Materiële authenticiteit (Conditie, Herkomst) Ensemble Uniciteit Gebruikswaarden Inzetbaarheid Gebruik Beleving Presentatie Marketing
- 23. Roerend religieus erfgoed Studiedag Resonant, 9 december 2010
- 24. Paleis Soestdijk als casus voor integrale waardering Studiedag Resonant, 9 december 2010
- 25. Studiedag Resonant, 9 december 2010
Notas del editor
- Grote zaal v/h Concertgebouw in Amsterdam . Eén van de beroemdste concertzalen ter wereld, vanwege de fantastische akoestiek. Eregallerij met namen beroemde componisten. Als kind - cultureel verantwoorde opvoeding – las ik uit verveling die namen. Sommige namen kon ik thuisbrengen: Bach, Haydn, Beethoven, Schubert. Andere niet: Julius Röntgen, Ferdinand Hiller, Niels Gade. Sommigen kende ik alleen van straten die naar hen genoemd waren in buurt waar ik opgroeide: Johannes Verhulst, Jacob Obrecht, Cornelis Schuyt. Daar hoorde je nooit iets over. Ze kwamen niet voor op de programma’s van het concertgebouw, mijn ouders hadden geen platen met hun muziek, je hoorde ze niet op de radio . Ik dacht zal wel aan mij liggen. Namen weerspiegeling smaak rond 1900 en later, (tot jaren ’50 20ste eeuw toegevoegd. ) Sommige componisten lijken eeuwigheidswaarde hebben, terwijl anderen de tand des tijds kennelijk niet weten te doorstaan. Waarom: horen niet meer tot ‘canon’ van de klassieke muziek. Weinig bekend over waarom deze keuze. Welke criteria? Nu opnieuw andere keuze. Keuze is momentopname, als een foto . Namen blijven op muur, maar smaak is veranderd.
- We bewaren erfgoed omdat we het van waarde vinden Waardering is subjectief en veranderlijk: tijd-, plaats- en persoonsgebonden uitspraken over waarde bieden basis waarop beslissingen genomen kunnen worden (‘ value based decision making ’) denk aan: verwervingen, afstoten, conservering & restauratie, bewaaromstandigheden (klimaat), presentatie Maar ook belangrijk voor het doen ontstaan van draagvlak in de samenleving!
- Verschillende manieren van waarden en verschillende waarden: financieel , toeristisch, kunsthistorisch . Verschillende vormen van waardering bestaan naast elkaar, soms gescheiden circuits, soms overlap. Belangrijk te onderscheiden bij waarderen: over welke waarde hebben we het eigenlijk, wie kent die toe en vanuit welk perspectief ? In onze wereld, wereld professionionele erfgoedzorg, draait het meestal om expert waardering. (Is wel aan het verschuiven, kom ik later op terug.)
- Waarderen gebeurt, zelfs in professionele wereld, vaak vanuit emotie. Voorbeeld: krantenartikel ca. 1,5 jaar geleden: Indiase overheid koopt persoonlijke bezittingen Gandhi voor miljoenen. Paradox : Gandhi leefde bewust in armoede, hechtte niet aan materieel bezit. Met bril koopt met een stukje van de ‘mythe ’ rondom Gandhi. Vraag: schuilt essentie Gandhi in zijn bril?
- Anne Frank boom bleek in 2006 verrot, zou gekapt worden. Na protesten en onderzoeken reddingsoperatie. Constructie om boom heen aangebracht. Boom zou zo weer 15 jaar kunnen blijven staan. Zomer 2010 waaide hij alsnog om. Opvallend: geen goede analyse , wat is waarde boom? Wegen kosten tegen baten op? Puur op emotie gereageerd en gehandeld. Heeft alles te maken met heilig verklaring van alles wat met Anne Frank te maken heeft.
- Definitie van waarderen. N.B. Cultureel erfgoed kan van alles zijn : museumobjecten, gebouw, landschap, archief, bibliotheekcollectie. Maar ook: immaterieel erfgoed : gebruiken, tradities. Je kunt niet goed beslissingen nemen omtrent collectie als je waarde niet in kaart hebt gebracht. Drie woorden: behoud, gebruik, ontwikkeling: houd u die nog even vast.
- Schema wordt binnen ICN gehanteerd, ontworpen door Canadese expert. In midden: collectie centraal, vertegenwoordigt bepaalde waarde. Willen we fysiek behouden, waardeverlies tegengaan. Maar behoud is geen doel op zich. ook toegankelijk maken, presenteren. Maar ook: kennis vermeerderen, objecten toevoegen waardoor collectie verrijkt wordt, verhaal completer. verzamelen, afstoten, doen van onderzoek (ontwikkeling) opstellen conserveren/restauraren(behoud) tentoonstellingen, bruiklenen (gebruik) Vragen uit veld: Bij vragen over hoe waarderen ligt er altijd zo’n vraag achter. Je gaat pas aan de slag met waarderen als er een concrete aanleiding is. Voorbeeld van zo’n vraag : vanuit het Muziek Centrum Nederland. Fusie 7 instellingen, samenvoeging collecties: welke overlap, welk belang? Hoe profileren, welke functie vervult collectie, voor welke doelgroep? Eventueel selectie/afstoting.
- In Nederland is begin gemaakt met systematische, onderbouwde manier van waarderen in midden jaren ’80. D.w.z. roerend erfgoed , dus musea e.d. (traditie in monumentenzorg al veel ouder.) Deltaplan voor Cultuurbehoud . Nodig i.v.m. grote achterstanden op gebied conservering. Overheid stelde miljoenen ter beschikking. Voor verdeling geld moesten prioriteiten gesteld worden. Op twee manieren: conserveringsurgentie en culturele waarde .
- Wet Behoud Cultuurbezit vergelijkbaar met Topstukkendecreet in Vlaanderen. Verschil is dat op lijst bij WBC alleen objecten en collecties in particulier bezit staan. Gedachte: erfgoed in openbare collecties is al voldoende beschermd. Beiden nog in gebruik, maar kleven aantal bezwaren aan.
- Eigenlijk wil ik dat u deze indeling meteen weer vergeet, want hij werkt niet meer. weging op twee verschillende niveau’s (nationaal en instelling) waarden gekoppeld aan categori ё en te sterke focus op afzonderlijke objecten te sterke focus op topstukken (‘canongedachte’) criteria zelfde voor alle typen objecten (‘ one size fits all ’) stappen in proces waarderen niet beschreven
- Vanuit het veld initiatieven voor alternatieve systemen. Deltaplan-criteria werden te kunsthistorisch bevonden. Alternatieve systemen bedacht. Belangrijkste verschil: criteria ‘vertaald’ naar specifieke typen roerend erfgoed. Maar... meeste alternatieven hebben basis Deltaplan gehandhaafd , namelijk indeling in 4 categorieen. Bezwaren blijven daarom bestaan... M.u.v. onderste twee: mobiel erfgoed en historische interieurs. Daar stappen gemaakt naar nieuwe aanpak.
- Waarderen ‘oude stijl’ is conservator die collectie door en door kent. Inhoudelijk specialist , ‘weet’ de waarde van elk object. Hij is de connaisseur . Iets is van waarde omdat hij het zegt. Hoeft z’n uitspraken niet te onderbouwen of te toetsen aan een andere mening. Ik noem dit wel ‘oude stijl’, maar dit is nog altijd het meest voorkomende model. We hebben net een serie interviews afgerond met conservatoren over praktijk v/h waarderen; daaruit blijkt dat sommige conservatoren nog steeds zo werken. Ze nemen zelfstandig beslissingen over aankopen, afstoten etc. Blik is voornl. kunsthistorisch gericht, zelfs vaak in historische musea. Vraag is in hoeverre dit model nog houdbaar is. Mogen we niet verwachten dat professionals die voor collecties zorgen zich verantwoorden, zowel intern als naar buiten toe? D.w.z. hun waarde-uitspraken onderbouwen ? En zouden er niet meer perspectieven mogen worden toegelaten? Tweede foto toont interdisciplinair teams van experts aan het werk op locatie. Waarderen a.d.h.v. van te voren vastgestelde en gedefinieerde criteria, uitspraken worden vastgelegd en beargumenteerd . Door interactie in groep ontstaat intersubjectiviteit .
- Thema waarde is actueel. Het hangt in de lucht, men heeft het erover, vraagt ernaar. Trends hangen met elkaar samen. Laatste punt: nog in heel pril stadium. Veel initiatieven om waardering door leken in kaart te brengen maar niet systematisch en niet geïntegreerd. Geef nu graag 3 voorbeelden van projecten waarbij ik zelf betrokken ben, die deze nieuwe ontwikkelingen weerspiegelen.
- ICN heeft in 2008 onderzoeksagenda opgesteld. Waarde benoemd als overkoepelend thema (vertrekpunt is altijd waarde) en als thema één v/d 5 onderzoeksprogramma’s periode 2009-2012.
- Waardering zelf is subjectief maar we kunnen wel proces van waarderen objectiveren. Hoe? door proces systematisch te doorlopen en transparant te maken, Daarvoor verschillende methodieken voor handen. 3 voorbeeld: Australië, Nederland, Engeland. Nederland: hulpmiddel bij culturele waardering historische interieurs. Veel van nieuwe principes waarderen daarin verwerkt, Significance als voorbeeld gebruikt. Proces waarderen verloopt eigenlijk altijd hetzelfde, ongeacht welk type erfgoed. Ook criteria lijken op elkaar, vaak net iets anders geformuleerd maar komt op hetzelfde neer.
- Criteria verschillen per methodiek, maar vergelijking laat zien dat er ook veel overeenkomsten zijn. Belangrijk om criteria goed te definiëeren (wat bedoelen we met “belevingswaarde”?). Waarden en “criteria” worden nog wel eens door elkaar gebruikt, niet helemaal zuiver. Criteria gebruik je om te toetsen of iets een bepaalde waarde heeft. Of: je kent waarden toe op grond van bepaalde criteria. Zowel Significance als richtlijn interieurs werken met toetsvragen : Bv. voor onderzoekswaarden : “is het interieur een interessant studieobject voor onderzoekers/wetenschappers nu en in toekomst?”
- Significance en richtlijn hist. interieurs maken onderscheid in primaire en vergelijkende waarden. Vergelijkende waarden bedoeld om vergelijking tussen verschillende objecten mogelijk te maken. Bv. twee identieke vazen, één gebroken en gelijmd: intacte heeft meer waarde. Maar feit dat vaas heel is maakt hem op zich nog niet waardevol.
- Andere overeenkomst methodieken: stappen in waarderingsproces. 1. Waarderen is nooit een doel op zich , gebeurt altijd vanuit bepaalde aanleiding/vraagstelling. 2. Afbakening : wat waardeer je? Enkel object, collectie, collectie & gebouw, omgeving erbij betrekken? Eén ruimte in gebouw? 3. Onderzoek doen: relevante gegevens verzamelen. Hoe oud, door wie gemaakt/gebruikt, materiële aspecten, restauratiegeschiedenis etc. Kennisniveau zeer belangrijk bij waarderen. 4. Wie waardeert ? = wie voert de waardering uit, maar ook: voor wie is dit een belangrijk? Welke stakeholders ? Publieke waardering kan rol spelen. 5. Toetsen aan bepaalde, van te voren vastgestelde criteria . Kunnen variëren al naar gelang doel en context waarbinnen je waardeert. Collectie die voor onderzoeksdoeleinden wordt bewaard, ga je niet op presentatiewaarde scoren. 6. Waarde-uitspraak of beschrijving van betekenis is soort “optelsom” van waarden. Beargumenteerde tekst waarin je betekenis van object duidt. Waarde-uitspraak biedt basis voor besluitvorming. waarderen moet onafhankelijk zijn van besluitvorming! Voorbeeld: architectenbureau doet waardestelling van monumentaal gebouw, maar maakt ook ontwerp voor verbouwing.
- AHM benaderde ICN met vraag om te helpen bij waardering meubelcollectie . Collectie zeer divers van samenstelling, om uiteenlopende redenen verzameld. Voorheen vanuit kunsthistrorische blik, men wil omslag maken naar meer historische, vehalende benadering. Ook behoefte aan selectie . Tafel uit 18de eeuw en reconstructie 20ste eeuwse keuken beiden in vaste opstelling. Belangrijk voor AHM om verschillende redenen. tafel: hoge artistieke en historische waarden , uniciteit. Scoort hoog in een kunstnijverheidscanon. keuken: gaat niet om artistieke of technische aspecten maar om verhalende waarde , feit dat deze representatief is voor bepaalde tijd, laat zien hoe Amsterdammers leefden. Herkenbaar. Overeenkomst: beide relatie met Amsterdam en zijn inwoners . Om die reden relevant voor museum.
- ICN heeft samen met AHM waarden voor collectieprofiel benoemd. Formulier ontworpen, daarmee met groepje depot ingegaan. Objecten gekozen en gescored met cijfer 1 tot 5. Uitkomsten soms verrassend. Conservator kijkt heel anders dan restaurator. Conservator kijkt naar stijl, geschiedenis. Restaurator kijkt naar materiële aspecten, hoe is object gemaakt, in wat voor toestand? Bloemenmarquetterie kast gekocht op veilig puur als decoratie scoort lager dan zelfgetimmerde tafeltje van Chinese immigrant, vanwege verhalende waarde.
- 2008 in Nederland jaar v/h religieus erfgoed. Noodklok geluid vanwege kerksluitingen. Kerkgebouwen worden gesloten, met sloop bedreigd. Roerende objecten raken verspreid. Naar schatting 30.000 komende jaren. Wat te doen? Mooiste is als objecten functie behouden maar kan niet altijd. verschillende scenario’s : behoud in situ, musealiseren, opslag. Musea kunnen en willen niet alles plaatsen. Project religieus erfgoed in 2010 gestart o.l.v. nationale museum voor religieuze kunst het Catharijne Convent en SKKN. Werkgroep ontwikkelt waardestellend kader en leidraad voor het afstoten van religieuze objecten . Nieuwste ontwikkelingen meegenomen in wsk : waardering vanuit div. perspectieven: expert & gewone gelovige. Belang belevingswaarde. Discussiepunt: beleving niet-gelovige? niet alleen topstukken/kunsthistorie, ook gebruiksgeschiedenis, verhalen erfgoed in samenhang: gebouw, inventaris, archieven, verhalen ‘ scoren’ van waarden t.o.v. elkaar
- In november 2009 eerste werkconferentie voor ca. 80 professionals uit 6 disciplines : roerend gebouwd landschap archeologie archieven immaterieel Voor het eerst bij elkaar, veel gemeenschappelijks op gebied waarderen. Tweede conferentie vorige maand: Soestdijk als casus voor integrale waardering.
- Gewerkt met matrix. Verticaal: 3 beschouwingsniveau’s: gebied, gebouw, interieur. Horizontaal: disciplines. Deelnemers in gemengde groepen karakteristieken laten benoemen van Soestdijk, invullen in matrix. Mensen komen zo los van eigen disciplines , gaan verbindingen leggen. Levert natuurlijk niet ‘het’ antwoord op ‘de’ waarde van Soestdijk op, maar brengt wel het gesprek op gang. leidt tot enthousiasme en inspiratie !
- In nieuwe methodiek aandacht voor: beschrijven van betekenis belang context, vraagstelling proces van het waarderen primaire & vergelijkende criteria ensemblewaarde wegen van waarden